Мураккаб фоизлар - Algebra - Referatlar

Мураккаб фоизлар

Yuklangan vaqt:

13.12.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

363.5 KB

Ko'chirib olish

Мураккаб фоизлар РЕЖА: 1. Мураккаб фоизни декурсив усул ёрдамида ҳисоблаш 2. Мураккаб фоизни антисипатив усул билан ҳисоблаш 3. Номинал ва самарали фоиз ставкалар и 4. Дисконтлаш (келтириш) коэффициенти 5. Жамғарманинг йиғма миқдори ва йиғма коэффициенти

1Мураккаб фоизни декурсив усул ёрдамида ҳисоблаш. Агар жамғарма банкдаги қўйилма бўйича фоиз тўлов (устама фоиз) ҳар йилда бир марта амалга оширилса, у ҳолда бу жараён йиллик капиталлаштириш деб аталади ва у P a ( anum ) билан белгиланади. Ҳар 0,5 йилда амалга ошириладиган устама фоиз P s ( semestre ) билан белгиланади. Ҳудди шунингдек ҳар кварталда амалга ошириладиган устама фоиз P q ( qartare ), ҳар йилда амалга ошириладиган устама фоиз P m ( mensem ) билан белгиланади. Юқорида ( I боб, 1да ) айтилганидек мураккаб фоизни икки хил йўл билан ҳисоблаш мумкин: 1) антисапатив (тўлов даврининг бошида амалга ошириладиган) ҳисоб; 2) декурсив (тўлов даврининг охирида амалга ошириладиган) ҳисоб. Антисипатив усулда қўлланиладиган фоиз ставкаси P %(а) билан белгиланади. Декурсив усулда эса бу кўрсаткич P %( d ) билан белгиланади. Декурсив усул билан устама фоизни ҳисоблаш ва шу билан боғлиқ бўлган баъзи масалалар билан танишамиз. Бунинг учун қуйидаги масалага эътибор берамиз. Масала . Фараз қилайлик бошланғич маблағ K 0 миқдорни ташкил қилсин. Бу маблағ n йил муддатга мураккаб фоиз ставкаси билан жамғарма банкка қўйилган бўлсин. Ушбу даврда устама фоиз ҳисобига ошган қўйилмани K n билан белгилаймиз. Агар K 0 миқдордаги маблағ P %( d ) йиллик фоиз ставкаси билан n йилга жамғарма банкка қўйилган бўлса, у ҳолда шу даврнинг охирида ошган қўйилма миқдори.K K P n n   01 100 ( )

ёкиK K P n n   01 001 ( , ) ( 2, 1) бўлади. Агар P i 100  деб белгиласак, у ҳолда (2,1) ифода қуйидаги кўринишда бўлади. K K i n n   01( ) , бу ерда i - ўнли касрлар билан ифодаланган фоиз ставкасини билдиради. Бу холда r P i     1 100 1 ифода мураккаб декурсив коэффицент, (1+i) n ифода эса мураккаб фоиз бўйича ўсиш коэффициети деб аталади. Ўсиш коэффиценти P % (d) фоиз ставкаси билан қўйилган маблағнинг бир йилда қанчага ўсишини кўрсатади . Р ва n нинг бутун қийматларида ўсиш коэффиценти махсус жадваларда келтиради ( илованинг 1 жадвалида турли P фоиз ставкалар ва турли n лар учун ўсиш коэффиценти келтирилган ). Ўсиш коэффицентнинг жадвалдаги қийматини npI билан белгиласак қуйидаги тенгликка эга бўламиз . ( ) 1 100   P r I n n Pn (2.2) (2.2) тенгликдан фойдаланиб (2.1) ифодани қуйидаги ёзиши мумкин . K K r K I n n Pn   0 0 * (2.3)

