Бактерия, замбуруғлар, лишайниклар - Botanika - Referatlar

Бактерия, замбуруғлар, лишайниклар

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

50 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Режа: 1. Замбуруғлар ҳақида тушунча . 2. Замбуруғларнинг классификацияси . 3. Замбуруғларнинг аҳамияти . 4. Лишайниклар ҳақида тушунча . 5. Лишайникларнинг классификацияси

www.arxiv.uz 1. Тубан ўсимликларнинг хлорофилсиз ва тузилиши жуда турли - туман бўлган жуда кўп тури замбуруғлар деб аталади . Улар ўз ичига 100 мингдан ортиқ турни олади. Замбуруғлар таллофит ўсимликлардир, чунки улар ҳам хеч қачон сувўтлари сингари ҳақиқий тўқима ҳосил қилмайди ва уларни танаси қисмларга (барг, поя, илдизга) бўлинмайди. Уларнинг кўпчилиги микроскопик майда бўлиб, нонда муғор, ўсимлик баргларида зангсимон доғлар ва шунга ўхшаш шаклларда ҳам кўринади. Замбуруғ танасини микроскоп остидан қарасак, уни чалкашиб кетган жуда кўп ипчалар ёки гифалардан иборатлигини, гифалар тўпланиб мицелий ҳосил қилганини кўрамиз. Гифалар шохланган ва шохланмаган, бир хужайрали ёки кўп хужайрали бўлиши мумкин. Замбуруғ баъзи турларининг гифалари тиним ҳолатига ўтиши мумкин. Бунда улар жуда зич чалкашиб олиб склероций деб аталадиган ўзига хос туганак ҳосил қилади. Бир хужайрали замбуруғлар, улар юмалоқ ёки эллипис шакилдаги алоҳида - алоҳида хужайралардир. Масалан: ачитқи замбуруғлари. Хужайраси қобиғининг химиявий таркиби бир хил эмас. Пўст хеч қачон целлюлозали бўлмай, унга турли азотли моддалар аралашган бўлади. Уларда бир нечта ядро бўлади. Улар крахмал ҳосил қилмайди, унинг ўрнига бошқа углевод гликоген ҳосил қилади. Алоҳида тузилмалар - мева таналар кўпайиш функцясини бажаради. Паразит замбуруғларда - гаустория ҳосил бўлади. Замбуруғлар жинсий, жинссиз ва вегетатив усулларда кўпаяди. Вегетатив кўпайиш оидиялар - мицелий ипчаларининг парчаланишидан ҳосил бўладиган овалсимон хужайралар ёрдамида рўй беради. Ачитқи замбуруғи -куртакланиш йўли билан кўпаяди. Замбуруғлар асосан споралар ёрдамида кўпаяди. Гифалар учида конидия бандларда ёки спорангийда спора ҳосил бўлади. Замбуруғларда жинсий кўпайиш- изогамия, оогамия, усулида рўй беради. Танасининг тузилиши ва кўпайиш хусусиятларига қараб, замбуруғлар типи қуйидаги 6 та синфга бўлинади.

www.arxiv.uz 1. Архимицетлар ёки хитридиомицетлар синфи. 2. Оомицетлар. 3. Зигомицетлар (булар тубан замбуруғлар) 4. Халтачали замбуруғлар ёки аскомицетлар 5. Базидиели замбуруғлар ёки базидиямицетлар (булар юксак замбуруғлар). 6. Такомиллашмаган замбуруғлар. 1. Архимицетлар синфи - танаси ялонғоч - яхши ривожланмаган мицелий ризомицелийдан иборат 3 хил кўпаяди (вегетатив, жинсий, жинссиз). Улар ёш карамни илдиз бўғизини зарарлайди. Қора оёқ касаллигини келтириб чиқаради. Унга қарши кўрашиш учун тупроққа ишлов бериб намликни камайтириш керак. 2. Оомицетлар синфи мицелийси шохланган алоҳида хужайраларга бўлинган бўлади. Масалан: Фитофтора замбуруғи картошка, помидор ва полиз экинлари баргида қўнғир доғлар ҳосил бўлади. 3. Зигомицетлар синфи. Намиқиб қолган нонда, гўнгда ва бошқа органик субстротларда оқ туксимон ғубор шаклда пайдо бўлади. (Моғор замбуруғи). 4. Халтачали замбуруғлар - буларда ҳосил бўлган зигота халтачага айланади. Халтачани ичида споралар ҳосил бўлади. Улар уншудринг, ўсимлик раки касаллигини келтириб чиқаради, яна ачиш жараёнида иштирок этади. Шафтоли тафринаси-шафтоли баргини сарғайтириб бужмайтириб юборади. Пеницилл - замбуруғи, шохкуя замбуруғи, қўзиқорин ҳам шу синфга мансубдир. 5. Базидияли замбуруғлар-споралари махсус базидияларда етилади. Қоракуя, занг, чанг қоракуяси касалликларини келтириб чиқаради. Ғаллагулдошлар оиласи вакилларида кўп учрайди. 6. Такомиллашмаган замбуруғлар. Бу синф вакиллари вилт касаллигини келтириб чиқаради. Органик моддаларни чиритишда иштирок этади. Симбиоз ҳаёт кечиради. (микориза). Қўзиқорин ва қалпоқчали замбуруғлар озиқ-овқат сифатида фойдаланилади. Ачитувчи замбуруғлар спиртли ичимликлар тайёрлашда, нонвойчиликда, улардан олинган ферментлар, енгил саноат ва озиқ-овқат саноатида ишлатилади, ҳамда ачитувчи замбу-

