logo

Математика фанидан укувчилар билан синфдан ташкари ишларни ташкил этиш, олимпиада масалаларини ечиш методикаси

Yuklangan vaqt:

11.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

208.5 KB
Математика фанидан укувчилар билан синфдан ташкари ишларни ташкил этиш, олимпиада масалаларини ечиш методикаси Режа: 1. УУТ ДТС укув дастурида синфдан ташкари ишлар, олимпиада масалаларининг тутган урни. 2. Синфдан ташкари ишларни ташкил этиш. 3. Олимпиада масалаларини ечиш методикаси.  Дарсдан ташкари машгулотларни, тугарак, олимпиадага тайёргарлик куриш, амалий машгулотлар, юкори синфларда касбга йуналтиришда укувчиларни табакалаштиришнинг яхши натижа бериш ахамияти тугрисида. Мураккаб масалаларни ечиш ва олимпиадаларга тайёргарлик куриш ва уни утказишда масалаларни ечишнинг турли кулай меторларидан фойдаланиш. Олимпиада масалалари ва уларни ечиш усуллари буйича тушунчалар берилади. 1-боскич, яъни мактаб олимпиадасини ташкил килиш ва утказиш. 2-боскич, яъни туман олимпиадасини ташкил килиш ва утказиш. 3-боскич, яъни вилоят ёш математиклар олимпиадасини ташкил килиш ва утказиш. Олимпиада утказиш учун танланадиган мисол ва масалаларнинг умумий куриниши хамда ечиш наъмуналари курсатилади. Унг томон 1. Купайтувчиларга ажратинг:)1 ( )1 ( )1 ( )1 ( )1 ( 1 . 1 2 4 2 2 2 2 2 4 3 5 6 3 5 6                        х х х х х х х х х х х х х х х х Ечиш х х х х 2. 1 2 2 4    х х у функциянинг графигини чизинг. Ечиш. 1 1 )1 ( 1 2 )1 (1 2 2 2 2 2 2 4 2 2 2 4             х у х х х х у х х х 3. Ифодани соддалаштиринг: 3 3 2 14 20 2 14 20    Ечиш. 4 2 2 2 2 2 14 20 2 14 20 )2 2( 2 14 20 )2 2( 2 14 20 3 3 3 3               4. Тенгламани бутун сонларда ечинг: у у у х х х 2 2 2 )2 ( )1 (     Ечиш. Бу тенгламанинг бутун ечимлари чексиз куп, масалан: (3;1), (-1; n ), n º z . (0;0) ва х.к.  А a K C F C E b A4. Тенгламани бутун сонларда ечинг 4 2 6    ху у х Ечиш. Берилган тенглама 7 )3 )(1 2(    у х га тенг кучли:      7 3 1 1 2ух   101 ух        7 3 1 1 2ух    4 0 ух      1 3 7 1 2ух   44 ух        1 3 7 1 2ух     23 ух Жавоб: (1;10), (4; 4), (0;-4), (-3;2) 5. АВС тугри бурчакли учбурчак булиб АВ=С, ВС=а, СА=в ва r унга ички чизилган айлананинг радиуси булсин. Куйидаги тенгликни исботланг: 2 c b a r    Исботи. 2 2 ) ( 2 ) ( ) ( ) ( ) )( ( ) ( 2 2 2 2 2 2 c b a ab c b a ab c b ab a c b a ab c b a c b a ab c b a c b a c b a ab c b a S r                                  r b x c x r а       x r c b x r a Ёзма иш Чап томон 1. 2 7 50 50 7 3 3     ни исботланг. Исбот. 3)2 1( 2 5 7 50 7      3)1 2 ( 7 50    2 1 2 2 1 7 50 50 7 3 3         2. Куйидаги тенгликни каноатлантирадиган барча бутун х,у ларни топинг; 6х+у=2ху-4 Ечиш. 7 )3 )(1 2( 4 2 6        у х ху у х            1 3 7 1 2 7 3 1 1 2 ух ух            1 3 ,7 1 2 7 3 ,1 1 2 ух ух Жавоб: (1;10),(4;4), (0;-4), (-3;2) a+b-c=2r 2 c b a r    3. Ифодани соддалаштиринг:х х х х        1 1 1 1 1 2 1 4 2 4 Ечиш. 8 4 4 4 2 2 4 2 1 8 1 4 1 4 1 4 1 2 1 2 1 4 1 2 1 1 1 1 х х х х х х х х х х                    4. Тенгламани ечинг. 