Саноат чиқиндилари асосидаги тўлдирувчилар - Arxitektura - Referatlar

Саноат чиқиндилари асосидаги тўлдирувчилар

Yuklangan vaqt:

28.10.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

23.4052734375 KB

Ko'chirib olish

Саноат чиқиндилари асосидаги тўлдирувчилар Режа: 1. Ikkilamchi tog’ jinslari asosidagi to’ldiruvchilar. 2. Metallurgiya shlaklari. 3. Yoqilg’i shlaklari. 4. Kul va kul-shlakli aralashmalar. 5. Yog’och chiqindilari asosidagi to’ldiruvchilar 6. Boshqa sanoat chiqindilari asosidagi to’ldiruvchilar

1. Ikkilamchi tog’ jinslari asosidagi to’ldiruvchilar. Qurilishda beton uchun yaroqli to’ldiruvchilar zahirasi sifatida sanoat chiqindilarini aytish mumkin, lekin bu mahsulotlardan hali to’liq foydalanilgan emas. Tog’ kon materiallarni qayta ishlash va ularni o’zlashtirishda xamma vaqt “keraksiz deb hisoblanadigan” turli tosh jinslarni ham qayta ishlashga to’g’ri keladi. Bu tabiiy konlarni ochishda ikkilamchi tosh jinslari hajmi yuqori bo’ladi. Ko’pincha foydali kon materiallarining umumiy hajmi 10....15% ni tashkil etsa, ikkilamchi tosh jinslarning hajmi 90% ni tashkil etadi. Shu sababli ikkilamchi materiallar qurilishda yaroqli bo’lishga qaramay chiqindilar tashlanadigan joylarda ko’miladi. Olib borilgan izlanishlar shuni ko’rsatadiki, temir-ruda konidan chiqadigan ikkilamchi kvarsitlar asosidagi chaqiq tosh bevosita granit chaqiq toshi o’rnini bosadi. Shu bilan birga uning tannarxi uzoqdan keltiriladigan granit chaqiq toshiga nisbatan 2....3 barobar arzon bo’ladi. Kvarsit chaqiq toshining mustahkamlik chegarasi 30-35MPa ga teng betonlarda qo’llash mumkin. Demak, bu sanoat chiqindilari asosidagi to’ldiruvchilar texnik talablar va shartlarga javob bera oladimi degan savol tug’iladi. Birinchidan, beton to’ldiruvchilari uchun texnik talablar u olinadigan xom ashyoni qamrab oladi va shu bilan birga bu talablar sanoat chiqindilari asosidagi to’ldiruvchilar uchun ham taaluqlidir. Davlat standartlari faqat mahsulotning texnik taraflarini emas, balki uning iqtisodiy jihatlarini ham qamrab oladi. Hozirda xalq xo’jaligi sohasida birinchi navbatda o’zlashtirilgan tabiiy xom ashyoni qurilishda qo’llash asosiy vazifa hisoblanadi. Bu tabiatni muhofaza qilishda ham samaralidir. Ko’p hollarda tabiiy konlarni qayta ishlashda chiqadigan ikkilamchi materiallar beton uchun yaroqli to’ldiruvchi emas, balki ular uchun xomashyo materiallar sifatida qo’llaniladi.

