Қоришманинг асосий хоссалари - Arxitektura - Referatlar

Қоришманинг асосий хоссалари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

80.5 KB

Ko'chirib olish

Қоришманинг асосий хоссалари Режа: 1. Қоришманинг асосий хоссалари 2. Қурилиш қоришмалари мустаҳкамлиги 3. Махсус қоришмаларнинг турлари 4. Қуруқ қурилиш аралашмаси

Қоришманинг асосий хоссалари Қоришманинг жойланувчанлик билан ёйилувчанлик каби хоссалари уни ишлатиш учун қулайбўлишлигини таъминлаши керак. Тайёрланган қоришмага стандарт конуснинг қандай чуқурликка ботишига қараб, унинг ёйилувчанлик кўрсаткичи топилади. Стандарт конуснинг учидаги бурчаги 30° бўлиб, оғирлиги 300 г. дан ошмайди. Конуснинг учи қоришма сиртига теккизилган ҳолда эркин чўктирилади (1-расм) ва мил унинг неча сантиметрга ботганлигини кўрсатади. Конуснинг ботиш чуқурлиги қоришманинг ишлатилишига қараб қуйидагича қабул қилинади: деворбоп панел ва блокларни монтаж қилишда уларнинг чокларини тўлғизиш учун 5—7 см; йирик блоклар, ичи бўш ғишт ёки бошқа буюмларни тайёрлашда 7—8 см; харсангтошларни теришда 4—6 см; тошларни титратиш усули билан қоришмага ботирилганда 1—3 см. Қоришманинг ёйилувчанлиги, асосан, ундаги сув миқдорига ва тўлдиргичнинг сув шимувчанлигига боғлиқ. Қоришма жойланган асос ғовак ёки қуруқ ҳолатда бўлса, у сувнинг бир қисмини шимиб олади, натижада, қоришмадаги цементнинг тўла гидратацияланиши учун сув етишмай қолади. Агар асос намланган бўлса, ундаги сувнинг бир қисми шимилганда ҳам мустаҳкамлиги камаймайди. Қоришмани қониқарли ёйилувчанликда тайёрлаш учун унга совун суви, сульфит спирт бардаси ва бошқа органик пластификаторлардан 0,1—0,3 % миқцорда қўшиш керак. Қоришма учун анорганик қўшилмаларнинг миқдори тажриба йўли билан аникланади. Қоришманинг мустаҳкамлиги ҳам бетон сингари боғловчининг фаоллигига, сув-цемент нисбатига, зичлигига ва қотиш шароити каби ҳолатларга боғлиқ. Қурилиш қоришмалари мустаҳкамлиги бўйича қуйидаги маркаларга бўлинади: 4, 10, 25, 50, 75, 100, 150, 200, 300. Кўп юк тушадиган конструкцияларда (устун, тўсинлар), маркаси 50 дан юқори қоришмалар

ишлатилади. Биноларнинг ташқи деворларини теришда маркаси 50 дан кам қоришмаларни ҳам ишлатса бўлади. Цементли қоришмаларнинг мустаҳкамлиги уларга қўшиладиган оҳак ёки тупроқ микдорига боғлиқ. Оддий ва мураккаб қоришмаларнинг таркибига кўра мустаҳкамлигининг ўзгариши 2-расмда тасвирланган. Цементнинг қотиш назарияси ва амалдаги тажрибаларга кўра қурилиш қоришмаларининг ҳаво ҳарорати 1 °С дан 40°С гача бўлганда 28 кунлик мустаҳкамлигига нисбатан қотиш даражаси (%да) 1-жадвалда келтирилган. 1-жадвал Цементнинг 28 кунлик мустаҳкамлигига нисбатан қотиш даражаси Котишдаги ҳарорат, °С 1 5 10 15 20 25 40 50 28 кунлик мустаҳкамлигига нисбатан қотиш даражаси, % 55 72 88 100 106 110 125 130 Жадвалдаги кўрсаткичлардан кўриниб турибдики — совуқ шароитда (1 —5°С) ҳамда энг юқори ҳароратда (40—50°С) қоришманинг қотиш тезлиги секинлашади. Шу сабабли, совуқ кунлари тайёрланаётган қоришманинг яхлаб қолмаслиги ва қотиш тезлигининг меъёрда бўлиши учун кимёвий қўшилмалар (хлорли кальций 3—7 %; поташ 3—5 %; хлорли натрий 3—5 % ва ҳ.к.) қўшилади. Иссиқ кунларда эса, қоришмадаги сувнинг тезда буғланиб кетмаслиги учун унга сув сепиб турилади. Қишнинг совуқ кунлари тайёрланадиган қоришма маркаси бир поғона катта қилиб олинади. Масалан, М50 қоришма ўрнига М75 бўлиши керак.

