Sitrus ekinlarining karantin kasalliklari - Botanika - Referatlar

Sitrus ekinlarining karantin kasalliklari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

53 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Reja: 1.Sitrus ekinlarining rak kasalligi 2. Sitrus ekinlarining malsekko kasalligi 3. Sitrus ekinlarining virus kasalliklari 4. Sitrus ekinlarining tristesa kasalligi

www.arxiv.uz Sitrus ekinlarning mevalarini ko`rikdan va ekspertizadan o`tkazish Sitrus ekinlarning mevalarni ko`rikdan o`tkazishning asosiy maqsadi o`rta yer dengizi meva pashshasi yoki alaqanotlilar oilasiga mansub boshqa pashsha turlari uchraydi. Chet el mamlakatlaridan olib kelinadigan apelsin, limon va boshqa sitrus ekinlarning katta tovar partiyali mevalari odatda standartli yog`och yoki plastik qutichalarda joylashgan bo`ladi. Mevalarning soni quticha yon qismida yozilgan bo`ladi, undan keyin har bir qutida mamlakatning nomi yozilgan bo`ladi. Bir tovar partiyada har xil turdagi mevalar bo`lishi mumkin, bu esa ushbu mevalarni mamlakatning boshqa-boshqa mintaqalardan yig`ilganligidan dalolat beradi. Yuqorida qayd etilgan va ko`p yillik amaliyot asosida quyidagi karantin ko`rigi o`tkazish qoidalari o`rnatilgan: ko`rik uchun tovar partiyadagi 2-4 quti har xil kattalikdagi mevalar olinadi. Odatda bu vagon partiyasining 12-15 tashkil etadi. Ko`rik va ekspertiza quyidagicha o`tkaziladi: Omborxonaning qulay joyida stol- lotok o`rnatiladi. Stol- lotok chetlari ko`tarilgan tekis yog`ochdan yasalgan sathdan iborat bo`lib, uning usti mustahkam rulon qog`oz bilan qoplanadi. Yorug`lik yaxshi bo`lishi kerak, odatda 250 vatlik lampa 1,5 m balandlikda stol - lotok ustidan o`rnatiladi. Karantin inspektorga yordam berish uchun 3 - 5 ta ishchi berkitiladi. Ular qutilarni almashtiradi, shtabellardan boshqa qutlarni inspektorga yetkazadi va ular o`zlari inspektor instruktajidan keyin bevosita ko`rikda ham qatnashadi. Ko`rik uchun olinadigan qutilarni tanlash jarayonida inspektor shtabellarni, ularning taglarini, quti usti va orqalarini kuzdan kechiradi, topilgan zararkunandalarni probirkalarga yig`adi. Qutilarning har xil teshiklarida o`rta yer dengizi pashshasi lichinkalari bo`lishi mumkin. Karantin inspektori va uning yordamchisi shtabellar, tara va xonalarni yuzaki kurigini o`tkazgandan keyin, bevosita mevalarning ko`rigiga o`tadi. Ochish uchun mo`ljallangan qutilar navbati bilan ochiladi. Stol-lotokning o`rtasiga ochilgan quti mevalari tuqiladi va har bir meva sinchikovlik bilan tekshiriladi. Qutini va uning

www.arxiv.uz qopqog`ini, inspektor diqqat bilan tekshiradi, chunki ularning teshik va kovaklarda yashirinib yotgan o`rta yer dengizi pashshasining pupariylari topilishi mumkin. Agar hamma mevalar papiros qog`oziga o`ralgan bo`lsa, unda qog`ozni ehtiyotkorlik bilan ochib, mevadan chiqishi mumkin bo`lgan pashshaning puporiylari va lichinkalarini probirkaga yig`ish kerak. Har bir meva har tomondan tekshirilib ko`rilishi kerak. Zararkunandaning belgilari yo`q mevalar qutilarga alohida teriladi. Bitta qutining mevalari ko`rikdan o`tkazilgandan keyin tagida tushalgan qog`oz sinchiklab tekshiriladi. Zararkunanda topilmasa keyingi qutichadagi mevalar ko`rik uchun stol - lotokga to`qiladi. Shu tarzda ko`rik uchun mo`ljallangan hamma qutilar ko`riladi. Agar o`rta yer dengizi pashshasining biror nusxasi topilsa o`sha zahoti ko`rik to`xtatiladi. O`rta yer dengizi pashshasi lichinkalari tomonidan sitrus mevalarning zararlanishi asosiy belgilari qo`yidagilardir: - Mevalarda kulrang yumshoq joylarning mavjudligi - Yumshoq joylar xuddi moy surkalganday, paypaslaganda botib ketadigan bo`ladi. - Pashsha tuxum qo`ygichi ta`sirida konussimon qo`ng`irlash yoki diametri 1,5 mm kattalikdagi lichinkalar chiqishi joylari mavjud bo`ladi. Ichki zararlanishi belgilari bo`lgan mevalarni inspektor o`sha zahoti tekshirishi shart. Buning uchun meva qobig`i skalpel yordamida yuzaki, taxminan 2-3 mm qalinlikda kesiladi (kovak yoki rangi o`zgargan joyda). Undan keyin shubxali qavat mikrosqop yordamida tekshiriladi. O`rta yer dengizi lichinkasining oziqlangan meva mag`zi suvi ketgan, qattik ezilgan yoki chaynalganga o`xshaydi. Ayrim hollarda lichinka teshgan joylar zamburug` va bakteriyalarning kirishi natijasida chiriydi, yoki qotib qoladi. Qayd qilinganicha – bu juda muhim holat - agar mevani usti yashil yoki och ko`k rangdagi qavati bilan qoplangan bo`lsa, unda meva hyech qachon o`rta yer dengizi pashshasi bilan zararlanmagan bo`ladi. Yana shuni qayd etish kerakki, sovuqxona va omborxonalarda (T=1-1.5c) saqlanadigan sitrus mevalardagi mavjud pashsha lichinkalari harakatsiz bo`ladi.