www.arxiv.uz руғлардан поливитаминлар тайёрланади. Салбий томони, озиқ-овқатларни бузади, ёғочларни чиритади. Касалликларни келтириб чиқаради Лишайниклар. Лишайниклар танаси замбуруғ ва сув ўтларининг симбиоз бир - бирига мослашган ҳолатда яшаши натижасида пайдо бўлган организм бўлиб ҳисобланади. Лишайниклар таркибига замбуруғлардан халтачали, базидияли, сувўтлардан кўк, яшил сувўтлари вакиллари киради. Замбуруғ гифалари билан сувўтини ўраб олиб, у билан бирга ўсади. Лишайниклар автотроф ўсимликлардир. Лишайниклар ташқи кўриниши жиҳатидан хилма- хил улар кулранг, сариқ, қўнғир, қизил баъзан қорамтир рангларда бўлади. Лишайниклар танасининг морфологик тузилишига кўра 3 гуруҳга бўлинади. Ёпишқоқ ёки пўстлоқсимон - улар энг содда тузилган кенг тарқалган толломи юпқа, қобиқсимон, субстратга жуда махкам ёпишади. Баргсимон ёки пластинкасимон толломи оддий япроқ кўринишда бўлиб, ризоидга ўхшаш ўсимтаси билан бирикади. Уларни бутунлигича ажратиб олса бўлади. Бутасимон ёки шохланган. Талломи бирмунча мураккаб тузилган, тик ўсади, бутага ўхшаб шохлайди. Тоғларда учрайдиган кладония, шимолда ўсадиган буғи лишайниги ва ёлли лишайниклар шулар жумласидандир. Лишайник-лар табиий шароитда асосан вегетатив кўпаяди. Уларнинг мўрт талломи қуриб осон майдаланади, шамол ва ҳайвон воситасид узоқ ерларга тарқалади. Шунингдек улар махсус кўпайиш органи-сорийдий ва изидийлар воситасида ҳам кўпаяди. Кладония лишайниги 10-15 ц биомасса беради. Бўйи 20 смгача етади. Буғулар учун озиқ-овқат ҳисобланади. Лишайникларда углеводлар тўпланади. Шунинг учун озиқ-овқат сифатида, дори тайёрлашда фойдаланилади. Улардан эфирмойи, глюкоза, спирт, лакмус, бўёқлар олинади.

www.arxiv.uz Адабиётлар : 1. Бурыгин. В. А. Жонгуразов. Ф. Х. Ботаника “Ўқитувчи” Т.: 1977. 2. Курсанов. В. А. Камарницкий Н. А ва бош.- Ботаника “Ўқитувчи” 1977. I II том. 3. Ҳамдамов И, Шукруллаев П ва бошқалар- ботаника асослари “Меҳнат” Т.: 1990. 4. Сохабиддинов. С. “Ўсимликлар систематикаси” I II боб. “Ўқитувчи” Т.: 1976. 5. Ҳамидов “Ўсимликлар географияси” “Ўқитувчи” Т.: 1984. 6. Белолипов. И. В. Шералиев. А. Ахадова. М. А. “Ўрта Осиё ўсимликлари марфалогияси” ЦОП, ТИПО, Т.: 1991. 7. Ҳолдаров. Х. Хожиматов. К. Х.“Ўзбекистон ўсимликлари”, “Ўқитувчи” Т.: 1992. 8. www . ziyonet . uz

O'xshashlar

Сув утлари. Замбуруглар ва лишайниклар

Тирик организмларнинг ўзига хос хусусиятлари

Табиатшунослик фанига кириш

Ўсимликлар эволюцияси ва уларнинг тузилиши ҳақида умумий тушунчалар

Агроценозда усимликларни мослашуви организмлар уртасидаги муносабатлар