Форс тили ундош фонемалари - Айн, Ғайн - Лингвистика - Презентации

Форс тили ундош фонемалари - Айн, Ғайн

Загружено в:

01.12.2023

Скачано:

0

Размер:

646.2802734375 KB

FORS TILI 22-VARIANT

22-VARIANT  1-топшириқ  Қуйидаги форс тили ундош фонемаларини тавсифланг:”Айн”,”Ғайн”  2-топшириқ  Қисқа унлилар ҳақида маълумот беринг.Мисоллар келтиринг.  3-топшириқ  Матннинг 1,2 ва 3-чи сӯзларнинг транскрипцияга ёзиб бӯғинларга ажратинг ва урғуни қӯйинг.  4-топшириқ  Матнни ҳусни хат қоидаларига риоя қилган ҳолда кӯчириб ёзинг:  5-топшириқ  Матнинг транскрипциясини ёзинг.  6-топшириқ  Матни ӯзбек тилига таржима қилинг.

1- TOPSHIRIQ AYIN HARFI ASOSAN ARAB TILIDAN O’ZLASHGAN SO’ZLARDA KELADI. ASOSAN A,I,U,O,”’”BELGILARI VA TOVUSHLARINI IFODALAB KELADI Ayn harfi 4 shaklga ega bo‘lib, o‘zidan oldingi va keyingi harflarga qo‘shiladi. So‘z boshi va o‘rtasida satr ustida, so‘z oxiri va alohida shakllarida satr ostida yoziladi/

AYIN HARFIAyn harfi 4 shaklga ega bo ‘lib, o ‘zidan oldingi va keyingi harflarga qo ‘shiladi. So ‘z boshi va o ‘rtasida satr ustida, so ‘z oxiri va alohida shakllarida satr ostida yoziladi. Masalan : Harf nomi Ifoda etga n tovush So‘z oxirida So‘z o‘rtasida So‘z boshida Alohida shakli ‘ayn - ﻊ �ﻌ �ﻋ ﻉ

G’AYIN HARFI  G‘ayn harfi ham 4 shakldan iborat. O‘zidan oldingi va keyingi harflarga qo‘shilib yoziladi. So‘z boshi va o‘rtasida satr ustiga, so‘z oxiri va alohida shakllarida yozilganida satr ostiga tushadi. Harf nomi Ifoda etgan tovush So‘z oxirida So‘z o‘rtasida So‘z boshida Alohida shakli γayn γ ﻎ ﻐ ﻏ ﻍ

2-TOPSHIRIQ  Fors tilida qisqa unlilar harflarning osti va ustiga qo‘yiladigan harakat deb ataluvchi diakritik belgilar orqali ifodalanadi. Harakat qaysi harfning ustiga yoki ostiga qo‘yilsa, avval harakat qo‘yilgan undosh o‘qilib, so‘ngra harakat talaffuz qilinadi.  1. So‘z boshida qisqa a unlisi alef harfining ustiga satr ustki –َ - belgisini qo‘yish orqali ifoda etiladi. Fors grammatikasida bu belgi zabar (ustida, tepasida degan ma’noda) deyiladi. Bunda alef butunlay talaffuz etilmay, faqat vositachi rolini bajaradi. Masalan: رث[ا asar ‘asar’, ک [ش [ا ašk ‘ko‘z yoshi’, رب [ا abr ‘bulut’.  Qisqa a unlisi so‘z o‘rtasida o‘zidan oldin kelayotgan undosh harfning ustiga zabar belgisini qo‘yish orqali ifodalanadi. Masalan: ردا [م mādar ‘ona’, ری [زو vazir ‘vazir’, ‘ministr’ , خل [م malax ‘chigirtka’.  Fors tilida qisqa a unlisi so‘z oxirida umuman uchramaydi. Shuning uchun yozuvda ham ifodalanmaydi.

