Христианлик фирқалари - Dinshunoslik asoslari - Referatlar

Христианлик фирқалари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

77.5 KB

Ko'chirib olish

Христианлик фирқалари Режа: 1. Адвентистлар фирқаси 2. Баптистлар фирқаси 3. Илк христианлик фирқаси 4. Христианликда учрайдиган баъзи диний унвон, лавозим ва атамалар изоҳи

Христианлик фирқалари Секта лотинча-«ажралган», «узилган», «мазҳаб» демак-дир. Ҳукмронлик қилувчи ёки ўтмишда ҳукмронлик қилган диний йўналишдан ажралиб чиққан диний мазҳабни одатда ана шу сўз билан аталган. Христианликда барча йўналишларда ҳам фирқалар бор. Айрим секталар мустақил диний оқимга айланиб кетган. Христианликнинг ўзи дастлаб яҳудий динидаги секта бўлганлиги бошда айтиб ўтилган эди. Расмий ҳукмрон дин сектага мансуб руҳонийларни бидъатчилар, улар шайтоннинг йўлига кириб кетганлар, деб қоралайдилар, Ўтмишда сектантлик ҳаракатлари янги диний ақидалар, маросимлар, байрамлар, ривоятлар, айрим диний пешволар, алвиёлар таълимотига амал қилиш, ижтимоий-сиёсий синфий-табақавий манфаатлар, расмий диндан норозилик оқибатларида ва бошқа сабабларга кўра келиб чиққан ва ривожланган. Бироқ сектантлик жуда хилма-хил бўлиб, унинг ички зиддиятлари кўп. Агар секталарнинг аксар кўпчилиги диний янги тарихий шароитга мослаштириш асосида пайдо бўлган бўлса, шундай секталар ҳам борки, улар эски динни аввалги ҳолида, ҳеч қандай ўзгаришсиз сақлаб қолишга интиладилар. Христианликдаги учта йўналишнинг барчасида ҳам секталар борлигини ҳисобга олиб, биз секталарни матнда алфавит асосида баён қилиш мақбул деб ҳисобладик. Адвентистлар фирқаси Адвентистлар (лот.-воқе бўлиш) протестанцизм сектаси. Секта XIX асрнинг биринчи ярмида АҚШда вужудга келган. Унинг асосичиси Уильям Миллер (1782-1849) «Муқаддас ёзувлар ва 1843 йилда ёзилган Исонинг иккинчи марта воқе бўлиши» ҳамда унинг шахсан 1000 йиллик ҳукмронлиги ҳақида тарих далиллари» китобида Библия таркибига кирадиган пайғамбарлар китобларига суяниб, Исонинг иккинчи марта келишига доир ўзи белгилаган муддатни асослашга уринган. Бу фикр АҚШда майда буржуазия томонидан қўллаб-қувватланди.

Улар пайғамбарнинг келишига муддат ўтиб кетса ҳам бари-бир ишонаверадилар. Адвентистлар бир нечта бўлакларга бўлиниб кетди. Улар орасида «еттинчи кун адвентистлари» энг йиригидир. Улар таълимотида ҳам Исонинг иккинчи марта қайтиб келиб 1000 йил ҳукмронлиги бошланадиган куннинг яқинлигига ишониш мавжуд. Улар охиратга ҳам ишонадилар. Адвентистлар инсоният тарихи Исо ва шайтон ўртасидаги абадий курашдан иборат, бу кураш шайтоннинг ҳалокати билан тугайди, халос бўлишнинг бирдан-бир йўли адвентистлар эътиқодини қабул қилишдир, деб ҳисоблайдилар. Адвентистлар жоннинг ўлишига ишонадилар. Уларнинг фикрига кўра, Исо қайтиб келиши билан жон тана билан бирга қайтиб қўшилиб, тирилиш рўй беради. Ердаги ҳаёт худди шунга тайёргарлик учун берилган. Адвентистлар шанба кунини дам олиш куни деб ҳисоблайди, ўз даромадларининг ўндан бир қисмини черковга туҳфа қиладилар. Адвентистлар ўз ноширлик органларига, кўплаб шифохоналарига эга бўлиб, актив мессионерлик фаолияти олиб борадилар. Улар ўз черковларига 1863 йили асос солганлар. Америка, Африка, Россияда 3 миллиондан кўпроқ адвентистлар бор. Баптистлар фирқаси Баптист (юн.-сув билан чўқинтириш) протестантизмдаги секталардан бири бўлиб, XVII асрда пайдо бўлган. Унинг асосчилари Голландияга қочиб борган инглиз маҳаллий черков ва жамоалариниг автономик принципининг ҳимоя қилувчилари бўлиб, 1611 йилда «Амстердам ва Голландияда яшаб турган инглизларнинг диний баённомаси»да янги таълимот таърифлаб берилган. Унда болаларни вояга етганда чўқинтириш кўзда тутилган. Баптистлар дин эркинлигини эътироф этиши, черковни давлатдан ажратишни талаб қилган майда буржуазия радикал қисмининг манфаатларини ифода этган. 1612 йилда Англияда, 1639 йили эса Шимолий Африкада биринчи баптистлар жамоаси вужудга келган. Баптистлар Библияни диний таълимотнинг ягона манбаи деб ҳисоблайди.