Бу тенгликдан фойдаланиб фоиз ставкасини ва ҳисоб даври узунлигини аниқлаш мумкин . Бунинг учун (2.3) дан r n ни топамиз. r n =(1+ i ) n = K K n 0 , (2.4) у холда 1+ i = K K n n 0 , ёки 1+ P 100 = K K n n 0 . Бундан p =100 ( K K n n 0 -1) (2.5) Хисоблаш даврининг узунлигини аниклаш учун (2.4) иннг икки томонини логорифмлаймиз n lg(1+i)= lg K n -lg K o хамда бундан n ни топамиз. n K K i n    lg lg lg( ) 0 1 (2.6) n йилдаги умумий фоиз тулов (устама фоиз) микдорини (2.1) формуладан фойдаланиб топиш мумкин. I=K n -K o =K o *r n -K o =K o (r n -1),

Бу ерда I - умумий мураккаб фоиз тулов (устама фоиз). Мураккаб фоизни антисипатив усул билан ҳисоблаш. Антисипатив усулнинг моҳияти тушуниш учун қуйидаги масалага этибор берамиз. Фараз қилайлиқ дастлабки қўйилманинг миқдори К о бўлсин. Р %(а) йиллик фоиз ставкаси билан антисипатив усулни қўллаганда n йилдан сўнг дастлабки Ко қўйилма миқдори канча бўлади? Бу саволга жавоб бериш учун қуйидаги ишларни амалга оширамиз. Дастлабки К 0 ни қуйидагича ифодалаш мумкин. К о =К 1 -K P a 1 100 * %( ) , (2.7) бу ерда К 1 -биринчи йилнинг охридаги ошган маблағ миқдори, K P a 1 100 * %( ) - антисипатив усул билан К 1 маблағдан ҳисобланган фоиз тўлов. (2,7) тенгликда баъзи чизиқли алмаштиришларни бажариб қуйидагини ҳосил қиламиз. К о =К 1 ( %( )) 100 100  P a (2.8) Бундан К 1 ни топамиз. К 1 = K P a 0 100 100 * %( )  (2.9) . Иккинчи йилнинг охиридаги ошган маблағ миқдори К 2 ни ҳам худди шундай йўл билан топамиз. К 1 =К 2 -       100 ) %( 100 100 )) %( * 2 2 а P K a P K

Бу тенгликда К 2 ни топамиз. К 2 =К 1 (100 100  P a %( ) ) (2.10) Бундан (2.9) формула ёрдамида қуйидаги тенгликни ҳосил қилиш мумкин. К 2 =К о ( 100 100  P a %( ) ) 2 (2.11) Худди шундай йўл билан n -чи йил сўнгидаги ошган маблағ миқдорини топамиз. K n = K o ( 100 100  P a %( ) ) n (2.12) . Бу тенгликни қуйидаги кўринишида ҳам ёзиш мумкин. K n = K o *  n , (2.13) бу ерда  = 100 100  P a %( ) Мураккаб антисипатив коэффициент,  n эса антисипатив усулдаги ўсиш коэффициенти деб аталади. Турли ҳисоблаш даврлари ва турли фоиз ставкалари учун  n нинг қийматлари махсус жадвалларда келтирилади. (2- молия жадвалига каралсин)  n нинг жадвалдаги қиймати nP II билан белгиланади. Бу ҳолда K n нинг жадвал қиймати K n = K o * nP II га тенг булади.

Декурсив ва антисипатив усуллар билан ҳисобланадиган мураккаб фоизлар одатда турлича бўлади. 1-мисол. Дастлабки капитал маблағ 50000 сўм бўлиб у 3 йилга 6% йиллик мураккаб фоиз ставкаси билан қўйилган. Ушбу қўйилмадан олинадиган даромад миқдорини: а) декурсив усул билан, б) антисипатив усул билан топинг. Ечилиши. Масаланинг шартига кўра: К о =50000 сўм, n =3, P =6% а) (2.1) формуладан фойдаланамиз.3 3 0 3 ) 100 6 1( 50000 ) 100 1(     P K K r 3 = (1+ 6 100 ) 3 ифоданинг қийматини 1-молия жадвалдан топамиз ва қиймати I63 билан белгилаймиз. Демак, бу ҳолда K 3 = 50000* I63 = 50000*1,191 = 59550 Демак бу даврда олинган даромад, K 3 - K 0 = 59550-5000 = 9550 сўм. б) Энди антисипатив усулга мурожаат қиламиз. Бунда юқоридаги (2.12) формуладан фойдаланамиз, K 3 = K 0 ( 100 100  P a %( ) ) 3 = 5000*  3  3 нинг қийматини 2-молия жадвалидан топамиз ва уни 36 II - билан белгилаймиз,

