Ajratib− qayta o’rnatiladigan qoliplarda binolarni barpo etish - Arxitektura - Referatlar

Ajratib− qayta o’rnatiladigan qoliplarda binolarni barpo etish

Yuklangan vaqt:

21.05.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

935 KB

Ko'chirib olish

Ajratib− qayta o’rnatiladigan qoliplarda binolarni barpo etish Reja: 1. Devor va ustunlarning qoliplari 2. Yirik shchitli qolip 3. Orayopmalar qolipi

Ajratib-qayta o’rnatiladigan qoliplar ikki turli bo’ladi: kichik shchitli va yirik shchitli. Kichik shchitlarni qo’l bilan bilan o’rnatish mumkin, yirik shchitli qoliplarni o’rnatishda montaj krani talab etiladi. Zamonaviy qolip sistemalari poydevorlar, ustunlar, rigellar, devorlar, ora yopmalar va binolarning boshqa konstruktiv elementlarini betonlash uchun qo’llanilishi mumkin Devor va ustunlarning qoliplari Kichik shchitli qolip Kichik shchitli qoliplar po’lat, fanera yoki kombinatsiyalashgan materiallardan yasalgan katta o’lchovga ega bo’lmagan bir necha turdagi shchitlardan, hamda mahkamlovchi elementlar va ko’tarib turuvchi moslamalardan iborat. Shchitlar 3 m 2 katta bo’lmagan yuzaga ega, bir elementni massasi 50 kg dan oshmasligi kerak, bu esa o’z navbatida qoliplarni o’rnatish va ko’chirishni qo’lda bajarish imkonini beradi. Mexanizmlardan foydalanish va mehnat sarfini kamaytirish maqsadida qolip shchitlaridan oldindan tekis qolip panellari yoki fazoviy bloklar yig’ish mumkin va ularni o’rnatishda va ko’chirishda kranlardan foydalanish mumkin. Kichik shchitli qoliplar yuqori universalligi bilan ajralib turadi, va ularni turli xil konstruksiyalarni – poydevorlarni, ustunlarni, devorlarni, to’sinlarni, ora yopmalarni barpo etishda qullash mumkin. Fanera palubalari yuzasini puxta tayerlash ulardan 200 siklgacha foydalanish imkonini beradi. Qolip shchitlarini karkasga mahkamlanishini oddiyligi, eskirib ishdan chiqqan palubani tez almashtirish imkonini beradi. Qolip sistemalarini montaj va demontajini texnologikligi birinchi navbatda bog’lovchi elementlarni konstruksiyasi bilan bog’liq. O’zimizda ishlatiladigan qoliplarda mufta shaklidagi qulfli yoki chekali metall sterjenlar va boltli birlashtirish qo’llaniladi. Bunday qulfli birlashtirishni qismlarga ajratganda, ayniqsa pona qoqilganda katta kuch va mehnat sarfi talab qilinadi. Yiriklashtirib

yig’ishda ko’pincha ma’naviy eskirgan boltli birlashtirish qo’llaniladi. Chet el tajribasida asosan boltli birikmalar qo’llaniladi. Mayda shchitli qoliplarni muhim kamchiliklaridan bu qolipni o’rnatish va yechish uchun katta mehnat sarfi, bu jarayonlarning juda past darajada mexanizatsiyalashganligi. Ajratib-qayta o’rnatiladigan inventar qoliplar zavodda tayyorlangan shchitlardan, qutilardan, yirik inventar ustun-tirgaklar va boshqa elementlardan yig’iladi. Ajratib− qayta o’rnatiladigan qolip shunday loyihalanadikim, yon yuzalar, to’sinlar, progonlar va ustunlarni ko’chirish to’sin va progonlar tubiga bog’liq bo’lmasin, va beton loyihada ko’zda tutilgan mustahkamlikni egallagandan so’ng ular ko’chiriladi. Qoliplar ko’chirilgandag so’ng tozalanadi, agar zarur bo’lsa ta’mirlanadi va qayta ishlatiladi. Ajratib −qayta o’rnatiladigan qolip universal, tayyorlanishi va undan foydalanish oddiy. Yog’ochli yoki murakkab ajratib− qayta o’rnatiladigan qoliplarning asosiy elementlari − rama qurilmali shchitlar bo’lib, ular suvga chidamli fanera bilan qoplangan qalinligi 25-30 mm li taxtalardan yoki metall list, plastik va boshqa material bilan qoplangan bo’ladi. Qolipni o’lchamlari va massasi shunday bo’lishi kerakki, ularni qo’lda o’rnata olish imkoni bo’lsin. Ustunlar osti poydevor qoliplari tashqi va ichki shchitlardan yig’ilgan to’g’ri to’rtburchakli qutilardan barpo etiladi. Tashqi shchitlar ichki shchitlarga nisbatan 20-25 sm uzunroq bo’lib, ular maxsus tirgovich plankalarga ega va shu tirgovichlar bilan ichki shchitlarga mahkamlanadi. Tashqi shchitlarga tortuvchi simlar bilan mahkamlanadi, ular qo’yilgan beton qorishmasi bosimini qabul qiladi Ustun qolipi bu har 0,4-0,7 m da o’rnatilgan metall yoki yog’och xomutlar bilan birlashtirilgan shchitlardan yig’ilgan quti shaklida bo’ladi (1a -rasm).

