Changlarni xo`llash usuli bilan tozalash - Ekologiya - Referatlar

Changlarni xo`llash usuli bilan tozalash

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

498.5 KB

Ko'chirib olish

Changlarni x o` llash usuli bilan tozalash Reja: 1. Xo`l usulda chang ushlovchi qurilmalar klassifikatsiyasi 2. Laminar va turbulent oqim rejimida chang zarrachalarini suyuqlik tomchisiga cho`kishi 3. Ichi b o` sh, nasadkali va markazdan qochma skrubberlar konstruktsiyasi va hisobi

Gazlarni yuvish yo`li bilan changdan tozalash usulidan foydalanilganda changli oqim tomchi yoki plyonka holatdagi suyuqlik bilan kontaktda bo`ladi. Gidrofill xossali chang suyuqlik yuzasiga yopishib, u bilan birga qurilmadan tashqariga chiqariladi. Chang yuvishning kamchiligi – ifloslangan oqindi suyuqliklarning xosil bo`lishidir. Bunday okindi suvlar tozalashni talab qiladi. Gaz yuvish yordamida juda kichik zarrachalar (0,1 mkm gacha) ni tutib qolish imkoniyati mavjud va juda yuqori (99%gacha) tozalash darajasiga erishish mumkin. Gaz yuvuvchi qurilmalarni chang tutishidan tashqari bir vaqtning O`zida quyidagi vazifalarni xal qilish maqsadida ishlatish mumkin: gazlarni sovutish yoki namlash; chang bilan birgalikda tomchi va tumanlarni tutib qolish; gaz qO`shimchalarini absorblash. Gazyuvuvchi qurilmalar kamchiliklardan holi emas: a) qurilma va trubaprovodlarni yuzalariga chang zarrachalarining yopishib qolishi; b) suyuqlik (odatda suv) ning sarfi ancha katta; v) gazlarni, ayniqsa agressiv gazlarni, tozalash uchun qurilma va trubaprovodlarni korraziyadan ximoya qilish talab qilinadi; g) past temperaturada (O o S dan kam) ishlatish mumkin emas, chunki suv muzlab koladi; d) katta tezlik bilan ishlaydigan qurilmalar uchun qO`shimcha tomchi ushlagichni O`rnatish talab qilinadi. Gazyuvuvchi qurilmalar quyidagicha sinflarga bo`linadi: 1) fazalar kontakt yuzasining turiga kO`ra; suyuqlikni sochib beruvchi, qO`zg`almas va qO`zg`aluvchan nasadkali, tarelkali (barbotajli va kO`prikli) plyonkali (suv plyonkali tsiklonlar va uyurmali chang ushlagichlar); 2) ish printsipiga kO`ra: gravitatsion, markazdan qochma, zarba-inertsion, oqimchali va mexanik gazyuvuvchi qurilmalar; 3) energiya sarfiga kO`ra uch guruhga bO`linadi: past bosimli chang ushlagichlar – gidravlik qarshiligi 1500 Pa gacha (suyuqlikni sochib beruvchi, tarelkali, markazdan qochma va xokazo), O`rta bosimli chang ushlagichlar – qarshiligi 1500 dan 3000 Pa gacha (nasadkali, mexanik, zarba- inertsion va xokazo), yuqori bosimli qurilmalar (Venturi trubasi, dezintegratorlar va xokazo).