I63=1,2040 Демак, K 3 = 50000*1,204 = 60200 У ҳолда, I = K 3 - K 0 = 60200-50000 = 10200 Демак, антисипатив усул декурсив усулга нисбатан каттароқ даромад беради. Демак антисипатив усулда топилган даромад миқдори 10200 сўм бўлар экан. 2-мисол . 500000 сўмдан иборат бўлган қарзнинг миқдори 5 йилда 12% ( d ) йиллик фоиз ставкаси билан ҳисобланганда қанча бўлади? Ечиш. K 0 =500000 , n=5 , P=12 %(d) K 5 =K 0 ( 1 12 100  ) 5 = 500000 * 512I 512I = 1,7625, K 5 = 500000*1,7625 =881250 сўм Жавоб. 881250 сўм. 3-мисол . Мураккаб йиллик фоиз ставкаси 10 % бўлса, дастлабки K 0 қўйилма 5 марта ошиши учун қанча йил муддат керак бўлади? Ечиш. P=10 , K n =5*K 0 (5) формулага асосан, n K K K K          ln ln ln( ) ln ln ln ln , ln ln , , , , 5 1 10 100 5 11 5 11 06990 00414 11 5 0 0 0 0 Жавоб: 11,5 йил.

Юқорида кўрган мисолларда мураккаб фоиз ҳисоблаш даврини бир йил деб қабул қилдик. Амалиётда ҳисоблаш даври бир йилдан кам бўлиши ҳам мумкин. Масалан ярим йиллик, 3 ойлик (квартал ҳисоб), ойлик ва ҳатто кунлик ҳисоб ҳам бўлиши мумкин. Агар 1 йилда m марта фоиз тўлов ҳисобланса, у ҳолда ошган маблағ миқдари декурсив усул бўйича қуйидаги формула орқали топилади, K mn = K 0 (m P 100 1 ) mn (2.14) Антисипатив усул қўлланганда эса, K mn = K 0 ( 100 100 m m P a mn  %( )) (2.15) формула ишлатилади. Мисол. Юқоридаги 2-мисолда фоизлар ҳар кварталда ҳисоблансин деб фараз қиламиз. У ҳолда 500000 сўмдан иборат бўлган қарз 5 йилда қанча бўлишини ҳисоблаймиз. Ечилиши. Масаланинг шартига кўра, K 0 = 500000 , P =12 %, m =4, n =5, mn =20. Демак, (14) формулага асосан, K 20 =500000 ( 20 20 ) 100 3 1( 500000 )4* 100 12 1    728,1 100 3 1 203 20        I K 20 = 500000*1,728 =864000

Жавоб: 864000 сўм. Номинал ва самарали фоиз ставкалар. Маълумки устама фоизлар йилига бир марта эмас, балки ҳар ярим йилликда биттадан жами 2 марта, ҳар кварталда биттадан жами 4 марта, ҳар ойда биттадан жами 12 марта ва ҳатто ҳар куни (жами 360 ёки 365 марта) ҳисобланиши мумкин. Агар йиллик фоиз ставкаси 20 % бўлса, у ҳолда ярим йиллик фоиз ставкаси 10 % , кварталлик фоиз ставкаси 5% ва ойлик фоиз ставкаси 1,77% бўлишлиги қабул қилинган. Бундай фоиз ставкалар халқаро амалиётда нисбий фоиз ставкалар деб аталади. Энди юқоридаги ( 2. 14) формулага мурожаат қиламиз: K K P m mn mn   01 100 ( ) Бу формула йилига m марта амалга ошириладиган устама фоиз ҳисоблашда 1 йилда ошган маблағнинг миқдорини кўрсатади. Бу формулани яна қўйидагича ҳам ёзиш мумкин, K K i m mn mn   01( ) бу ерда i P  100 - номинал фоиз ставкаси деб аталади. Бу формула шуни кўрсатадики, агар устама фоиз йилига m марта амалга оширилса, у ҳолда фоиз тўлов i / m фоиз ставкаси билан амалга оширилар экан. Амалиётда самарали ёки ҳақиқий фоиз ставкаси деган тушунча ҳам ишлатилади. Таъриф i / m фоиз ставкаси билан йилига m марта ҳисобланган устама фоизга тенг бўлган натижани берувчи йиллик мураккаб фоиз ставкаси самарали фоиз ставкаси деб аталади. Самарали фоиз ставкасини j билан белгилаймиз. Юқоридаги таърифга асосан, i / m ва j фоиз ставкалар бўйича ҳисобланган ўсиш коэффициентлари ўзаро тенг бўлади, яъни,