Masalan, Rossiyaning “Kursk magnit anomaliyasi” konidan chiqadigan ikkilamchi metamorfik gilli slanetslar keramzit olishda xomashyo sifatida ishlatiladi. Tabiiy konlarni o’zlashtirishda dastlabki ochiladigan tog’ jinslari hamma vaqt alohida qayta ishlanmay, ba’zida asosiy materiallar bilan birgalikda olinadi. Asosiy materiallar bilan birga olinadigan bunday tog’ jinslarini turli boyitish vositalarida ajratiladi. Natijada bo’sh jinslar chaqiq tosh yoki qum-chaqiq tosh shaklida hosil bo’ladi. Masalan, tog’-kon boyitish kombinatlarining chiqindilari o’zida temirkvarsitlari asosidagi chaqiq tosh ko’rinishida uchraydi. Uning tarkibida 70% gacha kremnezyom va 14-18% gacha temir uchraydi. Shu bilan bir qatorda mayda qum (yiriklik moduli 1,64gacha) ko’rinishida olinadi. Izlanishlar shuni ko’rsatadiki, bunday sanoat chiqindilari asosidagi to’ldiruvchilardan yuqori mustahkamlikdagi va chidamli betonlar olib bo’lmaydi. Yurtimizdagi toshko’mir konlaridan ko’mir olish va boyitishda chiqindi omborlaridagi chiqindi terrikonlar yig’ilib qolgan. Ular o’zida bo’sh jinslarni va ko’mirni mujassamlashtiradi. Terrikonlarda ko’mirning yonishidan yongan jinslar xosil bo’ladi. Izlanishlar natijasi shuni ko’rsatadiki, bunday yongan jinslar asosidagi g’ovak chaqiq tosh va qumlarning uyilma zichligi 800-1000 kg/m 3 ni tashkil etadi. Ulardan mahalliy arzon to’ldiruvchi sifatida mustahkamlik chegarasi 10-20MPa ga teng engil betonlar olish mumkin va bunda sement sarfini keskin kamaytirish imkonini beradi. Ko’mirni boyitish chiqindilari asosidagi xomashyo materiallar sun’iy g’ovak to’ldiruvchi agloporit shag’ali olishda ishlatiladi. Agloporitni gilli jinslardan olish mumkin, lekin yoqilg’i sarfi (toshko’mir) keskin ortadi. Shu sababli ko’mir boyitish chiqindilarini qo’llashda yoqilg’i iqtisod qilinadi. Natijada chiqindi tarkibidagi ko’mir miqdori aglomeratsiya jarayoni uchun etarli hisoblanadi. 2. Metallurgiya shlaklari.

Metallurgiya sanoatida chiqindi omborlariga har yili katta miqdorda domna shlaklari tashlanadi. Ya’ni po’lat eritishda asosiy mahsulotdan tashqari 0,5- 1 t shlak chiqadi. Bunda massa bo’yicha emas balki hajm bo’yicha 2-3 barobar ko’p miqdorda shlak chiqadi. Shu sababli shlaklarni shartli ravishda chiqindi deyiladi. Aslida bu qimmatli ikkilamchi mahsulot hisoblanadi. Metallurgiya shlaklaridan noto’g’ri foydalanishda asosiy olinadigan mahsulot narxiga ham tasir etadi, ya’ni shlaklarni olib kelish, chiqindi omborlariga ko’mish ortiqcha harajatga olib keladi. Metallurgiya shlaklarining kimyoviy tarkibi turlichadir. Domna shlaklari asosan quyidagi oksidlardan iborat bo’ladi: SaO - 3O50%; SiO 2 - 30-40%; Al 2 O 3 - 10-30%; temir, magnit va marganets birikmalari. Kimyoviy tarkibi bo’yicha shlaklarning ikki turi mavjud: SaO+MgO 1 . Asosiy, asosiy modul -M 0 =─────── >1; SiO 2 +Al 2 O 3 2 Nordon, M 0 <1 Domna shlaki sement sanoatida ishlatiladi. Uning bir qismi shlakli tola va quyilma buyumlar olishda ishlatiladi. Asosan shlakning ko’p miqdori to’ldiruvchilar ishlab chiqarishda ishlatiladi. Domna shlaklari asosidagi chaqiq toshning silindrda maydalanish ko’rsatkichi bo’yicha to’rtta markaga bo’linadi: Dr45- mustahkamlik chegarasi 20MPa dan past betonlar uchun; Dr35- mustahkamlik chegarasi 20-30MPa betonlar uchun; Dr25- mustahkamlik chegarasi 30-40MPa betonlar uchun; Dr15- mustahkamlik chegarasi 40MPa va undan yuqori betonlar uchun ishlatiladi. Domna shlaklari asosida chaqiq toshdan turli konstruksiyalar uchun yuqori mustahkamlikdagi betonlar olish mumkin. Metallurgiya sanoati rivojlangan hududlarda shlakli chaqiq tosh boshqa tabiiy tosh asosidagi chaqiq toshga nisbatan arzon bo’lib, uni qo’llash yuqori iqtisodiy samara beradi. Biroq shlaklarda mavjud oltingugurt po’lat armaturani emirilishiga olib kelishi mumkin.

