Oybek lirikasi 9 -sinf - Adabiyot - Slaydlar (maktab darsliklari bo'yicha)

Oybek lirikasi 9 -sinf

Yuklangan vaqt:

24.09.2021

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3232.060546875 KB

Ko'chirib olish

Oybek lirikasi 9 sinf adabiyot darsligi asosida

Reja: Oybek hayot va ijod yo'li1 Oybek urush yillarida ham samarali ijod qildi. 2 Oybek lirikasi 3 3

Oybek (1905 - 1968) Muso Toshmuhammad o'g'li Oybek 1905- yilning 10-yanvarida Toshkentning Gavkush mahallasida, hunarmand to'quvchi oilasida tug'ildi.

Hayot va ijod yo'li. Ota-onasi uni juda yoshligida eski maktabga o'qishga berishgan. Oybekda ko'rkam so'zga bo'lgan muhabbat adabiyotga mehri baland onasi Shahodatbonu tufayli paydo bo'ldi.

Muso o'n to'rt yoshga to'lganda "Namuna” nomli boshlang'ich sho'ro maktabida o'qishni davom ettiradi. U o'n olti yoshga yetganda, Navoiy nomidagi ta'lim-tarbiya texnikumiga o'qishga kirdi. Texnikumdagi o'qish uning mumtoz adabiyotga muhabbatini yanada teranlashtirishdan tashqari, qiziquvchan o'spirinni rus adabiyoti bilan yaqinlashtirdi.

Oybek o'z xotiralarida: "Xayol daryosi keng edi menda. O'qtin o'qtin o'zimcha mashq qilib, bitta-yarimta she'r yozib ham qo'yardim. Xotiramda bor, ilk she'rim texnikumning "Tong yulduzi” nomli devoriy gazetasida chiqdi. Keyin shu gazetaga o’zim mas'ul muharrir bo’ldim. Sekin-sekin respublika gazetalarida she'rlarim bosila boshladi” . Shu tariqa Oybek adabiyot olamiga kirib keladi.

"1968- yilning 1- iyulida, olimish uch Yoshida Oybek vafot etdi. Men hayotimning birdan-bir ma'nosi bo'lgan ulug' insondan judo bo'ldim. Men hozir Oybekning o'lim oldi kunlarini yozishga qanchalik shaylanmay, qo'lim qaltirab, nafasim tiqilib qolmoqda. Qulog’imda hali ham: "Men o'lyapman, Zarifa, rozi bo'l!"— degan so 'zlari jaranglab turibdi. Mashhur ximik olima, Oybekning umr yo'ldoshi professor Zarifa Saidnosirova shunday yozadi:

Siz Oybekning sof lirik she'rlaridan ayrim namunalar va mashhur "Qutlug' qon" romanidan olingan parcha bilan tanishasiz. LIRIKA NA'MATAK Poyida yig'laydi kumush qor yum-yum. Nafis chayqaladi bir tup na'matak Shamol injularni separ chashmadak, Boshida bir savat oq yulduz – chechak! Nozik salomlari naqadar ma'sum!Nafis chayqaladi bir tup na'matak Yuksakda, shamolning belanchagida. Quyoshga ko'tarib bir savat oq gul, Viqor-la o'shshaygan qoya labida Nafis chayqaladi bir tup na'matak... Mayin raqsiga hech qoniqmas ko'ngil, Vahshiy toshlarga ham u berar fusun. So'nmaydi yuzida yorqin tabassum, Yanoqlarni tutib oltin bo'sa-chun Quyoshga tutadi bir savat oq gul!

