”Tashdid” alomati haqida ma’lumot (форс тили) - Лингвистика - Презентации

”Tashdid” alomati haqida ma’lumot (форс тили)

Загружено в:

01.12.2023

Скачано:

0

Размер:

902.7314453125 KB

رب دورد امش

Sharq tillari ( fors tili ) fanidan bajargan mustaqil ishi

12-variant 1-topshiriq ” Tashdid” alomati haqida ma’lumot bering. Misollar keltiring.Fors tilida fe’l va fe’l negizlari haqida ma’lumot keltiring. 2-topshiriq Kishilik olmoshlari (zamoere shaxsi va zamoere mo‘ttasele) haqida ma’lumot bering. 3-topshiriq Matnning 1,2 va 3-chi so‘zlarning transkripsiyaga yozib bo‘g`inlarga ajrating va urg`uni qo‘ying. 4-topshiriq Matnni husni xat qoidalariga rioya qilgan holda ko‘chirib yozing: 5-topshiriq Matnning transkripsiyasini yozing va alomatlarini qo‘ying. 6-topshiriq Matnni o‘zbek tiliga tarjima qiling.

.داتفا یدایص ماد هب یهابور مد زا راچان دوخ یصلاخ یارب و دنک ار مد .تشذگ رد دوخ هک دیشیدنا یم دوخ اب .تخیرگ هک دناشوپب هنوگچ ار دوخ بیع هنعط یمد یب هب ار وا اقفر رود هب ار هابور دنچ سپ .دننزن ׃تفگ و درک عمج دوخ - و هدیا44 ف چی 4ه ا 4م ی 4ار 444 ب م 4د ن 4ی4ا را 444 ب هکن 4ی4ا زج 444 ب دراد 44 ن ی 4دو 44 س چی 4ه ل 4اح 444 ب ا 444 ت ،میشکی 4م ینیگن 44 س زا یهاب 4ور .م 4یدید 44 ن م 4د زا یتعفن 4م ׃تف 44 گ نای 4م ن 4آ - درد ه 4چ ی 4م 4د ی 444 ب ه 44 ک ه 4آ رگ 4ا ،شا 444 ب ه 4دوس 4آ .ت 4س 4ا ی 4ئ4اودی 444 ب ن 4ی4ا زگره یت 4ش 4اد م 4د م 4ه و 444 ت یتفگیم 44 ن ار نخ 44 س .

1-topshiriq Tashdid - ّ دیدش444 ت – belgisi Bu belgi ham so‘kun kabi so‘zda faqat undosh harflarning ustiga qo‘yiladi. Arab imlosida yonma-yon kelgan bir undoshni ikki marta, takrorlab yozish mumkin emas. Odatda, qo‘sh undoshli szdagi bir undosh yozilib, uning ustiga tashdid - ّ belgisi qo‘yiladi va o‘sha undosh ikki marta o‘qiladi: م ّل4ع ُم mo‘allem س ّرَد ُم mo‘darres م ّج َنُم mo‘najjem شاّق َن naqqosh ت ّلِم mellat ل ّوا avval شا ّرف farrosh دا ّدش shaddod ه ّرا arre ه ّرب barre را ّبج jabbor م ّوس sevvo‘m

FORS TILIDA FE’L. FE’L NEGIZLARI. Forscha fe’llar lug`atlarda har doim masdar shaklida beriladi.Fe’lning bu shakli shaxs, son va zamonni bildirmagani uchun ham fe’lning noaniq shakli deb nomlanadi. Masdar fe’lning otga yaqin shakli bo‘lib, ham fe’llik, ham otlik belgilariga ega. Masdarning fe’llik belgisi harakat, holatni, o‘timli- o‘timsiz holatlarini saqlashi, boshqa so‘zlarni boshqarishi bo‘lsa, uning otlik belgilari esa otlar singari turlanishi va gapda ot bajargan sintaktik vazifalarni bajarishidir. Forscha fe’llarning noaniq shakli har doim ن�د -dan(unlilar va jarangli undoshlardan so‘ng), ن �� ت – tan (jarangsiz undoshlardan so‘ng), ند �� ی -idan qo‘shimchalari bilan tugallangan bo‘ladi. Masalan: ن �دروخ – xo‘rdan - emoq نت �فر ��گ gereftan - olmoq, ندم �آ omadan -kelmoq, نتف ��گ go‘ftan –gapirmoq, ندن �اوخ – xondan - o‘qimoq, ندیر �� پ paridan - uchmoq نت �ف�ر – raftan – ketmoq, ندی �سر �� پ po‘rsidan – so‘ramoq

