Patogen anaeroblar 2 - Biologiya - Referatlar

Patogen anaeroblar 2

Yuklangan vaqt:

05.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

25.365234375 KB

Ko'chirib olish

Patogen anaeroblar Reja: 1.Qotma kasalligi qo’zg’atuvchisini xususiyatlari va laboratoriya diagnostikasi. 3. Botulizm qo’zg’atuvchisini xususiyatlari va laboratoriya diagnostikasi 2. Qo’llaniladigan biopreparatlar.

Tayanch iboralar: klostridiyalar, ekzotoksin, fermentlar, sporalar, anaerob sharoit, kultura, shtamm, gaz hosil qilish, oziq muhitlar, vaksina, giperimmun zardob, biosinov. Qotma qo‟zg‟atuvchisi ( Clostridium tetani ). Qotma hayvon va odamlarning infeksion jarohatli kasalligi bo’lib, mikrob ajratgan toksini ta’sirida kuchli qo’zg’alish, skelet muskullarining reflektor tortilishi bilan namoyon bo’ladi. Qotma qo’zg’atuvchisini 1883 yilda rus olimi N.D. Monastirskiy kasal odamning shikastlangan joyidagi ajratmasidan topadi. A. Nikolayer 1884 yilda quyon va dengiz cho’chqalariga tuproq yuborib, ularda qotma kasalligini chaqirib, qo’zg’atuvchisini topgan, toza kulturasini 1889 yilda Sh.Kitazato ajratgan. Hayvon va odamlar shikastlanishi natijasida, jarohatlarga tuproqdan qo’zg’atuvchi tushib zararlanadi. Mikrob kuchli zahar ajratadi. Morfologiyasi va tinktorial xususiyatlari. Qotma qo’zg’atuvchisi yirik ingichka, harakatchan (peritrix) tayoqcha, uzunligi 4-8 mkm, eni 0.4-0.6 mkm. zararlangan to’qimalardan tayyorlangan surtmalarda bakteriyalar alohida, 2-3 tadan guruh bo’lib, kulturalardan esa ayniqsa suyuq muhitlarda uzun, egilgan iplar shaklida joylashadi. Mikrob kapsula hosil qilmaydi. Yumaloq sporalar hosil qiladi. Sporalar hujayradan 2-3 marta keng bo’lib, tayoqchaning uchida, baroban tayoqchasi shaklida joylashadi. Sporalar kulturalarda 2-3 sutkadan keyin ,shuningdek organizmda ham paydo bo’ladi. Sporali tayoqchalar harakatsizdir. Mikrob grammusbat, lekin eski kulturalarda bir guruh bakteriyalar grammanfiy. Kultural xususiyatlari. Qo’zg’atuvchi – qat’iy anaerob, kislorodga juda sezuvchan. Ular uchun optimal harorat 35-37 C, pH 7,4-7,6. Kitt-Tarossi muhitida qo’zg’atuvchi sekin o’sadi, odatda 24-36 soatdan keyin bir xilda loyqalanib, bitta, ikkita gaz pufakchalari paydo bo’ladi. 5-7 sutkalarda yumshoq cho’kma, gaz hosil qiladi, mikrob hujayralari probirka tubiga cho’kkanda muhit tiniqlshadi. Kulturadan o’sishning 3-5 sutkalarida kuydirilgan shox hidi keladi. Glyukozali-qonli Seyssler agarida nozik oqish-kulrang, o’simtali, markazi ko’tarilgan koloniyalar hosil qiladi. Ba’zan mayda, yumaloq, shudring

