Bolalarda ovqat hazm qilishning buzilishi dispepsiya kasalligi - Biologiya - Referatlar

Bolalarda ovqat hazm qilishning buzilishi dispepsiya kasalligi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

64 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Reja: 1. Bolalarda ovqat hazm qilishning buzilishini asosiy sabablari. 2. Dispepsiyalar haqida tushuncha. 3. Oddiy dispepsiyalar ularni davolash usullari. 4. Toksik dispepsiyalar, ularni davolash va oldini olish usullari. 5. Stomatitlarning kelib chiqish sabablari va profilaktikasi.

www.arxiv.uz Hazm qilishning buzilishi yosh go`daklar xayitining birinchi yilida juda ko`p uchraydi. Bu kasalliklarning ko`p uchrashi go`dak bolalarning meda ichak yo`li, nerv sistemasining anatomik-fiziologik xususiyatlariga moddalar almashivuning xolatiga bog`liq bo`ladi. Ovqatlanish organizimda bo`lib turadigan yangi to`qimalar yuzaga kelishiga sabab bo`lib asosiy almashinuvini quvvatlab boradigan jami proseslarni: ovqat yeyish ovqat hazm qilish uning ichakdan surilib o`tishi hujayralar va to`qima almashinuvini o`z ichiga oluvchi fiziologik tushunchadir. Mana shu proseslarning birortasi ishdan chiqishi ovqatlanish buzilishiga olib keladi. Ovqatlanishning buzilish hollari birdan ovqat hazmi ishdan chiqishidan boshlanadi - bular dispepsiyalar deb ataladi. Boshqa hollarda ovqatlanishning buzilishi ekzogen va indogen xarakterdagi bir qancha omillarga qarab asta sekin rivojlanib boradi. Bular ovqatlanishning xronik buzilish yoki gipotrafiyalar deb ataladi. Dispepsiyalar - ovqat hazm bo`lmasligi demakdir. Asosan bir yoshgacha bo`lgan bolalarda ko`pincha 6 oylikgacha ko`p uchraydi. Oddiy dispepsiyalar: uning asosiy sabablari quydagilardir: 1. Bola tartibsiz ravishda boqilganda, ovqatlanish mahallari o`rtasidagi vaqt oraliqlarga rioya qilinmaganda. 2. Bola noto`g`ri boqilganda - qo`shimcha ovqatga o`tilganda oqsillar, yog`lar, uglevodlar orasidagi korreksiyaga rioya qilinmaganda. 3. Ovqatga vitaminlar yetarli bo`lmaganda. 4. Yilning issiq paytlarida suv rejimiga rioya qilinmaganda. 5. Bola issiqlab ketganda va kiyimi atrofidagi yuqori tempraturaga to`g`ri kelmay qolganda. Bola aralash va sun`iy usulda boqilganda hozir ko`rsatib o`tilgan shu kamchiliklarning hammasi ancha ko`proq uchraydi. Kilinikas i: Bolaning umumiy ahvoli kam o`zgaradi. Kamdan-kam hollarda subfebril tempraturaga kuzatiladi. Kasallikning boshida bola bir-ikki marta qayt qiladi, ichi kuniga 6-8 marta ketishi mumkin, axlati sariq, suyuq ba`zan ko`kish oq-oq bo`lakchalar, shishasimon iplar bo`lishi mumkin.

