logo
  1. Bosh sahifa
  2. Kurs ishlari
  3. Pedagogika
  4. O’quvchilar bilan sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy ishlar

O’quvchilar bilan sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy ishlar

Yuklangan vaqt:

09.10.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

99 KB
Ko'chirib olish
O’quvchilar bilan sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy ishlar REJA: KIRISH ASOSIY QISM 1. Sinfdan va maktabdan tashqari ishlarning mohiyati va vazifalari 2. Sinfdan va maktabdan tashqari ishlar jarayonida o’quvchilarni vatanparvarlik ruhida tarbiyalash 3. Sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy ishlarni tashkil etish shakllari XULOSA FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI KIRISH Mavzuning dolzarbligi . O’zbekiston Respublikasida istiqlol tufayli barcha sohalarda katta o’zgarishlar ro’y bermoqda. Ushbu o’zgarishlar ta’lim-tarbiya tizimini ham qamrab olgan. O’zbekistonimiz istiqlolga erishganidan keyin xalq ta’limi tizimini rivojlantirish muammosiga katta e’tibor qaratilmoqda. Bunga hukumatimiz tomonidan qabul qilingan qator qonun va me’yoriy hujjatlarni misol qilib ko’rsatish mumkin. O’zbekiston Respublikasining «Ta’lim to’g’risida»gi Qonuni (1997 yil 29 avgust)ning 10-moddasida shunday deyilgan: «O’zbekistonda ta’lim quyidagi turlarda amalga oshiriladi: maktabgacha ta’lim, umumiy o’rta ta’lim, kasb-hunar ta’limi, oliy ta’lim, oliy o’quv yurtidan keyingi ta’lim, kadrlar malakasini oshirish va qayta tayyorlash, maktabdan tashqari ta’lim». Ushbu qonunda umumiy ta’lim maktablarining vazifalari ham belgilangan. Jumladan, boshlang’ich ta’lim (I-IV sinflar) haqida shunday deyiladi: «Umumta’lim maktabi ta’limida boshlang’ich ta’limning ahamiyati muhimdir. Chunki boshlang’ich maktab umumiy o’rta ta’lim olish uchun zarur bo’lgan bilim, o’quv ko’nikmalari bilan qurollantiradi». Umumiy o’rta ta’lim maktablari (V-IX sinflar) haqida shunday deyiladi: «Umumiy o’rta ta’lim maktablari o’rta ma’lumot olishni ta’minlaydi. Zamonaviy bilimlar beradi. Bolalarning fikrlash qobiliyatini o’stirib, olgan nazariy bilimlarini amalda qo’llashga o’rgatadi. Bu esa o’z navbatida kasb-tanlashga yo’naltiradi, biror-bir kasbni egallash imkoniyatini beradi». Umumiy o’rta ta’lim maktablari o’quvchilarni fan asoslarini berish bilan birga ularni tarbiyalaydi. Tarbiya vazifalari ko’p qirralidir. Tarbiya jarayonida u\ o’quvchilarning jamiyatimizda qabul qilingan axloq-odob me’yorlariga mos keladigan e’tiqodini, axloqiy malaka va ko’nikmalarini tarkib toptiradi. Umuman olganda, tarbiya – yoshlarning ruhiyatiga ma’lum sifatlarni singdirish uchun maqsadga muvofiq holda va muntazam ravishda ta’sir etishdir. Maktab sharoitida tarbiya vazifalari o’qituvchilar, sinf rahbarlari tomonidan amalga oshiriladi. Shu bilan birga o’quvchilar tarbiyasida butun jamiyat, jumladan ota-onalar, axborot vositalari, mahallar ahli ham ishtirok etishadi. Tarbiya o’z-o’zini tarbiyalash va qayta tarbiyalash bilan mustahkamlanadi. Tarbiyaning ko’p turlari mavjud. Jumladan, aqliy, jismoniy, axloqiy, estetik, ekologik, huquqiy, iqtisodiy va boshqa turdagi tarbiyalardir. Har bir tarbiya turining o’z maqsadi va vazifalari mavjud. Tarbiyaning eng muhim qismlaridan biri – axloqiy tarbiyadir. Ma’lumki, «axloq» so’zi arab tilidan olingan bo’lib, xulq ma’nosini bildiradi. Axloq kishilarning bir-birlariga, jamiyatga, davlatga, oilaga va shu kabilarga bo’lgan munosabatini tartibga soladi. Maktabda tarbiyaviy ishlar o’z vaqtida va mazmunli rejalashtirilsa, yaxshi tarbiyaviy natija berishi aniq. Shuning uchun sinf rahbarining sinfdan va maktabdan tashqari ishlarni rejalashtirishi katta ahamiyatga egadir. Bu borada sinfda o’tkaziladigan tarbiyaviy soatlar, adabiyot kechalar, kitobxonlar konferensiyalari, uchrashuvlar, sayohatlarning ahamiyati beqiyosdir. Kurs ishimizning mazmuni va mohiyatini o’tkazilgan tarbiyaviy chora- tadbirlarni umumlashtirish tashkil etdi. Biz qo’lga kiritilgan ma’lumotlar, xulosalarni ishimizning xulosasida qayd etdik. Ana shu fikr-mulohazalar tufayli sinf rahbarlariga, bolalar yetakchilariga, maktab kutubxona mudiriga ma’lum tavsiyalarni ishlab chiqdik. Kurs ishining asosiy maqsadi – sinfdan va maktabdan tashqari ishlar ishlarning o’rnini aniqlash va shu orqali o’quvchilar tarbiyasini amalga oshirish shakllarini aniqlash. Tadqiqotimizning obyekti –sinfdan va maktabdan tashqari ishlar jarayoni. Tadqiqot predmeti – sinfdan va maktabdan tashqari ishlar mazmuni va shakllari Bizning asosiy vazifamiz sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy ishlar orqali maktab o’quvchilarining tarbiyasining ahamiyatini ko’rsatish va yo’l- yo’riqlar, vositalar, omillarni aniqlash va boshqalardan iboratdir. Tadqiqotning metodologik asosi: O’ zbekiston Respublikasi uzluksiz ta’lim tizimining mazmunini belgilab beruvchi direktiv-me’yoriy hujjatlar, xususan, O’zbekiston Respublikasining «Ta’lim to’g’risida» gi