Axtarib topganimda o'n ikki buloq, Qalbimda o'n ikki she'r birdan jo'sh urdi. Hammasi shivirlaydi sizdek sha'n, inoq, Ko'ksimga naq o'n ikki bahor yugurdi. Porloq va sha'n o'n ikki ko'zning ishqida Ko’zlarim xiyla zamon adashib qoldi Sevinch qaynar, jildirar sof kumushida, O’n ikki qiz izidan xayol yo’l oldi Nurlardan halqachalar oqar, jimirlar Toshlarda sinar mayin tabassumlari. Oltin ipga chizilar jonli injular Bo’sadan ham shirindir ich, yutumlari O'n ikki piyolaning yaltiroq mavji To'qingan lablarimda qolar bir umr. Ko'zlari seni o'pgan biron yo'lovchi Balki bir chog' sevgimni hikoya qilur! TOG' SAYRI

Ijtimoiy she'riyatda shoirning fikri va hissiyoti hayot hodisalari, odamlararo munosabatlar tufayli junbushga kelgan bo'ladi va muallif ularni o'z yuragidan o'tkazgan holda ifoda etadi. Jamiyatdagi adolatsizlik, zo'ravonlik, bosqinchilik, odamlarning beburdligi, riyokorlik, sotqinlik va boshqa ijtimoiy illatlar oqibatida tug'yonga kelgan sezimlar ifodasi ijtimoiy lirikani yuzaga keltiradi.

“ Qutlug’ qon” (Romanidan lavhalar) Kasal otasini qaratish maqsadida olingan qarzlardan qutulish uchun ota vafot etgach, yerlarini sotishga majhur bo'lgan Yo'lchi tog'asi Mirzakarimboyni qora tortib, Xo'jakentdan Toshkentga keladi. Ammo boy tog'a Yo'lchining kuchidan foydalanib, haqini to'lashga kelganda, jiyanni aldaydi. Boy bilan Yo'lchi o'rtasidagi qarindoshlik munosabati dushmanlikka aylanadi.

Gulnor o’z uyida ota-onaning tergovi ostida uch kun qamalgandan so'ng, Mirzakarimboyga uzatilganiga bir oyga yagin bo’ldi. Kelin ichki-tashqi dang'illama hovlida, saroyday hashamatli, boy bezakli uylarda uni hech narsa qiziqtirmas, bu xonadonning odamlari ham, narsalari ham dushman, yot, sovuq ko'rinar edi.

"Qutlug' qon" romani to’g’risida Oybek yetuk prozaik edi. Uning qator romanlari, ko'plab qissalari o'zbek nasri rivojiga sezilarli ta'sir ko'rsatgan. Yozuvchining nasriy asarlari millat vakillari ruhiyatini aks ettirish jihatidan o'ziga xos o'rin tutadi. Oybekning prozaik asarlari orasida "Qutlug' qon" romani alohida badiiy qimmati bilan ajralib turadi.

Romanning bosh qahramoni Yo'lchi - mard, halol, oqko'ngil, olijanob yigit. Ma'lumki, inson o'zi qanday bo'lsa, o'zgalar haqida ham shunday o'ylaydi. Shuning uchun ham Yo'lchi shahardagi qarindoshlardan mehr-u muruvvat kutadi. U o'ziga qilinadigan yaxshiliklar evaziga halol mehnati bilan badal to'lay oladi.

Shuning uchun ham na Mirzakarimboy, na Tantiboyvachcha, na o'ris to'ralar Yo'lchini o'zi to'g'ri deb bilgan yo'ldan qaytara oladi, Chunki yigit puli, mavqeyi, mansab-u martabasi bo'lmasa ham o'zini ulardan past hisoblamaydi. Ular ko'rsatgan noto'g'ri yo'ldan yurishni esa, pastkashlik sanaydi.Oybek asl inson qanday tabaqadan chiqqan bo'lishiga qaramay, uni yengib bo'lmasligini aks ettiradi.

O'xshashlar

Oybek 9 -sinf

Oybek Navoiy romandan parcha 9 -sinf

Oybek 8 -sinf

Zahiriddin Muhammad Bobur Lirikasi 11 - sinf

Atoyi shoir lirikasi haqida 10 - sinf