www.arxiv.uz Metiarizm munosabati bilan qorni dam bo`lib ketadi, gazlar hiqaradi, bola ichaklari sanchib qolganda og`riq turishidan bezovta bo`lib qolishi mumkin. Tili quruq oq karash bosgan bo`ladi. Tana vazn bir qadar kamayadi. Kasallik 5-7 kun davom etadi. Odatda asoratlar bo`lmaydi. Davosi: Bolani 6-8 soat och qo`yib tuzli eritmalar ( regidron, glyukosalan , regidrin ) berish, tolzi kifer smetana ichirish tavsiya etiladi. Suyuqliklar 150-170 ml/kg hisobiga beriladi. Bundan tashqari vitaminlar, fermentlar bolaga berish zarur. Toksik dispepsiyalar ham xuddi oddiy dispepsiya singari ko`pchilik hollar ovqatlanishda o`zgarishlar tufayli paydo bo`ladi. Ularning farqi, oddiy dispepsiya mahalida meda ichak yo`lining funksional faoliyati kam o`zgaradi, bolaning umumiy ahvoli ham o`zgaradi, toksik dispepsiyada butun organizmda potologik o`zgarishlar bo`lib hatto nerv sistemasi ham qo`shiladi, moddalar almashinuvi chuqur izdan chiqadi. Toksik dispepsiya bir qancha egzogen va endogen omillar ( oddiy dispepsiya mahalida bolaga ovqat bermay, och yotqizib qo`yiladigan muxlatning juda ham qisqa bo`lishi, juda ham tezlik bilan odatdagi ovqatga o`tish, suyuqlik bilan yetarli taminlanmaslik, bolani noto`g`ri boqish va hokazo ) ta`siri ostida oddiy dispepsiyadan paydo bo`lishi mumkin.

www.arxiv.uz Klinikasi : Toksik dispepsiyaning klinik ko`rinishi bolalarda uchraydigan ichak infeksiyasiga o`xshash bo`ladi. Unda kasallarning umumiy ahvoli og`ir bo`ladi. Bola tez -tez va to`xtamasdan qusadigan bo`lib qoladi, hattoki bir qoshiq suvdan ham qusaveradi. Ichi ham tez-tez surishi suvsimon bo`lib qoladi, unda axlat massalari bo`lmaydi. Taksikoz (zaxarlanish) va eksikoz (suvsirash) sipmtomlari birgalikda kuchayib boradi. Oldingi bezovtalik bo`shashish, adinamiya bilan almashinadi, vaqt –vaqti bilan bola o`zini bilmay qoladi. Yuzi xuddi niqobdek ifodasiz bo`lib qoladi, kozlari qimirlamay olisga tikilib turadi. Puls tez-tez urib yaxshi to`lishmaydi bazan esa unu aniqlash qiyin bo`ldi. Yurak tonlari bo`g`iq eshitiladi, nafas oldiniga tezlashgan yuza bo`ladi keyin chuqur- chuqur pauzalarsiz bo`lib qoladi. Bular bilan birga organizmga suvsizlik alomatlari ham paydo bo`ladi. Tana vazni bir- ikki sutka davomida 500-800 gr gacha kamayishi mumkin. To`qimalar turgori pasayib, badan terisi quruq bo`lib qoladi ha deganda yozilavermay- digan burmalar hosil bo`ladi. Tana tempraturasi 38-39 С gacha ko`tarilishi mumkin tempratura 2-4 kun davom etadi. Siydik ajratish keskin kamayadi. Toksik dispepsiyaning o`tishi bola organizminig ahvoliga va o`z vaqtida to`g`ri davo qilish- qilmaslikka bog`liq. To`g`ri davolaganda bola 1-2 haftada batamom sog`ayib ketadi. Davosi : Toksik dispepsiyada kasalxonada davo qilinadi davolash asosan suvsirashga, taksikozga qaratilgan bo`ladi. Bolaga 12 –24 soat ovqat bermay faqat tuzli eritmalar beriladi. Bunda regidron har minutda bir qoshiqchadan berib turilishi zarur. Agar bola tuzli eritmalarni ichishga layoqati bo`lmasa venadan tomchilab natriy gidro- karbanat eritmasi 5-10% li glyukoza eritmasi yuboriladi. Bundan tashqari bolaga vitaminlar fermentlar berish tavsiya etiladi. Profilaktikasi : Dispepsiyalarni oldini olish uchun bolani chaqaloqlikdan to`g`ri ovqatlantirish , qo`shimcha ovqatni vaqtida berish, yozning issiq kunlarida suv rejimiga rioya qilish zarur.

