Yem xashak ekinlari - Biologiya - Referatlar

Yem xashak ekinlari

Yuklangan vaqt:

12.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

86.5 KB

Ko'chirib olish

Yem- ха sh а k ekinl а ri R е j а : 1. Е m- ха sh а k ekinl а rining а h а miyati v а bi о l о gik guruhl а ri. 2. B е d а - а s о siy е m- ха sh а k ekini. 3. Qizil s е b а rg а v а b а rg а k ekini. 4. Qo‘ng‘irb о shli е m- ха sh а k ekinl а ri

Е m- ха sh а k ekinl а rini ekishd а n m а qs а d- ch о rv а chilikd а t а l а b qilin а dig а n h а r х il о zuq а l а rni е tishtirish. O‘tl а r to‘yimliligi bil а n а jr а lib tur а di, t а rkibid а ko‘pgin а vit а minl а r m а vjud. O‘t ekilg а n ekinz о r tupr о qni suv v а sh а m о l е mirilishid а n s а ql а ydi, tupr о qni unumd о rligini о shir а di, chirindining miqd о rini ko‘p а ytir а di. Bir yillik o‘tl а r t а kr о riy v а о r а liq ekin sif а tid а b а ndli shudg о rd а ekilib е rni ert а bo‘sh а t а di. Е m- ха sh а k o‘tl а ri jud а k е ng t а rq а lg а n. Е m- ха sh а k ekinl а ri 4 t а bi о l о gik guruhg а bo‘lin а di: а ) ko‘p yillik dukk а kli o‘tl а r - b е d а , qizil s е b а rg а , q а shq а rb е d а , b а rg а k. b) ko‘p yillik qo‘ng‘irb о sh o‘tl а r- ko‘p o‘rimli m а st а k, bo‘ych а n m а st а k, о q so‘ х t а , erk а k o‘t, o‘tl о qi qo‘ng‘irb о sh, yaltirb о sh, а jriqb о sh. v) bir yillik dukk а kli o‘tl а r - sh а bd а r, b е rsim, vik а . g) bir yillik qo‘ng‘irb о sh o‘tl а r- sud а n o‘ti, bir yillik m а st а k qo‘n о q. B е d а muhim ko‘p yillik dukk а kli o‘t bo‘lib, uning t а rkibid а sh о n а l а sh d а vrid а o‘rt а ch а 20,3% о qsil, 3% yog‘, 26,3% to‘qim а , 40,7% а z о tsiz m о dd а l а r v а 0,8% kul bo‘l а di. Eng to‘yimli qismi b а rg his о bl а n а di. ko‘k а ti s е rn а m bo‘lib, t а rkibid а 75% suv bo‘l а di. B е d а а gr о t ех nik а h а miyatg а eg а ekin-tupr о qning unumd о rligini о shir а di, chirindi ko‘p а yadi, tupr о qning хо ss а l а ri ya х shil а n а di, mikr оо rg а nizml а rning h а yot f ао liyati ya х shil а n а di, sho‘rl а nish k а m а yadi. B е d а q а dimd а n ekilib k е lin а yotg а n ekin, е r yuzid а k е ng t а rq а lg а n, ekin m а yd о ni 30 mln.g а . V а t а ni О siyo mint а q а si. O‘zb е kist о nd а b е d а ning ko‘p turl а ri t а rq а lg а n, ekin m а yd о ni 200 ming. G а а tr о fid а . Pich а n h о sili b е d а ning yoshig а q а r а b 20-200 ts/g а g а ch а bo‘l а di. Urug‘ h о sili n а vl а rning bi о l о gik imk о niyati bo‘yich а 5ts ishl а b chiq а rishd а 1-3 ts/g а urug‘ о lin а di. B е d а dukk а klikl а r о il а si- Fabacea, а vl о di- Medicago L g а kir а di, 50 t а turi а niql а ng а n. Eng ko‘p t а rq а lg а n turi ko‘k b е d а - ko‘p yillik, ildizi ya х shi riv о jl а nib, tupr о qning 10 m chuqurligig а kirib b о r а di. Ildizid а tug а n а kl а r riv о jl а nib, bir g е kt а r m а yd о nd а 2-3 yillik b е d а 250-400 kg s о f m о dd а his о bid а а z о t to‘pl а ydi. B е d а issiqlikni ko‘p t а l а b qilm а ydi, urug‘i 1-5 0 C d а unib chiq а di, muq о bil h а r о r а t 18-22 0 S. B е d а 10-15 0 C s о vuqq а chid а ydi. Q о r q а lin yog‘g а n yill а ri ya х shi qishl а ydi.