tomchisiga o’xshaydi. Koloniyalar gemoliz zonasini hosil qiladi. Tik agarga chuqur ekilganda 1-2 sutkadan keyin yasmiq donidek zich, ba’zan disk ( R - shakl) yoki markazi zich parsimon ( S - shakl) koloniyalar hosil qiladi. Material qiya agarning kondensasion suyuqligiga ekilsa, anaerob sharoitda u ip shaklida yuqoriga qarab o’sadi. Bu usulni mikrobning toza kulturasini ajratishda qo’llash mumkin. Agar yoki jelatinaga tik ekilganda, archa shaklida o’sadi. Miyali oziq muhit uzoq vaqtdan keyin qorayadi. Biokimyoviy xususiyatlari. Boshqa patogen klostridiylardan farqli ravishda qotma qo’zg’atuvchisi uncha biokimyoviy faol emasligi bilan xarakterlanadi. Chidamliligi. Qo’zg’atuvchining vegetativ shakllari 60-70 0 C da 30 daqiqada, sporalar 80 0 C – 6 soatda, qaynayotgan suvda 40-50 daqiqada o’ladi. Quritilgan holda 11 yilgacha yashaydi. Sulema eritmasi ( 1:100) yoki 5% li fenol eritmasi ta’sirida sporalar 10-12 soatdan keyin o’ladi. Odatdagi dezinfeksiyalovchi preparatlar ta’sirida 10-15 daqiqada zararsizlanadi. Patogenligi. Qotmaga barcha turdagi qishloq xo’jalik hayvonlari moyil. Ulardan otlar ko’proq sezuvchandir. It, mushuk, yovvoyi sut emizuvchilar ham kasallanadi. Adabiyotlarda tovuq, g’oz va indyuklarda ham bu kasallik uchrashi yozilgan. Qotma qo’zg’atuvchisining toksiniga odamlar moyil. Laboratoriya hayvonlaridan oq sichqon, dengiz cho’chqasi va quyonlar kasallikka juda sezuvchan. Qotma toksini 1890 yilda Bering va Kitazatolar tomonidan ajratildi va ifodalandi. Qotmaning klinik belgilari va patogenezi aynan shu toksinga bog’liq. Qotma ekzotoksini tarkibidan ikkita komponent- tetanospazmin va tetanolizin ajratilgan. Birinchisi nerv sistemasiga ta’sir qiladi va ko’ndalang-silliq mo’shaklarning tonik qisqarishiga olib keladi, ikkinchisi eritrositlarni nospesefik gemolizga uchratadi. Tetanospazmin mikrobning asosiy toksik faktori bo’lib, markaziy nerv sistemasining mator neyronlarini shikastlaydi. Bu toksin organizm va kulturalarda paydo bo’ladi. Tozalangan, kristall shaklidagi tetanospazmin termolabil proteaza bo’lib 13 ta aimnokislotadan tarkib topgan, ko’prog’ini

asparagin tashkil qiladi. Tetanolizin qotmaning patogenezida uncha katta ahamiyatga ega emas. Tetanolizin- kislorod ishtirokida parchalanuvchi gemolizin. Patogenezi. Qotma qo’zg’atuvchisi –nekroparazit, o’lgan to’qimalarda ko’payadi. Jarohatda sporalar anaerob sharoitlarda tez vegetativ shaklga o’tib, bakteriyalar intensiv rivojlanadi va toksin ajraladi. Toksinlar harakaat nervlari o’qi bo’ylab tarqaladi. Ekzotoksin harakat nerv markazlarini, orqa va bosh miyani zararlab, qotmaning asosiy belgilarini paydo qiladi. Antigen tuzilishi. Qotma klostridiylarining harakatchan shtammlari somatik- O va xivchinli- H antigenga ega. Faqat O - antigen harakatsiz. Termolabil H -antigen mikrobning maxsus tipligini ifodalaydi. Laboratoriya diagnozi . Laboratoriyaga tekshirish uchun jarohat sekreti, zararlangan joyning eng chuqur qatlamlaridan olingan to’qima bo’lakchalari yuboriladi. O’lgan hayvonlardan bundan tashqari (5-10 ml) qon, jigar va taloq bo’lakchalari olinadi. Laboratoriya tekshirishlari ikki yo’nalishda olib boriladi: toksinni ajratish, qo’zg’atuvchi kulturasini ajratib uning zararliligini aniqlash. Patmaterialdan surtma tayyorlanadi, oziq muhitlarga ekiladi, oq sichqonlarda biosinov qo’yiladi va 10 kun kuzatiladi. Ijobiy natijada 2-3 kunda kasallik belgisi namoyon bo’ladi. Tekshirilayotgan materialda qotma toksini ajratilsa, kulturani ajratish uchun tekshirish o’tkazilmaydi. Quyidagi hollarda qotmaga diagnoz qo‟yildi deb hisoblanadi: - tekshirilayotgan materialda qotmaning toksini ajratib olinsa (kultura ajratilmasa ham); - patmaterialdan qotmaning qo’zg’atuvchisiga xos, xarakterli xususiyatga ega. toksin hosil qiluvchi kultura ajratib olinsa. Tekshirish muddati 1 5 kungacha. Immunitet. Qotma bilan kasallangan hayvonlarda immunitet paydo bo’ladi. Aktiv immunizasiya uchun konsentrlangan, achchiqtoshli anatoksin

