Математика дарсларида дидактик ўйинлардан фойдаланиш

Yuklangan vaqt:

11.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

66.5 KB

Ko'chirib olish

Математика дарсларида дидактик ўйинлардан фойдаланиш («Домино» ўйини мисолида). «Таълим тўғрисида»ги қонун, «Кадрлар тайёрлаш миллий дастури», «Умумий ўрта таълим давлат таълим стандартлари» талабларини бажариш, ўқувчиларга математика фани бўйича дарс машғулотлари жараёнида чуқур, мазмунли билим ва амалий кўникмалар бериш учун таълим-тарбия беришнинг турли усул ва методлардан фойдаланишга тўғри келади. Математика фани ўзлаштирилиши қийинроқ фан бўлганлиги учунми, ўқувчиларнинг айримлари бу дарсга қизиқмайдилар. Билим, малака олиши ва иш фаолиятида ундан фойдаланишга ҳаракат қилмайдилар. Айрим синфларда бундай ўқувчиларни салмоғи анчани ташкил этади. Ўтиш даври бўлганлиги сабаблими, айрим математика ўқитувчилари бу ҳолга кўникканликлари учун кўп ҳам эътибор беришмайди. Лекин ўз ўқувчиларини ҳурмат қиладиган, ўз касбларини севадиган, жонкуяр маорифчи ўқитувчилар ҳар бир дарсни жонли, ўқувчиларни фаол иштирок этишларига эришиш, уларга чуқур билим ва мустаҳкам кўникма бериш учун таълим-тарбия беришнинг турли усулларидан фойдаланишга ҳаракат қилмоқда. Ўқувчиларни дарслардаги тушунчаларни пухта ўзлаштиришида дарсга бўлган қизиқиш муҳим аҳамият касб этади. Шунинг учун ўқитувчи олдида ўқувчиларни дарсга қизиқтира олиш муаммоси туради. Бундай ҳолатни ҳал этишнинг турли усуллари мавжуд: 1. Дарсларда маҳаллий материаллардан фойдаланиш орқали; 2. Турли синфдан ташқари ишларни ташкил этиш орқали; 3. Дарс жараёнида турли дидактик ўйинлардан фойдаланиш; 4. Ўқувчиларга чуқур, мазмунли билим беришда инновацион усуллардан фойдаланиш; 5. Ўқитишнинг техникавий воситаларидан фойдаланиш; 6. Дарсларни ноанъанавий усулларда ташкил этиш ва бошқалар.

Математика дарсларига ўқувчилар қизиқишини ошириш ҳамма синфларда ҳам амалга оширилиши керак бўлади. Бунинг учун эса ўқитувчи ижодкор бўлиб, болаларнинг ёши, амалий билим ва кўникмаларини ҳисобга олиб, айниқса болаларнинг қабул қилиш даражаларини эътиборга олиб, дидактик ўйинларни танлаши ҳамда тайёргарлик қилиши яхши бўлади. Математика дарсларида фойдаланиши мумкин бўлган ўйинлар қаторига қуйидагиларни киритиш мумкин: 1. Математика дарсларида «Ишчанлик ўйинлари»дан фойдаланиш. 2. «Саёҳат» дарслари. 3. «Чўққига ким биринчи чиқади» ўйини. 4. «Лото» ўйини. 5. «Домино» ўйини ва бошқалар. Математика дарсларида қўлланилиши мумкин бўлган ўйинлар ичида «Домино» ўйинининг имкониятлари бошқаларига нисбатан катта бўлиб, уни арифметика, алгебра ва геометрия машғулотларида қўллаш мумкин. «Домино» ўйини энг содда ўйинлардан бири бўлиб, унда 2 киши ёки 4 киши иштирок этиши мумкин. Унинг қоидалари домино ўйини қоидасига ўхшайди. Бу ўйинда домино тошлари ўрнига савол ва жавоб ёзилган карточкалар бўлади. Мавзунинг катта-кичиклигига қараб бир нечта карточкалар тайёрланади. Карточкаларда шу мавзуга оид савол ва жавоб ёзилади навбатдаги карточкага эса жавоб ва савол ёзилади. Ўқитувчи томонидан ёки ўқувчиларни ўзлари карточкани ёзувига қарамай бўлиб оладилар. Сўнгра биринчи ўқувчи топиш яъни домино карточкасини қўяди. Иккинчи ўқувчи ўзидаги карточкалар ичидан мазкур саволга жавоб қидиради. Топса, савол карточкани ёнига илиб қўяди. Тополмаса, биринчи ўқувчи ўзидаги карточкалар ичидан жавобни топиб қўйди. (Албатта ҳамма саволни олдиндан тайёрланган, аммо тақсимот даврида бир ўқувчига жавоб кўпроқ саволга мос келиб қолиши мумкин, буни ҳисобига иккинчи ўқувчида аксинча бўлиб, саволга жавоб мос келмайди)