Shu sababli shlakli chaqiq toshni temir-beton zo’riqtirilgan armaturali konstruksiyalarda qo’llashda maxsus tadqiqotlarga asoslanish kerak, agarda otingugurt 2,5% dan oshsa, u holda barcha turdagi konstruksiyalar uchun ishlatiladigan betonlar ustida tadqiqotlar o’tkaziladi. Shlakli chaqiq toshning uyilma zichligi og’ir beton uchun 1000 kg/m 3 dan kam bo’lmasligi kerak. Bu zich va mustahkam, qora hamda to’q-kulrang rangdagi to’ldiruvchi hisoblanadi. Granullangan shlaklar- suyuq qizib turgan metallurgiya shlaklarini suv yordamida qayta ishlashda olinadi. Bunda shlak eritmasini tez sovitishda va uni granulyasiya va maydalashda alohida mayda donalar olinadi. Donalar strukturasi- amorf va shishasimon bo’ladi. Granullangan shlaklar donadorlik tarkibiga ko’ra yirik qumga mos keladi: uning donalari o’lchami 0,6-5mm bo’lib, yirikligi 2,5 mm bo’lgan donalari umumiy tarkibda 50%ni tashkil etadi. Yirik donalar (10mm) ham oz miqdorda bo’lsada uchraydi. Granullangan shlaklarning uyilma zichligi 600 - 1200kg/m 3 atrofida bo’ladi. Buni shu narsa bilan tushuntirish mumkinki, shlak eritmasining xususiyatlari va granulyasiya texnologiyasiga bog’liq holda zich yoki g’ovak granullangan shlak olish mumkin. Granullangan shlaklarning donalar orasidagi bo’shliqlik yuqori bo’lib, 6070% gacha tashkil etadi. Granullangan shlaklarning donalari asosan shlakoportlandsement ishlab chiqarishda to’ldiruvchi sifatida ishlatiladi. 3. Yoqilg’i shlaklari. Eski chiqindi omborlaridan olinadigan shlaklarni maydalash va saralash natijasida beton uchun yaroqli chaqiq tosh ishlab chiqariladi. Chiqindi omborlaridagi shlaklarning tarkibi va fizik, mexanik xususiyatlari bo’yicha bir jinsli emas. Ularning sovish darajasiga qarab kristallanishi turlicha kechadi.