( ) ( ) 1 1    j i m n mn (2 . 16) бундан, 1 1    j i m m ( ) ёки j i m m    ( ) 1 1 Агар m =1 бўлса, i = j , яъни номинал фоиз ставкаси билан самарали фоиз ставкалар ўзаро тенг бўлади. Агар m >1 бўлса, у ҳолда j > i бўлади. Томонлар орасидаги келишувлар m марта амалга ошириладиган устама ҳисобланганда i номинал фоиз ставкасини j самарали фоиз ставкаси билан алмаштириш мумкин. Бу икки фоиз ставкалари молиявий нуқтаи назардан тенг кучли ҳисобланади. Мисол. Агар устама фоиз ҳар ойда ҳисобланса ва номинал фоиз ставкаси 25% бўлса, самарали фоиз ставкаси қанча бўлади? Ечилиши. Масаланинг шартига кўра , i =25% , m =12. У ҳолда (17) формулага асосан, j    ( ) . 1 025 12 1 02807 12 Жавоб: самарали фоиз ставкаси 28% бўлади. Агар j самарали фоиз ставкаси ва m устама фоиз ҳисоблаш даврлар сони маълум бўлса, у ҳолда номинал фоиз ставкаси қуйидаги формула орқали топилади:

j m j m    ( ) 1 1 (2.17) Агар K K P m mn mn   01 100 ( ) формулада ҳисоблаш даврлари сони m чексиз равишда ошиб борса, ҳар бир давр узунлиги нолга яқинлашиб боради. Энди m  да К mn нинг қийматини топамиз. Бу ерда n - йиллар сони, m -ҳар йилдаги ҳисоблаш даврлари сони, K K P m K P m mn m mn m mn       0 0 1 100 1 100 lim ( ) [lim ( )] . (2 . 18) Энди қуйидаги белгилашни киритамиз: P m M 100 1  У ҳолда, m PM m  100 m  бўлганлиги учун PM /100 ҳам чексизга интилади,яъни PM m 100   бундан, M  . (2.18) формулани қуйидаги кўринишда ёзамиз , K K M K M mn M PM n M M P n       0 100 0 100 1 1 1 1 lim [( ) ] lim [(( ) ) ]

бунданK K e mn Pn  0 100 (2.19) Бу формула орқали мураккаб фоизлар узлуксиз ҳисоблангандаги йиғма қўйилма миқдори аниқланади. К mn n нинг узлуксиз функцияси бўлиб, у ихтиёрий босқичдаги қўйилма миқдорини аниқлашга ёрдам беради. (2.19) формуладаги e PM 100 ифода   m б ў лганда мураккаб фоизларни ҳисоблашдаги ўсиш коэффициенти деб аталади. Дисконтлаш ( келтириш ) коэффициенти . Маълумки K n - дастлабки K 0 маблағнинг n та ҳисоблаш босқичида мураккаб фоизга ўсган қийматидир . K n маблағга нисбатан K 0 камайган маблағ бўлади , чунки K 0 ни топиш учун K n дан n та ҳисоблаш босқичидаги мураккаб фоизни айириш керак . K 0 миқдор келтирилган ёки дисконтланган миқдор деб аталади . Қуйидаги тенгликдан K 0 ни топамиз , K n =K 0 *r n K K r K P K r nn n n n n 0 1 100       ( ) (2.20) ёки K 0 =K n (1+i) -n . (2.21) Бу формуладаги r -n ёки (1+i ) -n коэффициентлар келтириш коэффициентлари ёки дисконтлаш коэффициентлари деб аталади. Бу коэффициентларнинг P ва n ларни турли қийматларига мос келувчи қийматлари махсус жадвалда келтирилади. (3-молия жадвалига қаранг).

