Металл конструкциялар монтаж бирикмаларининг бажарилиши - Arxitektura - Referatlar

Металл конструкциялар монтаж бирикмаларининг бажарилиши

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

102.140625 KB

Ko'chirib olish

Металл конструкциялар монтаж бирикмаларининг бажарилиши Режа: 1. Қурилиш конструкциялари монтажида меҳнатни муҳофаза қилиш 2. Конструкцияларни сувдан ҳимоялаш ва нурашдан сақлаш 3. Суркаш ва бщяш ёрдамида ҳимоялаш 4. Елимлаб ёпиштириладиган ҳимоя қатламлар

Металл конструкциялар монтаж бирикмаларининг бажарилиши Металл конструкциялар ўзаро пайвандлаш ёки болт ёрдамида бириктирилади. Пайванд чоклари электр ёйли пайвандлаш орқали амалга оширилади. Қўлда бажариладиган электр пайвандлаш ишлари доимий ёки ўзгарувчан ток ёрдамида бажарилади. Пайвандланадиган конструкциялар бирлашиш юзалари текисланиб, тозаланиб, пайвандлаш турига қараб оралиқлари рухсат бериладиган даражада яқинлиги та o минланади. Пайвандлаш ишлари чокда танафуссиз амалга оширилишини та o минлаш зарур. Пайванд чокининг юқори сифатли бўлиши учун биринчидан технологик жараёнга риоя қилиш, иккинчидан пайванд режими ва учинчидан зарур ашё хусусиятига боғлиқ. Пайванд чоклар зичлиги турли усулларда аниқланади, масалан вакуум камера ёрдамида, бу усулда камера ичидаги ҳаво сўрилади (расм 3.57). Чокдаги нуқсонни аниқлаш учун уни юзига совун кўпиги суркалади ва чока юқоридаги ускуна ўрнатилиб, ҳавоси сўрилса юзадаги кўпик тортилиб пуфак ҳосил бўлади. Пуфак ҳосил бўлиши жойига қараб нуқсонли жой ва уни катталигини аниқлаш мумкин. Расм 3.57. Пайванд чоклар сифатини вакуум камера ёрдамида аниқлаш. а- назоратланаётган чок; 2- юмшоқ резина; 3- плескиглаз қопқоқ; 4- вакуум ўлчагич; 5- вакуум шланг; 6- вакуум насос. Бундан ташқари чок зичлигини кимёвий усулда ҳам аниқланади. Бунда чокни бир томонига аммиакни ҳаво билан аралашмаси босим остида берилади, иккинчи томонига эса фенофталеннинг сув-спиртли эритмаси шимдирилган тасма ёпиштирилади. Бунда чок орқали ўтган аммиак иккинчи томондаги тасмани тиниқ сариқ рангга бўяйди.

Болтли бирикмалар икки турга, я o ни оддий ва юқори мустаҳкамли. Оддий болтлар ўз навбатида дағал, ме o ёрдаги ва юқори аниқликдаги турларга бўлинади. Юқори сифатли болтлар ҳам икки турли: силжишга чидамли ва юк кўтарувчи турларига бўлинади. Болтли бирикмалар ишончли ишлаши учун гайка 1,7 Мпа куч билан буралиши зарур. Гайкани сифатли буралганини оғирлиги 0,3…..0,4 кг бўлган болғача билан уриб кўрилади, бунда болт титраса ёки силжиш кузатилса гайка яна буралади. Қурилиш конструкциялари монтажида меҳнатни муҳофаза қилиш Ҳавфсизлик чоралари кўрилмаган ва соғлом иш муҳити кўзда тутилмаган лойиҳалар қабул қилинмайди. Агар қурилиши майдонида ҳавфли муҳит содир бўлса дарҳол ишчилар ушбу зонадаги чиқариб юборилишлари, хавфли зона эса ўраб қўйилиши зарур. Юқорида бажариладиган ишларга 18 ёшдан кичик бўлган, шунингдек ишчи малакаси 3 разряддан кичик ва иш стажи бир йилдан кам бўлган монтажчилар қўйилмайди. Давлат техник назоратидан ўтмаган, я o ни ишлашга рухсати йўқ юк кўтарувчи кранлар ва мосаламалрни ишлатиш тақиқланади. Кўтариладиган юк, мосалам (зарур ҳолларда идиш) оғирлиги краннинг юк кўтариш қобилиятидан ортиб кетмаслиги керак. Юкни горизонтал харакатлантириш учун уни энг юқори ўргана конструкциядан камида 0,5 метр юқорига кўтарилган бўлиши зарур. Шамол тезлиги 10….12 м/сек ёки кучи олти баллдан ортиқ бўлса кран иши тўхтатилади ва шамолга қарши мослама ўрнатилади. Юк кўтарувчи мосламалар ишлатишдан олдин юк оғирлигини икки баробарига синаб кўрилади. Ҳавоза сўри ва уларнинг тўсқичлари намунавий лойиҳа асосида ишланган бўлиши, осма люл p калар ва уларни ушлаб турувчи лебедка синовдан ўтган, фойдаланишга рухсат берувчи паспортга эга бўлиши зарур.