Progon va to’sinlarning yog’ochli qolipi ushlab turuvchi tirgovichlarni boshiga tayanidigan qolipning tubi va yon tomoni shchitlaridan iborat. Yopmalar qolipining shchitlari gumbaz qolipga o’rnatiladi, ular esa yon shchitlarga qoqiqlgan gumbaz osti taxtalariga tayanadi (1b- rasm). 1 –rasm. Ajratib− qayta o’rnatiladigan yog’och qolip: a – ustun qolipi; b – to’sin va progon qolipi; 1 – quti; 2 – xomutlar; 3 – ponalar; 4 – ramka; 6 – ustun tirgovichni bosh qismi; 7 – friz taxtasi; 8 – yopma plitasi shchiti; 9 – gumbaz; 10 – gumbaz osti taxtasi; 11 – tayanch ustida gumbaz osti taxtasi uchun taglik; 12 – siqib turadigan taxta. Qolip formalarini ushlab turish uchun havozalar o’rnatiladi. Agarda qolip 6 m gacha bo’lsa teleskopik inventar yog’och metalli yoki metall ushlab turuvchi ustun-tirgovichlar qo’llaniladi. Qalinligi 15 sm gacha bo’lgan devorlarni barpo etganda pardadevorni bir tomonidan qovirg’a-ustunlar urnatilib shchitlardan devorni bir tomoni yig’iladi, shundan keyin pardadevor butun balandligi bo’yicha armatura o’rnatiladi. Keyin ish fronti tomonidan qovirg’a –ustunlar o’rnatiladi, va ularga 1 m balandlikda

shchitlar shchitlar mahkamlanadi. Betonlanish ishlariga qarab shchitlar o’stirib boriladi. Ajratib qayta o’rnatiladigan unifikatsiyalashgan qolip - SNIIOMTPda ishlab chiqilgan va bu qoliplarni turli xil modifikatsiyalari mamlakatimizda keng tarqalgan. Bu qolip oddiy ko’chirib qayta o’rnatiladigan inventar qolipdan keng miqyosda elementlarni o’zaro almashinishi, katta bikirlikka ega va montajni osonlashtiruvchi inventar moslamalarga ega (tortqilar, qulfli birlashtiruvlar va b.). Bunday qolip yog’ochli, yog’och-metalli yoki po’latli bo’lishi mumkin. (2. rasm). 2-rasm. SNIIOMTP ning kombinatsiyalashgan qolip konstruksiyasi a – taxtalardan qoplangan shchit; b –namga chidamli fanera yoki plastik bilan qoplangan shchit; v – tortqi; g – to’g’ri burchak ostida tortqilarni birlashish tuguni; d – shchitlarni tortqiga mahkamlash detali; 1 – po’lat karkas; 2 – taxtalardan qoplama; 3 – yon oboyma ( ramka); 4 – shchitlarni birlashtiruvchi teshiklar; 5 – uzatmalarni utkazuvchi teshiklar; 6 – namga chidamli fanera yoki qatlamli plastik; 7 – taxtali siyrak to’shama; 8 – shveller

tortqilar; 9 − 20×30 mm li brus qistirmalar; 10 – pona; 11 – kosinka-o’rama; 12 – shayba; 13 – taranglovchi ilmoq. 3-rasm -. SNIIOMTP ning unifikatsiyalashgan po’lat qolip konstruksiyasi a – qolip detallari; b – zinasimon poydevor qolipining umumiy ko’rinishi; 1 – asosiy shchitlar; 2 – burchak shchiti; 3 – yuk ko’taruvchi ferma; 4 – qisqich korpusi; 5 – pona; 6 – tortqi. 4-rasm. Ustunlar osti poydevori uchun metalli blok forma: 1- ustun osti qolip (forma) i; 2- domkratlar. Po’lat qolipni ugolniklar, shvellerlar va qalinligi 2 mm tunuka listlardan tayyorlanadi. Yaxshi foydalanilganda uni aylanishi 200 martagacha bo’lishi mumkin, yog’och inventar qoliplarni aylanishi 10-15 martadan ortmaydi.