Исога ишонганларнинг ҳаммасини худо халос этади, деб ишонадилар. Баптистлар руҳонийларнинг оддий диндорлар билан худо ўртасида воситачи бўлишини инкор этадилар, алвиёларни, иконаларни, муқаддас мурдаларга сиғинишни ҳам тан олмайдилар. Баптистларда чўқинтириш, нон ва вино тотиш асосий муқаддас маросимлардир. Бу урф-одатларни бажариш Исога садоқатнинг рамзидир. Ҳозирги вақтда Америка, Африка, Осиё, Европа, собиқ СССР территориясидаги кўпгина мамлакатларда баптист жамоалари мавжуд. 1963 йилда бапстистларнинг кенгаши ташкил топди. Баптистлар болаларни ёшлигидан динга ўргатадилар, уларни ёшлар ташкилотида қатнашишга қарши турадилар. Баптистлар жамоаси диндорларнинг уйларида тўпланиб мажлислар қиладилар. Иегова шоҳидлари фирқаси 1872 йилда адвентистлардан ажралиб чиққанлар томонидан ташкил қилинган ва ўзларини «Иегова шоҳидлари» деб атаганлар. Улар Исо билан шайтон ўртасида муқаддас жанг - армагедон бўлиб, унда Исо енгиб чиқади, у ўрнатган 1000 йил давом қиладиган жаннат ва жамиятда Иегова шоҳидлари яшайди, қолганлари эса армагеддонда қирилиб кетади, деб таълим берадилар. «Иегова шоҳидлари» келажакда ғаззовот, яъни диний уруш бўлишини башорат қиладилар, бу жиҳатдан бу сектани инсонпарвар секта деб бўлмайди. Иеговистлар маркази АҚШдаги Нью-Йорк шаҳри яқини-даги Бруклик шаҳрида жойлашган. Иеговистлар жамоаси 15-20 кишидан ташкил топган. Барча гуруҳ бошида «хизматкор», яъни раҳбар туради. Иеговистлар «Соқчилик минораси» ва «Информатор» номли журналлар чиқаради ва эллик тилда тарқатадилар (яширин равишда). Иегово шоҳидлари АҚШни «худо ёрлақаган давлат» деб эълон қилиб, АҚШ «шайтон кучларини» йўқ қилиш учун худо томонидан тайинланган, деб ҳисоблайдилар.

