Tasviriy san'atda dastgoh rangtasviri. Dastgoh rangtasviri asarlarini badiiy idrok etish 6-sinf - Tasviriy san'at - Slaydlar (maktab darsliklari bo'yicha)

Tasviriy san'atda dastgoh rangtasviri. Dastgoh rangtasviri asarlarini badiiy idrok etish 6-sinf

Yuklangan vaqt:

13.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

739.5 KB

Ko'chirib olish

6-sinf tasviriy san’at darsligi asosida 13-mavzu: Tasviriy san'atda dastgoh rangtasviri. Dastgoh rangtasviri asarlarini badiiy idrok etish

Tasviriy san'at o'z yo'nalishiga ko'ra uch turga bo'linadi. Bular grafika, rangtasvir, haykaltaroshlik kabi turlardan tashkil topgan. Dastgoh asarlari tasviriy san'atning barcha turida mavjud bo'lib, ular dastgoh grankasi, dastgoh haykaltaroshligi va dastgoh rangtasviri deb nomlanadi. Dastgoh grankasi - mustaqil xarakterga ega, o'zida tugal fikr va yangi g'oyalarni ilgari suradigan grafika asarlaridir. Dastgoh grankasi asarlarida biron-bir mazmun, odamlar xatti-harakati, tabiat ko'rinishi yoritiladi.

Dastgoh grafikasi asarlaridan namunalar 69-rasm. Rudolf Yaxnin. Parusa nad volnami" asariga illyustratsiya. Linogravyura. 70-rasm. V.A. Favorskiy. "Tok bargini yulayotgan ohu”.

Dastgoh haykaltaroshligi — inson psixologiyasidagi nozik o'zgarishlarni, ruhiy kechinmalarni, kayfiyatini ochib berish imkoniyatiga ega. Bundan tashqari, u tabiatdagi hayvon va jonivorlarning hayoti, kuchi, xarakterini ko'rsata oladi. Dastgoh haykaltaroshligi asarlaridan biri byust bo'lib, u odam gavdasini aks ettiruvchi dumaloq haykal hamda haykallar guruhi (kompozitsiya) tarzida bo'ladi. 71-rasm. Haykaltarosh dastgohda byust ishlamoqda. Dastgoh rangtasviri — tasviriy san'atda yetakchi o'rinni egallab, maxsus dastgoh molbertlar yordamida uncha katta bo'lmagan o'lchamlarda ishlanadi. Dastgohli rangtasvir asarlari mato, karton, faner kabi tekis yuzali materiallarga moyli va akvarel bo'yoqlari bilan ishlanadi. Rangtasvir asarlari maxsus molbertlarda ishlangani uchun dastgohli rangtasvir deyiladi.

72-rasm. Haykaltarosh Aleksandr Ryabichev ijodiy izlanishda. 73-rasm. Haykaltarosh Leonid Ryabsev. "Brigadir", 1973-yil. Dastgohli asarlarda jamiyatdagi muhim voqea va hodisalarni aks ettirishdan tashqari, shaxsning individual xislatlarini, his-tuyg'ularini to'liq ifoda etish imkoniyati mavjud. Shuningdek, asarlarda tabiatda bo'layotgan o'zgarishlar o'zining yorqin ifodasini topadi. Dastgohli rangtasvir mahobatli va dekorativ rangtasvirdan farq qilib, mustaqil ahamiyatga egadir.