Qonuni, «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi», Boshlang’ich ta’limda sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy ishlar mazmunini yorituvchi darslik va o’quv qo’llanmalar, O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov tomonidan ta’lim sohasida ilgari surilgan vatanparvarlik tarbiyasiga oid g’oyalar; Tadqiqotchi olimlarning ilmiy asarlaridan iborat. ASOSIY QISM 1. Sinfdan va maktabdan tashqari ishlarning mohiyati va vazifalari O’rta umumta’lim maktab o’quvchilari ta’lim-tarbiya sifatini yaxshilash uchun o’qituvchi va tarbiyachilar sinfdan va maktabdan tashqari ishlar imkoniyatidan keng ravishda foydalanadilar. Sinfdan va maktabdan tashqari ishlarga turli anjumanlar, kechalar, o’tkir zehnlilar musobaqasi, ekskursiyalar o’tkazish, kino-teatrlarga borish, zavod va fabrikalarga ekskursiya tashkil etish, devoriy gazetalar chiqarish va boshqalar kiradi. Sinfdan tashqari ishlar ikki turga bo’linadi: ta’limiy va tarbiyaviy. Sinfdan tashqari ta’lim ishlariga maktabda ma’lum fan yuzasidan tashkil etiladigan ishlar: to’garaklar, olimpiadalar kiradi. Biz ushbu kurs ishimizda mavzuimiz muammosi yuzasidan sinfdan tashqari tashkil etiladigan tarbiyaviy ishlarga ko’proq to’xtalamiz. Sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlarning asosiy maqsadi va vazifasi o’quvchilarning axloqiy, mehnat, estetik tarbiyasini yaxshilashdir. Sinfdan tashqari ishlar o’uvchilar qobiliyatini rivojlantiradi, o’qishga bo’lgan havasini oshiradi va ular shaxsini har tomonlama rivojlantirish uchun imkoniyat tug’diradi. Sinfdan tashqari ishlarning asosiy xususiyati shundan iboratki, ular maktab bilan hayot aloqasini mustahkamlaydi. Sinfdan tashqari ishlarni tashkil etish san’atkorlar, ishchilar, olimlar, dehqonlar hayoti bilan yaqindan tanishish imkoniyatini beradi. O’quvchilar turli sohalarda ishlayotgan kishilar bilan tanishib, ular kabi Vatanga, xalqqa xizmat qilish istagi paydo bo’ladi. Sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlar ixtiyoriy xarakterga ega. Bolalar bunday ishlarga o’z hohishlari bilan ishtirok etishadilar. Bir kishi bir necha tadbirlarda ham qatnashishi mumkin. Sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlarni tashkil etishda o’quvchilarning yosh xususiyatlarini hisobga olish to’g’ri emas. Ular o’z hohishlari va qobiliyatlari asosida chora tadbirlarda ishtirok etishlari mumkin. Sinfdan tashqari ishlar oldiga bir necha talablar qo’yiladi: 1) Barcha tarbiyaviy ishlar istiqlol, milliy g’oyaga qaratilishi lozim; 2) Sinfdan tashqari ishlar o’quvchilar bilimini mustahkamlashi, jismoniy jihatdan sog’lomlashtirishga yordam berishi lozim. 3) Sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlar ta’limiy ishlar bilan mustahkam aloqada olib borilishi lozim. Maktabda o’quvchilarga ta’lim-tarbiya berish sifatini yaxshilash uchun maktabdan tashqari ishlar ham olib boriladi. Ularga madaniy-ma’rifiy, ta’limiy- tarbiyaviy, sog’lomlashtirish kabi tadbirni kiritish mumkin. Ushbu chora-tadbirlar bolalar tashkiloti tomonidan reja asosida o’tkaziladi. Sinfdan va maktabdan tashqari ta’limiy-tarbiyaviy ishlarni tashkil etish vazifalari davlat qonun qoidalarida bayon etilgan. Darsdan va maktabdan tashqari ta’limiy va tarbiyaviy ishlar maktab o’quvchilari hayotida katta o’rin egallaydi. Shuning uchun bunday ishlarni to’g’ri va mazmunli tashkil etish maqsadga muvofiqdir, chunki o’quvchilar bo’sh vaqtlaridan dam olish, sevimli ishlari bilan shug’ullanish, aqliy, axloqiy, estetik sifatlarini yanada rivojlantirish uchun to’la foydalansinlar. Sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy ishlar majburiy mashg’ulotdan tashqari o’tkaziladigan tadbirlar kiradi. Maktabdan tashqari ishlarni asosan bolalar va o’smirlar tashkilotlari o’tkazadilar. Sinfdan va maktabdan tashqari ishlar o’quvchilar darsda hamma uchun majburiy bo’lgan o’quv dasturiga muvofiq ravishda o’tkaziladigan ta’lim va tarbiya ishlarining davomi va yanada rivojlantirilishidir. Shu asosda sinfdan va maktabdan tashqariishlar o’ziga xos xususiyatga ega bo’lib, o’quvchilarning darsdagi ishlari takrorlanmaydi. O’zbekistonning o’ziga xos yo’li bilan rivojlanishi, fan va texnikani taraqqiyoti ta’sirida o’quvchilarda o’quv dasturi talablari chegarasidan tashqariga chiquvchi xilma-xil qiziqishlar paydo bo’ladi. Bu qiziqishlarni o’quv mashg’ulotlari jarayonida qondirish mumkin bo’lmaydi. Buning uchun o’quvchilar bilan darsdan tashqari vaqtlarda ularning qiziqishlariga qarab har xil mashg’ulotlar tashkil etish zarur. Sinfdan tashqari mashg’ulotlar o’quvchilar bilan ularni ham aqliy, ham jismoniy va axloqiy mashq qildiruvchi xilma-xil ish turlarini ko’proq o’tkazishga imkon beradi. Ular o’quvchilarda fan va texnikaga qiziqish, ijodiy mehnatga muhabbatni tarbiyalashga, ma’naviyat va axloqni shakllantirishga yordam beradi. Sinfdan va maktabdan tashqari ishlarning asosiy vazifalaridan biri o’quvchilarning umummilliy va maxsus bilimlarini kengaytirish, turli xil ijodiy qobiliyatlarini, iste’dodlarini aniqlash va privojlantirishga yordam beradi, ularda tashabbuskorlik va mustaqillik sifatlarini tarbiyalaydi. Maktablarda o’quvchilarning sinfdan va maktabdan tashqari ishlari o’z xarakteri va mazmuniga ko’ra juda ham xilma-xildir. Ularni bir necha guruhga ajratish mumkin. 