ЮИСА агентлиги Иегово шоҳидларини маблағ билан таъминлаб бормоқда. Аҳлоқ соҳасида Иеговачилар ўз аъзола-рига: «Кабутардек беозор илондек муғомбир бўлинг» деб насиҳат қилади. Илк христианлик фирқаси Илк христианлик фирқаси 1-2 асрларда христиан диний таълимоти шаклланиши даврида вужудга келган секталардир. Христианлик ҳеч қачон яхлит дин бўлмаган. Христианликнинг энг илк асари«Иоанн ваҳийномаси»да христианларнинг турли гуруҳлари (Николантлар) Ваалам тарафдорлари, аёл пайғамбар Иезавела тарафдорлари) эслатиб ўтилган. Эбионитлар сектаси (камбағаллар) яҳудийлар маросимла-рини бажаришни тарк қилмаган дастлабки христианлар бўлиб, улар тамомила тарки дунё қилишга даъват этганлар. Исонинг иккинчи марта қайтиб келишини кутганлар, бойликка қарши чиққанлар. Исони тақводор одам сифатида улуғлаганлар, уни чўқиниш вақтида осмондан илоҳий руҳ тушган, деб ҳисоблаганлар. II асрнинг иккинчи ярмида монтанчилар сектаси пайдо бўлган. Улар тақдирни олдиндан айтиб бериш билан шуғулланганлар, зоҳидликни тарғиб қилганлар, епископлар ҳокимиятини тан олмаганлар. Имяславичилар фирқаси Имяславичилар фирқаси (рус. имя-исм, славить-шараф-ламоқ) 1910- 1912- йилларда Афон (Греция) даги рус православ монастирларида вужудга келган секталик оқими тарафдор-ларидир. Исмни шарафловчилар сектаси таълимотига кўра, инсон ўзининг гуноҳкорлиги туфайли ибодат пайтида худони эмас, унинг исмини шарафлаши лозим. Рус Православ черкови бу сектани бадъат, деб эълон қилган. Унинг тарғиботчилари черковдан четлаштирилган ва Россиянинг турли монастир-ларига сургун қилинган. Кейинчалик имяславичлар монастирларни тарк этиб яширин овлоқ қишлоқларда скит жамоаларини вужудга келтирдилар. Улар Русь ва Москва патриархларига қарши чиқиб, Совет ҳокимиятига қарши курашдилар. Ҳозир улар жуда оз қолганлар.

Индамаслар фирқаси Индамас диндорлар - ҳақиқий православ христианлар сектасидаги ўта мутаассиб оқим тарафдорларидир. 20-аср ўрталарида Тамбов вилояти территориясида пайдо бўлган секта асосчилари Л.Кислянов билан Н.Вирятинская ҳисобланади. Индамаслар тасаввурида, одам бу дунё билан тўла алоқани узиб «тирик мурда» га айлансагина нажот топади. Улар ишлашдан, атрофдагилардан ажралиб, гаплашмасдан, ярим оч ҳолда яшаганлар. «Гуноҳга ботган одамлар»дан ўзларини олиб қочишга интилиб, кўчаларга фақат тунлари чиқишган. Вақтларини рўза тутиш ва ибодат қилиш билан ўтказишган. 1960 йилларга келиб бу оз сонли секта тарқаб кетди. Старообрядчилик фирқаси Старообрядчилик сектаси Россиядаги қадимий секталар-дан бири. Бу секта XVII аср ўрталарида православие йўнали-шида юз берган ажралиш натижасида пайдо бўлган. Патриарх Никоннинг православие маросимлари ва черков китобларига унча жиддий бўлмаган ўзгаришлар киритиш ажралишга сабаб бўлган. Протопоп Аввакум бошчилигидаги руҳонийлар Никонга қарши чиққанлар. Лекин икки бармоқ билан чўқиниш керакми ёки уч бармоқ билан чўқиниш керакми, деган масала ҳам, «Иисус» сўзида нечта «и» ёзиш кераклиги ҳақидаги масала ҳам ўз-ўзидан, ажралиш бошланишининг асл сабаби бўлган эмас, албатта. Ажралиш шунинг учун тез-тез юз берганки, подшо Алексей Михайловичнинг янги қонунларини жорий қилиниши боярлари ва савдогарлари ўртасида норозилик туғдирган. Чунки уларнинг феодал имтиёзлари шу қонун билан бекор қилинган эди. Крепостнойчилик зулмининг кучайишига қарши кураш олиб борадиган деҳқонлар ажралишининг асосий кучини ташкил этган эди. Чор ҳукумати ва руҳонийлар нифоқчиларни қаттиқ таъқиб остига олдилар. Натижада, улар мамлакатнинг чекка ўлкаларига қочиб кетишга мажбур бўлдилар. Секта 1905 йилда старообрядчилар деб атала бошланган.