0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2 1,4 1,6 1,8 2 Қушилма миқдори 2-расм. Қўшиладиган оҳак ва тупроқнинг микдорига кўра қоришма мустаҳкамлигининг ўзгариши: 1 - 1:3; 2 - 1:4; .3 - 1:5; 4 - 1:6; 5 - 1:9. Қоришмадан тайёрланган стандарт намунани сувни тўла шимдириш ва музлатиш усули билан синалади. Намунанинг музлашга чидамлилик даражаси 10, 15, 25, 35, 50, 100, 150, 200 ва 300 циклларга тенг. Қоришма ёйилувчанлигининг қоришма жойланадиган асос хойсасига, қотиш шароитига ва ҳаво ҳароратига боғлиқяиги 2-жадвалда кўрсатилган. Муттасил намлик таъсирида ва зарарли муҳитли жойларда мустаҳкамлиги 10—20 МПа бўлган гидравлик қоришмалар ишлатилади. Боғловчи сифатида портландцемент, тошқолли ёки пуццолан цементлардан фойдаланилади. Вақти-вақти билан сув таъсирида бўладиган конструкцияларни қуришда қоришмага гидрофоб пластификаторлар қўшилади.

2-жадвал Қоришманинг ёйилувчанлиги Ишлатилиши Қоришмага ботирилган конуснинг чуқурлиги ёки ёйилувчанлиги, см Асос ғовак ёки ҳаво иссиқбўлганда Асос зич ёки ҳаю совуқ бўлганда Ғишт теришда 8-10 6-8 Тошқолли блокларни теришда 7-9 5-7 Қўл кучи билан зичланган харсанг- тошни теришда 6-7 4-5 Харсанггошни титратиш асбоблари билан қоришмага чўктирилганда 2-3 1-2 Гидравлик қоришмаларнинг таркиби 2-жадвалдан фойдаланиб ёки ҳисоблаш йўли билан аниқланади. Амадца кўп ишлатиладиган гидравлик қоришмаларнинг таркиби 3-жадвалда келтирилган.

3-жадвал Кўп ишлатиладиган гидравлик қоришмалар таркиби Цементнинг маркаси ва тури Қоришманинг таркиби (цемент:оҳак ёки цемент:қум) ва маркалари 100 50 25 10 Портландцемент М 300 1:0:2,7 1:0,5:3 1:1,2:10 1:2,4:16 1:0:2,7 1:0,5:5 1:1,2:9 1:1,5:14 Пуццолан портландцемент М300 1:0:2,7 1:0,4:4,5 1:1,8 1:2:14 1:0:2,5 1:0,2:4 1:0,7:7 1:1,5:14 Цемент-оҳак қоришмасини тайёрлашда 1м 3 ҳажмдаги қум учун цемент 75 кг.дан, цемент-лой қоришмаси эса ТОО кг.дан кам бўлмаслиги керак. Қоришманинг пластиклигини ва сув ушлашини оширишда ишлатиладиган пластификаторлар (оҳак ёки тупроқ) миқцорини қуйидаги формула ёрдамида топилади: П = 170(1-0,002Ц), бунда, П — 1 м 3 қум учун оҳак ёки лой хамирининг миқцори, л; Ц — 1 м 3 қум учун цемент сарфи, кг. Ҳавойи оҳак қбришмалари, асосан, бинонинг намлик таъсиридан ҳоли бўлган қисмларида ишлатилади. Унинг сиқилишдаги мустаҳкамлик чегараси 0,4—1,0 МПа га тенг. Бундай қоришмаларни тайёрлашда боғловчилар сифатида оҳак хамири, сўнмаган оҳак кукуни билан лой хамири ёки майда қилиб туйилган гидравлик қўшилмалар ишлатилади. Қоришманинг мустаҳкамлигини ва сувга чидамлилигини оширишда унга Расм. Қоришма ёйилувчанлигини аниқлайдиган конус: 1– қўзгалувчан стержен; 2– конуснинг қориш мага ботиш миқдорини кўрсатувчи чизғич; 3 – штатив; 4– конус; 5– қоришма солинган кесик конус.

