“Orttirma nisbat” mavzusidagi dars ishlanmasi - Tilshunoslik - Dars ishlanmalar

“Orttirma nisbat” mavzusidagi dars ishlanmasi

Yuklangan vaqt:

01.10.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

731.5 KB

Ko'chirib olish

Qarshi shahar Xalq ta’limi muassasalari faoliyatini metodik ta’minlash va tashkil etish bo`limi 5-umumiy o`rta ta’lim maktabi O’quvchilar bilimidagi bo’shliqni to’ldirish yuzasidan dars ishlanmasi Ona tili va adabiyot fani o`qituvchisi NILUFAR SAFAROVAning “Orttirma nisbat” mavzusidagi dars ishlanmasi Qarshi -2015

6- sinf Dars muqaddas. Darsning mavzusi : Orttirma nisbat Darsning maqsadi: a) ta’limiy maqsad: o`quvchilarga fe’lning orttirma nisbat shakli va uni hosil qiluvchi qo`shimchalar haqida bilim berish. b) tarbiyaviy maqsad: o`quvchilarga bahslashish, musobaqalashish madaniyatini o`rgatish; c) rivojlantiruvchi maqsad: o`quvchilarda amaliy mashqlardan nazariy xulosalarga kelish ko`nikmalarini shakllantirish. Darsning metodi : induktiv usuli va musobaqa, suhbat. Darsning jihozi : 1) 6-sinf ona tili darsligi 2) Kompyuter 3) “Orttirma nisbat” nomli ko`rgazmalar Darsning shiori:

Til mustaqilligi – el mustaqilligi. Guruhlarning shiori: Nafosatda o`z xislati, ko`rki bordir. Asrlarning ortib qo`ygan mulki bordir. Kimki qilsa bu tilimni tilim-tilim, Do`stlar menga qorong`udir yetti iqlim. Dars uchun qoidalar: Boshi bilan sho`ng`ib kirmasa har dam, Suv ostidan durni toparmi odam? DARSNING BORISHI: I. Tashkiliy qism. a) o`quvchilar bilan salomlashish b) davomatni aniqlash c) o`quvchilarni baholash II. O`tilgan mavzu. Uyga vazifa 111-mashq o`qitiladi.

TEZKOR SAVOLLAR: “TOPQIRLAR” GURUHI 1. Majhul nisbat deb nimaga aytiladi? Javob: Bajaruvchisi noma’lum bo`lgan harakat yoki holatni ifodalovchi fe’l shakli majhul nisbat deyiladi. 2. Majhul nisbat shakli qanday hosil qilinadi? Javob: Majbul nisbat shakli fe’l asoslariga –n, -l, - in, -il qo`shimchalarini qo`shish bilan hosil bo`ladi. 3. Unli bilan tugagan fe’l asosiga qaysi qo`shimcha qo`shish orqali majhul nisbat yasaladi? Javob: -n, -l qo`shimchalar orqali yasaladi. 4. Ko`rmoq, taramoq fe’llaridan majhul nisbatni yasang. Javob: Ko`rildi, taraldi.

TEZKOR SAVOLLAR: “BILIMDONLAR” GURUHI 1. Undosh bilan tugagan fe’l asosiga qaysi qo`shimchalarni qo`shish orqali majhul nisbat hosil bo`ladi? Javob: -in, -il 2. O`zlik va majhul nisbat shakllari qanday fasrqlanadi? Javob: O`zlik va majhul nisbat shakllari aynan bir xil, lekin ular harakat yoki holatning bajaruvchisi nuqtayi nazaridan farq qiladi. 3. Majhil nisbatda bajaruvchi qanday bo`ladi? Javob: Noma’lum bo`ladi. 4. Yuvmoq, kiymoq fe’llaridan majhul nisbat yasang. Javob: Yuvildi, kiyildi.

III. YANGI MAVZU: Keling aziz o`quvchilar biz bugungi yangi mavzuimizni boshlaymiz! Siz ona tili darsimizga tayyormisiz? O`quvchilar: dovonlar qancha baland bo`lsa ham maqsadimizdan qaytmaymiz. O`quvchi: Navoiy satrlari bilan boshlanuvchi she’r bilan yangi mavzuni boshlaydilar. (So`zdirki nishon.) Kompyuterda “Alla” qo`shig`i eshittiriladi.