www.arxiv.uz Ushbu lichinkalarni, ayniqsa yosh yangi lichinkalarni meva kesimlarida faqat lupa yordamida qoracha nuqtasimon og`iz apparati tufayli aniqlash mumkin. Agar kesimni nafas bilan sal qizdirsa, lichinkalar jonlanadi va o`zini fosh etadi. Pochta jo`natmasida o`rta yer dengizi meva pashshasi yoki uning lichinkalari topilsa, unda sitrus mevalari olib qo`yiladi va qaytarilmaydi. Laboratoriya ekspertizasi uchun mo`ljallangan namunalarga quyidagilar kirishi kerak: - O`rta yer dengizi pashshasi lichinkalari mavjud mevalar; - Qurtlar tomonidan zararlangan mevalar; - Har xil qalqondorlar tomonidan zararlangan meva kesimlari; - Fitopatologik laboratoriya uchun mo`ljallangan har xil qorayishlari ranglanishi, chirishi mavjud mevalar. Namunaga ko`rik davomida probirkalarga yigilgan zararkunandalar ham ilova kilinadi. Amaliyot ko`rsatishi bo`yicha, ayrim hollarda mevalarda, ularda oziqlanib bo`lib katta yoshdagi lichinkalar tark etadi. Mayda lichinkalar nazardan tashqarida qolib ketadi. Ularni aniqlash uchun Sankt-Peterburg karantin inspeksiyasi tomondan quyidagi usul kashf etilgan. Zararlangan meva yong`oq kattaligidagi bo`laklarga kesiladi (har bittasida albatta po`stloq kesimi bo`lishi kerak). Bo`laklar 1 l bankaga solinadi va xona haroratidagi suv bankaning 3/2 qismiga qo`yiladi. Po`stloqlari bor mevalar cho`kmaydi. Agar mevada oldin topilmagan mayda yoshdagi lichinkalari mavjud bo`lsa, unda taxminan 1 soatdan keyin banka ichidagi chiqa boshlagan lichinkalar banka tagiga tushadi. So`ngra qolgan chukma bilan suv Petri liqopchasiga ag`dariladi. Lichinkalarni suvga chiqish jarayoni 5 - 6 soat davom etadi. Ushbu usul mandarinning katta pashshasi, meksika meva pashshasi va boshqa meva pashshalarni aniqlashda qo`llanilishi mumkin. Import qilingan sitrus ekinlarning asosiy zararkunandalardan eng xavflisi, oldin qayd etilgani o`rta yer dengizi meva pashshasidir. Uning lichinkalari oqish sarg`ishdan pushti ranggacha, ustini qoplagan kutikula rangsiz bo`ladi, shuning

www.arxiv.uz uchun lichinkani ichki a`zolari ko`rinib turadi. Tanasi uzunchoq, yumaloq bo`ladi, bosh qismi nayzasimon, orqa tomoni yo`g`onroq, xuddi kesilgan shaklda bo`ladi, lichinka uzunligi 2 mm gacha bo`ladi. Refrijerasiya va fumigasiya natijasida nobud bo`lgan lichinkalar mevaning ichida qolib ketadi va jigar rangdan qora ranggacha bo`ladi. Pupariylari tilla rangli, bochkasimon, bug`doy doni kattaligida bo`ladi.

www.arxiv.uz Adabiyotlar: 1. Voronkova A.V. i dr. – Karantin rasteniy. Moskva. Agropromizdat, 1986.255 str. 2. Dementyeva M.I. – Fitopatologiya. Moskva 1985. 3. Pospelov S.M., Shestiperova Z.I., Doljenko I.K. – Osnov ы karantina rasteniy. Moskva, Agropromizdat, 1985 4. Peresыpkin V.F.Selskoxozyaystvennaya fitopatologiya.Agrop.Moskva 1989. 5. Jumaniyozov M., Safarov M.D., Sangis F.T., Sichev A.Sh. – Respublika o`simliklar karantini davlat bosh inspeksiyasi 6. O`zbekiston respublika hududini karantindan zararkunandalar, o`simlik kasalliklari va begona o`tlardan muhofaza qilishga doir qonun hujjatlari. 2000 7. I.A.Karimov. “O`zbekiston XXI asrga intilmoqda”. Toshkent 2000 y. 8. I.A.Karimov. “Milliy davlatchilik istiqlol mafkurasi va huquqiy madaniyat to`g`risida”. Toshkent 1999 y.

O'xshashlar

Gullarning karantin kasalliklari

G`o`zaning karantin kasalliklari

Mevali daraxtlar va tokning karantin kasalliklari

Kartoshka, pomidor va lavlagining karantin kasalliklari

Sitrus o’simliklar