Gazyuvuvchi qurilmalarda mexanik (markazdan qochma, ulptratovushli), pnevmatik (suyuqlikni sochilishi gaz yordamida amalga oshiriladi) va elektr forsunkalar ishlatiladi (forsunka – suyuqliklanni purkab beruvchi asbob). Mexanik forsunkalar eng kO`p tarkalgan bO`lib, tuzilishi sodda, narxi arzon, ishlatish qulay. 1 tonna suyuqlikni O`lchami 0,001 dan 3,5 mm gacha bO`lgan tomchilar holatida sochish uchun 2-20 kVt energiya sarf bo`ladi. Muallaq zarrachalarning suyuqlik tomchisi yordamida ushlab qolishi chO`ktirishning deyarli barcha usullari hisobiga amalga oshiriladi. Bunday tomchilar qattiq sharlar hisobida quriladi. Tekshirishlardan shu narsa aniqlandiki, tomchilar formasi va ularning bO`shliqda mumkin bO`lgan tebranishini chO`ktirish samaradorligiga taosirini hisobga olmasa ham bO`ladi. ChO`ktirishning turli usullari bo`yicha taqqoslash, ularni chang ushlash samaradorligiga taosirini bir xilda bO`lmasligini kO`rsatdi. Bunday qurilmalar (skrubberlar) ichi bO`sh qobiqdan iborat bO`lib, ularning pastki qismiga changli gaz berladi, yuqorigi qismida forsunkalar yordamida suv sochib beriladi. Gaz yuqoridan pastga yO`nalgan suv tomchilariga nisbatan qarama-qarshi harakat qiladi (6.1-rasm). Tomchilarning tozalangan gaz bilan chiqib ketmasligi uchun ularning O`lchami ancha katta bO`lishi kerak. Forsunkalar 0,3-0,4 mPa bosimbilan ishlaydi. Agar gazningtezligi 5 m/s dan kO`p bO`lsa skrubberdan sO`ng tomchi ushlagich O`rnatiladi. Zarrachaning O`lchami 10 mkm dan katta bO`lganda qurilmaning tozalash darajasi 99% ni tashkil etadi, zarrachalarning O`lchami kichiklashishi bilan chang tutgichning tozalash darajasi birdaniga kamayib ketadi. Suyuqlikni sochib beruvchi skrubberlar katta o`lchamli changlarni ushlash, gazlarni sovutish va kondensatsiyalash uchun ishlatiladi. Qurilmaning balandligi diametriga nisbatan odatda 2,5 marta katta bO`ladi. Suvning solishtirma sarfi 0,5 dan 8 l/m 3 gacha boradi.

6.1-rasm. Ichi bO`sh forsunkali 6.2-rasm. Nasadkali skrubber skrubber Nasadkali skrubberlar Bunday qurilmalarda kontakt yuzani kO`paytrish uchun qO`shimchajismlar (nasadkalar) dan foydalaniladi (6.2-rasm). QO`zg`almas nasadkalar xalqasimon, sharsimon va boshqa shaklli bO`lishi mumkin. Suyuqlik nasadkalarning yuzalari bo`yicha plyonka tarzida harakat qiladi. Suyuqlikning solishtirma sarfi 1,3 - 2,6 l/ m 3 . Nasadkali skrubberlarning gidravlik qarshiligi 300 – 800 Pa. Nasadkali skrubberning O`rtacha tozalash darajasi 75-85%. Birok O`lchami 2 mkm dan katta bO`lgan zarrachalarni tutganda qurilmaning tozalashdarajasi 90% dan ortib ketishi mumkin. Nasadkali skrubberlar sochib g`eruvchi qurilmalarga nisbatan ancha samarali, birok ularning gidravlik qarshiligi kattaroq. Markazda qochma skrubberlar Hozirda mavxum qaynash qatlamli gaz yuvuvchi qurilmalarning qator samarali konstruktsiyalari ishlab chiqildi. Jumladan, Toshkent Davlat texnika

universiteti mutaxassislari tomonidan aylanib yuruvchi nasadkali skrubberning bir necha yangi turlar taklif etildi. Nasadkalar aylanib yuruvchi holatga etganida qatlamdagi bO`sh hajmning ulushi eq1 bO`ladi. Ushbu skrubber Chirchiq shaxridagi O`zbekiston qiyin eruvchan va O`tga chidamli metallar kombinatining gazlarni changdan tozalash sistemasida muvaffaqiyatli ishlatilmoqda. 6.3-rasmda aylanib yuruvchi nasadkali va suyuqlik tsirkulyatsiya qilib beriladigan skrubberning sxemasi kO`rsatilgan. Qurilmaga suyuqlik markazdan qochma nasos 1 yordamida beriladi. Changli gaz panjara 8 ning pastki qismiga shtutser vertikal O`qqa nisbatan 5 – 10 o qiyalik bilan O`rnatilgan. 6.3 –rasm. Mavxum qaynash holatidagi sharsimon skrubber: 1-tomchi ushlagich; 2-yuqorigi chegarali panjara; 3-nasadka qatlami; 4-tsilindrsimon qobiq; 5-pastki 6.4-rasm. Aylanib yuruvchi nasadkali va suyuqlik tsirkulyatsiya qilib beradigan chang tutgich. 1-nasos; 2-shlam tO`plagich; 3-kurilma kubi; 4-separator; 5-uyurma xosil qiluvchi qurilma; 6-qurilmaning ish