r -n нинг 3-нчи молия жадвалидаги қийматини nP III % билан белгиласак, қуйидагига эга бўламиз, K 0 =K n nP III % Агар устама фоиз йилига m марта ҳисобланса, у ҳолда қуйидаги тенглик ўринли бўлади, K K P m K i mn mn n nm0 1 100 1   ( ) ( ) ёки, mnP n mn n mn n m III K r K m i K K % 0 * ) 1(       (2.22) K n ошган мабла ғ ни д и ск о нтлаш натижасида ҳосил бўладиган K 0 мабла ғ K n нинг жорий баҳоси деб аталади. Жорий баҳони K n бўйича тўлаш давригача бўлган ҳар қандай босқич учун ҳисоблаш мумкин. K n билан унинг K 0 дисконтланган қиймати орасидаги фарқ дисконт деб аталади. Агар дисконтни D ҳарфи билан баелгиласак, D K K K r n n n      0 1( ) (2.23) ёки, D = K n [1-(1- i ) n ] тенгликлар ўринли бўлади. Агар устама фоиз йилига m марта ҳисобланса,у ҳолда дисконт қуйидагига тенг бўлади:

             nm n m P K D 100 1 1 (2.24) 1-мисол. корхона 5 йилдан сўнг 2000000 сўм пул қайтариш шарти билан жамғарма банкдан қарз олинган. Агар мураккаб йиллик фоиз ставкаси 15% бўлса, дастлабки қарз миқдорини ва дисконтни топинг. Ечилиши. Масаланинг шартига кўра, K n =2000000, P =15%, n =5. У ҳолда (2.20) формуладан, K II 0 5 15%5 2000000 1 15 100 2000000 2000000 0497 994000      ( ) * * . Демак дисконт, D = K n - K 0 =2000000-994000=1006000 , бўлади. Жавоб: K 0 =994000 , D =1006000 сўм. 2-мисол. Банкдаги ҳисобда 5 йил ичида 50000 сўм пул йиғилган. Агар мураккаб йиллик фоиз ставкаси 5% ни ташкил қилса, дастлабки қўйилма қанча бўлган? Ечилиши. Масаланинг шартига кўра K n =50000, P =5% , n =10. K 0 =50000(1+0,005) -5 =50000* 5%5 III =50000*0,7835=39175 Жавоб: 39175 сўм. Агар устама фоиз узлуксиз равишда ҳисобланса, узлуксиз капиталлаштириш амалга оширилса, дисконтлаш коэффициенти қандай бўлишини кўрамиз.

Бунинг учун қуйидаги формуладан фойдаланамиз, K n = K 0 (1+ i ) n Бу ифодани n бўйича дифферинциаллаймиз, dK n =K 0 (1+i) n *ln(1+i)dn Агар ln (1+ i ) ни L билан белгиласак, dK n =K 0 (1+i) n *Ldn бўлади. Бу ерда, L=ln(1+i) Бу ифодадан кўринадики, e L =e ln(1+i) =1+i (1+i) ни e L билан алмаштириб қуйидагини ҳосил қиламиз. K n =K 0 *e L , (2.25) бундан K 0 =K n *e -L . (2.26) Бу ерда e L - узлуксиз капиталлаштириш амалга оширишдаги ўсиш коэффициенти, e -L эса ана шундай шароитдаги дисконтлаш коэффициенти деб аталади. Жамғарманинг йиғма миқдори ва йиғма коэффициенти . Юқорида биз K 0 миқдорда 1 марта қўйилган маблағ n йил ичида Kn миқдорга етишини таъминловчи жараённи кўрдик . Лекин амалиётда ҳар доим ҳам ана шундай вазият бўлавермайди . Баъзи ҳолларда қўйилма бир