Mustahkamligi va g’ovakligi xam turlicha bo’ladi. Shu sababli tanlagan holda eski chiqindi omborlarini ochish va olingan chaqiq toshni boyitish maqsadga muvofiq bo’ladi. Toshko’mir, antratsit va boshqa qattiq yoqilg’ilarni yoqishdan so’ng shlak qoladi. Ularda qazib olingan ko’mirlar tarkibida uchraydigan qo’shimchalar va jinslar, minerallar mavjud bo’ladi. Shlaklar bo’lakli yoqilg’ini va maydalangan, changsimon yoqilg’ilarni yoqishda olinganligi bilan farqlanadi. Bo’lakli yoqilg’ilarni yoqishda olingan shlaklar. Pechlarning kolosnikli panjarasida bo’lakli yoqilg’ilarni qavatlar bo’yicha yoqishda shlak hosil bo’ladi, u notekis shakldagi bo’laklar holatida, qora, to’q-kulrang va ba’zan kulrang ranglarda 50mm gacha bo’lgan yiriklikda bo’ladi. Chiqayotgan shlak yoqilgan yoqilg’ining 10% va undan ortiq massasini tashkil etadi. Ko’p joylarda yoqilg’i shlaklari ishlatish uchun etarli miqdorda yig’iladi. Tarkibi bo’yicha yoqilg’i shlaklari bir jinsli bo’lmaydi. Shlak tarkibini yonmagan yoki to’liq yonmagan yoqilg’i, gilli qo’shimchalar tashkil etadi. Shu sababli bunday shlaklar hamma vaqt ham mustahkam va chidamli bo’lavermaydi. Bu nuqtai nazardan antratsitni yoqishdan olingan shlak yaxshi hisoblanadi. Yoqilg’i shlaklarining uyilma zichligi -1000 kg/m 3 gacha va dona zichligi 1,5- 2 g/sm 3 ni tashkil etadi. Yoqilg’i shlaklari to’ldiruvchi sifatida turli konstruksiyalar uchun mo’ljallangan betonlarda ishlatiladi: shlakobetonli devor bloklarida, kamqavatli monolit devorlarda, gipsobetonli pardevorlarda, plitalarda va boshqalarda. Yoqilg’i shlaklarini qo’llash chegaralangan arzon mahalliy material sifatida ishlatish mumkin. Betonlarda ishlatiladigan shlakning tarkibida erkin kalsiy yoki magniy oksidlari bo’lmasligi kerak. Yonmagan yoqilg’i miqdori 5-10% dan oshmasligi kerak( faqat antratsit shlaklarida ko’p bo’lishiga standartda ko’zda tutilgan).

Shlak tarkibida oltingugurt bog’lanishlar sement toshi va armaturalarda emirilishni keltirib chiqarishi mumkin. Ko’pincha shlak nurashga layoqatli bo’ladi. Maxsus chuqurlarga ko’milgan shlaklar eng kamida bir yil turishi kerak va so’ngra betonda qo’llash mumkin. Olingan shlak mayda fraksiyalari bo’yicha boyitiladi, bunda yoqilg’i qoldiqlari va boshqa zararli qo’shimchalardan halos etiladi. Changsimon yoqilg’ilarni yoqishda olingan shlaklar. Issiqlik elektrostansiyasi pechlarida tuyilgan ko’mirlar yoqiladi. Bunda kul bilan birgalikda bo’lakli shlak (chiqindilarning umumiy hajmining 5-20% dan iborat) hosil bo’ladi. Changsimon ko’mirni yoqishda chiqadigan shlak bo’lakli ko’mirni yoqishda chiqadigan shlakdan keskin farq qiladi. Ular kuygan va erigan kulning o’ta engil eruvchan qismini tashkil etadi. Ko’p holatlarda kichik g’ovakli shishasimon strukturali, zichligi 1,6 g/sm 3 dan katta donalardan iborat bo’ladi. Toshko’mir va past navli ko’mirni aralashtirib yoqganda yacheykali strukturaga ega, dona zichligi 0,5 -1,5 g/sm 3 bo’lgan g’ovak shlaklar hosil bo’ladi. Issiqlik elektrostansiyasi pechlaridan chiqadigan shlaklardan mustahkamligi 5-50 MPa bo’lgan betonlar olish mumkin. O’zRST 690-96 “Betonbop issiqlik elektrostansiya kul-toshqol aralashmasi” ga ko’ra beton va yoqilg’i turidan kelib chiqib shlaklar tarkibida to’la yonmagan qo’shimchalar miqdori (qizdirishda massa yo’qotilishi asosida aniqlanganda) 3-7% dan oshmasligi kerak. Bundan tashqari sovuqqa chidamliligi, silikat nurashga bardoshliligi ham tajribada sinaladi. Shlak tarkibida oltingugurt va oltinugurt bog’lamalari, erkin kalsiy oksidi ham chegaralanadi. 4. Kul va kul-shlakli aralashmalar. Har yili ko’mir, slanets yoki torfda ishlaydigan issiqlik elektrostansiyasi pechlaridan katta miqdorda kul chiqadi. Biroq undan kam foydalaniladi. Ilmiy tadqiqotlar va ishlab chiqarish tajribasidan ma’lumki issiqlik elektrostansiyasi kullari betonlar uchun mayda to’ldiruvchi sifatida yoki to’ldiruvchilar ishlab chiqarish uchun xomashyo sifatida ishlatish mumkin.