Старообрядчилар фирқаси попчилар ва попчи бўлмаганлар деган икки йўналишга бўлинади. Попчилар XIX аср бошларида пайдо бўлган ва сектага кирмаган мустақил черковларда ташкил топган. Попчилар йўналиши эса черков иерархияси ва ибодатини инкор қиладилар ва улар ҳам турли маслак ва мазҳабларга бўлинади: 1) қочоқ поплар тараф-дорлари (грек-шарқ черковидан келган руҳонийларнигина эътироф этувчи йўналиш). Бу йўналишнинг маркази Самара шаҳрида бўлиб, унга старообрядчи архиепископ бошчилик қилади; 2) Москва ва бутун Руссия архиепископи бошчилик қиладиган ва Москвада жойлашган белокриницк иерархияси. Страообрядчилар ҳозир ҳам эски одат ва анъаналарни сақлаб қолишга ҳаракат қиладилар. Старообрядчилар СССР даврида амалга оширилган ишларни ёқтирмас эдилар. Бу сектадан ёшлар чиқиб кетаётирлар. Натижада секта тугаб бормоқда. Хлистлар фирқаси XVIII асрда пайдо бўлган хлистлар фирқаси «художўй кишилар» деб аталади. Хлистларда фақат мулкий тафовутга эга бўлмаган «янги исроил» ва «эски исроил» деган мустақил йўналишлар мавжуд. Хлистларнинг диний таълимоти христиан-лик элементлари билан мажусий динлар эътиқодларининг ғалати бир тарзда аралашишидан таркиб топган. Улар, агар киши ўзининг бутун ҳаётида савоб ишлар қилган бўлса, муқаддас руҳ ана шу киши танасида пайдо бўлиши мумкин, деб ҳисоблайдилар. Хлистлар бундай одамни «христ» («Исо») деб атайдилар. Хлистлар бутларга эмас, балки танасига муқаддас руҳ сингиган одамга сажда қиладилар. Хлистлар орасида секта раҳбарларини илоҳийлаштириш одати шу сабабли кенг ёйилган. Хлистларнинг ибодати (зикр қилиши) махсус оқ кийимларда ўтказилади. Бу ибодатлар сапчиб сакраш, ер тепиниш, жазаваси тутиб фиғон қилиш, аюханнос кўтаришлар-дан иборат бўлиб, диндорларнинг жисмоний ва руҳий жиҳатдан батамом ҳолдан тойишигача давом этади.

«Соялар чошгоҳда йўқолади» номли романда хлистлар сектаси иши, «умумий биродарлашув» одати кўрсатилган. Хлистлар эътиқодига кўра, секта аъзоларининг баъзиларига шундай ҳолатда муқаддас руҳ жо бўлади ва улар «пайғамбарлик» қила бошлайдилар. Секта раҳбарлигининг оз пайғамбарликлари ва тарғиботлари хлистча ғояларнинг асосий манбаидир. Чунки хлистлар православие диний ёзувларига шубҳа билан қарайдилар. Хлистлар одам жисмини гуноҳкор деб тарғиб қилиб, қатъий аскетизмга чорлайдилар. Эндигина никоҳга кирган диндорлардан хотинини талоқ қилишни талаб қиладилар. Хлистлар жамоаларида аҳлоқан бузуқлик қилиш авж олган. Хлистлар жуда махфий вазиятда иш олиб боради. Сектага кирган киши ўлим ваҳимаси остида ҳеч кимга, ҳатто ўз оила аъзоларига ҳам секта тўғрисида хабар бермаслик ҳақида мажбурият олади ва қасам ичади. Ҳозирги вақтда хлистлар деярли йўқолиб кетган. Христианликда яна кўпдан-кўп секталар мавжудки, улар тўғрисида батафсил тўхтаб ўтишга дарслик ҳажмида имкон йўқ. Улар ҳақида луғатлардан, ойномалардан ва бошқа манбалардан мустақил ўқиб олиш мумкин. Христианликда учрайдиган баъзи диний унвон, лавозим ва атамалар изоҳи 1. Дьякон (юнонча-хизматчи) - II-III асрларда епископ ҳузуридаги хизмат лавозими, христианлик жамоаларида хўжалик ишларини олиб боради. Кейинроқ эса диний унвонга айлантирилган, ибодат ва маросимларни ўтказишда поп ёрдамчиси бўлган руҳоний киши. 2. Кардинал (лотинча-бош, асосий) - католик черковида Рим папасидан кейинги руҳоний. Кардиналлар «кардиналлар коллегияси» мажлисининг розилиги билан папа томонидан тайинланади ва у папанинг яқин маслаҳатчиси ҳисобланади. Ўз навбатида конклав-кардиналлар йиғилиши Рим папасини сайлайди.