Unifikatsiyalashgan qolipning konstruksiyasi yuzasi 35 m 2 gacha bo’lgan yirik o’lchamli panellarni yig’ish, hamda bikir qolip yoki armatura-qolipli bloklar yig’ish imkonini beradi (3-rasm). Panelli yoki blokli qoliplar, yirik o’lchamli ko’rilmalarda va katta hajmdagi betonlash ishlarida qo’llaniladi. Bu turdagi qoliplarni yig’ish ishlarini narxi 50%ga kamayadi va qolip ishlari muddati qisqaradi. 5-rasm. Unifikatsiyalashgan yirik shchitli qolip: 1− beton qorishmasini yo’naltiruvchisi; 2−tortuvchi; 3−tasma; 4− so’rilar; 5−shchit; 6− vertikal ferma; 7−to’g’rilaydigan tortqi; 8−domkrat; 9−tashqi shchitni montaj qilish uchun so’rilar. Blok forma (4-rasm) bu blok forma, bir turli ikki va uch pog’onali poydevorlarni betonlashda qo’llaniladi. Forma o’rnatiladi va betonlangandan so’ng kran bilan ko’chirib olinadi.

Konstruktiv bajarilishi bo’yicha blok forma buzib olinmaydigan ( не разъемная ) va buzib olinadiganlarga ( разъемная ) bo’linadi. Birinchisi betonlangan poydevorlardan domkratlar yordamida, ikkinchisi maxsus ajratib olinadigan moslama bilan olib qo’yiladi. Blok formani to’g’ri ishlatilsa, qayta ishlatilishi 150-200 martagacha boradi. Buzib olinmaydigan (ne raz’emnaya) qolip ishlridagi mehnat sarfi taxminan 0,15 odam- soat/m 3 ga teng. Yirik shchitli qoliplar - qolip panellaridan yig’iladi. Bu panellarni o’lchamlari betonlanayotgan imorat yacheykasiga teng. 5-rasmda unifitsiyalangan yirik shitli qolip konstruksiyasi ko’rsatilgan. Bu qoliplar, devor oralig’i 2,7...6,3 m, qalinligi 12...30 sm va qavat balandligi 2,8-3,0 m bo’lgan monolit binolarni betonlash uchun qo’llaniladi. Yirik shchitli qolip Qolip balandroq yuk ko’taruvchanlik qobiliyatiga ega yuzasi 3...20 m 2 li shchitlardan iborat bo’lib katta yuzaga ega konstruksiyalarda qo’llaniladi. Qolip elementlari paluba va uni ushlab turuvchi progon va qovurg’alardan iborat. Qolip shchitlari o’lchovlarini oshirish mehnat sarfini keskin kamayishiga va jarayonlarni majmuali mexanizatsiyalashni to’liq amalga oshirishga imkon beradi. Yirik shchitli qolip qo’llanilishida eng universal va mobil bo’lib, konstruksiyalar sifatini tutashuvlar (birikmalar) soni kamayishi hisobiga keskin oshirishga imkon beradi, va bu holatda shchit balandligi betonlash yarusi balandligiga teng qilib olinadi. Qolip turli xil inshootlarni yirik o’lchamli konstruksiyalarini barpo etish uchun mo’ljallangan bo’lib, ularni o’rnatish va yechish faqat kranlar yordamida amalga oshiriladi. Qolip shchitlari yuk ko’taruvchi bo’lib, paluba, shchitning bikirlik elementlari va yuk kutaruvchi konstruksiyalardan iborat. Bunday shchitlar surilar, o’rnatuvchi va birinchi bor tug’rilovchi tirgaklar va rostlovchi domkratlar bilan jihozlanadi.

