Графлар устида амаллар - Algebra - Referatlar

Графлар устида амаллар

Yuklangan vaqt:

14.12.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

322.5 KB

Ko'chirib olish

Графлар устида амаллар REJA: 1. Графлар назарияси 2. Қўшмалик матрицаси. 3. Қўшнилик матрицаси. 4. Эйлер графи. 5 Гамильтон графи 1

1 . Графлар назарияси фани – чизиқлар ва нуқталардан тузилган баьзи бир геометрик конфигурациялар тўғрисидаги масалаларни ечишда ишлатилади. Бундай масалаларни ечишда, геометрик конфигурацияларда нуқталар бир –бири билан тўғри чизиқ ёки ёй билан бирлаштирилганми, буларнинг узунлиги қанча каби факторлар эътиборга олинмайди. Энг мухими шундаки, ҳар бир чизиқ қандайдир берилган иккита нуқтани бирлаштираяпти. Шундай қилиб, графнинг таърифини қуйидагича бериши мумкин. Таъриф. Тўплам V={a 1 ,a 2 ,…,a n } ва V тўпламдан олинган жуфтликлар E={(a i1 , a j1 ),…,(a ik , a jk )} наборига Граф дейилади. V тўпламдаги a 1 ,…,a n лар қандайдир объектлар бўлиб Г графнинг учлари дейилади. Е тўпламдаги ҳар бир (a i1 , a j1 ),…,(a ik , a jk ) жуфтлик Графнинг қирралари дейилади. Агар (a i , a j ) қирра берилган бўлса, у ҳолда a i , ва a j учлар бирлаштирилган дейилади. Мисол . Агар V={a 1 , a 2 , a 3 , a 4 , a 5 , a 6 , a 7 ,} ва E={(a 1 ,a 2 ) (a 2 ,a 2 )(a 2 ,a 3 )(a 3 ,a 4 )(a 4 ,a 5 )(a 5 ,a 6 )(a 6 ,a 5 )} б ў лсин , у ҳолда V ва Е тўплам Г графни ҳосил қилади . 2

Графнинг учларини тугунлар , 2 та учини бирлаштирувчи чизиқни қирралар деб атаймиз . Графнинг иккита тугуни умумий қирра билан ўзаро боғланган б œ лса , улар қўшни тугунлар дейилади . Агар Г нинг 2 та қирраси умумий тугунга эга бўлса, улар қўшма қирралар дейилади. Мисол. ( а 1 а 2 ) қирра ( а 2 а 3 ) қиррага қўшма, чунки а 2 умумий тугунга эга. Бирорта тугунни ўзини - ўзига боғлайдиган қиррага сиртмоқ дейилади. Барча тугунлари ёлғиз тугундан иборат граф ноль (б ў ш) граф дейилади. Агар Г графнинг барча тугунлари ўзаро боғланган бўлса, бундай граф тўлиқ граф дейилади. 3 • а 1 • а 1 •а 2 • а 3 •а 4а 1 а 2 а 3а 5 а 6 а 7 а 2 а 3а 1 а 4 а 6 а 7 а 6 а 6 а 7

Агар Г графнинг барча қирраларида йўналиш кўрсатилган б ў лса, бундай граф йўналтириган граф дейилади. Агар Г графнинг қирраларида йўналтириш кўрсатилмаган бўлса, у ќ олда граф йўналтирилмаган граф дейилади. Г | граф Г графнинг қисми дейилади, агар Г | нинг тугунлари тўплами Г га тегишли бўлса, яъни V | V бўлса, ҳамда Г | нинг барча қирралари Г нинг ҳам қирралар бўлса, яъни Е |  E V={a, в, c, d}, V | ={a | , b | , c | , d | }, V |  V . Г / Граф Г графнинг тўлдирувчиси дийилади, агарда унинг барча тугунлари Г графга тегишли бўлиб, бирорта ҳам қирраси Г га тегишли бўлмаса. 4 а 2 а 3 а 1 а 4 а 3 а 1 а 1 а 4 а 2 а 3 а 1 а 4 а 2 а 3 а 1 а 4 в | с | d | a | Г | ) в с d a e Г)