FE’L NEGIZLARI O‘ZAKLARI) لاعفا ۀشیر ( RIShEI AF’OL Fors tilida har bir fe’l ikki o‘zakka ega bo‘ladi: fe’lning o‘tgan zamon o‘zagi, hozirgi zamon o‘zagi. FE’LNING O‘TGAN ZAMON O‘ZAGIni ajratish oddiy yo‘l bilan bo‘ladi, ya’ni fe’lning masdar shaklidan َ ن – an qismini tushirib qoldirish bilan o‘tgan zamon o‘zagi hosil Masdar Mazmuni O‘tgan zamon o‘zagi دیدن didan ko‘rmoq دید did تفرن raftan bormoq تفر raft دادن dodan bermoq داد dod

Yuqorida keltirilgan misollardan ham ko‘inib turibdiki, fe’lning o‘tgan zamon o‘zagi har doim د d yoki ت t tovushi bilan tugallangan bo‘ladi FE’LNING HOZIRGI ZAMON O‘ZAGI Fors tilidagi fe’llarni ularning hozirgi zamon o‘zaklari qaysi yo‘l bilan ajralishiga ko‘ra uch turga ajratiladi. 1. ما�� ت لع �ف�ا TOM FELLAR )dan, tan, idan( 2. ی �سای �ق ل ��ا�ع�ف�ا QIYOSIY FE’LLAR )xtan-x-z,shtan-sh- r,udan-u-o, ftan-f-b( 3. یعام ��س ل ��ا�ع�ف�ا SEMOIY FE’LLAR. 1.Tom fe’llarning hozirgi zamon o‘zagi masdardan ن 4د -dan ن 444 ت – tan, ند 44ی - idan qo‘shimchalarini olib tashlash bilan hosil qilinadi. Masdar Mazmuni Hozirgi zamon o‘zagi روخند xo‘rdan yemoq, ichmoq روخ xo‘r سرپندی po‘rsidan so‘ramoq سرپ po‘rs نامند mondan qolmoq نام mon رخندی xaridan sotib olmoq رخ xar ناوخند xondan o‘qimoq ناوخ xon

2.Qiyosiy fe’llarning hozirgi zamon o‘zagi masdar qo‘shimchasi tushirib qoldirilgandan so‘ng, yana ba’zi fonetik o‘zgarishlar bilan hosil qilinadi. Fors tilidagi fe’llarning ko‘pchiligini qiyosiy fe’llar tashkil etadi. Bunday fe’llardan hozirgi zamon o‘zaklarining olinish qoidasi quyidagicha: ll نتخ – xtan bilan tugagan bir qancha qiyosiy fe’llardan masdar qo‘shimchasi tushirib qoldirilgach, o‘zak oxiridagi x tovushi z ga almashinadi. Masdar Mazmuni Hozirgi zamon o‘zagi وسنتخ suxtan Yonmoq, kuymoq وسز suz ودنتخ duxtan Tikmoq ودز duz اسنتخ soxtan Qurmoq اسز soz

نتخ – xtan bilan tugagan quyidagi fe’llar bundan mustasnodir. Masdar Mazmuni Hozirgi zamon o‘zagi انشنتخ shenoxtan tanimoq سانش shenos ورفنتخ fo‘ruxtan sotmoq شورف fo‘rush یسکنتخ go‘sixtan porlamoq,yorilmoq لسگ go‘selb. نت44ش – shtan bilan tugagan qiyosiy fe’llardan ن 444 ت - tan qo‘shimchasini tushirib qoldirgach, o‘zak oxiridagi sh tovushi r ga almashadi. Masdar Mazmuni Hozirgi zamon o‘zagi ادنتش doshtan ega bo‘lmoq ادر dor ادربنتش bardoshtan ko‘tarmoq ادربر bardor اذگنتش go‘zoshtan qo‘ymoq اذگر go‘zor ادنپنتش pendoshtan o‘ylamoq, fikr qilmoq ادنپر pendor ذگنتش go‘zashten o'tmoq, kechmoq ذگر go‘zar

نتش - shtan bilan tugallangan quyidagi fe’llar bundan mustasnodir Masdar Mazmuni Hozirgi zamon o‘zagi وننتش naveshtan yozmoq سیون navis گنتش gashtan aylanmoq درگ gard هنتش heshtan qo‘ymoq,joylamoq له hel یرنتش rishtan yigirmoq سیر risندو – udan bilan tugallangan qiyosiy fe’llardan ند – dan qo‘shimchasini tushirib qoldirilgach, o‘zak oxiridagi u tovushi o ga almashadi.