Yirik shchitli qolip amalda bino va inshootlarning poydevor, tashqi va ichki devorlar, ustunlar, ora yopmalar kabi barcha konstruktiv elementlarida qo’llanilishi mumkin.Bu qolip turar joy va fuqaro binolarini qurilishida keng tarqalgan. Ko’p qavatli turar joy binolarini qurilishida yirik shchitli qoliplar qo’llanilganda tashqi devorlar zavodda tayyorlangan yig’ma keramzitbeton panellardan yoki g’ishtdan bo’lgani ma’qul. Ichki yuk ko’taruvchi devorlar monolit temirbetondan bajariladi. Yopmalari to’sinli va to’sinsiz bo’lgan yuk ko’taruvchi ustunlardan iborat konstruktiv sxema keng tarqalgandir. Tashqi devorlari yig’ma yoki g’ishtdan bo’lgan binolarda montaj ishlarini beton ishlaridan bir qavatga orqada qolishi maqsadga muvofiqdir. Betonlanadigan konstruksiyani qalinligi va yuzalar sifatiga bo’lgan talablar asosida qolip shchiti yuk ko’taruvchi karkas va betonlash yuzasiga tug’ri keluvchi palubadan yasaladi yoki qolip panel qulflar sistemasi bilan bog’langan alohida inventar shchitlardan yig’iladi. Ikki qarama –qarshi turuvchi qolip panellar bir-bir bilan betonlashga qadar bulajak beton konstruksiyasi ichidan o’tuvchi gorizontal vintli tortqilar bilan bog’lanadi. Qolip turg’unligini ta’minlash va tug’rilash uchun uchun mexanik vintli domkratlar va rostlovchi konstruksiyalardan iborat turli xil tirgaklar va tirgovichlar sistemasi qo’llaniladi (6-rasm). 6-rasm. “Meva” firmasining devor uchun yirik shchitli qolipi:

a – karkasli; b – karkas-shchitli; 1 – shchit karkasi; 2 – vintli tortqi; 3 – konsolli surilar; 4 – tirgak; 5 – mexanik domkrat; 6 – devor sokoli; 7 – tirgak-tortqi; 8 – paluba; 9 – fiksator. Devor qoliplari ikki bosqichda o’rnatiladi. Oldin karkas armaturasi montaj qilinadi, keyin devorni bir tomonidan qavat balandligi bo’yicha qolip va ishlarni oxirgi bosqichida devorni ikkkinchi tomonidan qolip montaj qilinadi. Qolip qabul qilinganda uning geometrik o’lchamlari, o’qlarni mosligi, qolip shchitlarining vertikalligi va gorizontalligi, qo’yma detallar, tutashuv joylari va choklarining zichligi nazorat qilinadi. Beton qorishmasi qolipga yuqoridan shchitni tashqi tomonida joylashgan va unga mahkamlangan konsolli surilardan joylashtiriladi. Devorlarni betonlash uchastkalar bilan olib boriladi, chegara vazifasini odatda eshik bo’shliqlari bajaradi. Beton qorishmali bunker xamma vaqt bir necha no’qtalarda bo’shatiladi, va qorishma qolipga 30...40 sm li qatlamlar bilan joylashtiriladi va shu vaqtni o’zida vibratorlar bilan zichlanadi. Qoliplarni o’rnatayotgan paytda beton qorishmasi bosimini qabul qilish uchun maxsus inventar vtulka (tiqin)lar, ayrim hollarda qo’shimcha vkladishlar o’rnatiladi. Devor va ora yopmalar qolipining shchitlari odatda betonlanadigan beton yuzasining (bino yacheykasi) o’lchamlariga moslashtirilib bajariladi, bu maydon 70 m 2 dan oshmasligi kerak. Qolipni uning konstruksiyasi va uning alohida elementlarini turg’unligini ta’minlash va umuman ishlarni bajarish jarayonlarini ketma-ketligini e’tiborga olgan o’rnatiladi. Orayopmalar qolipi To’sinli yopma qolipni o’rnatgan paytda ish ketma-ketligi quyidagicha bo’ladi (7-rasm).