1) Ta’lim xarakteridagi mashg’ulotlar. Bu mashg’ulotlarning asosiy maqsadi ayrim fanlarni chuqurroq o’rganish, o’quvchilarda ilm-fanga qiziqish uyg’otishdir. O’quvchilar darsdan tashqari vaqtlarida ilmiy va ommabop kitoblarni mutolaa qiladilar. O’quvchilar o’lkashunoslik ishlarida ham qatnashadilar. Ular jonajon o’lkamiz bo’ylab ekskursiyalarda ishtirok etadilar. Bunday yurishlar ularda vatanparvarlik fazilatlarini tarbiyalaydi. Turli xil mutaxassis va odamlar bilan muomalada bo’lib, axloq-odob qoidalariga qilishni o’rganadilar. 2) Texnikaviy to’garaklarda shug’ullanish. Bularning maqsadi – o’quvchilarni hozirgi zamon texnikasi bilan tanishtirish, mehnat qilish xususiyatlarini rivojlantiradi. 3) Siyosiy-tarbiyaviy xarakterdagi mashg’ulotlar. Bularga siyosiy tadbirlar, shanbaliklar, slyotlar, kechalar, san’at festivali, tarbiyaviy soatlar va boshqa tadbirlarni kiritish mumkin. 4) Maktabda sinfdan tashqari ishlarning asosiy bo’limlaridan biri o’quvchilarning badiiy va ilmiy-ommabop adabiyotlarni o’qish uchun foydalanish yo’lga qo’yishdir. Har bir bo’sh vaqtidan o’qish uchun foydalanish odatga aylanishi kerak. Bu odatni esa tarbiyalash lozim. Bu ishlar asosan kutubxona mudirasi va sinf rahbarlari, maktab tashkilotchisi va bolalar yetakchisi ishtirokida o’tkaziladi. Ba’zi o’quvchilar kitob o’qish bilan birga badiiy ijod bilan ham shug’ullanadilar. O’qituvchilar, sinf rahbarlari bunday ijodkorlikni har tomonlama va muntazam rag’batlantirishi kerak. Yosh qalamkashlarning eng yaxshi asarlarini devoriy gazeta e’lon qilish va maktab radiosi orqali eshittirishi maqsadga muvofiqdir. O’quvchilar bilan olib boriladigan sinfdan va maktabdan tashqari ishlar tarbiyaning umumiy tamoyillari asosida quriladi. Shu bilan birga turli xil mashg’ulot va tadbirlarni tashkil etishda o’ziga xos tamoyillar mavjud. Bu tamoyillarni ko’rib chiqamiz. 1) O’quvchilar bilan olib boriladigan barcha sinfdan va maktabdan tashqari ishlar milliy istiqlol g’oyasi asosida bo’lishi lozim. 2) O’quvchilarning sinfdan tashqari ishlarining ma’lum bir bo’limini, shakllari va mazmunini qiziqish va qobiliyatlarni hisobga olgan holda ixtiyoriy tanlashi kerak. 3) Sinfdan va maktabdan tashqari ishlar ommaviy xarakterga egadir. 4) To’garaklarni tashkil etishda va sinfdan tashqari tadbirlarni o’tkazishda o’quvchilarning mustaqilligi va tashabbuskorligiga tayanish lozim. 5) Sinfdan va maktabdan tashqari ishlar ijtimoiy foydali yo’nalishda va ijodiy xarakterga ega bo’lishi lozim. 6) Sinfdan va maktabdan tashqari barcha tadbirlar maktab ta’lim-tarbiya ishlarining vazifalariga bo’ysunishi shart. Ana shu tamoyillarni hisobga olib sinfdan va maktabdan tashqari tashkil etilganda ularning samarasi va natijasi ko’proq bo’ladi. Yuqorida qarab chiqilgan har bir qismga taalluqli sinfdan va maktabdan tashqari ishlar turli to’garaklarda, klublarda jamiyatlarda, ommaviy tadbirlarni o’tkazish jarayonida amalga oshiriladi. Sinfdan va maktabdan tashqari ishlarning barcha shakllarini uch guruhga bo’lish mumkin: 1) O’quvchilarning individual ishlari; 2) To’garaklar, ulardan har biri konkret faoliyat turi bilan qiziquvchi nisbatan oz sonli o’quvchilarni qamrab oladi; 3) Ko’pchilik o’quvchilar uchun tashkil etiladigan ommaviy tadbirlar. Individual (yakkama-yakka) ish to’garaklari tashkil etishda dastlabki bosqich hisoblanadi. U shundan iboratki, ayrim o’quvchilar o’qituvchi rahbarligida fanni chuqurroq o’rganish bilan shug’ullanadilar. Maktabda tashkil etiladigan sinfdan va maktabdan tashqari ishlar o’quvchilarning bilim saviyasini oshirish bilan birga, ularni axloq-odob, estetik ruhda tarbiyalaydi, ma’naviyatini shakllantiradi. 2. Sinfdan va maktabdan tashqari ishlar jarayonida o’quvchilarni vatanparvarlik ruhida tarbiyalash Biz ishimizning birinchi bobida vatanparvarlik tarbiyasining mohiyati, maqsadi, vazifalari haqida batafsil to’xtagan edik. Ma’lumki, vatanparvarlik – shaxsni, jumladan o’quvchilar shaxsini axloqiy- ma’naviy, mafkurviy madaniyatini shakllantirishning eng muhim tarkibiy qismi hisoblanadi. Shuning uchun maktabda har bir o’quvchida quyidagi xususiyatlarni shakllantirish maqsadga muvofiq. - o’quvchilarni milliy istiqlol mafkurasiga cheksiz sadoqat, Vatanga mehr- muhabbat, obod va ozod Vatan barpo etishdek ulug’ va olijanob maqsadga e’tiqod, jasurlik va fidoiylikka qaratilgan ishlarni tashkil etish; - mustaqil davlatimiz qo’lga kiritgan yutuqlarni himoya qilish zarurligi hissini uyg’otish; - o’quvchilarning o’z hayotiy rejalarida vatanparvarlik faoliyatiga ajratgan diqqat-e’tiborini kuchaytirish; - vatanparvarlik tarbiyasida o’zbek