2 Қўшмалик матрицаси. Бизга Г йўналтирил ма ган граф берилган бўли б, у чекли бўлсин. Айтайлик ( а 1 ,… , а n ), Г граф нинг қирралари бўлсин. У ҳолда қўшмалик матрицаси ||A ij ||, i=1,m, j=1, n m та қатор ва n та устундан иборат б ў лади, A ij матрицанинг устунларига Г нинг тугунлари, қаторларига Г нинг қирраларини мос қўямиз. У ҳолда A ij = . ,0 . ,1 холда акс булса кушма тугунга а кирраe агар j i šоидадан фойдаданиб šœшмалик матрицасини ќосил šиламиз. Мисол. Агар Г йўналтирилган граф бўлса, у ҳолда 5 a 1 a 2 a 3 a 4 a 5 a 6 a 7 e 1 1 1 0 0 0 0 0 e 2 1 0 1 0 0 0 0 e 3 0 1 0 1 0 0 0 e 4 1 0 0 0 1 0 0 e 5 0 1 0 0 0 1 0 e 6 0 0 1 1 0 0 0 e 7 0 0 1 0 1 0 0 e 8 0 0 0 1 0 1 0 e 9 0 0 0 0 1 0 1 e 10 0 0 0 0 0 1 1b a c d Г b c c a d db c a d Г | -тўлдирувчи граф. а 5 а 7 а 6 а 2а 1 e 7 e 7 e 1 e 5e 8 e 2 e 3а 2 а 4e 3 e 10 e 6 1-расм

A ij =          . , 2 . , 0 . , 1 . , 1 булса кушма киррага е булиб сиртмок тугун а агар булмаса кушма киррага е тугун а агар булса охири кирранинг е тугун а агар булса бошланиши кирранинг е тугун а агар i j i j i j i j šоидадан фойдаданиб šœшмалик матрицасини ќосил šиламиз. Мисол. 3 Қўшнилик матрицаси. Фараз қилайлик Г граф йўналтирилмаган бўлсин. Графнинг қўшнилик матрицасида A ij нинг устунларига ҳам қаторларига ҳам графнинг тугунларини мос қўямиз. У холда A ij =  . ,0 . ,1 холда акс булса кушни тугунлар а ва а агар j i 6 а 1 а 2 а 3 а 4 а 5 а 6 а 7 е 1 -1 1 1 0 0 0 0 е 2 -1 0 0 0 0 0 0 е 3 0 -1 0 1 0 0 0 е 4 0 0 - 1 0 1 0 0 е 5 0 0 - 1 0 0 1 0 е 6 0 0 -1 1 0 0 1 е 7 0 0 0 0 0 0 2 а 4а 2 а 1 а 3 а 5 а 6 е 7e 3 e 1 e 2 e 6e 4 e 5 а 7 2-расм

šоидадан фойдаданиб šœшнилик матрицасини ќосил šиламиз. Мисол. 1-расмда келтирилган йўналтирилмаган граф учун šœшнилик матрицаси šуйидагича бœлади. а 1 а 2 а 3 а 4 а 5 а 6 а 7 а 1 0 1 1 0 1 0 0 а 2 1 0 0 1 0 1 0 а 3 1 0 0 1 1 0 0 а 4 0 1 1 0 0 1 0 а 5 1 0 1 0 0 0 1 а 6 0 1 0 1 0 0 1 а 7 0 0 0 0 1 1 0 Г йўналтирилган граф бўлсин. У ҳолда қўшнилик матрицаси A ij нинг устунларига ҳам сатрларига ҳам графнинг тугунларини мос қўямиз. Уҳолда šоидадан фойдаданиб šœшнилик матрицасини ќосил šиламиз. Мисол. 2-расмда келтирилган йўналтирилган граф учун šœшнилик матрицаси šуйидагича бœлади. 7 а 1 а 2 а 3 а 4 а 5 а 6 а 7 а 1 0 1 1 0 0 0 0 а 2 0 0 0 1 0 0 0 а 3 0 0 0 0 1 1 1 а 4 0 0 0 0 0 0 0 а 5 0 0 0 0 0 0 0 а 6 0 0 0 0 0 0 0 а 7 0 0 0 0 0 0 1     . ,0 . ,1 булса охири тугунинг a тугун a ва булмаса кушни тугунга a тугун a агар булса бошланиши тугунинг a тугун a агар j i j i j iА ij =