марта қўйилмасдан , балки n та босқич оралиғида доимий равишда қўйилиб борилади . Қўйилмалар арифметик ёки геометрик прогрессия бўйича ошиб ёки камайиб бориши мумкин , ёки бўлмаса , ҳеч қандай қонуниятга бўйсинмаган ҳолда ошиб ёки камайиб бориши мумкин . Бу ҳоллларда n йилдан сўнг (n- нчи йилнинг охирида ) қўйилманинг сўнги миқдорини аниқлаш масаласи қўйилади . Дейлик , қуйидаги масалани ечиш талаб қилинсин : Фараз қилайлик ҳар йилнинг бошида жамғарма банкка a миқдорда пул ўтказилсин . Бу иш n йил давомида амалга оширилсин ҳамда йиллик фоиз ставка P% ни ташкил қилсин . n йил ичида банкда йиғилган пул миқдори қанча бўлади ? Масаланинг ечилиши : Дастлабки қўйилган а миқдордаги пул n йил ичида a n =a*r n =n P a     100 1 миқдорга етади. Иккинчи йилда қўйилган пул n-1 йилга қўйилган бўлади, шунинг учун у сўнги йилда: a n-1 =a*r n-1 = 1 100 1       n P a миқдорга етади ва ҳоказо n-1 -нчи йилда қўйилган пул фақат 1 йилга қўйилганлиги сабабли у n-нчи йилда: a 1 =a*r=     100 1 P a миқдорга етади.

Агар қўйилган барча пулларнинг ошган қийматларининг йиғиндисини S n билан белгиласак, у қуйидагига тенг бўлади: S n = ar n + ar n-1 +...+ ar 2 + ar ёки, S n =ar+ar 2 +...+ar n-1 +ar n бундан, S n =a(r+r 2 +...+r n-1 +r n ) Агар қавс ичидаги ифода геометрик прогрессия эканлигини назарга олсак, қуйидагига тенг бўлади:S ar r r n n    1 1 (2.27) бу ерда, rr r R n n   1 1 (2.28) бу ифода жамғарманинг йиғма коэффициенти деб аталади. Бу коэффициент ҳар йилнинг бошида бир хил миқдорда пул ўтказиб борилганда n йил ичида жамғарма миқдори неча мартага ошганнини кўрсатади. Жамғарманинг йиғма коэффициенти P ва n ларнинг турли қийматлари учун махсус жадвалда келтирилади (4-молия жадвалига қаралсин). Бу коэффициентнинг жадвал қийматини IV Pn % билан белгилаймиз. У ҳолда (27) формула қуйидаги кўринишда бўлади: Sn = a * IV Pn % (2.29)

Агар капиталлаштириш (устама фоизни ҳисоблаш) йилига m марта амалга оширилса, у ҳолда n йилдаги пул оқимларининг йиғма миқдори:mnP mn mn aIV r r ar S % 1 1    , (2.30) йиғма коэффициенти эса, mnP mn mn IV r rr R % 1 1    бўлади . Энди , фараз қилайлик , ҳар йилнинг охирида банкка а миқдорда пул ўтказилсин . Бу жараён n йил давом этсин ҳамда йиллик фоиз ставкаси P % ни ташкил этсин . n йил ичида банкда фоиз тўловлар ва ўтказилган пуллар ҳисобига ошган қўйилма миқдорини аниқлаш масаласи қўйилсин . Бу масалани ечиш учун қуйидагиларга эътибор бериш керак : I йилнинг охирида ўтказилган а сўм пул n - йилнинг охирида : a n-1 = ar n-1 сўм бўлади . Иккинчи йилнинг охирида қўйилган а сўм пул эса n- йилнинг охирида ar n-2 = a n-2 сўм бўлади . Охирги n- йилнинг охирида қўйилган а сўм пул капиталлаштирилмайди , шунинг учун унинг қиймати а сўмлигича қолади . n- йилнинг охирида барча қўйилган пулларнинг йиғиндисини уларга нисбатан ҳисобланган фоиз тўловлар билан биргаликда nS билан белгиласак , у қуйидагига тенг бўлади , nS = ar n-1 + ar n-2 + ... + ar 2 + ar+a (2.31) ёки, nS = a(1+ r+r 2 + ... + r n-2 + r n-1 ) (2.32)