Masdar Mazmuni Hozirgi zamon o‘zagi مرفندو farmudan Buyurmoq امرف ] farmo یامرف ] farmoy منندو namudan Ko‘rsatmoq امن ] namo یامن ] namoy میپندو peymudan O‘lchamoq امیپ ] peymo یامیپ ] peymoy سندو sudan Ishlashmoqda,maydal amoq یاس soy ندو – udan bilan tugallangan quyidagi fe’llar bundan mustasnodir

نتف - ftan bilan tugagan sof bo‘lmagan fe’llardan نت - tan qo‘shimchasini tushirib qoldirgach, o‘zak oxiridagi f tovushi b ga almashadi Masdar Mazmuni Hozirgi zamon o‘zagi اینتف yoftan Topmoq بای yob اتشنتف shetoftan Shoshilmoq باتش shetob وکنتف kuftan Urmoq,taqillatmoq بوک kub یرفنتف feriftan Aldamoq,firib bermoq بیرف ferib E s l a t m a. نت�� ف -ftan bilan tugallangan quyidagi fe’llar bundan mustasnodir

Quyidagi to‘rt fe’lning oxiridan ن�دآ - odan qismini tushirib qoldirilgandan so‘ng qolgan qismi shu fe’lning hozirgi zamon o‘zagidir. Masdar Mazmuni Hozirgi zamon o‘zagi تسیاندا istodan Turmoq تسیا iist هنندا nehodan Qo‘ymoq هن neh تفاندا o‘ftodan Tushmoq تفا o‘ft 3.Semoiy fe’llardan hozirgi zamon o‘zaklarini ajratishda ma’lum bir qoidaga amal qilinmaydi. Bunday fe’llar hozirgi fors tilida sanoqli bo‘lib, bularni faqat yodda saqlash kerak.

Masdar Mazmuni Hozirgi zamon o‘zagi نتشون naveshtan Yozmoq سیون navis ندز zadan Urmoq نز zan ندید didan Ko‘rmoq نیب bin نداد dodan Bermoq هد deh نتسب bastan Bog‘lamoq دنب band نتساوخ xostan Xohlamoq هاوخ xoh نتسشون neshastan O‘tirmoq نیشن neshin ندرک Kardan Qilmoq نک jo‘n نتسج jo‘stan Qidirmoq وج ju یوج juy نتفگ go‘ftan Gapirmoq, so‘zlamoq وگ gu یوگ guy

2-topshiriq Kishilik olmoshlari (zamoere shaxsi va zamoere mo‘ttasele) haqida ma’lumot bering. Fors tilida kishilik olmoshlari quyidagilar: Shaxs صح��ش Birlik ‐ درف �م mo‘frad Ko‘plik – عمج jam‘ I shaxs نم men – man mo – biz ا �م Il shaxs sen‘– و �� ت ‘ to sho‘mo – siz ام ��ش Ill shaxs وا u – u onho – ular ا �ه �ن�ا

Zamoere mo‘tasalli - �هلصت �م رئام �� ض Egalik qo‘shimchalari Fors tilida egalik qo‘shimchalari otlarning oxiriga qo‘shilib, narsaning qaysi shaxsga tegishli ekanligini ko‘rsatadi. Fors tilida egalik qo‘shimchalari quyidagilardir: صخشش درفم عمج ۱ م - am نام - emon ۲ ت - at نات - eton ۳ ش - ash ناش - eshon

رتفد نامرتفد۱ مرتفد ناترتقد۲ ترتفد ناشرتفد۳ شرتفد Egalik affikslarining yozilishi: Egalik qo‘shimchalari undosh bilan tugagan otlargan qo‘shilib yoziladi va bir so‘z kabi qo‘shilib talaffuz qilinadi. Agar otlar e unlisi bilan tugagan bo‘lsa u holda birlik shaklida ot bilan egalik qo‘shimchasi o‘rtasida alif yoziladi, ko‘plikda esa otlarning oxirida e ustiga hamza belgisi qo‘yiladi. Ot bilan egalik qo‘shimchasi ajratib talaffuz qilinadi.

درفم عنج ما همانزور نام همانزور تا همانزور نات همانزور شا همانزور ناش همانزور Agar otlar a,u,i unlilari bilan tugagan bo‘lsa, ot bilan egalik qo‘shimchasi orasiga y undosh tovushi orttiriladi va qo'shib yoziladi. درفم عمج میاپ نامیاپ تیاپ ناتیاپ شیاپ ناشیاپ

Foydalaniladigan asosiy darsliklar va o’quv qo’llanmalar ro’yxati: 1.Abdusamatov M. Fors tili. -T.: Sharq. 2007 2.Quronbekov A., Vohidov A., Ziyayeva T. Fors tili. - T., 2006 3.Ahrorov H.K. Fors tili. -T.: O’qituvchi. 1992. 4.Xalilov L. Fors tili. –Toshkent.: O’qituvchi. 1992. 5.Forscha-o’zbekcha o’quv lug’ati. -T.: O’qituvchi. 1988.

ادخ ظفاح

Похожие

Форс тили ”Ҳамза” белгиси ҳақида

Форс тили ундош фонемалари - Айн, Ғайн

Yuklama haqida ma’lumot

Форс тили ундош фонемалари Бе, пе, те

“Вов” ҳарфи ва унинг хусусиятлари ҳақида (форс тили)