Boshlang’ich funksiya tushunchasi koshining integral formulasi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

294.5 KB

Ko'chirib olish

B oshlang’ich funksiya tushunchasi koshining integral formulasi Reja: 1. B oshlang’ich funksiya tushunchasi 2. Koshining integral formulasi

B oshlang’ich funksiya tushunchasi Faraz qilaylik ) (x f funksiya D sohada ( C D  ) aniqlangan bo’lsin. Ta’rif. Agar D sohada ) (z f funksiya shu sohada golomorf bo’lgan F(z) funksiyaning hosilasiga teng bo’lsa, ya’ni '( ) ( ) ( )F z f z z D   bo’lsa, u holda ) (z F funksiya D sohada ) (z f funksiyaning boshlang’ich funksiyasi deyiladi. Agar D sohada ) (z F funksiya ) (z f funksiyaning boshlang’ich funksiyasi bo’lsa, ) (z F + с . ( с -ixtiyoriy o’zgarmas son) ) (z f funksiyaning boshlang’ich funksiyasi bo’ladi. Haqiqatan ham   ( ) '( ) ( )F z c F z f z     . Teorema: Agar f(z) funksiya bir bog’lamli D sohada ( D  S z ) golomorf bo’lsa, u holda f(z) funksiya shu sohada boshlang’ich funksiyaga ega bo’ladi. Isbot: D sohada z 0 ixtiyoriy z nuqtalarni olib, ularni shu sohada yotuvchi silliq (bo’lakli silliq) chiziq bilan birlashtiramiz. Unda   d f z z0 ) ( integral z ga bog’liq bo’ladi. Uni F(z) orqali belgilaymiz:   d f z F z z  0 ) ( ) ( . Koshi teoremasining natijasiga ko’ra bu integral integrallash yo’liga bog’liq bo’lmaydi. Binobarin, F(z) funksiya D sohada bir qiymatli aniqlanadi. Endi (1) funksiya D sohada berilgan f(z) funksiyaning boshlang’ich funksiyasi bo’lishini ko’rsatamiz. z nuqtaga shunday z orttirma beraylikki, z z  nuqta z nuqtaning D sohaga tegishli etarlicha kichiq atrofida yotsin.

U holda F(z) funksiya ortirmasi uchun quyidagiga ega bo’lamiz:  0 0 0 ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) z z z z z z z z F z z F z f d f d f d D                    Bu tenglikning har ikki tomonini z ga bo’lamiz:   d f z z z F z z F z z z       0 ) ( 1 ) ( ) ( Ravshanki z z f d z f z z z     ) ( ) ( 0  ya’ni ) ( ) ( 1 0 z f d z f z z z z      bo’ladi. (2) va (3) dan foydalanib      d z f f z d z f z d f z z f z z F z z F z z z z z z z z z )] ( ) ( [ 1 ) ( 1 ) ( 1 ) ( ) ( ) ( 0 0 0                  ifodani topamiz . Keyingi tengsizlikdan | ||) ( ) ( | 1 ) ( ) ( ) ( 0   d z f f z z f z z F z z F z z z          (4) bo ’ lishi kelib chiqadi . Yana Koshi teoremasining natijasidan foydalanib , z va z z  nuqtalarini birlashtiruvchi va D sohada yotuvchi chiziq sifatida shu nuqtalarni birlashtiruvchi kesmani olamiz . Unda  ning   zzz , kesmaga tegishli bo’lishidan ushbu z z    tengsizlikka ega bo’lamiz. ) (z f funksiya z nuqtada uzluksiz. Demak, 0   son olinganda ham shunday 0  son topiladiki,  z bo’lganda     )( ) ( z f f

bo’ladi. Shuni e’tiborga olib (4) dan topamiz:                         z z d z d z f f z z f z z F z z F z z z z z z | 1 | ||) ( ) ( | 1 ) ( ) ( ) ( 0 0 . Demak,      ) ( ) ( ) ( z f z z F z z F . Bundan esa ) ( ) ( ) ( lim 0 z f z z F z z F z      , ya’ni ) ( ) (' z f z F  bo’lishi kelib chiqadi. Aytaylik F 1 ( z ) va F 2 ( z ) funksiyalarning har biri D sohaga bitta f ( z ) funksiya uchun boshlang’ich funksiya bo’lsin. Unda F 1 (z) va F 2 (z) funksiyalar D sohada bir-biridan o’zgarmas songa farq qiladi. Haqiqatan ham, ), ( ) ( ), ( ) ( 2 1 z f z F z f z F     bo’lganligidan ) ( ) ( ) ( 2 1 z F z F z Ф      funksiya uchun ( ) 0 ( )Ф z z D    bo’ladi. Agar ) , ( ) , ( ) ( y x iv y x u z Ф   deyilsa, unda 0             y v x v y u x u bo ’ lib , F ( z ) funksiyaning o ’ zgarmas ekanligi kelib chiqadi . Demak, )()()()( 21 constCCzFzFzФ    ya’ni C z F z F     ) ( ) ( 2 1 bo’ladi. N a t i j a: Faraz qilaylik, f(z) funksiya bir bog’lamli D sohada ( D  C z ) golomorf bo’lsin. U holda