3. Католик черкови епископлари Синоди-Рим папаси ҳузуридаги маслаҳат органи 2-Ватикан собори тавсиясига кўра Павел VI томонидан тузилган. Папа хоҳиши билан 3 йилда бир марта йиғилиш ўтказилади ва черков учун муҳим масалани муҳокама қилади. Синоднинг қарори епископларнинг 2Ғ3 қисми (учдан икки) овоз бергандагина қабул қилинади ва папа тасдиқ қилса кучга киради. 4. Католикос (юн.-умумий) - арман-григорян черкови ва грузин православ черкови бошлиғининг унвони, патриарх унвони билан бирлаштирилган ва унга тенг ҳисобланган. 5. Клир (юн.-чек ташлаш. Христиан руҳонийлари дастлаб чек ташлаш йўли билан сайланган) - христиан унвонли руҳонийлари ва черков хизматчиси, руҳонийларнинг ҳаммаси, тор маънода притч, яъни диний мавзуда олиб бориладиган диндорларнинг суҳбат йиғилиши зиёфатига раҳбарлик қилган киши. Дастлабки асрларда Клирлар оддий, камбағал кишилардан сайланди, лекин II аср охири III аср бошларидан бошлаб Клирлар Рим ҳукмдор синфлар, табақалари вакилларидан сайланиб христианлик дини давлат томонидан аста-секин тан олина бошланди. 6. Коляда - славянларда қиш фаслида кундузи энг қисқа, кечаси энг узоқ бўлган пайтда ўтадиган байрамларнинг христианча цикли. Коляда қарашлари бўйича бу вақт янги ҳаётнинг, табиат янгиланишининг бошланиши. Коляда колядакалар билан бирга ўтказилган колядани йўқ қилишга бўлган уриниш зое кетгач, христиан черкови 25 декабрдан 19 январгача ўтадиган Исонинг туғилиши ва чўқинтирилишга бағишланган байрамлар цикли-святкага киради. Марказий Осиё мамлакатларида христианлар мавжуд бўлиб, уларнинг маркази Тошкентда, бош руҳонийси Владимир (епископ). Христианлар билан мусулмонлар яхши алоқада, ҳамжиҳатликда яшайдилар.