ishlatiladi. U yirik hayvonlar terisi ostiga bir marta 1 ml, yosh va mayda hayvonlarga 0,5 ml yuboriladi. Immunitet 30 kundan keyin hosil bo’lib, bir yildan ko’p, otlarda esa 5-6 yil saqlanadi. Qotmaga qarshi zardob zarurat paydo bo’lgandagina ishlatiladi. Botulizm barcha qayvonlarga oid toksikoinfeksion kasallik. Botulinum zaharini saqlovchi oziqlarni yeyish natijasida paydo bo’lib, markaziy nerv sistemasining og’ir zararlanishi, hiqildoq, til va pastki jag’ning falajlanishi bilan xarakterlnadi. Botulizm bilan odam ham kasallanadi. Botulizm 18 asr o’rtalarida ifodalanib, uning nomi ( kolbasa- lot. Botulus ) kolbasa yeb kasallangan odamlarda kasallikning birinchi klinik belgilarini kuzatishdan olingan. Botulizm qo’zg’atuvchisini birinchi marta 1896 yilda van Ermengem botulizmdan o’lgan odamning talog’ va yo’g’on ichagidan ajratdi. Keyingi tekshirishlar natijasida tabiatda – Cl. botulinum ning 7 ta tipi borligi aniqlandi- A, B, C, D, E, F, Y . Ular o’zaro ekzotoksinning antigen tuzilishi bilan farq qiladi. Morfologiyasi va tinktorial xususiyatlari. Cl. botulinum bo’yalgan preparatlarda uchlari qayrilgan, uzunligi 4-9 mkm, eni 0,6-0,8 mkm tayoqchalar ko’rinishida bo’ladi. Bakteriyalar alohida yoki juft, ba’zida qisqa zanjir shaklida joylashadi. Mikrob harakatchan- peritrix. Sporalari oval shaklida bo’lib, hujayra markazida yoki chekkalariga yaqin joylashadi. U teniis raketkasi shaklini eslatadi. Kapsula hosil qilmaydi. Vegetativ hujayralari anilin bo’yoqlar bilan yaxshi bo’yaladi. Yosh kultura va to’qimadan tayyorlangan preparatlarda grammusbat, eski kulturalarda- grammanfiy bo’yaladi. Kultural xususiyatlari . Botulizm qo’zg’atuvchilari jiddiy anaeroblar. Ularni o’stirish uchun maxsus oziqa muhitlar- glyukoza-qonli Seyssler agari, glyukozali jigarli agar, glyukozali jelatina, glyukozali tik agar, Kitt-Tarossi muhiti va h.k.lar ishlatiladi. Bakteriyalarning o’sishi va toksin hosil qilishi uchun optimal harorat A, B, C va D tiplari uchun- 35 0 C, Y va F tiplari uchun -28-30 0 C. A va C tiplari 10-55 0 S da ham rivojlanadi. pH