Қаватаро ёпмалар монтажидан сўнг девор панелини ёки ўров конструкцияси ўрнатилгунга қадар ташқи томон баландлиги 1 метр бўлган вақтинчалик ўров билан тўсиб қўйилиши зарур. Баландлик бир метрдан ортса хавфли ҳисобланиб, атрофи баландлиги 1 метр бўлган ўров билан тўсилиши зарур. Ҳаваза, сўрилар, зиналар тўсиқларни 700 Н(70 кгс) бўлган марказлашган юкни қабул қила олишини ҳисобга олган ҳолда лойиҳаланиши зарур. Кўтарганда етарли устивор бўлмаган конструкциялар кўтаришдан олдин вақтинчалик зўриқтириб олинишлари зарур. Кран ёрдамида илиб кўтарилаётган ва ўрнаш жойига узатилаётган конструкциялар тебраниб кетиш олдини олиш учун уларни ип арқон билан боғлаб тортиб турилиши талаб қилинади. Урнатилиб, илгичдан бўшатилган қурилиш конструкцияларини силжтиш та o қиқланади. Монтаж ишларида кран, лебедкалар билан ишлашда албатта сигналдан фойдаланиш талаб қилинади ва бу сигнални фақат бир киши бериши зарур. Вақтинчалик ушлаб турувчи мосаламалар темирбетон тузилмалар чокидаги бетон мустаҳкамлиги конструкцияни ишлаш шароитидан келиб чиқиб 50…..70 % дан кам бўлмаганда ечиб олинади. Монтаж ишида ишлатиладиган электр токи билан ишловчи барча механизмлар ерга уланган бўлиши зарур. Монтаж зонасида бегона шахсларни бўлиши та o қиқланади. Қурилиш конструкцияларини ҳимоялаш Конструкцияларни сувдан ҳимоялаш ва нурашдан сақлаш Бино ва иншоотларнинг ғовак ашёлар (бетон, ғишт ва бошқа) дан ўровчи конструкцияларига грунт ва хаводаги намликлар узоқ вақт та o сир қилиши натижасида улар ўзининг фойдаланиш сифатини йўқотади, я o ни мустахкамлиги пасаяди, узоққа чидамлилиги камаяди. Зич ашёлар, масалан металл юзасига намлик тегиши билан занглай бошлайди. Шунинг учун