Коляда вақтида қадимги славян халқлари турли сайиллар, ўйин- кулгилар ва маросимлар ўтказилган. Энди булар қаторидан «Исони улуғлаш», юлдуз ва христианликка хос бошқа муқаддас нарсаларни кўтариб юриш тартиблари жой олди. Коляда халқ байрамидир. 7. Крецианизм (лат.-яратиш ва жон) - христиан илоҳиёти таълимотида жон тўғрисидаги оқим. Крецианизм тараф-дорлари, (мас. Ҳозирги неотомистлар) худо ҳар сафар одамни яратганда жонни унинг танаси билан қўшиб қўяди, деб ҳисоблайдилар. Бунга қарши оқим- традуциализм (Тертуллиан лютер) тарафдорлари эса жон Одам Атога худо томонидан фақат яратилгандагина ато этилган, кейин болаларга жон отадан, онадан ҳомила бўлган пайтда ўтади деб таъкидлайдилар. 8. Крест-хоч салиб . - христианликда муқаддас тимсол. Православие ва католицизмда диний сиғиниш предмети. Библияда кўрсатилишича Исо крестга михлаб ўлдирилган. Шунинг учун христианликни қабул қилиш белгиси сифатида диний тимсолга айланган. Христианликдан аввалги динларда ҳам крестга сиғиниш мавжуд бўлганлигини археология фани ашё предметлари тасдиқлайди. 9. Лавра (юн.-кўп кишилик монастирь) йирик ва муҳим православ эркаклар монастирларининг номи. Рус православ черковида Киев-Печера (1598 йилда), Троица-Сергий (1744 йилда), Александр Невский (1797 йилда) ва Почаев-Успенский (1833 йилда) монастирлари Лавра деб аталган. Маҳаллий епархиал архиерейлар Лавра Лавирлари ҳисобланган. Троица- Сергий Лавраси нозири черков бошлиғи - патриарх ҳисобланади. 10. Масленица - қишни кузатиш ва баҳорни кутиб олишга бағишланган қадимги славянлар байрами. Байрам кунлари оилаларда блин (тухум ўйма) таоми пиширилади. 11. Месса (французча) - католик черковидаги литергия. Месса ибодат қилиш ва орган мусиқаси садолари остида ашула айтишдан иборат. 1962-1965 йилларда 2-Ватикан собори қарори билан литургия миллий тилларда ўтказишга рухсат берилган.

12. Миро (юн.-хушбўй ёғ, мой)- миро суртиш, чўқинтириш маросимида ишлатиладиган мой. Дастлаб Миро оддий ўсимлик мойи бўлган. 6-асрдан бошлаб унга бальзам (малҳам) ва хушбўй нарсалар аралаштира бошланган, оқ узум шарбати, хушбўй нарсалардан тайёрланади. 13. Монастирь (юн.-дарвиш ҳужраси) - черковнинг муайян йўл йўриқлари асосида биргаликда яшовчи монах роҳиблар жамоаси ва улар яшаб турган ибодатхоналар, турар жой уйлар, маиший хизмат хонаси, омбор, молхона, цехлари мажмуаси. Монастирлар католикларда монофи-зитларда мавжуд. Дастлаб Ҳиндистонда эр. ав. 1-минг йиллик ўрталарида буддистлар монастирлари пайдо бўлган. Биринчи христиан монастирлари эса 3-4 асрларда Мисрда вужудга келган. Ҳозирги пайтда Россияда монастирлар яна қайта тикланиб амал қила бошлади. 14. Монах, роҳиб (юн.-ёлғиз) - махсус диний жамоа аъзоси. Черков ақидаларига кўра, бундай жамоага мансуб бўлиш худо йўлига хизмат қилишнинг олий усулидир. Монахликни қабул қилувчи киши соч қирқтириш маросимини бажаради, яъни бу «гуноҳкор дунёдан» бутунлай воз кечади ва бутунлай черковга бўсунади. Буддизмда фақат эркаклар монах бўла оладилар. 15. Монахлик бирор таъмагирлик қилмасдан, зоҳидлик билан, уйланмасдан (эрга тегмасдан) яшаш ниятини қабул қилган киши. 16. Папалик салкам 1500 йил мавжуд бўлган қадимги диний марказлардан бириб бўлиб, дастлабки вақтларда папалик ер-мулклар, яъни папа областига хўжайинлик ҳам қилар эди. Папалик Рим епископлиги негизида юзага келади. Империя пойтахтини 330-йилда Константинополга кўчирилиши ва сўнгги Рим императорининг 476 йилда қулаши билан Римнинг дунёвий-сиёсий ҳокимияти епископ қўлига ўтади ва унинг черковга ҳукмронлик қилишига асос солинган. Худди шу вақтда Рим папаси унвонини олади. 756 йилда франклар қироли (Франция) Пакана Пипин папага ер ҳадя қилади. (Папа области), бу папанинг дунёвий ҳокимиятини юзага келишига сабаб бўлди.