C d f z Ф z z      0 ) ( ) ( (5) funksiya D sohada, f(z) ning boshlang’ich funksiyasi bo’ladi, bunda C- ixtiyoriy kompleks son. (5) boshlang’ich funksiyaning umumiy ko’rinishini ifodalaydi. (5) dan, avval z=z 0 deb C z Ф ) ( 0 , so’ ngra z=z 1 deb ) ( ) ( ) ( ) ( 0 1 1 0 1 0 z Ф d f C d f z Ф z z z z           tengliklarni topamiz. Oxirgi tenglikdan esa ) ( ) ( ) ( 0 1 1 0 z Ф z Ф d f z z      (6) bo’lishi kelib chiqadi. Odatda (6) formula Nyuton–Leybnits formulasi deyiladi. Aytaylik, f(z) va g(z) funksiyalar D sohada golomorf bo’lsin. Ma’lumki,   )(' )( )( )(' )( )( z g z f z g z f z g z f      Bu tenglikni integrallab topamiz:           1 0 1 0 1 0 ) (' ) ( ) ( ) (' ) ( ) (' z z z z z z dz z g z f dz z g z f dz z g z f (7) Agar     1 1 0 0 1 1 0 0 '( ) ( ) '( ) ( ) '( ) ( ) '( ) ( ) |z z z z f z g z dz f z g z f z g z f g           bo’lishini etiborga olsak, unda (7) tenglik ushbu        1 0 0 1 0 ) ( ) (' ) ( ) ( ) (' ) (' | z z z z z z dzz g z f z g z f dz z g z f z tenglikka keladi. Bu bo’laklab integrallash formulasidir. Koshining integral formulasi.

$Kompleks sonlar tekisligi C da D sohani qaraylik. Uning chegarasi D silliq (bo’lakli silliq) chiziqdan iborat. Bu yopiq egri chiziq musbat yo’nalishda olingan bo’lsin. Aytaylik, D da f(z) funksiya aniqlangan bo’lsin. Teorema: Agar ) ( ) ( ) ( D C D V z f   bo’lsa, u holda D z  nuqta uchun ………………………………… )1( ) ( 2 1 ) (    D z f i z f    tenglik o’rinli bo’ladi. O’ng tomonda f(z) funksiyamizni faqat chegaradagi qiymatlar ishtirok qilyapti. Demak golomorf funksiya o’zini chegaradagi qiymatlari bilan to’la aniqlanadi. Isbot: Etarlicha kichiq  son uchun } : {      z z z U doirani qaraymiz ) ( D U  , u holda   U D D \  sohada z f   ) ( funksiya 2 ta golomorf funksiyaning nisbati sifatida (maxraji nolga teng emas) golomorfdir (hattoki D da ham). Ko’p bog’lamli soha uchun Koshi teoremasiga ko’ra        D dz f 0 ) ( yoki bundan ( ) ( ) . (2) D U f f d d z z             Endi 0  da o’ng tomon ) ( 2 z if ga intilsa bas. Shuni ko’rsatamiz. f(z) funksiya z nuqtada uzluksiz bo’lganligi uchun 0   songa ko’ra, 0  ni      z bo’lganda     ) ( ) ( z f f tengsizlik bajariladi.$

( ) ( ) 2 ( ) ( ) ( ) ( ) . (3)U U U U f d f if z d f z d z z z f z f d z                                  B undan ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 2 ( ) 2 2 0.U U U U f z f f f z f if z d d d z z z d                                          0  da (3) ning chap tomoni nolga intilishi kelib chiqdi. (2) ni chap tomoni  ga bog’lik emasligini hisobga olsak         D U dz f i dz f i z f          ) ( 2 1 ) ( 2 1 ) ( ni hosil qilamiz. Shartga ko’ra    D dz f i z f     ) ( 2 1 ) ( ekan. Odatda (1) formulaga Koshining integral formulasi deyiladi. Endi Koshining integral formulasini xususiy holda, chegarasi aylanadan iborat soha uchun keltiramiz. Kompleks tekislik C da ushbu }0 , : { 0      rr z z C z D doirani qaraylik ) ( 0 C z  . Ravshanki bu doiraning chegarasi }0 , : { 0       rr z z C z D aylana bo’ladi. Aytaylik f(z) funksiya D to’plamda berilgan bo’lsin. Teorema: (O’rta qiymat haqidagi teorema) Agar ) ( ) ( ) ( D C D V z f   bo’lsa, u holda )4( ) ( 2 1 ) ( 2 0 0 0        d re z f z f i formula o’rinli bo’ladi. Isbot: Koshining integral formulasiga ko’ra )5( ) ( 2 1 ) (0    D dz f i z f    

formula o ’ rinli . Ravshanki , markazi C z 0 nuqtada radiusi r bo ’ lgan D aylanada ) 2 0( 0         ire z bo ’ lib   d ire d i  bo ’ ladi . Unda )6( ) ( ) ( ) ( 2 0 2 0 0 0           D i i i i d re z f i d re ire re z f dz f            bo’ladi. (5) va (6) tenglikdan (4) tenglik kelib chiqadi.

Adabiyоtlar : 1. Шабат Б.В. Введение в комплексный анализ. 2-nashri, 1- ч .- М , “ Наука ”, 1976. 2. Xudoyberganov G., Vorisov A., Mansurov X. Kompleks analiz. (ma’ruzalar). T, “Universitet”,1998. 3. Sadullaev A., Xudoybergangov G., Mansurov X., Vorisov A., Tuychiev T. Matematik analiz kursidan misol va masalalar to’plami. 3-qism (kompleks analiz) “O’zbekiston”,2000. 4. Волковыский Л.И., Лунц Г.Л., Араманович И.Г. Сборник задач по теории функций комплексного переменного. 3- nashri . – М. “Наука”, 1975.

O'xshashlar

Koshi tеorеmalari. Boshlangich funktsiya tushunchasi

Funksiya, hosila, integral funksiya va uning berilish usullari, xossalari

Golomorf funksiyalarning xossalari

Predikatlar algebrasi, mulohazalar hisobi formulasi tushunchasi

Funksiya tushunchasi. Funksiyaning berilish usullari, elementar funksiyalar va ularning grafiklari. Darajali funksiya