цемент қўшилади. Оддий ёки оғир қоришма учун табиий қум, енгил қоришмалар учун пемза, керамзит ва тошқол қумлари каби тўлдиргичлар ишлатилади. Тўлдиргичларнинг йириклиги девор чокларининг қалинлигига қараб белгиланади. Қумнинг йириклиги чок қалинлигининг 1/4— 1/5 қисмидан ортмаслиги ёки унинг йириклиги кўпи билан 2,5 мм бўлиши керак. Юқори (100 дан катта) маркали қоришмалар учун қум таркибидаги зарарли аралашмалар 5 %дан юқори бўлмаслиги лозим. Давлат стандартларига кўра маркаси 25 ва 50 бўлган қоришма учун қум таркибида чанг ва лой заррачалари миқдори 10 %гача бўлишига рухсат этилган. Қоришмаларни тайёрлаш дастлаб ашёларни тўплаш, тортиш ва аралаштиришдан бошланади. Қоришма тайёрлашда ишлатиладиган тўлдиргичлар катаги 2 мм.ли галвирдан ўтказилиши керак. Агар қоришмага тупроқ қўшилса, унинг ёйилувчанлигини 14— 15 см.га тенг қилиб сувда қориштирилади, сўнгра қўшилади. Қурилиш қоришмасини тайёрлаш турлари Махсус қоришмалар. Акустик қоришмалар гипсли ёки гидравлик боғловчиларни ровак тўлдиргичлар (тошқол, керамзит) билан қориштириб олинади. Қоришманинг пластиклигини ва ғоваклигини ошириш мақсадида ҳаво ютувчи қўшилмалардан ёғоч смоласи (СНВ) ва совунли ёғоч пеки ишлатилади. Полбоп қоришмалар цемент-қумли, темир қиринди-цементли, цемент- ёғоч қириндили, магнезиал, гипсли ва полимер-цементли хилларга бўлинади. Полнинг остки қатлами учун ишлатиладиган цемент маркаси 300 дан кам бўлмаслиги керак. Устки қатламига 400 ва ундан катта маркали цементлар ишлатилади. Кимё саноати корхоналар полларини қоплашда ёки зарарли

суюқликлар таъсирида бўладиган пол қуришда полимер-цемент (латексли) қоришмалари кенг ишлатшшоқда. Кислотага чидамли қоришмалар учун суюқ шиша, кремнефторли натрий ва кислотага чидамли тўлдиргичлардан фойдаланилади. Иссиққа чидамли қоришмалар ўтга чидамли ғиштларни теришда ўчоқларнинг ички қисмини сувашда ишлатилади ва улар портландцемент ва ҳавойи боғловчи шамот-боксид асосида тайёрланади. Бундай боғловчининг таркибида маркаси 400 дан кичик бўлмаган портландцемент, шамот кукуни, пластификаторлардан ўтга чидамли ва бентонит лойи ҳамда сульфит- дрожали бражка (СДБ) бўлади. Агар ўчокдаги ҳарорат 1150°С дан паст бўлса, боғловчи модда сифатида портдландцемент, 1350°Сгача бўлса, шамот- боксидли қоришмалар ишлатилади. Ер ости қазилма бойликларини излашда, газ ва нефт олишда ер юзасидан 6—7 минг метргача чуқурликка қудуклар қазилади (бурғиланади). Тор қудуқ деворлари орқали юқори босимда чиқаётган газ ва нефтнинг сингиб кетмаслигини таъминлаш ҳамда ер ости сувларининг йўлини тўсиш мақсадида қудуқ деворлари тампонаж цемент асосидаги қоришма билан сувалади. Қоришма тайёрлаш учун тампонаж цементи, қум ва қумоқ тупроқ керак бўлади. Бундай қоришма аталасимон майин бўлиши, қотганда сув, зарарли суюқликлар таъсирига чидамли бўлиши зарур. Радиация нурларидан сақловчи қоришмалар тайёрлашда портланд ёки тошқол цементи, жуда оғир тоғ жинсларидан олинган тўлдиргич (барит қуми) ишлатилади. Қоришманинг зарарли муҳитга чидамлилигини оширишуч^н унга кадмий, бор ва бошқа қўшилмалар қўшилади. ЗичлиИгкамида 2200 кг/м 3 га тенг бўлиши керак. Бундай қоришмалар рентген хоналари, атом электр станциялари қурилишида сувоқбоп қоришма сифатида ишлатилади.