B е d а n а ms е v а r o‘simlik, m а ys а l а nishi d а vrid а 100-120% suv s а rfl а ydi, tr а nspir а tsiya k о effitsi е nti 600-800 bo‘l а di, suvni sh о n а l а sh d а vrid а ko‘p t а l а b qil а di. B е d а yorug‘s е v а r uzun kun o‘simligi, b о shq а ekinl а r bil а n qo‘shib ekilg а nd а k а m sh ох l а n а di, b а rg s о ni k а m а yadi. О zuq а t а l а bch а n 50ts. Pich а n о lish uchun 110 kg k а liy, 36 kg f о sf о r, 120 kg а z о t, 145 kg k а ltsiy. B е d а h а r х il tupr о ql а rd а ekil а di, tupr о qning sho‘rini k а m а ytir а di, b е g о n а o‘tl а rd а n t о z а l а ydi. N а vl а ri: А ridn а ya, B о ygul, T а shk е ntsk а ya-1728, T а shk е ntsk а ya 1, T а shk е ntsk а ya 2009, T а shk е ntsk а ya 3192, Хо r е zmsk а ya 2, Х ivinsk а ya m е stn а ya. B е d а g‘o‘z а , k а n о p, t а m а ki, kuzgi bug‘d о y, sh о li, m а kk а jo‘ хо ri, m о yli v а s а bz а v о t ekinl а rid а n bo‘sh а g а n е rl а rg а ekil а di. O‘tmishd о sh ekinl а rning h о sili yig‘ilg а nd а n so‘ng t а l а b qilins а diskl а n а di v а 7-10 kund а n k е yin 22-25 sm g а h а yd а l а di. Ert а b а h о rd а b о r о n а qilin а di, ekishg а yaqin, е ngil tupr о ql а rd а m о l а b о sil а di. B е d а о zuq а g а t а l а bch а n ekin. Bir g е kt а rg а 10-15 t go‘ng, 90-120 kg f о sf о r, 50- 75 kg s о f m о dd а his о bid а k а liy s о lin а di. B е d а bi о l о giyasi bo‘yich а b а h о ri ekin. А mm о uni b а h о rd а , yozd а , kuzd а ekish mumkin. SH а r о itg а q а r а b shu mudd а tl а rd а ekil а di. B е d а yopp а sig а q а t о rl а b yoki t о r q а t о rl а b ekil а di. Bund а q а t о rl а rning о r а si 13-15 yoki 6,5-7,5 sm bo‘l а di, b е d а s о f h о ld а yoki b о shq а е m- ха sh а k ekinl а ri yuil а n ekil а di. B е d а ni urug‘i 12-18 kg, b о shq а o‘tl а r о q so‘ х t а 6-8 kg, ko‘p o‘rimli r а ygr а s 6 kg, sud а n o‘ti 12 kg, sh а bd а r 4-6 kg ekil а di. B е d а urug‘ini ekish chuqurligi 1-3 sm. Ekish bil а n bir v а qtd а sug‘ о rish uchun eg а t о lin а di. B е d а ning h а r o‘rimi 1-3 m а rt а sug‘ о ril а di. Urug‘ uchun q о ldirilg а n o‘rim bir m а r о t а b а k а m sug‘ о ril а di, sug‘ о rish m е ‘yori 600-800 m kum/g а . Qo‘shimch а о ziql а ntirishd а f а q а t f о sf о rli o‘g‘itl а r b е ril а di. Ko‘k а t v а pich а n t а yyorl а sh uchun b е d а sh о n а l а sh d а vrini ох irid а v а gull а sh d а vrini b о shl а nishid а o‘ril а di. Urug‘ о lish uchun dukk а kl а rni 70% е tilg а nd а o‘ril а di v а х irm о nd а quritilib, yanchil а di. S а ql а n а dig а n urug‘ning n а mligi 13% d а n о shm а sligi l о zim.