Теорема. Агар графда каррали қирралари ҳамда сиртмоқ мавжуд бўлмаса, n та тугунга эга бўлган ва боғлиқ компонентаси К га тенг бўлган графнинг қирралари сони энг к ў пи билан ани š ланади. М=)1 )( (2 1    k n k n Машрутнинг узунлиги деб, шу маршрутда мавжуд қўшни (е i -1 , e i ) қирралар сонига айтилади. Графнинг ихтиёрий а ва ихтиёрий в тугунлари орасидаги масофа деб, шу тугунларни боғловчи энг кичик узунлика эга бўлган занжирга айтилади. Мисол . d(a 1 ,a 3 )= ( е 0 , е 1 )=2; d(a 1 ,a 4 )=( е 0 , е 2 )=2; d(a 1 ,a 4 )=( е 0 , е 1 , е 3 )=3 Графнинг диаметри деб, энг катта узунликка эга бўлган масофага айтилади. ) , ( max , ) ( в a d V в a Г d   Мисол. d(a 1 ,a 4 )=(е 0 , е 1 , е 3 )=3. 8 a 2 a 3 a 4 е 3е 1 е 0 a 1 е 1

с тугун Г графнинг фиксирланган тугуни бўлсин. х эса графнинг ихтиёрий тугуни бўлсин. с тугун учун максимал масофани ҳисоблаймиз. Қандайдир с 0 тугун учун бу максимал масофа бошқа тугунларга нисбатан минимал бўлса, уҳолда с 0 Г графнинг маркази дейилади ва с 0 учун аниқланган масофа Г графнинг радиуси дейилади. ) , ( ) ( min , x c d c R vxc   Бу мисолда марказ 3 ёки 6 тугунлар бўлиши мумкин, чунки r(c)= 4 Эйлер графи. Бизга йўналтирилмаган Г граф б е рилган бўлсин . Эйлер цикли шундай циклки, унда графнинг маълум бир тугунидан чиқиб, барча қирралардан фақат бир марта ўтиб, яна шу тугунга қайтиб келиши керак. Графда Эйлер цикли мавжуд булиши учун: а) Граф богланган б ў лиши; б) Графнинг барча тугунларининг локал даражалари жуфт бœлиши керак; Графда Эйлер занжири мавжуд бœл иши учун: а) Граф богланган б ў лиши; 9 2 1 5 6 3 4 7 8

б) Графнинг 2 та тугуни(бошланиш ва охирги) локал даражалари тоš бœлиб, šолган барча тугунларининг локал даражалари жуфт бœлиши керак. Агар Г йўналтирилмаган графда Эйлер цикли мавжуд бўлса, бундай графга Эйлер графи дейилади. Мисол. ;4 ) ( 1  а  ;2 ) ( 2  а  ;2 ) ( 3  а  ;4 ) ( 4  а  5 Гамильтон графи. Агар графда оддий цикл мавжуд бўлиб, бу циклда графнинг барча тугунлари қатнашса, бундай цикл Гамильтон цикли дейилади. Оддий занжир Гамилтон занжири дейилади, агар бундай графда тугунларнинг хаммаси иштирок этса. Тугун ва қирралар такрорланмаслиги керак. Графда Гамильтон цикли мавжуд бўлса, бу граф Гамильтон графи дейилади. Мисол. 10 а 1 а 2 а 3 а 5а 4е 0 е 1 е 4 е 5е 3 е 2 е 6 е 7 а 1 а 3 а 3 =2 а 2 а 4 а 4 =3

Бу графда оддий цикл S 1 =( е 0 , е 1 , е 4 е 5 , е 6 ) – Гамильтон цикли, S 2 =( е 0 , е 1 , е 7 , е 6 ) - Гамильтон цикли эмас, чунки а 5 тугун қатнашмаяпти. Топшириš вариантлари. Šуйидаги келтирилган йуналтирилган ва йуналтирилмаган графлар учун: 1) Графни тœлдирувчисини топинг. 2) Графни кисм графини топинг. 3) Šœшмалик матрицани тузинг. 4) Šœшнилик матрицани тузинг. 5) Графни марказини топинг. 6) Графни диаметрини топинг. 7) Графни радиусини топинг. 8) Графда Эйлер цикли мавжудлигини текширинг. 9) Графда Гамильтон цикли мавжудлигини текширинг. 10) Графни цикломатик сонини топинг. 11) Графни šирралар сонини тугунларнинг локал даражалари ва šœшнилик матрицаси орšали аниšланг. 11