Kul dispersli material bo’lib, asosan 0,16 mm dan kichik bo’laklardan tashkil topadi. 0,16mm ko’zli elakda qolgan qoldiq 20-40% ni tashkil etadi. Kul bo’laklari g’ovak strukturaga ega. Quruq kulning uyilma zichligi yoqilg’i turi va uni yoqish sharoitidan kelib chiqib 600-1300 kg/m 3 ni tashkil etadi. O’zRST 694-96 “Betonbop issiqlik elektrostansiya kul-changi. Texnik shartlar” ga ko’ra kuldan mayda to’ldiruvchi sifatida tabiiy yoki maydalangan qum, hamda granullangan shlak bilan aralashtirib betonda foydalanish yaxshi samara beradi. Bu sement sarfini kamaytirishga va beton xususiyatlarini yaxshilashga olib keladi. Hozirgi vaqtda kuldan zich va yacheykali kulbetonlarda, hamda mayda to’ldiruvchi sifatida og’ir va engil betonlarda foydalaniladi. Kuldan foydalanishdagi qiyinchiliklar asosan issiqlik elektrostansiyasi pechlarida kullar suv ta’sirida tozalanadi. Kulning esa quruq holatida sifati va samaradorligi yuqori bo’ladi. Konstruksion-issiqlikdan himoyalovchi engil betonlarda issiqlik elektrostansiyasi kullaridan mayda to’ldiruvchi sifatida ishlatishdagi texnik shartlarda uning donadorlik tarkibi va undagi xavfli qo’shimchalar keltirilgan. Sifati past ko’mirni yoqishda hosil bo’lgan kulning tarkibida yonmagan yoqilg’i miqdori 5% gacha, tosh ko’mir va antratsitni yoqishda hosil bo’lgan kul tarkibida esa 12 % gacha (massa bo’yicha) standartda ruxsat etiladi. Ko’p hollarda kul tarkibida yonmagan yoqilg’i miqdori 20% gacha, ba’zan esa 40% gacha tashkil etadi. 5. Yog’och chiqindilari asosidagi to’ldiruvchilar Hozirgi vaqtda yohoch chiqindilaridan yog’och tolali va yog’och qipiqli plitalar va boshqa qurilish materiallari olishda, qog’oz-sellyuloza, gidroliz sanoatida keng foydalaniladi. Yog’och chiqindilaridan tashqari boshqa qishloq xo’jaligi mahsulotlari chiqindilari (g’o’zapoya, sholipoya, zig’irpoya va boshqalar) dan to’ldiruvchi sifatida betonda qo’llash mumkin.