DAVOMI......  2. So‘z boshida qisqa e unlisi alef harfining ostiga satr ostki –ِ - belgisini qo‘yish orqali ifoda etiladi. Fors tili grammatikasida bu belgi zir (ostida, tagida degan ma’noda) deb ataladi. Bunda alef butunlay talaffuz etilmay, faqat vositachi rolini bajaradi. Masalan: م[س [ا esm ‘ism’, ه [م[ادا edāme ‘davom’ , ه [رادا edāre ‘idora’.  Qisqa e unlisi so‘z o‘rtasida o‘zidan oldin kelayotgan undosh harfning ostiga zir belgisini qo‘yish orqali ifodalanadi. Masalan: ت [راف [[س sefārat ‘elchixona’, ناتس [م[ز zemestān ‘qish’, ل [د del ‘qalb’, ‘yurak’, ‘dil’.  So‘z oxirida undosh harflardan so‘ng hā-ye havvaz harfining so‘z oxiridagi ﻪ yoki alohida ه shakllari yozilib, u qisqa e unlisini ifodalaydi. Fors tili grammatikasida h tovushini ifoda etmagan hā-ye havvaz ning bu ko‘rinishini ظوفل <م ریغیاه hā-ye γayr-e malfuz ( h tarzida talaffuz etilmaydigan ho-ye havvaz) deyiladi. هدنس [یو[[ن nevisande ‘yozuvchi’, ه [نا[خ xāne ‘uy’, ه [مان [زور ruznāme ‘gazeta’.  3. So‘z boshida qisqa o unlisi alef harfining ustiga satr ustki –ُ - belgisini qo‘yish orqali ifoda etiladi. Fors tili grammatikasida bu belgi piš (old, oldida degan ma’noda) deb ataladi. Bunda alef butunlay talaffuz etilmay, faqat vositachi rolini bajaradi. Masalan: ق [ف[ا ofq ‘ufq’, غلا [[ا olāγ ‘eshak’, قات [ا otāq ‘xona’.  Qisqa o unlisi so‘z o‘rtasida o‘zidan oldin kelayotgan undosh harfning ustiga piš belgisini qo‘yish orqali ifodalanadi. Masalan: رن [ه honar ‘san’at’, ن [خا[[ن nāxon ‘tirnoq’, رت [[ش šotor ‘tuya’.

DAVOMI......  Ba’zi hollarda so‘z o‘rtasida qisqa o unlisi vāv harfi orqali ham ifodalanadi. Masalan: دو[خ xod ‘o‘z (o‘zlik olmoshi)’, ک [ارو [خ xorāk ‘taom’, ‘ovqat’, ‘yemish’ , ن [درو [خ xordan ‘emoq’, ‘ichmoq’, دی [ش [رو [خ xoršid ‘quyosh’.  So‘z oxirida undosh harflardan so‘ng vāv harfining so‘z oxiridagi و yoki alohida و shakllari yozilib, u qisqa o unlisini ifoda etadi. Fors tili grammatikasida v tovushini ifoda etmagan vāv ning bu ko‘rinishini <ﻪ<لود <ع<م واو vāv-e ma’dule ( v tarzida talaffuz etilmaydigan vov harfi) deyiladi: و [[[ ت to ‘ sen’, ود do ‘ ikki’.  Fors tili leksikasiga kirgan ع ayn bilan boshlanuvchi arab so‘zlarida diakritik belgi ‘ayn harfining osti yoki ustiga qo‘yilib, o‘rniga ko‘ra a , e yoki o tarzida talaffuz qilinadi. Bunda ayn talaffuz etilmay, alef kabi yordamchi vazifasini bajaradi. Masalan: فلع ‘ alaf ‘o‘t’, ‘maysa’ , ت [رامع ‘ emārat ‘imorat’, ‘bino’, رذع ‘ ozr ‘uzr’.  4. Undosh tovushdan so‘ng unli bo‘lmasa, ya’ni bo‘g‘in yopiq bo‘lsa, bo‘g‘in oxiridagi undosh harf ustiga kichik yumaloq – ْ-- belgi qo‘yiladi. Buni fors tili grammatikasida sokun (tinchlik, to‘xtash degan ma’noda) deyiladi. Masalan: گنه ْر[[ ف farhang ‘madaniyat’, ‘lug‘at’, اصت ْ[ق[اد eqtesād ‘iqtisod’.  Yuqoridagi so‘zlarda sokun birinchi so‘zning r harfi ustiga, ikkinchi so‘zning esa q harfi ustiga qo‘yilib, ulardan so‘ng unli tovush yo‘qligiga va bo‘g‘in yopiqligiga ishora qiladi.

