Ozod Sharafiddinov O'lsam ayrilmasman quchoqlaringdan 8 -sinf - Adabiyot - Slaydlar (maktab darsliklari bo'yicha)

Ozod Sharafiddinov O'lsam ayrilmasman quchoqlaringdan 8 -sinf

Yuklangan vaqt:

25.09.2021

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

16191 KB

Ko'chirib olish

8-sinf adabiyot darsligi asosida 20-mavzu:OZOD SHARAFIDDINOVO 'L S A M , A Y R I L M A S M A N Q U C H O Q L A R I N G D A N

Vatan. Vatan tuyg'usi. Vatan muhabbati. Nimadir bular? Bular qanday sehrli qudratki, hali voyaga yetmagan, dunyo ko'rmagan, turmushning past-balandlaridan bexa-bar, o'yin-u sho'xliklardan o'zga dardi yo'q bir o'smirning yuragiga jo bo'lib olib, butun umr uning xatti-harakatini, yurish-turishini boshqarib turadi? Bu tuyg'u inson far-zandida tug'ma bo'larmikin? Yoki go'dak tamshana-tamshana onasini emganida, ona suti bilan birga bu tuyg'u uning ham tomirlariga yugurarmikin?

Umuman, «Vatan» deganning o'zi nadir? Tug'ilib o'sgan uyingmi? Beshikda qulog'ingga kirgan mungli va ayni chog'da nurli allami? Buvingning ertak-larimi? Maktabmi? Ilk bor visol onlariga guvoh bo'lgan so'lim xiyobonlarmi? Albatta, bularning hammasi va yana allaqancha narsalar birlashib, « Vatan » degan narsaning so'nmas timsolini yaratsa kerak. Va yana o'ylaymanki, bolaning murg'ak qalbidagi ilk bor pay do bo'lgan Vatan timsoli har qancha yorqin bo'lmasin, hali o'zining shakl-u shamoyilini to'la topib ulgurmagan bo'ladi.

Vatan tuyg'usi insonning o'zi bilan birga o'sib ulg'ayadigan tuyg'u bo'lar ekan. Tajribangiz ortgani sari, hayot doshqozonida qaynab pisha borganingiz sari, Vatan degan narsani chuqurroq qadrlaydigan bo'lib qolasiz. Vatan haqidagi tasavvuringiz to'lishib, kengayib, boyib boradi... Shuning uchun men « o'lsam, ayrilmasman quchoqlaringdan » deya bot-bot takrorlaganimda bilamanki, men Vatanimga kerakman.

Men bunga ba'zan o'zimda yo'q xursand bo'laman, yaratganga beadad shukronalar qilaman, ba'zan esa, Va tanning menga ko'rsatgan behisob inoyatlariga, el-u yurt ardog'iga munosib javob bera olayotganim yo'q, Vatan oldidagi farzandlik burchimni to'la o'tayolmayapman, deb o'kinib qo'yaman. Bu o'kinch meni ko'p narsalar to'g'risida o'ylashga undaydi. Axir bu go'zal Vatan Allohning el qatori menga ham atagan buyuk tuhfasi.

Mendan awal o'tgan avlod-ajdodlarim, uni jamiki betakror jozibasi bilan, tuganmas xazinalari bilan menga meros qoldirgan. Xo'sh, nima qilmoq kerak? Tekin meros ekan deb, uning boyliklarini bir chekkadan sovuraverishim kerakmi? Axir, yotib yesa tog' chidamas ekan. Yo'q, orqa-oldimizga qaramay sovurish yo'lini tutadigan bo'lsak, bu go'zal o'lka uch- to'rtta avlodning umri o'tmasdanoq odam yursa oyog'i, qush uchsa qanoti kuya-digan dasht-u biyobonga aylanadi-yu, biz hammamiz kelajak avlodlarning qarg'ishiga uchraymiz. Baxtimizga, o'tgan avlod-ajdodlarimiz bizga Vatanni meros qilibgina qoldirgan emaslar, balki bu Vatanni chin yurakdan se-vishni, unga ndokorlik bilan xizmat qilishni, uning husniga husn, boyligiga boylik qo'shishni ham meros qoldirishgan.

Vatanni sevmoq iymondandir, deb ta'lim berishgan ular... Shu o'rinda, olis zamonlarda o'tgan ajdodimiz Shiroq- ning Vatan yo'lidagi buyuk fidokorligi yodimga tushadi. Biz bu odamning oddiy cho'pon bo'lganini bilamiz, xolos. Shuni aniq aytish mumkinki, u biror maktabda o'qib, xat- savod chiqarmagan bo'lsa kerak. Yana shunisi aniqki, u televizor ko'rmagan, radio eshitmagan, gazeta o'qimagan. Binobarin, Vatanni sevish, unga jon fido qilish kerakligi haqidagi xitoblar-u siyqasi chiqqan balandparvoz cha- qiriqlarni eshitmagan. Lekin yurtiga bostirib kelgan yovni sahroga olib borib adashtirib kelishga qaror qilganida, sah- rodan o'zining ham sog' qaytib kelmasligini yaxshi bilgan. Demak, ona-Vatanini yovdan saqlab qolish uchun ongli ra- vishda jonini qurbon qilishga otlangan.