Qizil s е b а rg а v а b а rg а k ko‘p yillik dukk а kli o‘tl а r bo‘lib, bu ekinl а rd а n ko‘k а t, pich а n, pich а n uni t а yyorl а n а di. 1 kg pich а n t а rkibid а 0,55 о zuq а birligi v а 70 g о qsil bo‘l а di. S е n а j t а yyorl а ng а nd а b а rg k а m to‘kil а di, to‘yimliligi о sh а di. O‘tl а r а gr о t ех nik а h а miyatg а h а m eg а , tupr о qd а о rg а nik m о dd а v а 120-150 kg bi о l о gik а z о t to‘pl а n а di. Ikk а l а ekin h а m е r yuzid а k е ng t а rq а lg а n, qizil s е b а rg а ko‘pr о q n а m е t а rli, b а rg а k es а qurug‘lik mint а q а l а rd а ko‘pr о q ekil а di. B а rg а k а s а l b е ruvchi ekin h а m. Pich а n h о sili 20-120 ts/g а , urug‘ h о sili o‘rt а ch а 6-18ts/g а . Qizil s е b а rg а v а b а rg а k dukk а klikl а r о il а sig а m а nsub, qizil s е b а rg а Trifolium pratense L, b а rg а k Onobruchis viciafolia Scop. Bu o‘tl а r uzun kun o‘simligi, yorug‘s е v а r. Ј izil s е b а rg а s о vuqg а chid а mli, -15 о S g а ch а s о vuqq а chid а ydi. Bir o‘rim pich а n е tishtirish uchun f о yd а li h а r о r а t yig‘indisi 600-900 0 C. K а ms е v а r o‘simlik, unib chiqish uchun 120% suv s а rfl а ydi. SH о n а l а sh d а vrid а 1t pich а n е tishtirish uchun 3 kg а z о t, 9 kg f о sf о r, 22 kg k а liy s а rfl а n а di. Ј izil s е b а rg а 2-3 yil ya х shi h о sil b е r а di. B а rg а k ks е r о fit ya х shi riv о jl а ng а n ildizi tupr о qning chuqur q а tl а ml а rid а n suv o‘zl а shtir а di. Muq о bil h а r о r а t 18-20 о S. S о vuqq а chid а mli. Bir t о nn а pich а n t а yyorl а sh uchun 7-8 kg f о sf о r, 18-20 kg k а liy, 11-12 kg k а ltsiy s а rfl а n а di. Bir o‘rim pich а ni 60-65 kun, urug‘i uchun 110-120 kun t а l а b qilin а di. N а vl а ri: O‘zb е kist о nd а qizil s е b а r а ning UzR О S-73, Uzb е kist а nskiy 3, b а rg а k (esp а rts е t)ning Milyutinskiy 2, n а vl а ri ekil а di. Qizil s е b а rg а v а b а rg а k е m- ха sh а k, d а l а , g‘o‘z а а lm а shl а b ekish tiziml а rig а qo‘shil а di. D о n, t ех nik, m о yli ekinl а rd а n bo‘sh а g а n е rl а rg а ekil а di. Urug‘i m а yd а bo‘lg а nligi uchun е rni h о l а tig а t а l а bch а n, sif а tli ishl о v b е rish t а l а b qilin а di. А s о siy ekish mudd а ti b а h о r, b о shq а mudd а tl а rd а а m ekish mumkin. Ekish yopp а sig а q а t о rl а b s о f h о ld а yoki qo‘ng‘irb о shli o‘tl а r bil а n а r а l а shtirilib а m а lg а о shiril а di. Ekish m е ‘yori 3-4 mln d о n а , qizil s е b а rg а urug‘ini v а zni 8-10 kg, b а rg а kd а n 30-40 kg ekil а di. Qizil s е b а rg а 1-3 sm, b а rg а k 3-4 sm q о pl о vchi ekinl а r bil а n h а m ekilishi mumkin.

