Топология базаси. Ажралувчанлик аксиомалари - Algebra - Referatlar

Топология базаси. Ажралувчанлик аксиомалари

Yuklangan vaqt:

11.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

51.5 KB

Ko'chirib olish

Топология базаси. Ажралувчанлик аксиомалари Режа: 1. Топологик фазо базаси. 2. Атрофни аниқловчи системалар. 3. Саноқлилик аксиомалари. 4. Ажралучанлик аксиомалари. 5. Такрорлаш учун саволлар. 6. Уйга вазифа.

1. Топологик фазо базаси. Маълумки Т фазода топология киритиш – бу фазода очиқ тўпламлар синфини киритишдан иборат. Лекин, маълум масалаларни ечишда барча топологияни эмас, балки маълум очиқ тўпламлар синфини аниқлаб, топологик фазонинг ҳар қандай очиқ тўпламини ўша системага тегишли очиқ тўпламлар бирлашмаси сифатида аниқлаш қулай бўлади. Масалан , метрик фазода очиқ шар тушунчасини киритиб, бундай шарлар бирлашмалари сифатида метрик фазонинг очиқ тўпламларини аниқладик. Бундай мулоҳазалар топологик фазо базаси тушунчасига олиб келади. Таъриф: В – берилган Т топологик фазонинг қандайдир очиқ тўпламлари синфи бўлсин. Агар Т топологик фазонинг ҳар қандай очиқ тўплами В синфга тегишли очиқ тўпламларнинг (чекли ёки чексиз сондаги) бирлашмаси кўринишда ифодалаш мумкин бўлса, у ҳолда В очиқ тўпламлар синфи Т топологик фазо базаси дейилади. Масалан , барча очиқ шарлар синфи метрик фазонинг базасини ташкил қилади. Т=(X, τ ) топологик фазонинг ҳар қандай В базаси қуйидаги 2 та хоссага эга: 1) ҳар қандай х  Х нуқта ҳеч бўлмаганда 1 та G  B тўпламга тегишли; 2) агар х  G 1  G 2 , G 1 ,G 2  В бўлса, у ҳолда G 3  В мавжудки, х  G 3  G 1  G 2 бўлади. 1 – теорема . Х топологик фазонинг G очиқ тўпламларидан тузилган В очиқ қисм тўпламлар синфи Х фазонинг базаси бўлиши В очиқ тўпламлар синфи 1 – ва 2 – хоссаларга эга бўлиши зарур ва етарлидир. 2 – теорема . В  τ очи қ тўпламлар синфи τ топология базаси бўлиши учун қуйидаги шартнинг бажарилиши зарур ва етарлидир: 3) ҳар бир G очиқ тўплам ва ҳар бир х  G нуқта учун G х  В мавжуд бўлиб, булар учун х  G х  G.

Исбот . Агар 3 – шарт ўринли бўлса, у ҳолда ҳар қандай G очиқ тўплам учун G=G x G х бўлади, яъни В τ нинг базаси бўлади. Тасди қнинг акси ҳам ўринлидир. 2 – теоремага асосан масалан, метрик фазода барча очиқ шарлар синфи бу фазонинг базаси бўлишини кўриш мумкин. Топологик фазоларнинг муҳим синфи – саноқли базага эга бўлган фазолардир. Бундай фазоларнинг базаси саноқли ёки чекли очиқ тўпламлардан тузилади. Саноқли базага эга бўлган топологик фазоларни 2 – саноқлилик аксиомасига эга бўлган фазолар дейилади. Агар Т топологик фазо саноқли базага эга бўлса, у ҳолда бундай фазода ҳамма ерда зич бўлган тўплам, яъни ёйилмаси Т фазони берадиган тўплам мавжуд бўлади. Метрик фазодаги сингари, агар топологик фазо ҳамма ерда зич тўпламга эга бўлса, бундай фазо сепарабел топологик фазо дейилади. Метрик фазолар учун тескари тасдиқ ҳам ўринлидир. Агар R метрик фазо сепарабел бўлса, у ҳолда R фазода саноқли база ҳам мавжуд бўлади. 3 – теорема . R метрик фазо саноқли базага эга бўлиши учун бу фазонинг сепарабел бўлиши зарур ва етарлидир. 3 – теорема ҳар қандай топологик фазо учун ҳам ўринли бўлади деб айтиб бўлмайди. Шундай сепарабел топологик фазолар борки, улар саноқли базага эга бўлмайди. 2. Атрофни аниқловчи системалар. R метрик фазонинг ҳар бир х нуқтаси учун унинг атрофларидан тузилган саноқли U система мавжуд (масалан, В(х, n 1 ) очиқ шарлар системаси) бўлиб, у қуйидаги хоссага эга: х нуқта тегишли иҳтиёрий G очиқ тўплам қандай бўлганда ҳам U системадан шундай атроф топиладики, бу