www.arxiv.uz Og`iz bo`shlig`i shilliq pardasining kasalliklari bolalar potologiyasida katta o`rin egallaydi. Bulardan eng ko`p uchraydigan stomatitlar va og`izning oqarishidir. Stomatitlar mikrob va virusli bo`lishi mumkin. Bundan tashqari bolalarda uchraydigan stomatitlarga har xil moddalar (smop , vismut ) dan zaxarlanish va dorilarning mahalliy tasiri sabab bo`lishi mumkin. Klinik jihatdan kattaral, aftos va yarali stomatitlar tofovut qilinadi. Ko`pincha kattaral stomatit uchraydi, bunda shilliq parda bir tekis qizarib shishib turadi. Bolani tog`ri parvashishlab borilsa kataral stomatit tez tuzalib ketadi . Yarali stomatit kamroq uchraydi. U asosan tishlar karios boshlanganda bolalar va o`smirlarda uchraydi. Bolaning umumiy ahvoli og`ir bo`lib boshi og`riydi, lanjlik paydo bo`lib ishtahasi pasayadi tana harorati ko`tariladi, limfa tugunlari kattalashadi zo`r berib og`izdan so`lak oqadi. Shu bilan birga og`iz va halqum shilliq pardasining turli joylarida kulrang yoki qo`ng`ir tusli nekrotik g`ubor bilan qoplangan kichik-kichik yaralar paydo bo`ladi. Uni davolashda og`iz bo`shlig`ini 1:6000 nisbatdagi kaliy permanganat eritmasi, 3% vadorod peroksid bilan kuniga bir necha marta chayib turish lozim yaralar bo`lsa 0,25 % xiloramin eritmasi, furasilin ishlatiladi. Aftos stamatid bolalar og`iz bo`shlig`i shilliq pardasining eng ko`p tarqalgan kasalligi bo`lib, uni organizmning gerpiz virusi bilan birlamchi infeksiyalashning alomatidir. Bu kasallik havo tomchi yo`li bilan o`yinchoqlar orqali o`tadi. Yashrin davri 2-6 kun. Kasallik birdan tana haroratining ko`tarilishi, lanjlik, bosh og`rishi, uyqu buzilishi bilan boshlanadi. Tez orada og`iz bo`shlig`ida yoriladigan pufakcha yoki sarg`ish kulrang tusli fevrinos g`ubor bilan qoplangan eroziyalar ko`rinishida toshmalar paydo bo`ladi. Mana shu toshmalar og`rishi tufayli bola ovqatlanishda va gapirishda qiynaladi. Og`izdan ancha so`lak chiqib, qo`lansa hid kelib turadi. Kasallik 7-10 kun davom etadi . Davosi: Kasallikning virusli bo`lishi sababli kompleks davo ishlatiladi. Desensibillovchi preparatlar: kalsiy xlorid, suprastin, demidrol, pipofen bolaning yoshiga qarab beriladi. Bundan tashqari, vitaminlar, tana haroratini tushiruvchi dorilar buyuriladi. Aftalarni tozalash uchun proteolitik fermentlar qo`llaniladi

www.arxiv.uz ( tripsin , xemotrepsin ) . Og`riqni qoldirish uchun 0,5% li novakain eritmasi qorishtirilgan tuxum oqi buyuriladi. Yallig`lanish keskin ifodalangan bo`lsa suyuq ovqatni sovutib beriladi. Kasallik 7-10 kun davom etib aftalar chandiq hosil qilmasdan bitib ketadi , bu kasallik qaytalanmaydi chunki undan keyin turg`un immunitet qoladi.

www.arxiv.uz Adabiyotlar: 1. V.P.Bisyarina “Bolalar kasalliklari bolalar parvarishi va go`daklarning anatomik - fiziologik xususiyatlari “ Toshkent 1990 yil. 2. V.A.Belousov, A.D. Pevzner “Bolalar kasalliklari “ Toshkent 1992 yil . 3. J.Eshqobulov, A.Maxmudov “Bolalar kasalliklari “ Toshkent 1993 yil. 4. www.ziyonet.uz

O'xshashlar

Kuydirgi kasalligi qo’zg’atuvchisi

Pasterellyoz kasalligi qo’zg’atuvchisi

Saramas kasalligi qo’zg’atuvchisi

Ayiruv organlarining yosh hususiyatlari. Teri tuzilishi va funksiyalari

Bolalar kasalligi fani haqida tushuncha