Bunday betonlardan biri bu arbolit bo’lib, unda to’ldiruvchi sifatida maydalangan yog’och chiqindilari ishlatiladi. Arbolit sement organik to’ldirgichlar, kimyoviy qo’shimchalar va suv aralashmasidan tayyorlanadi. Organik to’ldiruvchilar sifatida yog’och navlarning maydalangan chiqindilaridan, maydalangan qamish, kanop yoki zig’ir o’zagi va shu kabilardan foydalaniladi. Arbolitdan buyumlar tayyorlash texnologiyasi juda oddiy va organik to’ldirgichlar tayyorlash operatsiyalarini, masalan, yog’och navlarining chiqindilarini maydalash (maydalangan yog’och uzunligi 40mm gacha, eni va qalinligi 2-5 mm bo’lgan bo’laklardan iborat bo’ladi.), to’ldirgichni sement qorishmasi bilan aralashtirish, hosil bo’lgan aralashmani qoliplarga quyish va uni zichlash, qoliplangan buyumlarni qotirishni o’z ichiga oladi. Arbolit zichligining uncha yuqori bo’lmasligi bilan xususiyatlanadi - zichligi 600-700 kg/m 3 dan kam, siqilishda mustahkamligi chegarasi 2,5-3,5 MPa va issiqlik o’tkazuvchanligi 0,18Vt/(m· 0 S). U qator qimmatbaho qurilish xususiyatlariga ega: biochidamli, qiyin yonadi, sovuqqa chidamli, yaxshi arralanadi va parmalanadi. Arbolitdan plitalar va panellar ko’rinishida qilingan buyumlar osma va o’zi ko’tarib turadigan devorlar va to’siqlarni qurish uchun shuningdek asosan turli maqsadlarga mo’ljallangan qishloq binolarining ora yopmalari va yopmalarida ishlatiladi. Fibrolit plitalar yog’och juni va sement xamiridan iborat massani presslash usulida bajariladi. Yog’och juni uskunalarida yog’och chiqindilaridan tayyorlanadi. U uzunligi 400-500 va eni 4-7 mm yupqa lentalar ko’rinishiga ega. Sementli fibrolitda yog’och juni armatura bo’lib xizmat qiladi. Fibrolit plitalarni ishlab chiqarish jarayoni murakkab emas va qo’yidagi bosqichlardan iborat: portlandsementni suvda qorish, sement xamirini yog’och juni bilan aralashtirish, massani qoliplarda presslash, kameralarda plitalarni bug’latish, opalubkasini olish va plitalarni quritish va hokazo. Fibrolit plitalarning uzunligi 2400 va 3000, eni 600 va 1200 hamda qalinligi 30-150 mm. Zichligi bo’yicha fibrolit plitalar 250 dan 500 kg/m 3 gacha markalarga bo’linadi, bunda egilishdagi mustahkamlik chegarasi tegishlicha 0,15 dan 1,8 MPa gacha, issiqlik o’tkazuvchanligi 0,08 dan 0,1 Vt

/(m · 0 S) gacha. Sement-fibrolit plitalardan pardevorlar qilish uchun, devorlar va chordoq orayopmalarini isitish uchun foydalaniladi. Shu bilan birga qipiqli betonlar ham qurilishda keng ishlatiladi, bunda to’ldiruvchi sifatida yog’och qipiqlari va ba’zan tabiiy qum aralashmasi qo’llaniladi. Zig’irpoya asosidagi beton ham keng ishlatiladi. Yuqorida keltirilgan barcha turdagi mineral to’ldiruvchilardan farqli o’laroq, yog’och chiqindilari va boshqa qishloq xo’jalik mahsulotlarini qayta ishlash chiqindilari organik to’ldiruvchilar hisoblanadi. Bunday to’ldiruvchilarni sementli betonda qo’llashda sementning qotishi va gidrotatsiya jarayoniga salbiy ta’sir ko’rsatishi mumkinligini inobatga olish zarur. Ular tarkibidagi vaqt o’tishi bilan yuzaga keluvchi organik kislotalar va qandli moddalar betonning qotishini sekinlashtiradi, sement toshini emirilishiga olib keladi. Shu sababli bunday to’ldiruvchilarni qo’llashdan oldin maxsus qayta ishlash kerak. Ayniqsa yog’och chiqindilarini suvga solish, ohakda ekstrakt moddalarni neytrallash, kimyoviy qo’shimchalarni qo’llash yaxshi samara beradi. 6. Boshqa sanoat chiqindilari asosidagi to’ldiruvchilar Yig’ma temir-beton sanoati chiqindilari. Yig’ma temir-beton sanoati chiqindilari bo’lgan yaroqsiz beton va temir- beton buyum va konstruksiyalar, tovar betonlarning qoldiqlari, hamda ekspluatatsiya muddatini o’tagan buyumlar etarli hajmda yig’iladi va ularni qurilishda betonga to’ldiruvchi sifatida qayta ishlatish mumkin. Bu chiqindilarni maxsus jihozlarda qayta ishlanadi. Yaroqsiz beton va temir- beton buyum va konstruksiyalar qayta ishlash ikki bosqichdan iborat: dastlab buyumlar buziladi, armaturasi ajratib olinadi, so’ng ajratilgan beton massasi maydalanadi. Maydalangan material 0.....70 mm fraksiyaga ajratiladi .