0 ) 27( 6 27 5 ) 27( 3 2 2 3 2 3 2       х х х Ечиш. Берилган тенглама 065 06 )27(27 5 )27( )27( 2 3 22 3 22        tt хх хх 0 ) 27 3 27 () 27 2 27 ( 3 3 3 3        х х х х га тенг кучли: 3 3 27 2 27 х х    х х 3 3 27 3 27 (    , 21 х 14 351 х 5. а,в,с-ихтиёрий учбурчак томонларининг узунликлари булса, 2 2 2 2 с в а   тенгсизлик уринли эканлигини исболанг. В с Исбот. ав в а 2 2 2   а Бу иккала тенгсизликдан уларни кушиб А куйидагини оламиз: в С 2 ) (2 2 22222 в в а с в а      1. Хисобланг: 5 3 5 3 5 3 5 Ечиш. Чексиз камаювчи геометрия прогрессиянинг йигиндисини топиш формуласидан фойдаланиб, берилган ифодани куйидагича ёзамиз: 3 3 1 2 3 1 3 2 4 11 4 1 4 11 2 1 64 1 16 1 4 1 32 1 8 1 2 1 32 1 16 1 8 1 4 1 2 1 75 )3 5( 3 5 3 5 3 5 5 3 5 3 5                        . 2. Тенгламани ечинг 0 ) 27( 6 27 5 ) 27( 3 2 3 2 2 3 2       х х х . Ечиш Берилган тенглама 0 ) 27 3 27 )( 27 2 27 ( 3 3 3 3        х х х х тенгламага тенг кучли. 21 ) 27(8 27 ) 27 2( ) 27 ( 27 2 27 3 3 3 3 3 3              х х х х х х х 14 351 ) 27( 27 27 ) 27 3( ) 27 ( 27 3 27 3 3 3 3 3 3              х х х х х х х . 3. Тенгсизликни ечинг: 0 )3 ( )2 ( )1 ()1 2( 7 2 5 3 6      х х х х х Ечиш:              2 ,0 ,0 )3 )(1 )(1 2( 0 )3 ( )2 ( )1 ( )1 2( 7 2 5 3 6 x x x x x х х х х х Ораликларга ажратиш усулидан фойдаланиб охирги системадан берилган тенгсизликнинг ечимини топамиз яъни, ) ;3( )1;0( )0;2 1 (     . 4. 4 1 2 3     x x тенгламани каноатлантирувчи x нинг энг кичик бутун кийматини топинг. 5. Учбурчакнинг b a, ва c томонлари арифметик прогрессия ташкил килади. Rr ac 6  булишини исботланг. Бу ерда R ва r мос холда ташки ва ички чизилган айланаларнинг радиуслари. Ечиш. 2 ,     a c d a b ) )( )( ( c p b p a p p S ABC      2 ) (3 2 d a c b a p      ) )( 3 ( 4 d a d a d a S ABC       ) )( 3 ( ) 2 ( 4 d a d a d a a S abc R      6 ) )( 3 ( d a d a p S r     c a d a a d a d a d a d a d a a Rr            ) 2 ( 6 ) )( 3 ( ) )( 3 ( ) 2 ( 6 6 2-вариант. 1. 3 3 3 2 3 26 26 9 26 27 1    сон бутун эканлигини исботланг ва уни топинг. Ечиш. 3 3 3 2 3 ) 26 3( 26 9 26 27 1     3 26 26 3 26 26 9 26 27 1 3 3 3 3 3 2 3        2. Тенгламалар системасини ечинг.      у у х х ху у х 2 3 4 2 3 2 2 2 Ечиш. (0;0) ечим, х=0, у=0 ечимларни топамиз. Биринчи тенгламани х 2 га, 2-тенгламани у га купайтириб, кушамиз. 2 2 2 2 2 3 4 у ух ух х    0 ) 2 )( ( 0 2 2 2 4 2 2         х у х у х у х у       у у х х х у х у 2 0 ) 2 )( ( 2 3 2 2 2 х=0 ва у=0 да куйидаги системага эга буламиз. 1 ,1 1 2 )1 5 2 7 2 2         у х х х х х х у 5 5 5 2 7 2 2 50 ,4 5 4 5 4 4 2 )2          у х х х х х х у Жавоб: (0; 0), (1;1), ) 50 ;4 5 ( 5 5   3. 3 2 7 5 4 )3 ()2 ( )1 ()1 2(     х х х х х >0         2 ,0 0 )3 )(1 )(1 2( х х х х х ) ;3( )1;0( )0;2 1 (     5. Агар S учбурчакнинг юзи, b ва c унинг томонлари булса, 4 22 c b S   булишини исботланг. Исбот. bccb 222  ва 1 SinA булгани учун S A bc A ab c b 4 sin 2 1 4 sin 2 2 2      Бундан S c b 4 2 2   4 22 c b S   4 . 1 1 2 х х х х х = + тенгламани ечинг.