намлик та o сирида бўлган қурилиш конструкциялари сувга чидамли ашёлар ёрдамида ҳимояланади. Бундай ҳимоялашни сувдан ҳимоялаш, унга ишлатиладиган ашёни эса сувдан ҳимояловчи ашё дейилади. Сувдан ҳимоялаш қопламлари пластик ва қаттиқ турларга бўлинади. Пластик қопламаларга: суркаладиган, бўяладиган, елимлаб ёпиштириладиган, қуйиладиганларга бўлинади. Қаттиқ қопламаларга: цемент, асфал p тли каби суваладиган ва тахтасимон қопламалар. Юқори сифатли бажарилган пластик қоплама юзага яхши ёпишиб юқори сифатли сувдан химоялаш қатламини хосил қилиш мумкин. Елимлаб ёпиштириладиган қопламалар ўзининг гидростатк босимга узоқ вақт ва сифатли қаршилик қилиш имкониятига эга. Лекин бундай химоя қопламаларининг ўзига хос камчилиги ҳам мавжуд бўлиб, уларга: қатрон ашёларини юзадан кўчиб кетиши, қатрондаги учувчи моддаларни учиб кетиб уни мўрт бўлиб қолиши ва эскириши. Қаттиқ виннипласт ва бошқа пластмасса асосида тайёрланган қопламаларнинг ўзига хослиги уларнинг юқори мустахкамлиги ва катта гидростатик босимга чидамлигидир. Шунингдек улар агрессив мухитларга хам чидамлидир. Суваш орқали қопланадиган химоя – динамик юк бўлмайдиган юзаларни қоплашда қўл келади. Шунинг учун уларни бино тўлиқ чўкиб бўлгандан сўнг қўлланилади. Тахтасимон химоя қопламалари – динамик куч та o сирида катта бўлган мураккаб шароитларда қўлланилади. Улар қиммат ва кўп меҳнат талаб қилади. Нурашдан сақлаш – бино ва иншоотлар, уларнинг конструкцияларини агрессив муҳит – олтингугурт, олтингугурт газлари, азот оксидлари, хлор ва унинг буғлари шунингдек кислота, туз, ишқор эритмаларидан сақлашга айтилади. Зарарли муҳит грунт сувларида хам бўлиши мумкин. Бундай муҳит қурилиш конструкцияси билан ўз аро таъсирланиб уни нуратади ва фойдаланиш муддатини қисқартиради. Буни олдини олиш учун

конструкциялар юзасини кимёвий чидамли ашелар билан бир неча қават қопланади. Бундай қоплама нурашга қарши қоплама, бундай қоплама билан қоплаш ишини нурашга қарши қоплаш иши дейилади. Бундай ишлар кўламини камайтириш учун уни олдини олиш мумкин. Бунинг учун: грунт сувини қочириш (очиқ сувни йўқотиш, дренажлар ёрдамида в.х.к.) ёки хонадаги захарли ҳавони мўри орқали сўриб чиқариб юбориш ишларини бажариш мумкин. Нурашга қарши қоплама сифатида лак, бўёқ, эмал p , уларни тўлдирувчилар пигментлар, асбест, битум ва бошқалар билан аралашмаси ишлатилиши мумкин. Ер ости ва айрим ер усти агрессив муҳитлар (кислота, ишқор сақлаш резервуарлари) кислотага чидамли ашёлар (сопол плита, кислотага чидамли ғишт, полимер парда ва тахталар) билан қопланади. Сувдан химоялаш ва нурашдан сақлаш ишларини бошлашдан олдин юзаларни тайёрлаб олинади. Юзаларни тайёрлаш ишларига: ифлосликлардан тозалаш, ғадир-будурликларни текислаш, арматурани чиқиб турган қисмини қирқиб ташлаш, чуқурларни цемент-қумли еки асфал p т қоришма билан тўлдириб текислаш, қирра ва тўғри бурчакли чуқурларни 45 о шаклида эни 3….5 см бўлган суйрилик хосил қилишдан иборат. Цемент қумли қоплама берадиган юза бетондан қуйилган бўлса, бетон 70% мустаҳкамлигини эгаллагач юзасига сувоқни яхши епиштириш учун ўйиқчалар хосил қилиниб, сиқилган хаво билан тозалаб юза намланади. Ёғоч юзалар тозаланиб, рандаланади, ёриқлар бўлса тўлдириб текисланади. Гишт ва тош юзалар қум сачратиб, тозаланади. Металл конструкциялардаги қотган қоришма занг ва ёғ қолдиқларидан тозаланади. Агар юза ўта занглаган бўлса, уни фосфор кислотасини 10…15% ли эритмаси билан ишланиб, сўнг пўлат четка ёрдамида тозаланади. Тозаланган юза юқоридаги кислотанинг 1 % ли эритмаси билан ювилиб, қуритилиб охирида грунтланади.