Ha, Vatan muhabbati ana shunday pokiza, oliyjanob, beminnat bo'lmog'i, har qanday maqtanchoqlikdan, sun'iylikdan, pisandadan holi bo'lmog'i kerak. Shu o'rinda, bir shoirning Vatan sevgisi haqidagi atigi to'rt misrada aytgan bir gapi esimga tushib ketdi: Vatan uchun kimlar, nimalar qilmagan? Birovlar, Vatan deb jon fido qilgan, birovlar Vatan deb gap sotgan... Vatanni sevish va ayniqsa, bu sevgini amalda namoyon qilish unchalik oson ish emas. Bu odamdan juda katta jasoratni, bardoshni, chidamni talab qiladi.

Qizig'i shun-daki, Vatan o'z farzandlaridan har oyda, har haftada, har soat, har soniyada jon fido qilishni talab qilmaydi. Vatan yo'lida sodir bo'ladigan bunday fidokorlik eng yuksak, eng oliy fidokorlik bo'lib, u favqulodda hollarda ro'y be-radi. Lekin Vatan sevgisi odamdan bir qarashda mahobatli ko'rinmaydigan, insonning oddiy faoliyatidan kam farq qiladigan, aslida esa, juda mashaqqatli mehnatdan iborat bo'lgan kundalik jasoratni talab qiladi... Sezib turibman — shu o'rinda bir tabiiy savol tug'ilishi mumkin — maqolada Vatan sevgisi og'izda emas, amalda, ishda namoyon bo'lmog'i kerak, degan gap ko'p aytilyap-ti. Yaxshi, lekin dushman qo'shinini sahroga olib borib adashtirib kelishga har kuni ham imkoniyat topilavermay-di-ku? Yoxud bugungi kunda jadidchilik faoliyati bilan shug'ullanish juda ham joiz bo'lmasa kerak.

Xo'sh, bu gungi oddiy odam nima qilmog'i, Vatanga muhabbatini qanday namoyon etmog'i kerak? Axir, tarixda qilingan ulug' jasoratlarni hamma ham har kuni qilavermaydi-ku? Menimcha, Vatan yo'lida bir ishni qilishni istagan odam awalo tarixga kirish haqidagi o'ylarni bir chekkaga yig'ishtirib qo'ymog'i kerak; chunki bir shoir aytganidek, avval ishni qoyil qilmoq kerak, shon-shuhrat esa keyin bo'lishib olinaveradi... Faqat bir narsani aytmoq joizki, savob ishlar, shu jum-ladan, Vatan ravnaqi yo'lidagi ishlar hech qachon avvaldan tasdiqlangan ro'yxat bo'yicha, birovlarning ko'rsatmasi bilan qilinmaydi. Har kim o'z aql-zakovati bilan, o'z qalbining amriga ko'ra qudrati yetgan darajada, imkoni bor darajada Vatan, el-yurt yo'lidagi ishlarni qiladi...

Ozod Sharafiddinov uchun Vatanga muhabbat, uning oldidagi farzandlik burchini ado etish mas'uliyati umrining bosh masalalaridan bo'lgandi. Maqolasida u kamtar- lik bilan o'zining ona yurtimiz madaniyati, fani, ta'lim-tarbiya sohasi rivojiga qo'shgan ulkan hissasi to'g'risida biror og'iz gap aytmaydi. Holbuki, olim tarjimayi holida yozganimizdek, zamonaviy o'zbek adabiyotshunosligining taraqqiy etishiga Ozod Sharafiddinovning katta xizmatlari singgan. Endi « o’lsam, ayrilmasman quchoqlaringdan » maqolasidagi ayrim o'rinlarni birgalikda sharhlashga urinib ko'raylik.

Olim o'z ruhiyatidagi uzoq yillik o'zgarishlardan xu-losa yasab: «Vatan tuyg'usi insonning o'zi bilan birga o'sib-ulg'ayadigan tuyg'u bo'lar ekan», - deydi. Biror tuyg'uning o'sib-ulg'ayishini tasavvur qilish uchun, avvallo, o'sha tuyg'u insonda bo'lmog'i, inson uni his qilmog'i talab etiladi. Shu nuqtayi nazardan har birimiz o'zimizga bir savol berib ko'raylik: «Menda Vatan tuyg'usi bormi? Bu tuyg'uni nimalar orqali his qilaman? »

Vatan tuyg'usi insonning o'zi bilan birga o'sib-ulg'ayishini unchalik katta bo'lmagan hayotiy tajribala-ringiz orqali, oddiygina solishtiruvlar yordamida sezi-shingiz mumkin. Yodingizda bo'lsa, boshlang'ich sinflarda maktab hovlisidagi daraxtlarga ko'p ham ahamiyat beravermas, agar ularning shoxiga varragingiz ilinib qolsa yoki shoxdagi mevalarga qo'lingiz yetmasa, hech narsani o'ylab o'tirmay, daraxt shoxini sindirish mumkindek tuyulardi.

O'xshashlar

Ozod Sharafiddinov 8 -sinf

Muhammad Yusuf she'rlari 8 -sinf

Kuntug'mish 8 -sinf

Lutfiy 8 -sinf

Nodira 8 -sinf