xalqining ulug’ mutafakkirlari merosidan foydalanish; - mustaqillikka mehr-muhabbat his-tuyg’usini shakllantirish. Vatanparvarlik hissini tarbiyalashda sinfdan va maktabdan tashqari ishlarning o’rni katta. O’zbekiston O’zbekiston Respublikasining «Ta’lim to’g’risida»gi Qonunida maktabdan tashqari ishlar haqida quyidagilar aytib o’tilgan: «Bolalar va o’smirlarning yakka tartibdagi ehtiyojlarini qondirish, ularning bo’sh vaqti va dam olishlarini tashkil etish uchun davlat organlari, jamoat birlashmalari, shuningdek boshqa yuridik va jismoniy shaxslar, madaniy-estetik, texnikaviy, sport va boshqa yo’nalishlardagi maktabdan tashqari ta’lim muassasalarini tashki etishlari mumkin. Maktabdan tashqari ta’lim muassasalarida bolalar, o’smirlar ijodiyot saroylari, uylari, klublari va markazlari, bolalar-o’smirlar sport maktablari, san’at maktablari, musiqa maktablari, stadionlar, kutubxonalar, sog’lomlashtirish muassasalari va boshqalar kiradi. Maktabdan tashqari ta’lim muassasalarini tashkil etish va ularning faoliyat ko’rsatish tartibi qonun hujjatlarida belgilab qo’yiladi». Sinfdan va maktabdan tashqari ishlarning muvaffaqiyati ko’p jihatdan uning rejalashtirilishiga bog’liq. Barcha tarbiyaviy ishlar o’quv yilining boshida maktab direktorining ma’naviy-ma’rifiy ishlar bo’yicha muovini tomonidan hamma sinf rahbarlari bilan maslahatlashgan holda rejalashtiriladi. Rejada ushbu masalalar ko’zda tutiladi: 1. To’garaklar ro’yxati va ularning rahbarlari 2. To’garaklarni jihozlash, asboblar va qo’lyozmalar bilan ta’minlash 3. To’garaklar faoliyati jadvali 4. Sinfdan va maktabdan tashqari ommaviy tadbirlar grafigi. 5. ommaviy madaniy tadbirlarda ishtirok etuvchilar hay’ati va mas’ul kishilar. Sinfdan va maktabdan tashqari ishlarni hayotga tatbiq etish jarayonida pedagoglar bolalarning mustaqilligini ta’minlashlari zarur. O’quvchilarning mustaqilligi turli darajalarda bo’lishi mumkin. Ayrim o’quvchilar topshiriq va vazifalarni faol va mustaqil holda bajaradilar, ya’ni pedagoglarning ushbu ishga aralashishi shart emas. Bolalar pedagog yordamisiz ishlaydilar. Bu yerda o’qituvchining aralashuvi maqbul emas, chunki bunday munosabat bolalarning mehnatsevarligi, tashabbuskorligini shakllantirishda imkoniyatlarni cheklaydilar. O’quvchi mustaqil harakat qilib, lekin o’z ishini tarbiyachining fikriga bog’liq qilib qo’ygan paytda tobe’ mustaqil holat vujudga keladi. Ish zo’r ishtiyoq bilan bajarilsa ham, mustaqil ishni bajarayotgan bolaning harakatlarida ishonsizlik jihatlari ko’zga ko’rinadi. Pedagogning to’la rahbarligi va nazorati ostida harakat qiladigan o’quvchilar toifasida majburiy bajarish holati paydo bo’ladi. Bunda o’quvchilar ishga unchalik qiziqmaydilar. Ular ko’pincha o’qituvchidan yordam so’rab murojaat qiladilar. Mustaqil tayyorgarlikning nazoratsiz ijro holati rasmiy ijrochilik bilan, ishtiyoq va havas bilan mehnat qilishni istamasligini yashirishga intilayotgan o’quvchilar kuzatiladi. Bunday holatni uzoq vaqt saqlash mumkin emas, chunki bunday holat ularda faollik va tashabbuskorlik xususiyatlarini barham toptiradi. Maktab o’quvchilarining mustaqilligi ikki tomonlama xususiyatga ega. O’quvchilar faoliyatida mustaqillik darajasi, o’qituvchi faoliyatida yordam berish darajasi. Mustaqillik darajasi deganda biz o’quvchilarning pedagog yordamiga bo’lgan ehtiyojini nazarda tutamiz. Yordamga muhtojlik qanchalik yuqori bo’lsa, o’quvchilarning mustaqillik darajasi shuncha past bo’ladi. Pedagoglarning mustaqillikni tarbiyalash vazifalarini hal qilishga sarflangan kuch-g’ayrati va mehnati o’quvchilarning ruhiy faoliyatiga mutanosibdir. Agar bolalar mustaqil tayyorgarlikni o’z faoliyati darajasining tabiiy holat sifatida qilsalar, ham pedagog, ham o’quvchi tomonidan ko’p zahmat talab etilmaydi. Aksincha, mashg’ulotga yomon tayyorgarlik ko’rish hamma uchun qo’shimcha qiyinchiliklar tug’diradi. O’qituvchilar va sinf rahbarlari sinfdan va maktabdan tashqari ishlarni rejalashtirish va amalga oshirish jarayonida o’quvchilarning mustaqillik darajasini hisobga olishlari va shu asosda o’z shogirdlarini turli tadbirlarga jalb etishlari lozim. Shuni ham qayd etish lozimki, maktabning ish rejasiga ota-onalar va jamoatchilik bilan hamkorlikda olib boriladigan ishlar, o’qituvchilarning ota-onalar bilan olib boriladigan ishlarning turli shakllari, ota-onalar majlisi, individual suhbat, konsultasiyalar, mahalla va aholi yashaydigan qishloqlarda, zavod va fabrika, qurilish tashkilotlarida olib boriladigan turli tarbiyaviy mavzulardagi pedagogik tashviqot, targ’ibot ishlari hamda jamoatchilik va ota-onalarning maktabga qanday yordam berishi kabi masalalar ko’rsatiladi. Pedagogika fanida sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy ishlar muammosi muhim o’rin tutadi, zero bunday ishlar o’quvchilarning bilim olishlari bilan birga axloqiy, jismoniy, estetik tarbiyasini yaxshilaydi. Sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy ishlarning asosiy belgisi shundan iboratki, ular asosan ijtimoiy foydali maqsadga ega. O’quvchilar ushbu ishlar jarayonida o’z istak va havas ham turli qobiliyatlarini rivojlantirish bilan birga maktabning ijtimoiy hayotida qatnashib, maktabga foyda keltiradilar. Maktabda turli to’garaklar mavjud. O’quvchilar pedagoglar rahbarligida to’garak faoliyatida ishtirok etib, o’z bilimlarini kengaytirib, ma’ruza qilishni, shuningdek muomala va munosabat odobini o’rganadilar hamda har tomonlama yetuk inson bo’lishga intiladilar. Misol uchun adabiyot to’garagini olaylik. O’quvchilar ushbu to’garakda qatnashib hikoya, she’r o’qishni o’rganadilar va adiblar ijodi bilan yaqindan tanishadilar, shuningdek devoriy gazeta, jurnal chiqaradilar, yozuvchilar bilan uchrashuvlar o’tkazadilar. Sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy ishlarning yana bir ijobiy xususiyati shundan iboratki, o’quvchilar bu ishlarda qatnashib, mustaqillikni, mustaqil ravishda ko’pgina topshiriqlarni bajarishni o’rganadilar. Ular olgan bilim, ko’nikma va tajribalarini o’rtoqlari bilan baham ko’radilar va bu holat o’quvchilar do’stligini mustahkamlaydi. Sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy ishlarning turlari ko’p. Bulardan bir maktablarda tashkil etiladigan ijtimoiy foydali mehnat hisoblanadi. Ma’lumki, aqliy va jismoniy mehnat insonlarni tarbiyalaydi va yanada kamol topishida muhim rol o’ynaydi. Shu yo’l orqali o’quvchilar mehnat jarayoni, ishchilar, dehqonlar, fermerlar faoliyati bilan tanishadilar hamda moddiy boyliklar qanday yaratilishi haqida ma’lumotga ega bo’ladilar. Har bir kishi ishda ilg’or bo’lishi uchun ma’naviy barkamol, g’oyaviy-axloqiy jihatdan yetuk bo’lishi zarur. Respublikamizning mustaqilligini mustahkamlash uchun yoshlarimiz mehnatsevar, yetuk vatanparvar bo’lishlari lozim. 3. Sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy ishlarni tashkil etish shakllari Quyida tarbiyaviy soatlarning matnini keltiramiz. 1-dars: «O’zbekiston – Vatanim manim» 1-boshlovchi: Assalomu alaykum, aziz mehmonlar! Yo’lingizga bo’lsin tasadduq jonlar Assalomu alaykum, muhtaram do’stlar, Niyatlari xolis, jonajon do’stlar. 2-o’quvchi: Assalomu O’zbekiston muqaddas zamin. Osiyo ko’ksida baxtga kon zamin. Ona yer ko’ksida baxtga kon zamin. 3- o’quvchi: 1991 yil 31 avgust O’zbekiston Respublikasi mustaqilligi e’lon qilingan kun. 1 sentyabr mustaqillik kuni sifatida nishonlanadigan bayram. Istiqlolim – istiqbolim Bugunim istiqbolim Zamonang ozod makon Tinchliksevar ting makon Rivojing topib har on Taratar dovrug’ har jon. 4- o’quvchi: Bir quyosh berib salom, Tilida shirin kalom. Xalqim dedi jonajon, Sen mustaqil, seng shon. Azizsan endi inson, Qalbingda dinu Islom. Dilingda bo’lmas armon, Xalqimsan O’zbekiston. 5- o’quvchi: 1991 yil 18 noyabr – Mustaqil O’zbekiston Respublikasining bayrog’i tasdiqlangan kun. Bayrog’imda moviy rang, Samodan berar darak. Har rangida doimo, Yaxshiliklar mushtarak. 6- o’quvchi: Ko’kda hirpirab mag’rur O’zbekiston bayrog’i. Dillarga berar g’urur, O’zbekiston bayrog’i. O’z bayrog’im deb xalqim, Dilda qilar iftixor. Undagi har bir rangning, O’z ramzi ma’nosi bor. Ko’k rang musaffo osmon, Qizi – tanda oqqan qon. Oq rang – tinlikdir faqat, Yashil – jonli tabiat. Bayroqda aks etar oy, 12 ta yulduz bor. Demak O’zbekistonda, Mustaqillik barqaror. 7- o’quvchi: 1992 yil 2 mart mustaqil yurtimiz Birlashgan Millatlar Tashkiloti(BMT)ga a’zo bo’lgan kun. Har qizing har o’g’lon, Sen uchun ko’ksi qalqon. Kerak bo’lsa har qachon, Vatan deb berar jon. Istiqlol, istiqlolim, Bugunim, istiqbolim. 8- o’quvchi: 1992 yil 2 iyul O’zbekiston Respublikasining davlat gerbi tasdiqlangan kun. O’zbekiston gerbida, Bor mag’rur Xumo qushi. Shu sabab o’zbegimning Ezgulik mudom ishi. Sakkiz qirrali yulduz, Tun emas yorug’ kunduz. Boshoqlar bor bir yoqda, Bir yoni g’urur paxta. 9- o’quvchi: Gerb Yurtimizning gerbi bor, Unda bog’lar bepoyon. Paxtalari, bug’doyi, Borligi sizga ayon. Ikki daryo chashmasi, Obi hayot tamg’asi. Qkyoshi kulib boqar, Nurlari dilga yoqar. Qanotim yozgan o’sha, Xumo Qushi bo’ladi. Boshda kulib boqqan oy, Yulduzi bor hoyna-hoy. Boshog’i, doni bisyor, Xirmon donga to’ladi. Gerbda shunday tasvir bor, Demak bizga iqbol yor. 10- o’quvchi: 1992 yil 8 dekabr O’zbekiston Respublikasining Konstitusiyasi qabul qilingan kun. Sho’rodan bo’lib omon, Yo’limiz aylab ravon, Bu kunlar dorilomon, Tashakkur sizga sarbon. Istiqlol – istiqlolim. Bugunim – istiqbolim. 11- o’quvchi: 1992 yil 10 dekabr yurtimiz o’z madhiyasiga ega bo’lgan kun. Bayroq, gerb va madhiya. Davlatimiz ramzidir. Mohiyatin anglamoq, O’g’il qizning farzidir. 12- o’quvchi: Serquyosh hur o’lkam, Elga baxt-najot Sen o’zing do’stlarga Yo’ldosh, mehribon. 13- o’quvchi: Yigitlar sodiq o’g’lon, Tog’ ursa qilar talqon. Qizlari boqib maston, Aqlni qilar hayron. Ahildir, bir tan, bir jon. Qolmoqda qoyil jahon. Istiqlolim – istiqlolim. Bugunim – istiqbolim. 