7-rasm. Yig’ma-ko’chirma qoliplarning elementlari: 1− ustunlarning yog’och ramkalari; 2 – ustunning qolipi; 3, 4 – qolipning shchitlari;5 – to’sinlar tagining shchitlari; 6 – qolipning yog’ochli to’sinlari; 7 – to’sin qolipining yon shchitlari; 8 – ko’tarib turuvchi o’choyoqli teleskopik ustunlar. Oldin ustunlar karkasini armaturasi o’rnatiladi, keyin ustunlar qolipi vintli tortuvchilar yoki xomutlar maxkamlanib va 2...3 sathda raskoslar bilan mahkamlanib montaj qilinadi. Yuqorida to’rgan konstruksiyalar bilan tutashish uchun ustun armaturasi qolipni yuqori chetidan 40...50 sm balandlikka chiqariladi. Keyin ustunlar betonlanadi. Bundan keyin ustun qolipining maxsus o’yilgan qismiga to’sin yoki progonlarning tagini shchitlari urnatiladi, ularni ostiga esa ko’tarib turuvchi teleskopik ustunlar yoki fazoviy tayanchlar balandlik bo’yicha to’g’rilab o’rnatiladi. Fazoviy bikirlikni ta’minlash maqsadida ko’taruvchi ustunlar o’choyoqqa o’rnatiladi. To’sin qolipini yon shchitlarini o’rnatib va ularni o’zaro gorizontal vintli tortqilar bilan bog’langandan so’ng tagning shchiti bilan mahkamlanadi. Keyingi bosqichda ikkinchi darajali yog’och to’sinlarni ostiga tirgak –ustunlar o’rnatiladi, va ularni ustidan namga chidamli faneradan palubalar to’shalib chiqiladi. Hamdo’stlik davlatlarida keng tarqalgan qolip, bu SNIIOMTP instituti tomonidan ishlab chiqilgan unifikatsiyalashgan qolipdir. Devor qolipi modul kengligi 300 dan 1800 mm gacha balandligi qavatga teng keluvchi, hamda

qushimcha yon va burchak shchitlaridan iborat. SHchit metall paluba, gorizontal to’sin va vertikal fermachalardan iborat. SHchitni pastki qismida vintli domkratlar o’rnatish nazarda to’tilgan. Bu qolipda balandligi 3 m qalinligi 12, 16 va 20 sm li devorlarni va qalinligi 10...22 sm bo’lgan yopmalarni betonlash mumkin. Monolit yopmalarni betonlash devorlar barpo etilib va kerakli boshlang’ich mustahkamlikka erishgandandan so’ng boshlanadi. Yopmalar qolipi teleskopik tirgak-ustunlarga o’rnatiladi, ikki sathda armaturali to’rlar o’rnatilib bo’lgandan so’ng betonlash amalga oshiriladi.

Adabiyotlar : 1. Bozorboy е v N. Bino va inshootlarni barpo etish t е xnologiyasi. I-qism. o’quv qo’llanma Toshk е nt, 2000. 2. Bozorboy е v N., Sobirov M. Bino va inshootlarni barpo etish t е xnologiyasi. II-qism. o’quv qo’llanma Toshkеnt, 2000. 3. Технология возведения зданий и сооружений: Учеб. для строит, вузов/ В.И. Теличенко, О.М. Терентьев, А.А. Лапидус— 2-е изд., перераб. и доп.— М.: Высш. шк., 2004. — 446 с; ил. 4. Технология строительного производства. Учебник, (С.С. Атаев, Н.Н. Данилов, Б.В.Прыкин и др.) М., Стройиздат, 1994. 5. Технология строительного производства (О.О.Литвинов и др.) Киев, Высшая школа. 1995. 6. Хамзин С. К., Карасев А. К. Технология строительного производства. Курсовое и дипломное проектирование. Учеб. пособие для строит, спец. вузов. — М.: ООО ≪ БАСТЕТ ≫ , 2006. - 216 с.: ил 7. Бозорбоев Н., Бозорбоев Ф. Бино ва иншоотларнинг ер остки қисмини барпо этиш технологияси. Ўқув қўлланма. Тошкент, 2003. 8. Швиденко В.И. Монтаж строительных конструкций. Уч. пос. М., Выс. школа, 1987. 9. Матвеев Е.П. Реконструкция жилых и гражданских зданий.— М.: ГУЛ ЦПП, 1999. Справочник строителя. Бетонные и железобетонные работы.— М.: Стройиздат, 1987.

O'xshashlar

Binolarni gorizontal ko’chiriladigan qoliplarda barpo etish

Binolarni vertikal ko’chiriladigan qoliplarda barpo etish

G’isht devorli binolarni barpo etish

O’ta baland binolarni barpo etish

Yirik panelli binolarni barpo etish