бундай ишлар бирор ўқувчида карточкани тугагунча давом этдирилади. Қайси ўқувчи олдин тугалласа, ўша ўқувчи ғолиб деб ҳисобланади. Масалан 7-синфдаги «Қисқа кўпайтириш формулалари» мавзуларига доир «Домино» ўйини ташкил этмоқчи бўлсак, аввал савол ва жавобларни аниқлаб, уларни нечта карточкаларга жой бўлишини аниқлашимиз керак бўлади. Имкониятни борича карточкалар 2 га ва 4 га каррали бўлгани маъқул. Бизнинг мисолимизда 10 та карточка ишлаган. Чунки, карточкалар 2 нафар ёки 4 нафар ўқувчига тарқатилади. Биринчи карточкада мавзуни номи ва саволи берилган. Кейингиларда жавоб ва саволлар берилган. Карточкаларни кўриниши қуйидагича: Ўқувчилар карточкаларни олгандан сўнг мавзу ёзилган ўқувчи гапини бошлайди, жавоб юриши рақиби саволга мос жавобни ўзидаги карточкадан топиб қўяди, йўқ бўлса, юришни I-ўқувчи давом эттиради. Шундай йўл билан бирон ўқувчида карточка тугагунча давом этдирилади. Энди геометрия курсининг стереометрия бўлимига «Параллелепипед» қисмини пухта +ис=а кыпайтириш формуласи а 2 - b 2 (a + b) (a-b) (a + b) 2 = a 2 + 2 ab+ в 2 (a–b) 2 = a 2 -2ab + b 2 (a + b) 3 = а 3 +3a 2 b+3ab 2 +b 3 (а-в) 3 = (а-в) (а 2 +ав+в 2 ) а 2 +в 2 = (а+в) (а 2 -ав+в 2 ) а 3 -в 3 = (а+в) 2 -2ав ( а -в) 2 +2ав= а 2 +в 2 тамом (а 3 -3а 2 в+3ав 2 -в 3 а 3 +в 3 =

$ўрганиш учун тайёрланиши мумкин бўлган карточкаларни намунасини кўрсатмоқчимиз: Параллелепипед ҳақидаги тушунча элементлари, сирти, тўла сирти, ҳажми кабиларни ўрганиб ўтилгандан сўнг қуйидаги «Домино» ўйинини ўйнаш мумкин. Домино карточкалари. Щамма ё\и 4 бурчакдан иборат фазовий жисм ПараллелепипедПараллелепипед (фазовий жисм.) Таърифни айтинг А-асосининг эни С асосининг узунлиги, С- парпед баландлиги. Пар-пед диагоналларини айтинг ? Ты\ри бурчакли, Ты\ри, о\ма. Ты\ри бурчакли пар- пед ылчовлари d 1 - катта диагонал d 2 - кичик диагонал Пар-пед ён сиртининг юзи S ё n = 2( a + b ) c Тыла сиртини топинг? Sm = S ё n + 2 Q Ты\ри бур<парпер- пед щажми Sm = S ё n =2 Q Ты\ри <липер-пед щажми = V = ас в  Пар-педнинг нечта ё\и бор? 6 та Нечта =ирраси бор? 12 та ________________________$

Худди юқоридагилардек қилиб, арифметикадан ҳам тайёрлаш мумкин. Домино ўйинидан математика дарсларидан фойдаланилганда энг аввало, ўқувчиларни дарсга бўлган қизиқиши ортади. Ундан кейин эса, ўйинда ютиб олиш учун шу мавзуга оид формула ва тушунчаларни эслашга ҳаракат қилади. Демак, қисқа вақт ичида битта катта мавзу бўйича ўрганилганларни эсга олиш мумкин экан. Ҳар бир ўз соҳасига қизиққан, ўқувчиларга математикадан бирон тушунчани сингдираман деган ўқитувчи бошқа усуллар қатори юқоридаги усулдан фойдаланишга харакат қилиб, карточкалар тайёрлайди ва улардан ўринли фойдаланишга ҳаракат қилади.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. «Таълим тўғрисида»ги қонун. 2. «ДТС талаблари». 3. Дастур ва ўқув қўлланма. 4. Чуст туман 23- мактаб Исмонбаева Т. Дарси. 5. Иш тажрибалар. 6 . www.ziyonet.uz

O'xshashlar

Математика дарсларида ишчанлик ўйини ташкил этиш

Давлат талаблари асосида умумий ўрта таълим мактабларидаги математика дарсларида олимлар илмий меросидан фойдаланиш

Математика тарихи. Математика фанининг аҳамияти

Олий математика

Олий математика фани хакида