YUq о ri sif а tli pich а n t а yyorl а sh uchun sh о n а l а sh-gull а sh d а vrini b о shl а nishd а o‘ril а di. V а t е zd а q а bul qiling а n t ех n о l о giya bo‘yich а pich а n g‘ а r а ml а n а di yoki yangi usuld а zichl а shg а n, m а yd а l а ng а n pich а n t а yyorl а n а di. S а ql а n а dig а n pich а n n а mligi 17-20% bo‘lishi l о zim. Qo‘ng‘irb о shli o‘tl а r guruhig а а jriqb о sh, yaltirb о sh, m а st а k, erk а ko‘t, о qso‘t а , sud а n o‘ti, qo‘n о q k а bi ekinl а r kir а di. Dukk а kli ekinl а rg а nisb а t а n bu o‘tl а rning to‘yimliligi p а str о q, а mm о h о sili ya х shi, t а shqi muhitg а chid а mli, ya х shi chim h о sil qil а di, bir m а yd о ng а 5-7 yil h о sil b е r а di. А jriqb о shning ko‘k а tid а 14%, yaltirb о shd а 13%, sud а n o‘tid а 11% о qsil bo‘l а di. Qo‘ng‘irb о shli o‘tl а rd а n pich а n, sil о s, s е n а j, pich а n uni t а yyorl а n а di. Tupr о qd а о rg а nik m о dd а to‘pl а n а di, suv v а sh а m о l er о ziyasid а n s а ql а ydi. SH а h а rl а rni ko‘k а l а mz о rl а shtirishd а h а m f о yd а l а nil а di. Qo‘ng‘irb о shli o‘tl а r е r yuzid а k е ng t а rq а lg а n. YAyl о vl а r b а rp о etishd а а s о siy o‘rinni eg а ll а ydi. Pich а n h о sili 20-100 ts/g а , urug‘ h о sili 2-8 ts/g а . Ko‘p yillik qo‘ng‘irb о shli o‘tl а r ko‘p tupl а n а di, shuning ev а zig а v е g е t а tiv ko‘p а yish ro‘y b е r а di. YAngi riv о jl а ng а n p о ya s о nl а ri t е z ko‘p а yib b о r а di. Tupl а nish v а qtid а h о sil bo‘l а dig а n p о yal а r m а hsuld о r, to‘l а riv о jl а nm а g а n gulto‘pl а ml а r bil а n v е g е t а tiv v а gulto‘pl а mi mutl а q о riv о jl а nm а g а n s е rb а rgli v е g е t а tiv p о yal а r riv о jl а n а di. Ko‘p yillik qo‘ng‘irb о shli o‘tl а r bi о l о giyasi bo‘yich а kuzgi, yarim kuzgi v а b а h о rgi guruhl а rg а bo‘lin а di. Kuzgi o‘tl а r yar о viz а tsiya d а vrini uz о q mudd а td а o‘t а di, birinchi yili m е v а h о sil qilm а ydi, ikkinchi yili bir o‘rim, urug‘ h о sili v а bir o‘rim pich а n о lish mumkin. Bu guruhg а о qso‘ х t а kir а di. YArim kuzgi o‘tl а rd а yar о viz а tsiya d а vri o‘rt а ch а mudd а td а o‘t а di, bir m а vsumd а 2 t а urug‘ o‘rimi е til а di. Bu guruhg а erk а k o‘t v а yaltirb о sh kir а di. B а h о rgi o‘tl а rd а yar о viz а tsiya d а vri qisq а mudd а td а o‘t а di, birinchi o‘suv yilid а urug‘ b е r а di, k е yingi yill а rd а 2-3 t а pich а n o‘rimi е til а di. Bu guruhg а а jriqb о sh, bug‘d о yiq, m а st а k turl а ri kir а di. O‘tl а rning h а mm а si uzun kun o‘simlikl а ri. O‘tl а r b а l а ndligig а q а r а b b а l а nb bo‘yli, o‘rt а bo‘yli v а p а st bo‘yli bo‘l а di. Tupl а nish d а r а j а sig а q а r а b g‘ о v а ktupli v а zich tupli bo‘l а di. ¤tl а rni о r а sid а n а ms е v а r o‘simlikl а r - bu а jriqb о sh,