14- o’quvchi: O’zbekiston noming doston, Jannatmakon go’zal bo’ston. Bog’ sayrida omon-omon, Barchamiz bo’lib omon. Oshajakmiz ko’p dovon, Ko’p marrai ko’p xirmon, Sarbonimiz mehribon. 15- o’quvchi: Keksalar qilar duo Bo’lsin deya mustajob Tinchlik bo’lsin barqaror Yurtda mangu go’zal bahor Abad bo’lsin istiqlol Kulib yursin istiqbol. 16- o’quvchi: Bag’ri kengim osmonim, Mehnatlari dostonim. Ta’rifsiz pahlavonim, Yo’li yorug’ shodmonim. Istiqlol – istiqlolim Bugunim istiqbolim. Men vatanni o’ylasam Ko’z oldimda o’z yurtim O’zbekiston vatanim Bayrog’ida yayrab yurtim O’zbekiston vatanim Mustaqil ozod bo’ldi Munavvar porloq yo’li Quchog’i nurga to’ldi Erkalab ona vatan Sevadi, ardoqlaydi A’lo o’qib yosh avlod Yurt ishonchin oqlaydi Yurtim bunday ochib jamol Kundan kunga topding kamol Mustaqil O’zbekiston Seni taniydi jahon Paxta ekib dong taratgan Mehnat qilib baxt yaratgan Bog’larida gul yaratgan O’zbekiston, O’zbekiston Mening yurtim O’zbekiston Gullar chaman bog’u bo’ston Ozodsan, mustaqilsan O’zbekiston, O’zbekiston Seni biladi jahon Kundan kunga topding jilo Hamma senga mahliyo Keksalar qilar duo O’zbekiston, O’zbekiston Seni biladi jahon Istiqlol bolalari Bizlar ozod vatanning, ozod o’g’il-qizlarimiz Ko’ksida porlab turgan, oyimiz, yulduzimiz Qo’limizda vatanning hur bayrog’i hilpirar Ulug’vor cho’qqilarni ko’zlar bizning ko’zimiz Vatan so’zi jaranglar har aytar so’zimizda Ona yurt tamg’asi bor, har bosgan izimida Ozod, erkin vatanning, o’zligimiz o’zimiz Hur o’zbekning dunyoda yangrab turgan so’zimiz. Vatan Vatan bizning yuragimiz, Vatan bizning baxtimiz. Shu vatanni onamizday, Qadrlashga haqlimiz. Shu vatan quchog’ida Yashayapmiz, yashaymiz. Kim unga ko’z olaytirsa Yakson qilib tashlaymiz. 2-DARS Mavzu: «Vatan tuyg’usi, milliy g’urur va iftixor bilan yashagan bobolar» Maqsad: O’quvchilarga Vatan haqida tushuncha berish, o’zbek xalqining boy milliy qadriyatlariga hurmat, vatanparvarlik, bobolar merosini ardoqlar tuyg’ularini tarbiyalash. Jihoz: Did bilan yozilgan sarlavha, Samarqand, «Go’ri Amir», «Shohi Zinda», «Registon» rasmlari va hokazolar (buyuk siymolar). Darsning turi: yangi bilim berish Darsning metodi: Suhbat Darsning borishi: Boshlovchi: Assalomu alaykum, hurmatli mehmonlar, aziz ustozlar, mehribon ota-onalar. Bugun sizlarga vatan tuyg’usi, milliy g’urur bilan yashagan bobolarimiz haqida tushuncha beramiz. Baxtim borki, bu boshim mag’rur, Baxtim borki, yorqin peshonam, Baxtim borki, qalbimda surur, Baxtim borki, oltin ostonam. Vatan nima? Donishmandlardan biri «Vatan – bu sening kindik qoning tomgan tuproq» desa, ikkinchisi «Sening ota-onang, avlod-ajdoding», - deydi. Shu sababli Vatan tuprog’i, Ona yurt, Vatan tuyg’usi, Vatan g’ururi va iftixori, Vatan tarixi, Vatan kelajagi aziz va muqaddasdir. Uyim, hovlim, ko’chai ham, Maktablar-u bog’cham ham – Biling, mening Vatanim. Porlayotgan quyosh ham, Dala-qir, tog’-u tosh ham – Biling mening Vatanim. - Vatan – tug’ilib o’sgan, kindik qon to’kilgan joy. - Vatan – biz yashayotgan uy. - Vatan – ta’lim olayotgan maktabim. - Vatan – mening mahallam. - Vatan – mening chorog’on ko’cham. - Vatan – men alla tinglagan, uxlagan beshik. - Ona – Vatan bitta, yagonadir, chunki u ona timsoli. - Vatan – muqaddas sajdagoh. Yuragimni yo’rgakladi baxt, Orzularim qochmadi mendan. Tongday oppoq hayolga o’xshab, Ko’zlarimda ulg’ayding, Vatan! Senga qarab olamga boqdim, Seni ko’rib onamga boqdim. Yuragimga o’zing o’t yoqding, Ko’zlarimda ulg’aydi, Vatan! O’quvchi: Ona yurtimizdagi go’zal bog’larni, purviqor tog’larni, jo’shqin va o’ynab oqayotgan daryolarni, paxtazor va bug’doyzorlarni, qiru adirlarni sevamiz. Prezidentimiz Islom Karimov o’zining «O’zbekiston kelajagi buyuk davlat» asarida: «Vatanning har bir asl farzandi o’zini ota yurtning ajralmas bo’lagi deb his etayapti va undan faxrlanayapti» deb ta’kidlab o’tgan. Vatanparvarlik tuyg’usi – ona Vatanimizni qadrlash, buyukligini tan olish, dushmandan asrash, kerak bo’lsa, jonini vido qilishdir. Maysalaring shivirlashdi, tizlar cho’kdim, quloq berdim, Bilmay bosib chumolini, gunohimga javob berdim. Vatan ne deb aytganlarga bir kaftgina tuproq berdim, Menga vatan siyratini Momo yerim o’zing berding. Vatan tuyg’usi bilan yashagan bobolarimiz uni ko’z qorachig’idek asrab, tashqi dushmanlar bilan kurashganlar, unga atab qo’shiq va kuylar yaratganlar, ko’plab buyuk asarlar yozib, meros qoldirganlar. Vatanni sevish, vatanparvarlik tuyg’usi bizga bobolarimiz qonidan o’tib, meros bo’lib qolgan. Sening isming bu dunyoda muqaddasdir, Har kim sening qadring bilmas, aqli pastdir. Sening tuyg’ung yuraklarga savdo solur, Sening darding boshqa dardni tortib olur. Yering, suving bizni boqib to’ydiradur, Semiz-semiz qo’ylaringni so’ydiradur. Olma-anor, anjir, uzum-mevalaring, Otu ho’kiz, echki, taka, tevalaring. Bizlar uchun xizmat qiluv barchalari, Har birlari nozu ne’mat parchalari… Onamizsan! Bizning mushfiq onamizsan! Javlon urib yashaydigan