7,4-7,7. Botulizm qo’zg’atuvchisi, kulturasi oziqa muhitlarda yuqori namlik bo’lganda, neytral yoki kuchsiz ishqorli muhitlarda kuchli zahar hosil qilish xususiyatiga ega. KittTarossi muhitini loyqalantiradi, keyin cho’kma hosil bo’lib, suyuqlik tiniqlashadi, kulturadan achigan moy hidi keladi. Seyssler agarida tiniq koloniyalar- shudringsimon, mayda bir necha millimetrli, chetlari tekis yoki qirqilgandek, yaltiroq yuzali, gemoliz zonasi bilan o’ralgan koloniya hosil qiladi .Koloniyalar sal qo’ng’irroq yoki kulrang-xira bo’lib, o’rtasi botiq yoki bo’rtiq bo’ladi. Bitta shtammning o’zida bir necha xil tip koloniyalar uchraydi. Tik agarda koloniyalar yasmiq yoki markazi zich paxta bo’lakchasiga o’xshaydi. Biokimyoviy xususiyatlari. Cl. botulinum glyukoza, levulyoza, maltoza, gliserin, dekstrin, salisin, adonit, inozitlarni parchalab, kislota va gaz hosil qiladi. Chidamliligi. Qo’zg’atuvchining vegetativ hujayralari tashqi muhitning har xil omillariga chidamsiz. 80 0 C haroratda 30 daqiqada, qaynatganda 2-5 daqiqada o’ladi. Qo’zg’atuvchi sporalari juda chidamli. Ular 5-6 soat qaynatilganida halok bo’ladi. Shuning uchun botulizm sporasini zarasizlantirish uchun uni 120 0 Cda 30 daqiqa avtoklavlash kerak. Sporalar past haroratga chidamli va -190 0 C da o’lmaydi. -16 0 C da bir yil saqlanadi. Shuning uchun ko’p miqdorda sporasi bor muzlagan substratlar zaharli bo’lishi mumkin. Ular suyuq moddalarda qaynatilganda 15-20 daqiqadan keyin, zich moddada esa 2 soatdan keyin parchalanadi. Bakteriya sporalari 5% li fenolda bir sutka, 10% li xlorid kislotasi uy haroratida bir soatda, 40% li formalin ikki barobar suyultirilganda 24 soatda o’ldiradi. Patogenligi. Anaerob sharoitlarda hayvon organizmi, o’simlik va hayvon mahsulotlarida, hamda maxsus oziqa muhitlarda Cl. botulinum neyrotoksinlar guruhiga kiruvchi kuchli ekzotoksin hosil qiladi. Bu toksin barcha ma’lum tabiiy zaharlardan kuchli bo’lib, uning 10 mg kristali shakli butun yer shari xalqini zaharlashi mumkin ( S. Martinov, 1969). Toksin tarkibida beshta faktori bor- neyrotoksin, gemolizin, gemolizingemagglyutinin, lipaza va proteaza. Itlar, mushuklar, bo’ri, kayotlar va boshqa yirtqichlar kasallikka chidamli.Laboratoriya hayvonlaridan oq sichqon, dengiz cho’chqasi va quyonla botulinum toksinining

barcha toksinlariga moyil. Patogenezi. Botulizm toksikoinfeksiya hisoblanadi. Toksin organizmga oziqa bilan kiradi. Bunda markaziy nerv sistemasi kuchli zararlanadi. Qondan toksin organlarga o’tib, nerv elementlarini zararlaydi. Bel mator markazlari neyronlariga va uzunchoq miyaga ta’sir etib, falajlanish belgilarini paydo qiladi. Antigen tuzilishi. Ekzotoksinlarning bakrcha serologik tiplari maxsus immunologik xususiyatlarga ega bo’lib, ular neytralizasiya reaksiyasida aniqlanadi. Immunitet botulizmda antitoksinlidir. Moyil havonlarda botulizmga tabiiy immunitet hosil bo’lmaydi. Kasallanib tuzalgan odamlarda, hayvonlar da ham immunitet paydo bo’lmaydi. Maxsus anatoksin yuborib, sun’iy emlash yo’li bilan botulizmga mustahkam antitoksik immunitet hosil qilish mumkin. Diagnozi. Xarakterli klinik belgilari yoki anamnez va laboratoriya tekshiruvlari natijasiga asoslanib qo’yiladi. Biopreparatlar. Botulizmning machsus oldini olish uchun anatoksinlar qo’llaniladi. Hayvonlardan faqat norkalar emlanadi.Oldini olish maqsadida norkalar botulizmga qarshi formol kvassli anatoksin vaksina bilan emlanadi. Vaksina songa, mushaklar orasiga 1 ml. miqdorda yuboriladi. Immunitet 2-3 haftadan keyin hosil bo’lib, bir yilgacha saqlanadi. BOTULIZMNING LABORATORIYA DIAGNOSTIKASI Laboratoriyaga tekshirish uchun gumon qilingan oziqalardan namunalar (silos, don, kombikorm, go’sht va baliq chiqindilari), shuningdek o’lgan hayvonlarning oshqozonidagi massa, jigar bo’lakchasi va kasal qayvonlarning qoni yuboriladi. Patologik material hayvon o’lganidan keyin 2 soatdan kechiktirmasdan olinadi. Materialni tekshirishga tayyorlash. 1. Keltirilgan patologik material bir vaqtda botulizm toksinlari va qo’zg’atuvchisiga tekshiriladi; qon esa faqat botulizm toksinlariga tekshiriladi.