17. Ф.Энгелсь айтишича, ўрта асрда папа феодал системанинг байналминал марказига айланди. Наполеон эса папанинг бутун Европада мавқеини тушуриб юборади. Папа Иоанн XXIII черковнинг папалик обрўйини кўтара бошлади. Папа Павел VI (1963-1978 йиллар) сўнгра папа Иоанн Павел II (1978 йилда сайланган эди. Ҳозир ҳам у папа) папалик мавқеини ошира бордилар. 18. Папа фанлар Академияси ўз фаолиятини 1603 йилда бошлаган ва бир неча марта қайта ташкил этилган бўлиб, ҳозирги шаклида 1936 йилдан буён мавжуд. Бу Академиянинг 70 нафар ҳақиқий, фахрий аъзолари мавжуд. Академия йиғилишларига ҳар қандай мамлакатлардаги табиий ва техника фанлари билан шуғулланадиган олимлардан папа таклиф қилинган кишилар қатнашдилар. Бюллетень нашр қилади. 19. Пастор (лот.-қавмга раҳбарлик қилувчи, чўпон- руҳонийлик унвонини бериш маросимини (свяшенство) инкор этувчи протестант оқимларидаги черков хизматчи. 20. Пасха (қадимги яҳудийча песах - ўтиб турадиган)-инжилларда ёзилишича крестга тортилган Исонинг «мўъжизавий тирилиши» хотирасига бағишланган христианларнинг асосий байрами. Дастлаб пасха қадимий яҳудийларнинг чорвадор ва деҳқонлари байрами бўлган. Фақат 325 йилда христиан черкови жаҳон (Никея) соборининг қарори билан христианлар пасхаси алоҳида, баҳорнинг кеча-кундуз тенглиги ва ой тўлишган биринчи якшанбасида ўтказиладиган бўлган. 21. Патриарх (юн.-ота, асос солувчи) - православиеда олий диний мартаба бир қанча мамлакатлардаги православ черковининг бошлиғи. Католицизмда патриарх мартабаси айрим иерархияларнинг бошлиқларига берилади. 22. Поп (свяшенник, расмий черков тилида иерей, просвитер) православиеда диний маросимни ижро қилувчи, ибодатни мустақил олиб боришга рухсат этилган ўрта даражадаги руҳоний.

23. Поп барча сирли маросимларни (руҳонийлик унвони бериш маросимидан ташқари) амалга оширади. 24. Попчилик (Поповшина) - страообрядчиликдаги асосий йўналишлардан бири. У руҳонийлик унвонини бериш маросимини таинства (сирли маросимлар) ва требо (қавмлар) илтимосига кўра бутхонада ўтказиладиган ибодат маросимини бажарувчи секталар ва гуруҳларнинг бирлашиши. 25. Постлар (рўзалар) - умуман овқатни оёқ ёки унинг бирор турини истеъмол этишни таъқиқловчи, чекловчи диний таъқиқлар. Илоҳиётчилар фикрича рўзалар инсон руҳини амалий поклаш ва янгилаш учун хизмат қилади. Масалан, Христововерларда пиёз, картошка, саримсоқ пиёз солиш таъқиқланган.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Абдуқаҳҳор Иброҳимов, Хайриддин Султонов. Ватан туйғуси. Нарзулла Жўраев . Тошкент. «Ўзбекистон» - 1996 й. 2. Қуръони Карим. Алоуддин Мансур таржимаси ва изоҳлари. Тошкент, «Чўлпон» нашриёти. 3. Муқаддас китоб. Инжил. Туркия муқаддас китоб жамияти. 1995 й. 4. Музаффар Хайруллаев. Даврон Шораҳмедов. Маданият ва мерос. Т., 1973 йил. 5. Ҳамиджон Ҳомидов. Зардўшт яратган дин ва маданият. Ёш куч. 7- 8 сонлари. Т. , 1992 йил. 6. Искандар Жадид. Биз қандай ибодат қиламиз? Германия.

O'xshashlar

Христианлик

Христианликнинг ақидалари

Жахон динлари хакида тушунча

Христианликдаги йўналишлар

Монотеистик ва жаҳон динлари