Грунтлаш – юзани битум еки бўёқ таркибни тайёрлашда бажариладиган мажбурий жараёндир. Грунтлаш учун қатронни эритмаси (1:3 таркибда) олиниб, юзага қалинлиги 0,02 мм қалинликда қопланади. Юзани иситиш орқали грунт қатламни юзага янада яхшироқ епишишини та o минлаш мумкин, бунда ғовакларга мастика яхшироқ киради. Пўлат буюмларга грунт қатлами шу буюмни бўяладиган бўёқ тайёрланган эритгич, мой в.х.к. да тайёрланган бўлиши зарур. Тайёргарлик ишларига иш жойини тайёрлаш, зарур ашё, асбоб, мослама ва жиҳозларни келтириб қўйишлар ҳам киради. Суркаш ва буяш ёрдамида ҳимоялаш Суркаш ёрдамида сувдан ҳимоялаш – ҳимояланадиган юзага битум мастикасини 2….4 мм қалинликда қоплаб чиқишдан, бўяш ёрдамида сувдан ҳимоялаш эса янада юпқа 0,2…….0,8 мм қалинлдикда қоплашдир. Тайёрланган юзага юқоридаги қопламаларни чўтка ёки бўёқ сочгичда бир ёки икки қават қилиб (расм 4.1.а) лойиҳадаги қалинликкача берилади.

Агар суркаш (бўяш) орқали ҳосил қилинган ҳимоя қатлам ер остида бўлса, бўялган юзага қалинлиги 40…….50 см гача лойдан тўлдирилади ёки сувга чидамли грунт тўкиб чиқилади. Бунинг учун зарраларининг 30….40 % дан ортиғи 0,005 мм бўлган майдаланган гилтупроққа 2….3 % нефт чиқиндиси қўшиб аралаштириб сўнг тўкилади.

Елимлаб ёпиштириладиган ҳимоя қатламлар Елимлаб ёпиштириладиган ҳимоя – 1….4 қават юмшоқ ўртача ашёни ёки юмшоқ тахтасимон ашёларни ҳимояланаётган юзага мастика ёки елим ёрдамида ёпиштиришда ҳосил бўлган сув ўтказмайдиган қатламдир (расм 4.2). Бундай химоя қатлами грунт сувининг гидростатик босими бўлган шароитда қўлланилади. Ёпиштириш учун танланадиган мастика ўрама аше турига қараб белгиланади, я o ни битум мастикаси – рубероид, изол, пергамин учун, дегта мастикаси – қорақоғоз учун, махсус эпоксид смоласи асосида тайерланган елимлар эса ПВХ ва бошқа пластмасса асосида тайерланган ўрама ёки тахтасимон ашёлар учун. Горизонтал ва суйри юзларга грунт қават қотгач 1…1,5 мм калинликда битум мастикаси суркаб чиқилган устига 1чи қават ўрам ашё учини ёпиштириб олинади. Урам ашё ёзилиш йўналиши текшириб, тўғрилигига ишонч хосил қилингач қолган қисми мастика сочилиб, текислангач ёпиштирилади. Бунда шунга ахамият бериш зарурки, ўрам ашё 10…12 см чок боссин. Чокга мастика суртиб, зичлаб юборилади. Қолган қаватлар хам шу тарзда ёпиштирилади. Урам ашёни горизонтал ва суйри юзаларга ёпиштиришда иш фронти 10 метрдан ортиқ бўлса, ўрам ашёни (расм 4.2.б) да келтирилган мослама билан ёпиштирилади. Вертикал юзаларга ўрама ашё қамров бўйича 1,2….1,5 метр (расм 4.2.в) атрофида ёпиштирилади. Бунда ўрам ашё керакли узунликда қирқилиб, кичик ўрам холига келтириб олинади. Ёпиштириш пастдан юқорига қараб амалга оширилади. Чок бостириш 15-20 см ни ташкил этиш зарур ва чокка мастика суркалиб, зичлаб қўйилади. Вертикал юзалардан химоя қатламни кўчиб тушиш олдини олиш мақсадида деворга айлана бўйлаб горизонтал ўйиқлар хосил қилиниб, у ўйиқларга арматуралар ёрдамида қоплама зўриқтирилади (расм 4.2) ва ўйиқ