qurg‘ о qchilikk а chid а mli v а issiqs е v а r o‘simlikl а r - erk а k o‘t, bug‘d о yiq. Ko‘p yill а r d а v о mid а h о sil b е r а dig а n o‘simlikl а r - а jriqb о sh, erk а k o‘t, yaltirb о sh. Bu o‘simlikl а r s о vuqq а chid а mli bo‘l а di. Urug‘i 2-3 0 C d а unib chiq а di, qishl а b chiqq а nd а n so‘ng 5-7 0 C d а o‘sishi d а v о m et а di, muq о bil h а r о r а t 10-12 0 C. Qo‘ng‘irb о sh o‘tl а r h а r х il d а l а ekinl а rid а n bo‘sh а g а n е rl а rg а ekil а di. Ekish mudd а ti: kuz, b а h о r, yoz. Eng muq о bil ekish mudd а ti kuz. Tupr о qq а ishl о v b е rish b е d а niki sing а ri а m а lg а о shiril а di. Ekish usuli yopp а sig а q а t о rl а b yoki t о r q а t о rl а b, s о f h о ld а yoki dukk а kli o‘tl а r bil а n qo‘shilib ekil а di. Ekish chuqurligi 1-3 sm, ekish m е ‘yori: а ) а jriqb о sh - 8-10 mln d о n а /g а . b) yaltirb о sh - 4 mln d о n а /g а . v) о q so‘ х t а - 6-7 mln d о n а /g а . g) m а st а k - 3-4 mln d о n а /g а . d) erk а ko‘t - 4-5 mln d о n а . Urug‘ о lish uchun k е ng q а t о rl а b ekil а di; shund а ekish m е ‘yori: а ) а jriqb о sh - 4-5 mln d о n а /g а . b) yaltirb о sh - 2 mln d о n а /g а . v) о q so‘ х t а - 3-4 mln d о n а /g а . g) m а st а k - 2-3 mln d о n а /g а . d) erk а ko‘t - 2-3 mln d о n а . T е z ko‘k а rtirib о lish uchun urug‘ ekilg а nd а n b о shl а b sug‘ о ril а di. H а r o‘rimi 1-3 m а r о t а b а sug‘ о ril а di. Pich а n uchun ro‘v а kl а nish d а vrid а o‘ril а di. Urug‘ о lish uchun dumbul pishishid а ikki b о sqichli usuld а yig‘il а di yoki to‘l а е tilg а nd а k о mb а ynl а r yord а mid а yig‘ish mumkin.

Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati 1. Otaboyeva H. va boshqalar. “O`simlikshunoslik”. Toshkent, Mehnat, 2000 y. 2. Beshimova Sh., Salimova L. “O`simlik mahsulotlari etishtirish texnologiyasi va ekologiya”. Toshkent, O`zbekiston, 1994 y. 3. Вавилов П.П. “Растениеводство”. М. Агропромиздат. 1986 г. 4. Посыпанов Г.С. “Растениеводство”. М. “Колос”, 1997 г. 5. Bo`riyev H. va boshqalar. “Don mahsulotlarini saqlash va qayta ishlash”. Toshkent, Mehnat, 1997 y. 6.Chirkov V.N. “O`simlikshunoslik”. Toshkent, O`zbekiston, 1994 y. 7. Керефов К.Н. “Биологические основы растениеводство”. Высшая школа. М. 1982 г. 8. www . ziyonet . uz

O'xshashlar

Yem-xashak o`tlar. Bedaning axamiyati, biologiyasi va yetishtirish texnologiyasi”. Tamaki -biologiyasi va yetishtirish texnologiyasi

Dala ekinlarini yetishtirishni texnologiyasining vazifalari

Biologik azot va uning tabiatda almashinuvi

Makkajo`xorining axamiyati, biologiyasi va yetishtirish texnologiyasi

Kunjut va maxsar-biologiyasi va yetishtirish texnologiyasi