Бундан геометрик прогрессиянинг n- та ҳадлари йиғиндиси формуласидан фойдаланиб қуйидагини ҳосил қиламиз :S a rr r n n ' ( )      1 1 1 1 ёки, S ar r n n '   1 1 (2.33) nS нинг қийматини 4-нчи молиявий жадвалдан фойдаланиб топиш мумкин. Бунинг учун қуйидаги тенгликка эътибор бериш керак: n-1 nS = a (1+ IV P% ) (2.34) (2.27) ва (2.33) тенгликлардан хулоса қилиб шуни таъкидлаш мумкинки, nS ва nS миқдорлар ўзаро боғлиқ бўлиб, уларнинг бирини иккинчиси ёрдамида топиш мумкин. Ҳақиқатда ҳам, Sn=r nS бу ерда r=(1+i) -ўсиш коэффициенти ва у 1-нчи молиявий жадвалдан топилади. Унинг жадвалдаги қийматини I n P% билан белгиласак, Sn= nS I n P% (2. 35 ) бўлади. Агар Sn маълум бўлса, nS куйидагича топилади: nS = Snr -1

Бу ерда r -1 - дисконтлаш коэффициенти бўлиб, у 2-молиявий жадвалдан топилади. Агар унинг жадвал қийматини II n P % билан белгиласак, у ҳолда nS = Sn II n P % (2. 36 ) тенглик ўринли бўлади. 1-мисол . А шахс ҳар йилнинг бошида жамғарма банкга 20000 сўм пул ўтғазади. Агар йиллик фоиз ставкаси 8%ни ташкил қилса бу шахснинг 5 йилда йиғилган жамғармаси қанча бўлади. ? Масаланинг ечилиши: Масаланинг шартига кўра а=20000, P =8 %, n =5. Йиғма жамғарма миқдори: 5%8 5 5 1 1 aIV aR r r ar S n      4- молия жадвалидан топамиз. 5%8 IV =6,336 демак S 5 =20000*6,336=126720 Жавоб: 126720 сўм. 2-мисол. Фраз қилайлик 1- мисолдаги шахс жамғарма банкка ҳар йилнинг охирида 20000 сўмдан пул ўтказсин. Агар фоиз ставкаси 8% бўлса, 5 йил ичидаги жамғарманинг йиғма миқдори қанча бўлади? Ечилиши. Масаланинг шартига кўра а=20000, P =8% , n =5. (34) формуладан фойдаланамиз. n-1

nS = a (1+ IV P% ) 4 -молия жадвалидан топамиз. 4 IV 8% =4,867 демак, 5S = 20000*5,867=117340 3-мисол. Дейлик, 1- мисолдаги шартлар бажарилиб, капиталлаштириш ҳар кварталда 1 марта (йилига 4 марта) бажарилсин. У ҳолда 5 йилда йиғилган жамғарма миқдори қанча бўлади? Масаланинг ечилиши. Шартга кўра а=20000, P =8%, n =5, m =4. Йиғма жамғарма миқдорини (2.30) формуладан топамиз. 20%8 1 1 aIV r r ar S mn mn     S 20 =20000*49,423=988460 20 бу ерда IV 8% =49,423. 4-молия жадвалидаги R 4*5 = R 20 нинг қиймати. 4-мисол. 2-мисол шартлари бажарилиб, капиталлаштириш ҳар кварталда амалга оширилса (йилига 4 марта), у ҳолда 5 йилдаги йиғма жамғарма миқдори қанча бўлади? Ечилиши. Масаланинг берилишига кўра а=20000, P =8%, n =5, m =4. Йиғма жамғарма миқдорини қуйидаги формула орқали топамиз: m(n-1) mnS * = a (1+ III P% ) демак, 16 20S = 20000 (1+ III 8% ) = 20000(1+32,75)=675000

Жавоб: 675000 сўм

O'xshashlar

Оддий фоизлар

Мураккаб модул буйича n-даражали таккосламалар

Туб ва мураккаб сонлар. Бутун соннинг туб купайтувчиларга ёйилмаси

Фоиз ставкасини итерацион усул билан аниклаш

Актуар ҳисоблар Актуар хисоблар