2. Oziqa namunasi, oshqozon massasi, jigar bo’lakchalari 25-30 g miqdorda steril hovonchada steril qum bilan yaxshilab eziladi va teng miqdorda yoki ikki barobar ko’p hajmda fiziologik eritma quyib aralashtiriladi. Hosil bo’lgan bir xil gamogen massa 2 soat uy haroratida ekstraksiya bo’lishi uchun turadi. Uchdan ikki qismi toksinni ajratish uchun, bir qismi esa - qo’zg’atuvchini ajratish uchun ishlatiladi. 3. Kasal hayvonning qoni suyultirilmasdan tekshiriladi. Botulizm toksini qonda tez buziladi, shuning uchun uni joyida (xo’jalikda) tekshirish kerak. Botulizm toksinini ajratish. 1. Patmaterial va oziqa namunalari paxtadan o’tkazib filtrlanadi yoki daqiqaiga 3000 aylanma tezlikda 30 min. sentrifuga qilinadi, keyin ikkiga bo’linib, uning bir qismi qaynoq suv hammomida 20-30 daqiqa qizdiriladi. 2. Tekshirilayotgan materialning har bir (qaynatilgan va qaynatilmagan) filtrati bilan 16- 18 g vazndagi ikkita oq sichqon venasiga yoki qorin bo’shlig’iga 0,5-0,8 ml dozada yuborib zararlantiriladi. Dengiz cho’chqalari (300-350 g massali) terisi ostiga material 3-5 ml dozada yuboriladi (bittasiga qaynatilgan filtrat, ikkinchisiga - qaynatilmagani). Materialda botulizm toksini bo’lsa, qaynatilmagan filtrat bilan zararlangan laboratoriya hayvonlari, 2-5chi sutkada botulizmga xarakterli klinik belgilari bilan (muvozanatni yo’qotish, nafas olishning tezlashishi, skelet mushaklarining bo’shashishi, qorin devorining tushishi «ari beli»dek) o’ladi . Qaynatilgan filtrat yuborilgan hayvonlar esa, sog’ qoladi. 3. Kasal hayvonlardan qon olingan zahoti ikkita oq sichqon yoki dengiz cho’chqalar qorin bo’shlig’iga 2 bandda ko’rsatilgandek dozada yuboriladi. Hayvonlar 5 sutka davomida kuzatiladi va klinik belgilar namoyon bo’lishiga qarab toksinning bor yo’qligi aniqlanadi. 4. Tekshirilayotgan materialdan toksin ajratilsa, maxsus botulizm toksinlari tiplari zardobi bilan neytralizasiya reaksiyasi qo’yiladi.

Materialni tekshirishga tayyorlash. 1. Keltirilgan patologik material bir vaqtda botulizm toksinlari va qo’zg’atuvchisiga tekshiriladi; qon esa faqat botulizm toksinlariga tekshiriladi. 2. Oziqa namunasi, oshqozon massasi, jigar bo’lakchalari 25-30 g miqdorda steril havonchada steril qum bilan yaxshilab eziladi va teng miqdorda yoki ikki barobar ko’p hajmda fiziologik eritma quyib aralashtiriladi. Hosil bo’lgan bir xil gamogen massa 2 soat uy haroratida ekstraksiya bo’lishi uchun turadi. Uchdan ikki qismi toksinni ajratish uchun, bir qismi esa - qo’zg’atuvchini ajratish uchun ishlatiladi. 3. Kasal hayvonning qoni suyultirilmasdan tekshiriladi. Botulizm toksini qonda tez buziladi, shuning uchun uni joyida (xo’jalikda) tekshirish kerak. Botulizm toksinini ajratish. 1. Patmaterial va oziqa namunalari paxtadan o’tkazib filtrlanadi yoki daqiqaiga 3000 aylanma tezlikda 30 min. sentrifuga qilinadi, keyin ikkiga bo’linib, uning bir qismi qaynoq suv hammomida 20-30 daqiqa qizdiriladi. 2. Tekshirilayotgan materialning har bir (qaynatilgan va qaynatilmagan) filtrati bilan 16-18 g vazndagi ikkita oq sichqon venasiga yoki qorin bo’shlig’iga 0,5-0,8 ml dozada yuborib zararlantiriladi. Dengiz cho’chqalari (300-350 g massali) terisi ostiga material 3-5 ml dozada yuboriladi (bittasiga qaynatilgan filtrat, ikkinchisiga - qaynatilmagani). Materialda botulizm toksini bo’lsa, qaynatilmagan filtrat bilan zararlangan laboratoriya hayvonlari, 2-5chi sutkada botulizmga xarakterli klinik belgilari bilan (muvozanatni yo’qotish, nafas olishining tezlashishi, skelet mushaklarining bo’shashishi, qorin devorining tushishi «ari beli»dek) o’ladi . Qaynatilgan filtrat yuborilgan hayvonlar esa, sog’ qoladi. 3. Kasal hayvonlardan qon olingan zahoti ikkita oq sichqon yoki dengiz cho’chqalar qorin bo’shlig’iga 2 bandda ko’rsatilgandek dozada yuboriladi. Hayvonlar 5 sutka davomida kuzatiladi va klinik belgilar namoyon bo’lishiga qarab toksinning bor yo’qligi aniqlanadi.

