Ko'p hujayrali yashil suvo'tlar. 6 - sinf - Botanika - Slaydlar (maktab darsliklari bo'yicha)

Ko'p hujayrali yashil suvo'tlar. 6 - sinf

Yuklangan vaqt:

05.10.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3529.162109375 KB

Ko'chirib olish

40-§. KO'P HUJAYRALI YASHIL SUVO'TLAR40-§. KO'P HUJAYRALI YASHIL SUVO'TLAR 6-sinf botanika darsligi asosida. 2017.6-sinf botanika darsligi asosida. 2017.

• Chuchuk suvlarda yashaydigan ko'p hujayrali suvo'tlar-ning ko'pchiligi oddiy yoki shoxlanib ketgan iplar shaklida bo'ladi. Ularga xos belgilardan biri o'sish davrida hujay-ralarining to'xtovsiz bo'linib turishi natijasida qattananing doim o'sib kattalashib borishidir. Bularga ulotriks, spirogira, kladofora va xara kabi suvo'tlar misol bo'ladi.

• Daryo va soylarimizda ko'p uchraydigan belbog'li ulotriks suv betiga yaqin joylashgan suv tagidagi toshlar, yog'ochlar va boshqa narsalarga yopishib o'sadi

• Ulotriks tanasi ipsimon tallomdan iborat bo'lib, zan-jirsimon tizilgan bir xil hujayralardan tashkil topgan. U shoxlamaydi. Uning suv tagidagi narsalarga birikkan hujayrasi rizoid deb ataladi. Boshqa hujayralari yashil, qisqa silindr shaklida bo'lib, bir qator joylashgan. Har bir hu-jayraning qobig'i, sitoplazmasi, mag'zi va o'rtasida belbog' ko'rinishidagi xromatoforasi bor.

• Ulotriks jinssiz va jinsiy yo'l bilan ko'payadi. Jinssiz ko'payishida ulotriks hujayrasi 4 yoki 8 ta hujayrachalarga bo'linadi. Yosh hujayrachalar ona hujayra qobig'ini yorib, suvga chiqadi. Ular 4 dona xivchini yordamida suvda suza boshlaydi. Bu hujayralar zoosporalar deb ataladi.

• Oradan bir qancha vaqt o'tgach, zoosporalar harakatdan to'xtab, suv tagidagi narsalarga yopishadi va ko'ndalangiga ikkiga bo'linadi. Pastki qismida rizoid hosil bo'ladi; ustki qis-mi esa xromatoforli bo'lib, suvo'tning vegetativ hujayrasini hosil qiladi. Vegetativ hujayraning o'sib, ko'p marta ko'n dalangiga bo'linishi natijasida ulotriksning ipi hosil bo'ladi.

• Ulotriksning jinsiy ko'payishida teng kattalikdagi ikki xivchinli izogametalar hosil bo'ladi. Ular suvda suzib yuradi, bir-birlari bilan juft-juft bo'lib qo'shilib, zigota hosil qiladi. Zigota qalin po'st bilan qoplanadi va tinim davri tu-gagach to'rtta hujayraga bo'linadi. To'rtta hujayraning ham-masi o'sib, ulotriksning yangi ipiga aylanadi.

• Hovuzlarda, zovurlarda va sekin oqadigan suvlarda ko'p uchraydigan suvo'tlardan yana biri spirogiradk

• Spirogira iplari shoxlanmagan va yirik silindrsimon hu-jayralardan tuzilgan bo'lib, hech narsaga yopishmay, suvda erkin holda qalqib turadi. • O'zbekistonning daryo, ko'l va suv omborlarida yashil suvo'tlardan kladoforani ko'p uchratish mumkin. U yirik, tallomi shoxlangan suvo't, uning bo'yi ba'zan 1 m ga yetadi.

• Ariq, hovuz, ko'l va sholipoyalarda keng tarqalgan begona o't - xara ham ko'p hujayrali suvo'tlar qatoriga kiradi. Uning bo'yi 30-60 sm uzunlikdagi ser-shox o'simlik.

Savol va topshiriqlar • Ulotriks xlorelladan qaysi jihatdan farq qiladi? • Ko'p hujayrali yashil suvo'tlarning jinsiy ko'payishi qanday boradi? • Kladofora va xaralar qanday tuzilishga ega? • Suvo'tlarning qanday ahamiyati bor? • Akademik A.M. Muzaffarovning suvo'tlami o'rganishga qo'shgan hissasi nimalardan iborat?

O'xshashlar

Suvo'tlar. Bir hujayrali yashil suvo'tlar. 6 - sinf

Qo'ng'ir va qizil suvo'tlar bo'limlari. 6 - sinf

Kurtak. 6 - sinf

Novda. 6 - sinf

Urug'. 6 - sinf