бетон қоришмаси епиштириладиган химоялаш учун зарур асбоблар кўрастилган. Расм 4.2 Елимлаб ёпиштириладиган ҳимояни ҳосил қилиш. а-ёпиштириш кетма-кетлиги; б-ўрам ашёларни ёпиштириш учун мослама; в-вертикал деворга ёпиштириш; г-химоя катламни қотириш учун ўйиқ; д-асбоб ва мосламалар; 1- химоя ва текислаш қатлами; 2-оралиқ қават; 3-қоплама қават; 4-ўрама аше; 5- ёпиштириш; 6-грунтлаш; 7- химояланаетган конструкция; 8-мастика идиши; 9-эластик зичлагич; 10- сувдан химоя қатлам; 11-зичлагич; 12-шпател; 13-сургич; 14-чўмич-шпател p ; 15-чўтка. Сувоқ ёрдамида сувдан ҳимоялаш Сувоқ ёрдамида сувдан ҳимоялашнинг икки усули: цемент-қумли ва асфал p тли мавжуд. Цемент-қумли қоршима қатлами билан сувдан ҳимоялаш – юқори зичликка эга бўлган цемент-қумли қоришмани юзага суваб, қотгандан сўнг хосил бўладиган химоя қатлам. Бундай қоришма қум, портландцемент (чўкмайдиган ёки кенгаядиган) ва сувни керакли миқдорда ўлчаб аралаштириб тайёрланади. Қоришмага хлорли темир аралаштириб сувдан химоялаш хусусиятини яхшилаш мумкин. Бунда хлорли темир миқдори цемент миқдоридан 1:26; 1:22; 1:16 нисбатда олинади. Бундай қоришмалар тез қотади, шунинг учун улар полиэтилин қоп епиқ идишда сақланади.

Қоришмани қотиш вақтини секинлатиш мақсадида уни таркибига цемент массасини 0,2% миқдорида (СДБ) сульфат дрожжа бардаси қўшилади. Бундай қоришмалар билан ер ости резервуарлари ва бошқа иншоотларни юзасига юпқа сувоқ қатлами ҳосил қилиш билан сувдан ҳимояланади. Бунда иншоот асоси мустаҳкам бўлиб, нотекис чўкиш рўй бермаслиги зарур. Цемент – коллоидли қоришмалар оддий қум-цемент аралашмасини майдалаб туйиб, сувга (ССБ) сул p фид-спирт бардаси аралаштирилиб тайёрланади. Цемент – қумли сувдан ҳимоя қатламларини иншоотни қайси юзасига қопланиши ундаги гидростатик босимга боғлиқ; агар ушбу босим катта бўлса совуқ босим тушаётган юза томонидан, агар босим паст бўлса қайси томонидан, сувалишининг аҳамияти йўқ. Цемент-қумли сувдан ҳимоя қатлам қоришма насоси ёрдамида ҳайдалиб, юзага 8….10 мм ли қаватдан 2…..3 маротаба берилиб, умумий қалинлик 20……25 мм ни ташкил этади.Энг устки қоплама қават 8….5 мм қалинликда майда қумли қоришмада сувалади. Бундай сувоқ иқлим таъсиридан ёрилиб кетишини олди олиниб, суткасига 2….3 маротаба 10….12 кун давомида сув сепиб турилади. Бундай сувоқлар 0,6 МПа гача гидростатик босимга чидаши мумкин. Асфал ь тли сувалувчи сувдан ҳимоялаш – ҳимоя қилинадиган юзаларга асфальт мастикаси ёки совуқ эмулция мастикаси ва пастасини суркаб ёпма қоплама ҳосил қилиш орқали бажарилади. Бундай ҳимоя капилляр намлик шунингдек, юқори мустаҳкамлик талаб қилинадиган юзаларда қўл келади. Иссиқ асфалтли суваш ҳимояси (расм 4.3) юзага 160…….180 0 С ҳароратда ва совуқ эмулсия пастаси тарзида қопланади. Иссиқ асфалтли сувоғи юзага суркалиши ва совуши биланоқ совуқ эмул p сия пастаси эса қотгандан сўнг ҳимоя хоссасини олади.