tayanch panjarasi. sohasi; 7-aylanib yuruvchi nasadkali qatlam; 8-tayanch panjarasi; 9-kuyilish trubasi; 10-changli gaz kiradigan shtutser; 11-forsunka 12-tozalangan gaz chiqadigan patrubok. Suyuqlik panjara yuzasi tomonga qarab, sochib beruvchi qurilma 11 yordamida tarkatiladi. Panjaraning ustidagi nasadka qatlami 7 joylashgan. Panjara orqali O`tgan gaz oqimi nasadkalarni aylanib yuruvchi holatga keltiradi. Gazning tezligiga kO`ra suyuqlik panjara orqali qisman ag`darilib, qurilmaning kub qismiga tushadi yoki ish zonasi 6 orqali qurilmaning yuqorigi qismidagi separator 4 ga utadi. Separatorda markazdan qochma uyurma xosil qiluvchi 5 yordamida suyuqlik gazdan ajraladi. Ajralgan suyuqlik kuyilish trubasi 9 orqali shlam tO`plagichga tushadi. Tozalangan gaz patrubok 12 orqali atmosferaga chiqariladi. Gazning tezligi 3 – 12 m/s, suyuqlikning tezligi esa 1x10 -3 dan 6x10 -3 m/s chegaralarida O`zgarishi mumkin.

6.5-rasm. Aylanib yuruvchi nasadkali va injektsion tarelkali chang tutgich. 1-ish sohasi; 2-aylanib yuruvchi nasadka; 3-uyurma xosil qiluvchi qurilma; 4- separator; 5-kuyilish trubasi; 6-injektsion qurilma; 7-shlam tO`plagich; 8-sarf O`lchagich Mayda dispersli zarrachalarni tutib qolish darajasi gaz tezligining ortishi bilan kO`payadi, buning uchun qurilmada tO`g`ri yO`nalishli rejim tashkil qilinadi. Gazning tezligi 7 – 8 m/s dan yuqori bO`lishi kerak. Banday sharoitda suyuqlik panjaradan ag`darilib, qurilmaning pastki qismiga yig`ilmaydi. Nasos ishlatishga extiyoj qolmaydi. 6.5-rasmda suyuqlik inertsion usul bilan beriladigan chang tutgichning chizmasi kO`rsatilgan. Gaz qurilmaning pastki qismiga berilib, ish sohasi 1 dan utadi va bu sohada joylashgan nasadkalar 2 ni aylanuvchan holatga keltiradi. Gaz changdan ish sohasida turbulizatsiya qilingan gaz – suyuqlik qatlami yordamida tozalanadi. Suyuqlik separator 4 da ajraladi va retsirkulyatsiya qilish uchun ishlatiladi. Suyuqlik truba 5 orqali shlam tO`plagich 7 ga quyiladi. Suyuqlik tarkibidagi mayda zarrachalar shlam tO`plagich 7 da chO`kmaga tushadi. Aylanib yuruvchi nasadkali skrubberlarda gaz – suyuqlik oqimi nasadkalar yordamida kuchli turbulyatsiya qilinadi. Zarrachalarning tomchilarda chO`kishi turbulent –

impulpsli mexanizm asosida yuz beradi. Buning uchun qurilmada optimal masshtabli intensiv turbulent pulpsatsiyalari tashkil etiladi. Ushbu skrubberlar yordamida gaz aralashmalari tarkibidagi mikronli O`lcham va turli fizik xossalarga ega bO`lgan qattiq zarrachalarni ajratib olish mumkin. Sanoat miqyosida olib borilgan tajribalar shuni kO`rsatdiki, aylanib yuruvchi nasadkali skrubberlarda yuqori darajadagi chang ushlashlikka erishiladi: 93 – 96% 1-2 mkm li zarrachalar uchun; 98 – 99,9% 5 mkm dan katta bO`lgan zarrachalar uchun.

Adabiyotlar: 1. Abdullaev O., Toshmatov Z., Uzbekiston ekologiyasi bugun va ertaga. T. Fan, 1992 y. 2. Rafikov A.A., Geoekologik muammolar. T.Ukituvchi, 1997, 112b. 3. Otaboev Sh., Nabiev M. Inson va biosfera. T.Ukituvchi, 1995, 320 b. 4. Tuxtaev A.S. ekologiya. T.Ukituvchi, 1988, 192b. 5. Shodimetov Yu. Ijtimoiy ekologiyaga kirish. T.Ukituvchi, 1994. 6. www.ziyonet.uz

O'xshashlar

Changlarni matoli donador va tolali filtrlar yordamida tozalash

Changlarni quruq mexanik gaz ushlagichlarda tozalash. Inertsion chang tutgichlar, tarnovli moslamalar

Radioaktiv moddalar bilan ifloslanishning oldini olish va zamonaviy tozalash usullari

Atmosferani bulg`ovchi asosiy omillar

Atmosfera xavosini tozalash usullari