xonamizsan! O’qituvchi: Vatanparvar sarkarda va qahramonlardan kimlarni bilasiz? Vatanimiz juda ko’p umri boqiy qahramonlarni voyaga yetkazgan. Jaloliddin Manguberdi, Amir Temur, Pahlavon Mahmud, Najmiddin Kubro kabi vatanparvarlar o’z yurtini dushmanlardan asrab, qahramonlik ko’rsatganlar. O’quvchi: Biz Imom al-Buxoriy, Imom at-Termiziy, Abu Rayhon Beruniy, Burxoniddin Marg’iloniy, Ahmad Farg’oniy, Al-Xorazmiy kabi buyuk bobolarimizni bilamiz. Ular kindik qonlari to’kilgan yurtning ravnaqi uchun juda ko’plab ijobiy ishlarni amalga oshirganlar. XULOSA O’zbekiston Respublikasining mustaqilligi, milliy o’zligini anglash davriga kelib ko’pgina qadriyatlarimiz tiklandi. Ana shu qadriyatlarimizning muhim ko’rinishlaridan biri vatanparvarlikdir. Sho’rolar davrida ham vatanparvarlik tarbiyasi mavjud edi. Ammo bu vatanparvarlik bir yoqlama edi. Barcha kishilarga, xususan yosh avlodga sho’rolar mamlakatini sevish, unga xizmat qilishga tayyor bo’lish hissi tarbiyalanar edi. O’tmish davrining avlodlari yangi sharoitlada, o’zgacha voqyelikda, istiqlol ruhini dilga joylagan holda faoliyat ko’rsatmoqdalar. Hozirgi vaqtda o’tmish davriga xos ayrim qiyinchiliklar ularga ma’lum ta’sir yetkazishlari mumkin. Bu tabiiy hol, albatta. Masalan, bundan 20 yil ilgari minglab o’zbeklar o’zlarining do’kondor, tijoratchi bo’lishni, dunyo kezib savdo qilishni, dehqon mahsulotini yevropaga eltib sotishni, rivojlangan mamlakatlarda o’qishni orzu qilardik xolos. Milliy istiqlol bizni yaxshi yashashga, o’zimiz uchun, millat va davlat uchun ham foydali faoliyat yuritishga o’rgatmoqda. Davlat, jamiyat va shaxs birligi mustahkamlanmoqda. Bu jarayonni o’z holiga tashlab qo’ymay yosh avlodni jo’shqin, dunyodkor, fidoiy kishilarga aylantirish maqsadga muvofiqdir. Chunki millat hayotida totalitar tuzum tufayli zo’rlab singdirilgan mutelik, loqaydlik xislatlari ba’zan uchrab turibdi. Shunday vaziyatlarga tushib qolganda xalqidan, Vatanidan, iymon-e’tiqodidan osongina kechib yuborayotgan kimsalarni ham ham ko’rib turibmiz, deb ta’kidlaydi I.A.Karimov. Vatanparvarlik hissini tarbiyalashda butun jamiyatimiz ishtirok etadi. Yosh avlodning vatanparvarligi tarbiyalash borasida esa umumta’lim maktablarining o’rni beqiyosdir. Prezidentimiz I.A.Karimov vatanpvarlik tarbiyasi to’g’risida quyidagi fikrlarni bildirib o’tgan: «Barchamizga ma’lumki, inson o’zini anglagani, nasl- nasabini chuqurroq bilishi sari yuragida Vatanga muhabbat tuyg’usi ildiz otib, ulg’aya boradi. Bu ildiz qancha teran bo’lsa, tug’ilib o’sgan yurtga muhabbat ham shu qadar yuksak bo’ladi». Ma’lumki, umumta’lim maktablarining birinchi vazifasi – yoshlarga puxta bilim berishdir. Shu bilan birga o’quvchilarda umuminsoniy fazilatlarni ham shakllantiradi. Bu ish hm o’qish jarayonida, ham sinfdan va maktabdan tashqari ishlar jarayonida amalga oshiriladi. Pedagogika fanida tarbiya, ta’lim degan terminlar mavjud. Buning ma’nosi shunday iboratki, maktabda o’quvchilarga ta’lim berish jarayonida ularni tarbiyalaymiz. Prezident I.A.Karimov o’zining «Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch» asarida ma’naviyatning shakllanishida ta’lim-tarbiyaning ahamiyati to’g’risida quyidagi fikrlarni aytib o’tgan: «Ta’limni tarbiyadan, tarbiyani esa ta’limdan ajratib bo’lmaydi – bu sharqona qarash, sharqona hayot falsafasi». Pedagoglarimiz maktabda odobnoma, adabiyot, tarix, jo’g’rofiya va boshqa darslarda o’quvchilarga vatan va vatanparvarlikning mohiyati haqida ma’lumot beradilar. Bizning kurs ishimiz «Sinfdan va maktabdan tashqari ishlar jarayonida o’quvchilarni vatanparvarlik ruhida tarbiyalash» mavzusida bo’lib, biz birinchi va ikkinchi bobda ushbu masala bo’yicha keng fikr yuritdik. Tadqiqotlarimiz natijalari asosida quyidagi xulosalarga keldik: 1. Sinfdan tashqari ishlar ikk yo’nalishda olib boriladi: a) Sinfdan tashqri o’qitish ishlari. Bunga fan yuzasidan maktabda darslardan keyin olib boriladigan tadbirlar kiradi. Masalan, adabiyot fanidan dars o’tildi. Ammo dars jarayonida shoir va yozuvchilarning barcha asarlarini tahlil etish imkoniyati bo’lmaydi. Shuning bir necha asarlarni o’qish mustaqil topshiriq sifatida beriladi. O’qituvchi maktab kutubxona mudiri bilan reja asosida yozuvchilarning tug’ilgan kunlariga, asarlarini o’rganishga bag’ishlangan tadbirlar o’tkazadilar. Ushbu tadbirlarni ham ta’limiy, ham tarbiyaviy ahamiyati bor. Ta’limiy ahamiyati shundan iboratki, o’quvchilarning olingan bilimlari yanada mustahkamlanadi. Pedagoglar rahbarligida sinfdan tashqari ishlar jarayonida axloq-odob, nafosat, mehnat tarbiyasining amalga oshirilishi tadbirlarning tarbiyaviy ahamiyatini belgilab beradi. Ushbu ishlarning vatanparvarlik tarbiyasi uchun ham katta ahamiyati bor. To’garaklar, konferensiyalar, uchrashuvlarda vatan haqidagi tushunchalar kengaytiriladi, mustahkamlanadi. Sinfdan tashqari ishlar yakka tartibda, guruh holda va ommaviy tarzda o’tkaziladi. b) Sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlarning asosiy maqsadi o’quvchilarni tarbiyalashdan iborat. Tarbiyaviy soatlarda, sinf majlislarida va sinf rahbari tomonidan o’tkaziladigan individual suhbatlarda, bayramlarga bag’ishlangan yig’ilishlarda o’quvchilarning vatanparvarlik va baynalminal tarbiyasi uchun katta imkoniyatlar yuzaga keladi. 