U boshqa san'at bilan bog'lanmaydi. Muzey ko'rgazmalaridagi suratlaming asosiy qismi dastgohli rangtasvir turiga mansubdir. Dastgoh rangtasviri birmuncha kechroq shakllangan bo'lib, uning rivojlanish davri uyg'onish davriga to'g'ri keladi. O'zbekistonda rangtasvirning dastgohli turi XDC asrning ikkinchi yarmidan boshlab shakllandi. Bu davrda rangtasvir asarlarining birinchi mualliflari XIX asr o'rtalaridan O'rta Osiyoga kela boshlagan xorijlik rassomlar edilar. Ular 40 dan ortiq bo'lib, ayrimlari O'zbekistonda butunlay qoldilar, shu yerda murabbiylik qilib, yevropacha san'at asoslarini mahalliy yoshlarga o'rgatdilar. Bular orasida rus rassomlaridan V. V. Vereshchagin, N. N. Karazin, D. Kavkazskiy, R, Zommer, O. Fedchenko, haykaltarosh O. Mikeshin, ukrainalik rassom S. S. Svetos-lavskiy, gruziyalik rassom G. Gabashvili va boshqalar bor edi. Shu o'rinda O'zbekiston dastgohli rangtasvirining taraqqiy etishiga katta hissa qo'shgan rassomlar nomlarini keltirib o'tish o'rinlidir.

74-rasm. Yosh rassom dastgoh rangtasviri turida natyurtmort chizmoqda. Bulardan Usta Mo'min (A. Nikolaev), A. Siddiqiy, B. Hamdamiy, I. Ik-. ' romov, P. Benkov, L. Abdullayev, Y. Yelizarov, S. Abdullayev, M. Nabiyev, Q. Basharov, T. Muhamedov, V. Burmakin, B. Boboyev, T. Quryozov, A. Dcromjonov, J. Umarbekov, B. Jalolov, A. Mirzayev, Z. Faxriddinov, A. Mo'minov, A. Nuriddinov, O. Qozoqov, L. Salimjonova, A. Mirsoatov va boshqalar samarali ijod qildilar. Mustaqillik yillarida milliy istiqlol g'oyalari bilan sug'orilgan ko'plab dastgohli rangtasvir asarlari yaratildi. Bularga portret janrida yaratilgan Amir Temur, Alisher Navoiy, Zahiriddin Muhammad Bobur, Jaloliddin Manguberdi, Kamoliddin Behzod, Nodirabegim, Bibixonim, Spitamen, Abdulla Qodiriy, Cho'lpon va boshqa ajdodlarimizning portretlarini kiritish mumkin.

75-rasm. L, Bure. "Registon” 76-rasm. B. Hamdamiy. "Avtoportret" 77-rasm. L.Abdullayev. 'Mulla To'ychi Toshmuhamedov'

78-rasm. N. Kashina. "Doirachi qiz" 79-rasm. P. Benkov. "Dutorchi qiz" Dastgoh rangtasvir asarlarini idrok etish va tahlil qilish Nikolay Karaxanning "Oltin kuz" asarini taxminiy tahlili: asar sujeti sodda, oltin kuz avj pallada. Ko'kimtir tog'lar va moviy osmon foniga oltinsimon sariq rangga burkangan daraxtlar ko'zga tashlanadi. Oldingi planda so'qmoq yo'l, qoramtir toshlar, ko'kimtir xarsang toshlar, oftobda kuygan o'tlar, kuzgi sariq, oltinsimon, qizil, och qizil shox-shabbalar aniq, yaqqol ko'rinib turibdi.

Orqa tomonda -yumshoq ko'k moviy tumanga o'ralgan ulkan tog' tizmalanda daraxtzorlar salgina ko'rinadi. Tog'lar ustida quyosh nurlari bilan yoritilgan oq bulutchalar zangori osmonni bezagan. Quyoshning g'ira-shira nurlaridan kun o'tib, kuz kechasi boshlanayotganini sezish mumkin. Tomoshabin diqqati egri-bugri so'qmoq yo'lga qaratiladi. Yo'lning chekkalanda kulrang xarsang toshlar bo'lib, ular atronda sarg'aygan o'tlar, biri sariq, boshqasi qizil butachalar go'yo yonib turibdi.

