So’z birikmasida so’zlarning o’zaro birikish usullari - Лингвистика - Презентации

So’z birikmasida so’zlarning o’zaro birikish usullari

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

269.548828125 KB

Mavzu: SO’z birikmasida so’zlarning o’zaro birikish usullari Sinf: 8 Fan: ona tili

a)Ta’limiy maqsad: o’quvchilarga so’z birikmasida so’zlarning o’zaro birikish usullari haqida tushuncha berish; b)Tarbiyaviy maqsad: tabiatni asrash, do’stlik tuyg’ularini shakllantirish; c)Rivojlantiruvchi maqsad: ifodali o’qish ko’nikmalarini rivojlantirish; Dars turi: Aralash Dars uslubi: Suhbat, munozara, guruhlarda ishlash Dars jihozi: Darslik, tarqatmalar, “kredit kartochkalari”

I.Tashkiliy qism Salomlashish; Davomatni aniqlash; Sinf xonasi va o’quvchilarning darsga tayyorgarligini tekshirish. II.O’tilgan mavzuni so’rash: O’qituvchi o’tilgan mavzuni so’rashda guruhlararo musobaqa tashkil etdi. Besh daqiqa ichida so’z birikmasi tuzib tobe va hokim so’zni topish. Masalan: Xalqning kuch-qudrati, millatimiz faxri, chiroyli gapirmoq, ifodali so’zlamoq. Bu o’yin shu tariqa davom etadi. Natijfda gap ichida so’z birikmalari ishtirok etadi. G’olib guruh rag’batlantirilib, taqdirlanadi. Yangi mavzuning bayoni. III.Yangi mavzu o’tishdan oldin o’qituvchi guruhlar ishtirokiga qarab “Bilimlar banki” ning “Kredit kartochkalari” berib borishini e’lon qiladi. Kartochkalarga “5” , “4” , “3” raqamlari yozilgan. Darslikdagi nazariy ma’lumotlar izohlanadi. So’z birikmalari tarkibidagi tobe va hokim so’zning hech qanday qo’shimchasiz, faqat ohang va ma’nosiga ko’ra bog’lanishi bitishuv deyiladi: chiroyli gapirmoq , ishchan o’quvchi , tez termoq Tobe so’zning hokim so’zga tushum, jo’nalish, o’rin-payt va chiqish kelishigi qo’shimchalari yoki ko’makchilar yordamida bog’lanishi boshqaruv deyiadi: g’alaba uchun kurashmoq, Til bayramini nishonlamoq Do’stlarni hurmat qilmoq Telefon orqali gaplashmoq Tobe so’zning hokim so’zga qaratqich kelishigi qo’shimchalari yordamida, hokim so’zning esa tobe so’zga egalik qo’shimchalari yordamida bog’lanishi moslashuv deyiladi. Kitobning muqovasi Xonalarning kattasi (Kodoskopdan mavzuga oid ma’lumotlar ko’rsatiladi)

1. Tashkiliy qism 2 daqiqa 2. O`tgan mavzuni so`rash 8 daqiqa 3.Yangi mavzuni bayoni 20 daqiqa 4.Mustahkamlash 10 daqiqa 5.Baholash 3 daqiqa 6.Uyga vazifa berish 2 daqiqa

I guruh II guruh III guruh Erta turmoq Bog’ga kirmoq Nazirjonning do’stlari Katta xona Uydan chiqmoq Maktabimizni ng jamoasi Oltin uzuk O’quvchiga e’tibor IV.Yangi mavzuni mustahkamlash. 60-mashq (Doskada bajariladi) Har bir guruhdan bittadan o’quvchi chiqib, so’z birikmalari dagi so’zlarning birikish usullarini topib, izohlaydi. Boshqaruv: choynakdan kattaroq, qalam bilan chizmoq Moslashuv: o’quvchining sovg’asi kitobning muqovasi Bitishuv: chiroyli so’zlamoq sekin ishlamoq 61-mashq (Mustaqil bajariladi) “ Kim chaqqon-u, kim g’olib?” o’yini asosida so’z birikmalari birikish usuliga ko’ra ajratiladi. I guruh II guruh III guruh Erta turmoq Bog’ga kirmoq Nazirjonning do’stlari Katta xona Uydan chiqmoq Maktabimizning jamoasi Oltin uzuk O’quvchiga e’tibor

62-mashq ( mustaqil bajariladi) Boshqaruv, moslashuv va bitishuv usullari bilan so’z birikmalarini hosil qilish va gaplar tuzish. Masalani yechmoq (Boshqaruv) Do’stim berilgan masalani yechdi. Shahrimizning ko’chalari (Moslashuv) Shahrimizning ko’chalari toza va ozoda. Qizil olma (Bitishuv) Biz qizil olmalarni terdik. 63-mashq. (og’zaki bajariladi) 63-mashqda berilgan “Ona yurt sog’inchi” matni tahlil qilinadi. So’z birikmasida so’zlarning o’zaro birikish usullari yuqoridagi matnda berilgan birikmalar orqali tushuntiriladi. So’z birikmasida so’zlar moslashuv, bitishuv, boshqaruv usullari orqali birikishi ta’kidlanadi. Ifodali o’qish mashqi o’tkaziladi. Bunda o’quvchilarning o’qish tezligi va ifodali o’qish malakasi tekshiriladi. Hamid Olimjonning “O’zbekiston” she’ri o’qiladi:

Vodiylarni yayov kezganda Bir ajib his bor edi menda. Chappar urib gullagan bog’in, O’par edim vatan tuprog’in. O’quvchilar o’zlari yod olgan she’rlaridan na’munalar aytishadi. Guruhlarga bittadan gap tuzish va so’z birikmalarini belgilash topshiriladi. Gaplarning tarbiyaviy tomoniga e’tibor qaratiladi. Darsning tarbiyaviy maqsadi amalga oshiriladi. Na’muna: I guruh Til – ko’ngil xazinasining kaliti. So’z birikmasi: xazinasining kaliti ko’ngil kaliti

II guruh Til bilmoq – el bilmoq. So’z birikmasi: til bilmoq el bilmoq III guruh Tilga e’tiborsiz – elga e’tiborsiz. So’z birikmasi: Tilga e’tiborsiz Elga e’tiborsiz Barakalla o’quvchilar! Til bayramini nishonlash yodingizdan chiqmabdi. O’quvchilar tomonidan til haqida she’rlar, maqollar aytiladi. V. Darsni yakunlash va o’quvchilarni baholash. Savollar. 1.So’z birikmasida so’zlarni bog’lashga xizmat qiluvchi vositalar qaysilar? Misollar bilan izohlang. 2.So’z birikmasi tarkibidagi hokim va tobe so’zlarning o’zaro birikishi necha usul bilan yuz beradi? 3.Bitishuv, boshqaruv va moslashuv birikuviga misollar keltiring. Yakunlash qismida: Guruhlar rasm asosida og’zaki matnlar tuzishib, so’z birikmalarini topishadi. “Kredit kartochkalari” jamlanadi, g’olib guruhlar aniqlanib, rag’batlantiriladi. Vi.Uyga vazifa. 64-mashq. Bitishuv, boshqaruv va moslashuv usullari bilan birikkan so’z birikmalarining har biriga 5 tadan misol yozing.

Похожие

So’z birikmasi sintaksisi

O’zbek tilshunosligida so’z birikmalarining formal-funksional tahlili

So’z turkumlari

Frazeologizm

Alohida so’z turkumlari yoki oraliqdagi so’z turkumlari