4. Tekshirilayotgan materialdan toksin ajratilsa, maxsus botulizm toksinlari tiplari zardobi bilan neytralizasiya reaksiyasi qo’yiladi. Buning uchun sog’liqni saqlash korxonalarida amaliyotda qo’llash uchun ishlab chiqarilgan maxsus botulizm tiplari zardobi ishlatiladi. 5. Tekshirilayotgan materialda ikki (yoki ko’p) toksin tiplari bo’lishi mumkin, shuning uchun neytralizasiya reaksiyasi quyidagi sxemada qo’yiladi: a). A. B, C, D, E tiplardagi zardoblar 0,2 ml hajmda olinib bitta probirkaga solinadi va unga 1,0 ml tekshirilayotgan material qo’shiladi. Aralashma 45 daqiqa uy haroratida yoki 30 daqiqa 35-37°C haroratda turishi kerak. Keyin 0,8 ml dan massasi 16-18 g keladigan oq sichqonlarning qorin bo’shlig’iga yuboriladi. Bir vaqtda tekshirilayotgan materialga teng miqdorda fiziologik eritma aralshtirilib undan boshqa ikkita hayvonga xuddi shu dozada yuboriladi (nazorat uchun). Agar botulizm toksini bo’lsa, tekshirilayotgan material bilan maxsus zardoblar qo’shilgan aralashma yuborilgan oq sichqonlar tirik qoladi, nazoratdagilari esa 2-4 sutkada botulizmning xarakterli klinik belgilarini namoyon qilib o’ladi. Toksinning tiplarini aniqlash zarurati bo’lmasa, olingan natijalar diagnoz qo’yishga asos bo’la oladi. b). Botulizm toksinlarining tiplarini aniqlash uchun ushbu sxemada neytralizasiya reaksiyasi qo’yiladi: Tekshirilayotgan material 2,4 ml dan oltita probirkaga quyiladi, uning 5 tasiga 0,6 ml dan har xil tipdagi zardoblar: birinchisiga - A tip, ikkinchisiga - B tip. Uchinchisiga - C tip, to’rtinchisiga - D tip, beshinchisiga - E tip, oltinchisiga esa shu hajmda fiziologik eritma quyiladi. Aralashmali probirkalar 5 band a) da ko’rsatilgandek haroratda turishi kerak. Keyin har bir aralashma (zardob tekshirilayotgan material) alohida alohida shprislar bilan ikkita oq sichqon venasiga yoki qorin bo’shlig’iga 0,8-1,0 ml dozada yuboriladi. Neytralizasiya reaksiyasi natijasi 4 kun davomida hisobga olinadi. Tekshirilayotgan materialning o’xshash zardob bilan aralashmasi yuborilgan hayvonlar tirik qoladi, qolganlari esa - botulizmning klinik belgilarini namoyon qilib o’ladi.