Иссиқ асфал p т химояни ёпишқоқлиги унча катта бўлмаганлиги учун уни юзага 45 0 дан каттароқ бурчак остида сочиш асфал p т сочувчи асбоб ёки қоришма насоси ёрдамида сочиш мумкин. Асфальт сачратгич (расм 4.3.а) очиқ идишдан сувоқ ашёси пневматик усулда 0,4 МПа босим билан сачратгичга узатиб бериш ва иситиш қисмидан иборат. Асфальт мастикаси юзага 5….7 мм қалинликда пастдан тепага ва чапдан ўнгга ҳаракат қилиб сочилади. Асфальт сочгич насадкаси ҳимояланаётган юза қамров ва ярусга ажратиб олиб, ҳар бир қамров ва ярусга ажратиб олиб, ҳар бир қамров ва ярус ўтиш қисмларида 150 мм га чок бостирилиб борилади (расм 4.3.б) асфал p т мастикани қопламаси умумий қалинлиги 10….20 мм атрофида бўлади. Ишни олиб борилаётганда ёғингарчилик бўлмаслиги, агар ёғингарчилик бўлса, унда ишни ёпиқ остида бажарилиши зарур. Расм 4.3 Асфал p тли сувалувчи ҳимояни қоплаш схемаси. а-асфал p т отувчи ускуна схемаси; б- ишни олиб бориш кетма-кетлиги; в- механизация усулида совуқ асфал p т сувоқни юзага бериш. 1- корпус; 2- стопор муфта ва винти; 3- эжектор; 4 – кран; 5- гайка; 6- резина тутгич; 7- таянч халқаси; 8- штуцер; 9- насадка; 10-электр усулда иситиш; 11- тутгич; 12- қопқоқ; 13- штапелли колодка; 14- қамровкалар; 15- мастика учун бункер;

17,19- қоришма ва мастика учун бункер; 18- қоришма насоси; 20- мастика ўтказувчи резина қувур; 21-ҳаво қувури; 22- ҳаво хайдагич. Совуқ асфальт мастикасини диафрагма насос билан сочилиб, унга комплект бўлиб қоришма қоргич, ҳаво хайдагич ва тутгичли насадка киради (расм 4.3.в). Бундай мослама билан 15 метр баландликда ишлаш мумкин. Агар баландлик 15 метрдан ортса қўшимча мастикани хайдаб берувчи насос ишлатилади. Бундай эмул p сия мастикалар 5…8 м қалинликда, умумий қалинлик 20 мм бўлгунча сочилади. Мастикани юзага сочишда харорат 15 о С дан кам бўлмаслиги керак.

А дабиётлар: 1. Ангизитов В.А. «Технология возведения зданий и сооружений» Москва АСВ 2000. 2. Атаев С.С., Данилов Н.Н. и др. «Технология строителного производства» М.Стройиздат 1984. 3. Беляков Ю.И., Левинзон А.Л. и др. «Земляне работ» М. Стройиздат 1990 4. Завряжин Н.Н. и др. Производство отделочнх работ в строител p стве (зарубежнй опт) М.Стройиздат 1987. 5. Каграманов Р.А., Мачбели Ш.Л. «Монтаж конструкций сборних многоэтажних гражданских и промшленних зданий» М. Стройиздат 1987. 6. Кукла В.А. и др. «Технология и организация производства земляних работ» Киев Будивельник 1987.

O'xshashlar

Металл конструкциялар хакида умумий маълумотлар

Ёгоч конструкциялар

Темир-бетон конструкциялар

Металл қурилиш материаллари

Бино ва иншоотларнинг ер устки қисмини барпо этиш