80-rasm. Nikolay Karaxan. “Oltin kuz” Uzoqdagi so'qmoq yo'lda o'zbek qizi, tabiatga maftun bo'lib to'xtab qolgan. Qiz ham borliq singari go'zal, latofatli tabiatning ajralmas bo'lagi sifatida bir-birini to'ldiradi. Surat haqiqatga o'xshaydi va chuqur link asar. Rassom asardagi hamma narsani o'zaro bog'lab, tabiatga bo'lgan muhabbatini tasviriy vositalar yordamida ochib beradi. Asarda o'lchov va rang perspektivasidan o'rinli foydalanilgan. Ayniqsa, ichkariga kirib kichrayib borayotgan daraxtlar, salgina ko'zga tashlanadigan qiz tasviri fazoviylikni, kenglikni his qilishga yordam beradi. Surat xususiyati rang gammasi bilan bog'langan holda muayyan kayfiyatni yaratishga yordam beradi.

Oltinsimon sariq kolorit suratning asosiy rangi bo'lsa ham, ranglar tuzilishi turli-tumandir. Surat O'rta Osiyo tabiatiga xos ko'zni qamashtiradigan yorqin kontrast ranglardan tuzilgan. Masalan, ko'k tog'lar oltinsimon sariq daraxtlarga qarama-qarshi rang tarzida qo'yilgan. Suratdagi barcha elementlarning tahlili va fikrini shunday xulosalash mumkin: tabiatdagi go'zallik abadiy, inson uni to'ldiradi va bularning hammasini asramog'i kerak. Rassomda asosiy g'oya, tabiatni sevish, u bilan quvonish va faxrlanishdir.

Portret asarini badiiy idrok etish va tahlil qilish 81-rasm. Leonardo Da Vinchi. "Mona Liza Jokonda" Dastgoh rangtasvirida o'zining mashhur asarlarini yaratgan Uyg'onish davri rassomlaridan bin Leonardo Da Vinchidir. U 1503-1505-yillarda o'zining mukammal asari "Mona Liza“ nomli portretini yaratdi. Mazkur asar yaratilganiga 500 yildan oshgan bo'lsada, asarga qiziqish hamon so'ngani yo'q, millionlab tomoshabinlar Amerika, Yaponiya, Rossiyada tashkil etilgan ko'chma ko'rgazmalarda bu asarni ko'rish uchun kun- u tun navbat kutib turadilar. "Mona Liza" asari haqida yuz jilddan ko'proq kitoblar yozilganligi ham asarning mashhurligidan dalolat beradi.

Tomoshabinni asarning hayratga soladigan tomoni, portret yuzidagi o'zgaruvchanligidir. U ba'zan mayus, goh samimiy, ba'zan jiddiy, goh noz- karashmali nigohda ko'rinsa, gohida qandaydir yashirin ma'noni yuzida ko'rish mumkin. Portretning orqa planida murakkab tabiat ko'rinishi aks ettirilgan. Ayol tabiatning ajralmas qismi va u bilan bog'langan. Sochlari, kiyimlaridagi buklanish go'yo tabiat ritmini qaytarayotgandek tuyiladi. Ayol nigohidagi samimiylik va mehribonlik, latofat va go'zallik bilan uyg'unlashib, ideal go'zal inson qiyofasini gavdalantiradi. Leonardo butun umri davomida o'zi ishlagan barcha asarlarini sotgan bo'lsa-da, "Mona Liza" asarini katta pulga ham sotmagan. "Mona Liza" asarini doimo o'zi bilan olib yurgan.

O'xshashlar

Tasviriy san'atda tarixiy yoki mifologik mavzularda ishlangan portretlarni badiiy idrok etish 6-sinf

Dastgoh rangtasviri sohasidaijod qilgan O'zbekiston va jahonning mashhur rassomlarining hayoti va ijodiy faoliyati 6-sinf

19-20-mavzu Tasviriy san'atda manzara janri 6-sinf

25-26-27-mavzu Xotiradan mavzuli natyurmort ishlash 6-sinf

4- mavzu Tasviriy san'atda ramziy belgi va geraldika 7-sinf