12 е 1 е 0 a 1 a 2 е 3 е 7 е 6е 2 е 5 a 5a 0 a 35) е 8 е 4 а 6a 4 е 1 е 0 a 1 a 2 е 4е 3 е 7 е 6е 2 е 5 a 5a 0 a 36) е 8 е 9 а 6 a 4е 1 е 0 a 1 a 2 е 4е 3 е 7 е 6е 2 е 5 a 5a 0 a 31) a 4 е 1 е 0 a 1 a 2 е 4е 3 е 7 е 6е 2 е 5 a 5a 0 a 32) е 8 a 4 е 1 е 0 a 1 a 2 е 4е 3 е 7 е 6е 2 е 5 a 5a 0 a 33) е 8 е 9 а 6a 4 е 1 е 0 a 1 a 2 е 4е 3 е 7 е 6е 2 е 5 a 5a 0 a 34) е 8 е 9 а 6е 1 0 a 4

13 е 1 е 0 a 1 a 2 е 4е 3 е 7 е 6е 2 е 5 a 5a 0 a 38) е 9 а 7е 8а 4 a 6е 1 е 0 a 1 a 2 е 4е 3 е 7 е 6е 2 a 5a 0 a 37) е 8 е 5 а 6 a 4 е 1 е 0 a 1 a 2 е 4е 3 е 7 е 6е 2 е 5 a 5a 0 a 39) е 8 е 9 а 6a 4 е 1 е 0 a 1 a 2 е 4е 3 е 7 е 2 е 5a 0 a 310) е 8 а 5е 6 a 4 е 1 е 0 a 1 a 2 е 4е 3 е 7 е 6е 2 е 5 a 4a 0 a 311) е 8 е 9 а 6a 5 е 1 е 0 a 1 a 2 е 4е 3 е 7 е 6е 2 е 5 a 4a 0 a 312) е 8 a 5

14 е 1 е 0 a 1 a 2 е 4е 3 е 7 е 6е 2 е 5 a 4a 0 a 31 4 ) е 8 a 5е 1 е 0 a 1 a 2 е 4е 3 е 7 е 6е 2 е 5 a 4a 0 a 31 3 ) е 8 е 9 а 6a 5 е 10 a 7 е 1 е 0 a 1 a 2 е 4е 3 е 7 е 6е 2 е 5 a 4a 0 a 31 5 ) е 8 a 5 е 1 е 0 a 1 a 2 е 3 е 7 е 6е 2 е 5 a 5a 0 a 318 ) е 4 а 6a 4е 1 е 0 a 1 a 2 е 4е 3 е 7 е 6е 2 е 5 a 5a 0 a 317 ) е 8 а 6a 4 е 1 е 0 a 1 a 2 е 4 е 3 е 6 е 5е 2 a 5a 0 a 316 ) е 7 е 8 а 6е 9 a 4

15 е 1 е 0 a 1 a 2 е 4 е 3 е 7 е 6е 2 е 5 a 5a 0 a 319 ) е 9 а 6 a 4 е 1 е 0 a 1 a 2 е 4е 3 е 7 е 6е 2 a 5a 0 a 320 ) е 8 е 5 а 6 е 1 е 0 a 1 a 2 е 4е 3 е 7 е 2 е 5a 0 a 322 ) е 8а 4 е 6 a 5 е 1 е 0 a 1 a 2 е 4е 3 е 7е 6 е 2 е 5 a 5a 0 a 323 ) е 8 а 6a 4 a 4е 1 е 0 a 1 a 2 е 4е 3 е 7 е 6е 2 е 5a 0 a 324 ) е 8 е 9 а 6a 5е 1 е 0 a 1 a 2 е 4е 3 е 7 е 6е 2 е 5 a 5a 0 a 321 ) е 9 а 7a 4a 3

16 е 1 е 0 a 1 a 2 е 4е 3 е 7 е 6е 2 е 5 a 4a 0 a 32 5 ) a 5 е 1 е 0 a 1 a 2 е 4е 3 е 7 е 2 е 5 a 4a 0 a 330 ) е 1 е 0 a 1 a 2 е 4е 3 е 7 е 2 е 5 a 6a 0 a 32 8) е 6е 8а 4 a 5 29 ) е 1 е 0 a 1 a 2 е 4е 3 е 7 е 2 е 5 a 5a 0 a 3 е 8 а 4 е 10 е 4 a 5е 1 е 0 a 1 a 2 е 3 е 7 е 6е 2 е 5 a 4a 0 a 327 ) е 10 е 1 е 0 a 1 a 2 е 4е 3 е 7 е 6е 2 е 5 a 4a 0 a 326 ) е 8 е 9 а 6a 5 е 10

O'xshashlar

Мулоҳазалар устида амаллар. Формулалар

Матрицалар ва улар устида амаллар

Тупламлар ва улар устида амаллар

Ходисалар устида амаллар. Шартли эхтимоллик

Матрицалар ва улар устида амаллар 2