G’isht chaqiq toshi. Beton uchun to’ldiruvchi sifatida oddiy sopol g’ishtni maydalashda olingan g’isht asosidagi chaqiq toshni qo’llash mumkin. G’isht, gilli xomashyoni kuydirishda olingan boshqa sopol materiallar singari etarlicha mustahkamlikka ega. G’ishtning zichligi - 1,7 g/sm 3 , u asosida engil to’ldiruvchi hisoblanadigan. uyilma zichligi 800 - 900 kg/m 3 bo’lgan chaqiq tosh olinadi. Bunday chaqiq toshlar asosida mustahkamlik chegarasi 10-15 MPa va zichligi 1800-2000 kg/m 3 bo’lgan beton olinadi, ya’ni bunday betonlar oddiy og’ir to’ldiruvchili betonga nisbatan 20% ga engil bo’ladi. Asbestotsement buyumlari chiqindilari. Asbestotsement buyumlar ishlab chiqaruvchi korxonalarda qirqindi, uvoq, yaroqsiz maxsulotlar kabi chiqindilar hosil bo’ladi. Ma’lumotlarga ko’ra, ular umumiy mahsulotning 3% hajmini tashkil etishi mumkin. Chet elda va O’zbekisonda olib borilgan izlanishlar, shuni ko’rsatmoqdaki, asbestotsement chiqindilari engil betonlar uchun samarali to’ldiruvchi vazifasini bajarishi mumkin. Shuningdek, sanoat va shaxar chiqindilari - rezina va plastiklar bo’laklari, shahar maishiy chiqindilariga termik va qayta ishlov berib, maydalangan tog’ jinslari bilan birga yo’l qurilishida, hamda beton olishda ishlatish mumkin. Sanoat chiqindilarini to’ldiruvchi sifatida qo’llanilishi xam iqtisodiy, ham ekologik nuqtai nazardan juda dolzarbdir.

Adabiyotlar ro’yxati 1. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining PK-4335 sonli “Qurilish materiallari sanoatini jadal rivojlantirishga oid qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida”gi Qarori. 2019 yil 23 may. 2. Akramov X.A., Raximov Sh.T., Nuritdinov X.N., Turopov M.T. “Beton to’ldiruvchilari texnologiyasi”, o’quv qo’llanma, Toshkent. Ekstremum press, 2010-167 bet. 3. Keoki Sears,Glenn A. Sears, Richard H. Clough.Construction Project Management: A Practical Guide to Field Construction Management// USA, 2010. 4. Alan Griffith.Integrated Management Systems for Construction: Quality, Environment and Safety// London, 2013. 5. Alan Griffith Management System For Construction// London, 2015. 6. Francis D. K. Ching., Building Construction Illustrated 5 th Edition// USA, 2014. 7. Fernando Pacheko Torgal, Said Jalali. Eko-efficient. Construction and Building Materials. Portugaliya. 2013. ISBN 978-0-85729-891-1 8. Аскаров Б., Ботвина Л.М. Пористые заполнители из местного сырья и лёгие бетоны на их основе. Монография. Фан. T.: 1990 – 144 с. 9. Qosimov E. Qurilish ashyolari. Darslik. T., “Mexnat”, 2004-512 bet. 10. Maxmudova M.A., Nuriddinov X.N. Beton ishlari texnologiyasi. O’quv qo’llanma. T. «TALQIN» 2004-64 bet. 11. Ицкович С.М., Чумаков Л.Д., Баженов Ю.М. Технология заполнителей бетона. Учебник М., “Высшая школа», 1991-272 c.

O'xshashlar

Табиий ғовак тоғ жинслари асосидаги тўлдирувчилар

Пластмасса йўл қурилиш материаллари ва буюмлар

Бетон ишларини бажаришда тайёргарлик ишлари

Саноат бинолари поллари

Саноат бинолари ёпмалари