QISQA UNLILAR Tovushlar Belgilar Nomlari So‘z boshi So‘z o‘rtasi a َع َا Mَ zabar e ِع ِا Mِ zir o ُع ُا Mُ piš Qisqa unlilarning yozuvdagi ifodasi

3-TOPSHIRIQ  ناریا -ERON-E-RON  روشک -KESHVAR-KESH-VAR  یلیخ -XILIY-XI-LIY

4-TOPSHIRIQ  [شیب [ن [آ [خ [یرات و د [شابیم ی [میدق ی [لیخ روشک [ناریا رد لیلد ن [یدب .دراد [لا [س د [صناپ و رازه ود زا [یلیخ ف [لت [خم یاه هاگشیامن و هزوم گرزب یاهرهش ، [ناد [مه ، [ناهفصا ،زاریش یاهره [ش رد لاثم . [تسا دایز ی [خیرات یاه هزوم نارهت ر [هش ر [د ه [تبلا و د [هشم ،زیرب [ت هتسجرب [ناگدنیامن یاه هرب [قم ، [نوگانوگ یرنه راثآ و یاه ه [سردم و ناریا [فورعم [نویناحور و تایبدا هجوت ه [شی [مه یرامعم راثآ [ن [آ .ت [سا دایز ی [لیخ ی [میدق .دن [کیم بلج دوخ هب ار ناتسیروت 

5- TOPSHIRIQ  TARJIMA  Eron juda qadimgi mamlakat va yen tarixi ikki ming besh yuz yildan ortiq. Shuning uchun katta shaharlarda juda ko'p muzeylar va ko'rgazmalar mavjud. Masalan, Shiraz, Isfahon, Hamedan, Eron, Tabriz, Mashhad shaharlarida va, albatta, Tehron shahrida muzeylar va tarixiy san'at asarlari, turli xil, taniqli adabiyot vakillari va dunyoga mashhur Eron va eski maktab maqbaralari juda ko'p. Arxitektura qurbonligi har doim sayyohlarning e'tiborini tortadi.

6-TOPSHIRIQ  TRANSKRIPSIYA  ERON KESHVARE XILIY QADIMIY MEBOSHED VA TARIXI ON BESH AZ DU XAZORE VA PONSOD SOL DORAD. BADIN DAR SHAHRIHOYI BUZURG MAVZE VA NAMOESHGOHE HOYI MUXTALIFIXILIY ZIYOD AST. MASALAN DAR SHAHRIXOYI TABRIZ, ISFAHON, HAMADON, SHEROZ, MASHHAD, VA ALBATTE DAR SHARI TEHRON MAVZEHOYI TARIXIY VA OSORI XAZORI GUNAGUN,MAQBARE XOYI NAMOYONDAGONE BARJASTE ADABIYOTE VA RUHONIYUN MARUFE ERON VA MADRASOYI QADIMIY XILIY ZIYOD AST. OM OSORE MAMURE XAMESHE TUJE TURESTON RO BE XUD JALB MEKANAD.

Похожие

Ундош фонемалар Айн, Ғайн

Форс тили ундош фонемалари Бе, пе, те

Форс тилида “Айн” товушини билдирувчи ҳарфлар

Форс тили ”Ҳамза” белгиси ҳақида

”Tashdid” alomati haqida ma’lumot (форс тили)