“TOPQIRLAR” guruhidan 3 nafar o`quvchi she’r aytadi. “BILIMDONLAR” guruhidan 3 nafar o`quvchi she’r aytadi. 1-o`quvchi. Har bir millat o`z hayoti davomida aloqa – aralashuv quroli sifatida, asosan, bitta tildan foydalanadi. Farzandni tarbiyalab voyaga yetkazishda onaning o`rni beqiyos bo`lganligi, bola ilk tovushini, so`zlarni onasidan eshitganligi bois tilga ona tili deyiladi. 2-o`quvchi. Inglizcha eshittiradi. 3-o`quvchi. Ota-bobolarimiz asrlar davomida ona tilimizni asrab-avaylab kelganlar. Mustaqillik tufayli bu ish yanada jadallashdi. Milliy qadriyatlarimizni, tariximizni o`rganish uchun keng yo`l ochildi. 4-o`quvchi. Inglizcha eshittiradi. O`qituvchi: Yangi mavzu “Orttirma nisbat”

“Kim zukko?” sharti 1-topshiriq. Quyidagi fe’l asoslariga -t, -dir (-tir), -giz (-kiz) qo`shimchalaridan mosini qo`ying. O`s, yoz, ket, qol. 2-topshiriq. O`stir, yozdir, ketkaz, qoldir.

BILIB OLING! Bajaruvchining ta’siri bilan boshqa shaxs yoki narsa tomonidan bajarilgan harakat yoki holatni bildiruvchi fe’l shakllari orttirma nisbat shakli deyiladi. Orttirma nisbat shakllari: -t, -dir, (-tir), -giz (kiz), -qiz (g`iz), -gaz (-kaz, -qaz), -ir, -ar, -iz kabi qo`shimchalar yordamida yasaladi.

“KIM TEZ VA TO`G`RI BAJARADI” SHARTI 112-mashq. Berilgan fe’llardan –tir qo`shimchasi yordamida orttirma nisbat shaklini hosil qiling. Yarash, kelish, o`ylan, quvon, suyun. IV. Mustahkamlash. “SIRLI MAKTUB” SHARTI 113-mashq. Berilgan fe’llarni jadvalga joylashtiring. Bitirmoq, aytmoq, tomchilamoq, to`ydirmoq, chaqirmoq, tushuntirmoq, anglamoq, yotqizmoq, asramoq, o`tkazmoq, topmoq, keltirmoq, qaramoq, tasvirlamoq, tushirmoq, ko`rmoq, ko`rsatmoq, ishlatmoq. Aniq nisbat Orttirma nisbat

“SIRLI MAKTUB” sharti 114-mashq. Qavs ichidagi fe’llarga tegishli nisbat qo`shimchalarini qo`shing, avval orttirma nisbatdagi fe’lli, keyin aniq nisbatdagi fe’lli gaplarni yozing. Suv qahr bilan uning biqiniga urilib shovullar, boshidan oshib o`tguday bo`lar, lekin tog`day gavdasini (qimirlamoq) olmas edi. U soydan o`ta olmay qaytganlarning hammasini birma-bir qo`lidan ushlab (o`tmoq) qo`ydi. Rota yana bir qator bo`lib yo`lida (davom etmoq). Bular shag`al to`kilgan katta yo`lni kesib o`tib, adirga

tomon chiqib ketayotganda botayotgan quyoshning horg`in nuri ro`parasidagi qorli tog` cho`qqisini, uning tepasida uvadaday osilib turgan qora bulutni bir lahza (qizarmoq)-da, so`ndi. Shu bilan uzoqdagi tog` oraliqlaridan boshlangan qorong`ilik asta-sekin hamma yoqqa (tarala boshlamoq) (Abdulla Qahhor). V. UYGA VAZIFA Jumboqli manzara.

O`zingiz yashayotgan joyning tabiati haqida matn tuzing. Unda qo`llangan fe’llarning qaysi nisbatda ekanligini aniqlang. “She’rxonlik” parcha namoyish etiladi. AZIZ MEHMONLAR, HURMATLI USTOZLAR E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

O'xshashlar

Sifat mavzusidagi dars ishlanma

Aniqlovchi dars ishlanma

Ta'zir 2-SINF O'QISH dars ishlanma

Sifat

Sifatlarning otlashuvi dars ishlanma 6 sinflar uchun