2. Maktabdan tashqari ishlar asosan darsdan va maktabdan tashqari shaklda o’tkaziladi. Shuni alohida ta’kidlash lozimki, maktabdan tashqari ishlarni tashkil etishda o’quvchilarning yosh va individual xususiyatlarini hisobga olish zarur. Ana shuning uchun maktabdan tashqir ishlarni sinf rahbari oldindan rejalashtirishi lozim. Sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy ishlarni tashkil etishda o’qituvchilar qo’mitasining roli beqiyosdir. Ma’lumki, o’quvchilarning o’zini-o’zi boshqarish organlari faoliyatida qatnashuvi ularning tarbiyasida muhim vositadir. O’quvchilar qo’mitasi tashabbuskorlik va mustaqillik maktabidir. O’quvchilar o’z-o’zini boshqaruvi ular tomonidan fan va mashg’ulotlarni to’liq o’zlashtirishga, davlat, jamiyat mulkini ko’z qorachig’idek asrashga, biror kasb o’rganishga, Vatanga sadoqat ruhida tarbiyalashga, tabiatni muhofaza etishga ko’maklashadi. O’z-o’zini boshqarish o’quvchilarni mustaqil hayotga, turmush va jamiyatga mos qilib tarbiyalash xususiyatini shakllantiradi. O’quvchilar qo’mitasi a’zolari maktab va maktabdan tashqari ta’lim va tarbiya muassasalarida ishtirok etuvchi o’quvchilarda xonalarni jihozlar va ko’pgina chora-tadbirlar o’tkazishda faol ishtirok etadilar. O’quvchilar qo’mitasi 5-9 sinf o’quvchilaridan tuzilib, quyidagilarni o’z ichiga oladi: agar maktabda 20 va undan ortiq sinflar bo’lsa, har bir sinfdan bittadan o’quvchi olinadi, sentyabr oyida maktabda o’tadigan konferensiyada a’zolar saylanadi hamda shu konferensiyada vazifalar belgilanadi. Maktabda quyidagi komissiyalar tashkil etiladi: o’quv, tartib-intizom, tozalik, xo’jalik, mehnat va kasb tanlash, sport, jihozlash, ma’naviyat-ma’rifat, axborot ishlari. O’quvchilar qo’mitasi ishiga maktab direktori rahbarlik qiladi. Uning rahbarligida barcha ta’limiy-tarbiyaviy ishlar amalga oshiriladi. Bundan tashqari kurs ishimizni bajarish jarayonida o’quvchilarni vatanparvarlik ruhida tarbiyalashga oid quyidagi tavsiyalar ishlab chiqildi: 1) Dars jarayonida o’quvchilarda Vatan, vatanparvar, vatanparvarlik tarbiyasi tushunchalari haqida bo’lgan bilim va ma’lumotlarni yanada kengaytirish; 2) Har bir dars bilim berish bilan birga o’quvchilarda axloq-odob, mehnat, vatanparvarlik tarbiyasi vositasi bo’lishiga erishish; 3) Vatanparvarlik tarbiyasida sinfdan tashqari ta’limiy ishlar: to’garaklar, kitobxonlar konferensiyalari, viktorinalar, fan olimpiadalari, musobaqalar imkoniyatlaridan to’la foydalanish; 4) Vatanparvarlik tarbiyasi uchun sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlar shakl va vositalaridan samarali foydalanish, shuningdek har bir sinfdan tashqari o’tkaziladigan tarbiyaviy tadbir tarbiya maqsadi va mazmuniga qaratilishi; 5) O’quvchilarni vatanparvar qilib voyaga yetkazishda maktabdan tashqari muassasalar, jumladan yoshlar markazi, yosh tabiatshunoslar stansiyasi, bolalar ijodiyot markazi va musiqa maktablarining rolini oshirish hamda ular bilan hamkorlikni yo’lga qo’yish orqali vatanparvarlik tarbiyasi uchun imkoniyatlarni oshirish; 6) Sinfdan a maktabdan tashqari ishlarni tashkil etishda o’quvchilarning yosh va indiviual xususiyatlarini hisobga olish vatanparvarlik tarbiyasining samaradorligini ta’minlaydi. Chunki o’quvchilarnig tarbiyalanish darajasi, bilim va ko’nikmalari turli yosh davrlarida turlicha xususiyatga ega bo’ladi. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI 1. O’zbekiston Respublikasining «Ta’lim to’g’risida»gi Qonuni. –T.: 1997. 2. O’zbekiston Respublikasining «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» –T.: 1997. 3. Avloniy A. Turkiy guliston yoxud axloq. –T.: O’qituvchi, 1992. 4. Aminov B, Rasulov T. Vatan – yurakdagi javohir. –T.: O’qituvchi , 1996. 5. Mahmudov T. Mustaqillik va ma’naviyat. – T .: Ma’naviyat, 2001. 6. Mahkamov U. O’quvchilarning axloqiy madaniyatini shakllantirish muammolari. – T.: Fan, 1994, 1995. 7. Imomnazarov M. va boshqalar. Milliy ma’naviyat asoslari. – T.: 2001. 8. Qurbonov Sh. va boshq. Barkamol avlod orzusi. – T .:, 2000. 9. Vatan fidoiylari. – T.:, Ma’naviyat, 2000. 10. Quronov M. Mafkura, ta’sirchanlik va uslub. – T.: Ma’naviyat, 2000. 11. Do’stmuhammad X. Ozod iztirob kuychilari. – T.: Ma’naviyat, 2001. 12. O’zbekiston umumiy uyimiz. – T.: O’zbekiston, 2001.

O'xshashlar

Sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlarning mazmuni, shakli va metodlari
Tarbiyaviy tadbirlarda xalq rivoyatlaridan foydalanish
Zaif eshituvchi bolalarning og’zaki nutq ko’nikmalari va bilimlarini baholash
Qobiliyatning pedagogik psixologik tasnifi
Kadrlar tayyorlash milliy dasturida ilm-fan va ishlab chiqarishning integratsiyalashuvi