Tekshirilayotgan materialdan botulizm toksini aniqlansa, kultura ajratish uchun tekshirish o’tkaziladi. Qo‟zg‟atuvchini ajratish. 1. 2 bandda ko’rsatilgandek tayyorlangan patmaterial va oziqa namunalari pH- 7,2-7,4, vazelin moyi ostida. 0,5% steril glyukoza qo’shilgan suyuq oziqa muhitlarga (Kitt-Tarossi, Xottinger buloni) ekiladi. Oziqa muhitlar ekish va glyukoza qo’shish oldidan regenerasiya qilinadi. Kitt-Tarossi muhiti qaynoq suv hammomida 15-30 min davomida qizdirib, tezda 45-50°C gacha sovutiladi. 3 dan 2 qismini oziq muhit bilan to’ldirilgan 100-250 ml lik flakonlarga ekkan yaxshiroq. Vazelin moyi qalinligi 0,5 sm dan kam bo’lmasligi kerak. Har bir namuna, material kamida ikkita flakonga ekilishi kerak. Ulardan bittasi 1 soat 80°C da qizdiriladi. Bir vaqtda odatdagi oziq, muhitlarga (GPB va GPA) anaerob kontaminasiyaga nazorat uchun ekiladi. 2. Ekmalar 30-35°S haroratda termostatga qo’yiladi. Botulizm mikrobining o’sishi muhitning sekin-asta (2-3 sutkalarda) loyqalanib achigan moyning hidi keladigan gaz hosil qilishi bilan xarakterlanadi. Olingan kulturani mikroskopik tekshirganimizda grammusbat, sporalari chetida joylashgan tayoqchalar ko’rinadi. Tayoqchalar tennis rakketkasiga uxshaydi. 3. Cl. Botulinum ga xarakterli o’sish va kulturadan tayyorlangan surtma larda o’xshash tayoqchalar bo’lsa kultural suyuqlikda toksinlar 5-7 sutkada aniqlanadi . 4. Botulizm qo’zg’atuvchisining toza kulturasini ajratish uchun birlamchi ekmalar I soat davomida 80°S da qizdiriladi va Petri kosachalari dagi qonli Seyssler agariga bo’lak-bo’lak ekiladi. Kosachalar anaerostatga joylashtirilib, anaerobioz uchun kerakli sharoit yaratiladi (havoni chiqarish 5 mm. simob ustunidan ko’p bo’lmasligi kerak). Shuni unutmaslik kerak-ki - botulizm qo’zg’atuvchisi jiddiy anaerob. 2-4 sutka o ’ stirilgandan keyin ekmalar ko ’ rilib , o ’ sgan koloniyalar ajratib olinadi . Cl . Botulinum koloniyalari yumaloq , ildizsimon o ’ smalari bor , rangsiz yoki kulrang intensiv gemoliz zonasi bo ’ ladi .

Quyidagi hollarda diagnoz qo‟yildi deb hisoblanadi: - tekshirilayotgan materialda botulizm toksini aniqlansa (kultura ajratilmasa ham); - patmaterialdan botulizm qo’zg’atuvchisiga xarakterli xususiyatli kultura ajratilib, biologik usulda uning toksinlari aniqlansa.

Nazorat savollari: 1.Qotma qo’zg’atuvchisining xususiyatlarini ayting. 2.Qotmaning laboratoriya diagnozini ayting. 3.Botulizm qo’zg’atuvchisining xususiyatlarini ayting. 4. Botulizmning laboratoriya diagnozini ayting. 5 Biologik preparatlar.

Asosiy adabiyotlar: 1. Kislenko V.N.,Kolichyov N.M.,Suvorina O.S. Chastnaya veterinarnaya mikrobiologiya i immunologiya. Chast 3. Chastnaya mikrobiologiya. M.KolosS, 2007.S.50-53., 62-64. 2. Kislenko V.N. Praktikum po veterinarnoy mikrobiologii i immunologii. M. KolosS, 2005 g. S.181-190. 3. Yemelyanenko P.A. i dr. Veterinarnaya mikrobiologiya. M. Kolos. 1982.S.230- 241. Qo‟shimcha adabiyotlar: 1. Vorobyev A.A. Medisinskaya mikrobiologiya, virusologiya i immunologiya. M. 2008 g. S.424-428. 2. Kostenko T.S. i dr. Praktikum po veterinarnoy mikrobiologii i immunologii.M. 1989. S.213-218. 3. Antonov.B.I.i dr. Lobarotorn ы ye issledovaniya v veterinarii. Bakterialniye infeksii.M. 1986.S.52-56 .

O'xshashlar

Patogen anaeroblar

Patogen mikroorganizmlar

Patogen kokklar

Patogen misetlar va mikoplazmalar

Mikroorganizmlar ekologiyasi inson tana normal mikroflorasi