Қуруқ қурилиш аралашмалари. Завод шароитида цемент, қуритилган қум ва қўшилмалар ҳисобланган таркибга кўра аралаштириб, буюртмачига машиналарда етказиб берилади. Тайёр қуруқаралашмага тегишли микдорда сув қўшиб қурилиш қоришмаси олинади. Айрим ҳолларда боғловчи сифатида эрувчан ёки суюқ полимерлар ишлатилади. Қуруқ аралашмаларни оддий қоришмалардан афзаллиги шундаки, қуруқ аралашмани қоришмага айлантириш учун технологик жараёнлар қисқаради, завод шароитида тайёрланиши қоришманинг сифатини оширади; транспорт харажатлари 15 %га, қоришма чиқиндилари эса 5—7 %га, камаяди. Қуруқ аралашмани нам таъсиридан узоқ жойда сақлаш керак. Қурилишда бундай аралашманинг ишлатилиши иш унумини 20—25 %га оширади. Ҳозирги вақтда қурилишнинг барча соҳаларида қуруқ аралашмалар кенг ишлатилмоқда. Жумладан, ғишт теришда, монтаж ва сувоқ ишларида, шпаклёвка, елимлар ёки полбоп қоришмалар тайёрлашда қўлланилмокда. Қурилиш аралашмаларини тайёрлашда асосан, боғловчилардан портландцемент, қурилиш гипси, ҳавойи оҳаклар ишлатилади. Махсус буюртмалар бўлса, боғловчи сифатида сувда эрувчан кукун полимерлар (целлюлоза эфирлари, ПВА, акрилатлар) ишлатилади. Майда тўлдиргич сифатида ишлатиладиган қумнинг йириклик модули 1 —2, йъни қум донасининг йириклиги 1,25 мм. дан ортмаслиги лозим. Енгил қоришмага зарурият бўлганда кўпчитилган қумлар (перлитли, вермикулитли), шпаклёвка учун оҳак уни ва бўр кукуни ишлатилади. Қуруқ аралашмалар тайёрлашда қўшилмаларнинг роли катта. Аксарият қуруқ аралашмалардан тайёрланган қоришмалар ғовак юзага ғишт теришда, сувоқчиликда ишлатилади. Бундай қоришмаларнинг пластиклигини ва сув ушлашлик қобилиятини таъминлаш учун қуруқ аралашмага минерал ва органик қўшилмалардан лой, ҳавойи оҳак, ИЭС кули, лигносульфанат ЛСТ, СНВ, суперпластификатор С-3 лар қўшилади. Қурилиш қоришмаларини ишлатиладиган жойига қараб, қуруқ аралашмалар ҳар томонлама

жиҳозланган бетон ёки қоришма заводларида тайёрланади. Қуруқ аралашмаларни тайёрлашнинг технологик жараёни қуйидагича: конлардан келтирилган қум ёки шағал-қум аралашмаси иссиқҳароратда 0,5 % намликка қадар қуритилади. Кейин, қум элаклардан ўтказилади; эланган қум тарозида тортилади ва қорғичда цемент ҳамда қўшилмалар билан аралаштирилади. Тайёр қуруқ аралашма махсус, нам таъсиридан холи омборларда сакланади ва буюртмачиларга тарқатилади.

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати 1. Йўлдошев Н.Қ., Умаржонов А.М. Иқтисодиёт ва менежмент. - Т.: ТДИУ, 2005 2. Ш.Н.Зайнутдинов, Н.Р.Қодирходжаева. “Менежмент” фани бўйича ўқув- услубий мажмуа. “Иқтисодий таълимдаги ўқитиш технологияси” сериясидан. Т.: ТДИУ, 2006, 156 б 3. Ш.Н.Зайнутдинов, Н.Р.Қодирходжаева. “ Менежмент” фани бўйича ўқув услубий таълим технологияси. Услубий қўлланма. “Иқтисодий таълимдаги ўқитиш технологияси” сериясидан. Т.: ТДИУ, 2006, 185 б 4. Йўлдошев Н.Қ., Қозоқов О.С. Менежмент. Дарслик . - Т.: Фан, 2004. 5. Герчикова В.И. Менеджмент. Учебник. – М.; 2003 6. Галкович Р.С., Набоков А. М. Менеджмент. Учебник. – Перм ь , 2000 7. Виханский О. С. , Наумов А. И. Менежмент. Учебник . – М.: Экономика , 2003 (61-125) . 8. Дятлов А. Н. Общий менеджмент: Концепции и комментарии: Учебник. - М.: Альпина Бизнес Букс, 2007. - 400 б . 9. Загородников С.В. Краткий курс по менеджменту: учеб. пособ. –М.: “ Окей – книга ” , 2007.-160 б . 10. Иваньков А.Е., Иванькова М.А. Менеджмент: учебный минимум. –М.: “ Юриспруденция ” , 2008. -32 б . 11. Ивашковский С. II . Экономика для менеджеров: Микро и макроуровень: Учеб. пособ. - М.: Дело, 2007. - 440 б. 12. Ильин Е.П. Мотивация и мотивы. – СПб. Питер, 2008.-512 б . 13. www. morozov. ru – Россия Менежмент ва бозор академиясининг расмий сайти. 14. www.edu.ru 15. www.som.pu.ru 16. www . cfin . ru – Корпоративный менеджмент . 17. www . salesmanagment . ru – Управление продажами .

O'xshashlar

Қурилиш материалларининг асосий хоссалари

Курилиш материалларининг турлари ва асосий хоссалари

Ёғоч материаллари ва буюмлари. Ёғочнинг асосий хоссалари

Йўл қурилиш материалларининг тузилиши ва асосий хоссалари

Бетоннинг хоссалари. Бетоннинг физик хоссалари