атроф G га бутунлай тегишли бўлади. Бундай холда U атрофлар системаси атрофни аниқловчи система дейилади. Агар Т=(X, τ ) топологик фазонинг х нуқтаси атрофини аниқловчи системаларга эга бўлса, у ҳолда бу нуқтада саноқлиликнинг биринчи аксиомаси бажарилган дейилади. Агар Т фазонинг ҳар бир нуқтаси учун саноқлиликнинг биринчи аксиомаси бажарилса, у холда Т топологик фазони саноқлиликнинг биринчи аксиомасига эга бўлган фазо дейилади. Барча метрик фазолар саноқлиликнинг биринчи аксиомасини қаноатлантиради. Лекин, топологик фазолар ичида шундайлари борки, саноқлиликнинг биринчи аксиомаси бажарилмаслиги мумкин. Хатто сепарабел ва саноқлиликнинг биринчи аксиомаси ўринли бўлган топологик фазо саноқли базага эга бўлмаслиги мумкин. Агар  2 M тўпламлар системаси учун X M U 2 2 бўлса, у холда  2 M тўпламлар системаси Х тўпламнинг қопламаси дейилади. Агар бу системанинг бирор қисми ҳам Х учун қоплама бўлса, у қисм қоплама дейилади. Т топологик фазонинг очиқ (ёпиқ) тўпламларидантузилган қоплама очиқ (ёпиқ) қоплама дейилади. Агар Т топологик фазонинг  2 M қопламасининг қандайдир  i M 2 қисми Т фазо учун қоплама бўлса, у ҳолда  i M 2 система  2 M қопламанинг қисм қопламаси дейилади. 4 – теорема. Агар Т – саноқли базага эга бўлган топологик фазо бўлса, у ҳолда бу фазонинг ҳар қандай очиқ қопламасидан чекли ёки саноқли қисм қопламани аниқлаш мумкин. 4. Ажралувчанлик аксиомлари. Топология ва топологик фазо тушунчалари математик таҳлил ва геометрия фанлари эҳтиёжлари учун бир қадар умумийлик қилади.

топологик фазоларнинг шундай синфларини ажратиш мумкинки, бундай фазоларнинг хоссалари метрик фазо хоссаларига анча яқинлашиб беради. Бунга ажралувчанлик аксиомалари ни киритиш усули билан эришамиз. Бундай аксиомаларнинг 4 тасини келтирамиз: Т 1 : исталган 2 та турли х, у нуқта учун х нуқтанинг шундай атрофи мавжудки, у у ни ўз ичига олмайди. Т 2 : исталган 2 та турли нуқта кесишмайдиган атрофларга эга. Т 3 : исталган нуқта ва уни ўз ичига олмаган исталган ёпиқ тўплам кесишмайдиган атрофларга эгадир. Т 4 : кесишмайдиган исталган 2 та ёпиқ тўплам кесишмайдиган атрофларга эгадир. Агар Т=(X, τ ) топологик фазода Т 2 аксиома бажарилса, у ҳолда бундай фазо Т 2 фазо ёки Хаусдерф фазоси дейилади. Т 1 ва Т 3 аксиомалар бажарилган фазолар регуляр фазолар дейилади. Т 1 ва Т 3 аксиомалар бажарилган топологик фазолар нормал фазолар дейилади. Ҳар қандай метрик фазо Т 1 фазо бўлади. Т 2 аксиома Т 1 аксиомага нисбатан кучлироқ талаб қўяди. Чунки ҳар қандай Т 2 фазо Т 1 фазо бўлади, лекин бунинг акси ўринли бўлмаслиги мумкин. Масалан , [0, 1] кесмада бўш тўплам ва чекли ёки саноқли нуқталарни чиқариб ташлаш натижасида ҳосил қилинадиган тўпламларни очиқ тўпламлар деб олинса, бундай топологик фазо Т 1 фазо бўлади, лекин Т 2 фазо бўлмайди. Ҳар қандай регуляр фазо хаусдорф фазоси бўла олади. Лекин бунинг акси ўринли бўлмаслиги мумкин. Ҳар қандай метрик фазо нормал топологик фазога мисол бўла олади. Ҳар қандай метрик фазонинг қисм фазоси ҳам метрик фазо бўлади. Шунинг учун бундай қисм метрик фазолар ҳам нормал фазоларга мисоллар бўлади. Лекин, ҳар қандай нормал топологик фазонинг қисм фазоси, умуман олганда, нормал фазо бўлмаслиги мумкин.

O'xshashlar

Дифференциал геометрия ва топология фани ҳақида маълумот. Евклид фазосида топология

Уч ўлчовли евклид фазосининг вейль аксиомалари системаси

Эхтимоллар назариясининг аксиомалари. Эхтимолларни хисоблашнинг классик усули

Топологик фазолар. Чизикли фазолар

Гиперболик текисликнеинг кэли-клейн модели. Лобачевский аксиомалари системасининг зидсизлиги