O‘zbek va rus tillarida yordamchi so‘z turkumlarining qiyosiy tahlili - Лингвистика - Презентации

O‘zbek va rus tillarida yordamchi so‘z turkumlarining qiyosiy tahlili

Загружено в:

08.07.2024

Скачано:

0

Размер:

827.1318359375 KB

Mavzu: O‘zbek va rus tillarida yordamchi so‘z turkumlarining qiyosiy tahlili

Gap tarkibidagi so‘zlarni va qo‘shma gap tarkibidagi sodda gaplarni bir-biriga bog‘laydiBog‘lovchilar Ot, olmosh, harakat nomi va sifatdoshlardan keyin kelib, ularni hokim so’zga tobe yo’l bilan bog’lash uchun xizmat qiluvchi yordamchi so’zlar Ko‘makchilar Ayrim so‘z yoki butun gap mazmuniga qo‘shimcha ma’no yuklash uchun xizmat qiladi YuklamalarBog‘lovchilar Ko‘makchilar YuklamalarYordamchi so‘z turkumlari

Bog‘lovchilar 5 4 321 Gap tarkibidagi so‘zlarni va qo‘shma gap tarkibidagi sodda gaplarni bir-biriga bog‘laydi Qo‘llanilishiga ko‘ra yakka bog‘lovchilar ( va, ammo, chunki ) takroriy bog‘lovchilar ( dam…, dam; yo…,yo ) Teng bog‘lovchilar biriktiruv bog‘lovchilari, zidlov bog‘lovchilari, ayiruv bog‘lovchilari, inkor bog‘lovchilariVazifasiga ko‘ra teng bog‘lovchilar va ergashtiruvchi bog‘lovchilar Ergashtiruvchi bog‘lovchilar aniqlov bog‘lovchilari, sabab, maqsad bog‘lovchilari, shart bog‘lovchilari1 2 3 4 5

Ko‘makchilar 4 321 Gapda vosita, maqsad, sabab, vaqt, makon kabi sintaktik munosabatlarni ifodalash uchun qo‘llanadigan soz‘lar Ko‘makchi o‘zi bog‘lanib kelgan so‘zdan keyin kelib, so‘zlar orasidagi birgalik,payt,sabab, maqsad kabi munosabatni ifodalashga xizmat qiladi Sof ko‘makchilar mustaqil ma’no anglatmaydiKo‘makchilar ikki turga bo‘linadi: 1. Sof ko‘makchilar 2. Vazifadosh ko‘makchilar1 2 3 4

Yuklamalar 4 32 1 Ayrim so‘z yoki butun gap mazmuniga qo‘shimcha ma’no yuklash uchun xizmat qiladi Tuzilishiga ko‘ra: 1. Qo‘shimcha yuklamalar 2. So‘z yuklamalar So‘z yuklamalar: axir, faqat, xuddi, nahotki, hatto, hattoki,hamQo‘shimcha yuklamalar: -mi,-chi, -a (-ya),-da, -u (-yu),-oq, (-yoq) -gina (-kina,-qina)1 2 3 4

Добавить изображение YODDA TUTING!! ! Ko‘makchilarn ing asosiy xususiyatlari haqida

1. Sof ko‘makchilar: (bilan, uchun, kabi, sari, singari, sayin uzra, qadar, yanglig‘) Bunday ko‘makchilar urg‘u olmaydi. Urg‘u ko‘makchidan oldingi so‘zning oxirgi bo‘g‘iniga tushadi.

1. Vazifadosh ko‘makchilar: (Ot turkumiga oid so‘zlar) old, o‘rta, yon, orqa, ket, ich, ust, tepa, ost, tag, ora, bosh, o‘rin, qosh, yoqa, ro‘para, tomon, tashqari, bo‘yi, chamasi, holda, yo‘sinda.

Vazifadosh ko‘makchilar: (Ravish turkumiga oid so‘zlar) oldin, avval, so‘ng, keyin, burun, ilgari, beri, buyon, asosan, binoan.

Vazifadosh ko‘makchilar: (Fe’l turkumiga oid so‘zlar) qarab, qaraganda, ko‘ra, tortib, degan, deydigan, osha, bo‘ylab, yarasha, qaramasdan, qaramay, qarata.

Vazifadosh ko‘makchilar: (Sifat turkumiga oid so‘zlar) sababli, tufayli, qarshi, chog‘li, doir, muvofiq, o‘zga, boshqa.

Bilan (-la, -ila) ko‘makchisi birgalik, vosita, tez bog‘lanish, payt, ish harakat obyekti, holat, maqsad ma’nolarini bildiradi: Ukasi bilan keldi. Qalam bilan yozdi. Eshik ochilishi bilan kirishdi. Tuni bilan uxlamadi. Baxtiyorlik bilan jilmaydi.

Uchun (-chun) ko‘makchisi maqsad, sabab, atash ma’nolarini ifodalaydi: Bolalar uchun qurildi. O‘qimagani uchun bilmadi. Sen uchun oldim. Yordamingiz uchun rahmat.

Kabi, singari, yanglig‘, misoli ko‘makchilari o‘xshatish, qiyoslash ma’nolarini ifodalaydi: Shamol kabi yeldi. Cho‘l singari bepoyon. Oy yanglig‘ chiroyli.

Sayin ko‘makchisi payt, izchillik, davomiylik ma’nolarini ifodalaydi: Sovuq kun sayin kuchaydi. Sari, yoqalab ko‘makchilari yo‘nalish ma’nosini ifodalaydi: Dala sari ketdi. Daryo yoqalab yurdi.

Sababli, tufayli ko‘makchilari aloqadorlik, sabab ma’nosini ifodalaydi: Chaqirilmaganligi sababli kelmadi. Orqali ko‘makchisi vosita ma’nosini ifodalaydi: Pochta orqali jo‘natildi.

T/R Ko‘makchi Ma’nosi 1. Chog‘li, chamasi Chama, taxmin 2. Osha, bo‘ylab Makon bo‘ylab sodir bo‘lish 3. Bo‘yicha Moslik 4. Uzra Biror sath bo‘ylab yo‘nalish 5. Ichra Biror predmetning ichida sodir bo‘lish 6. Degan Atash 7. Bo‘yi Davomiylik 8. Haqida (to‘g‘risida) Fikri qaratilgan predmet

T/R Ko‘ makchi Ma’nosi 1. Tomon Yo ‘ nalish 2. Qadar Chegara 3. Ko‘ ra Sabab, ta’kidlash, qiyoslash 4. Qarshi Zidlik 5. Qarab, qarata Yo‘nalish, o‘ lchov 6. Qaraganda Ta’kidlash, qiyoslash 7. Qaramasdan, qaramay To‘ siqsizlik 8. Yarasha Moslik 9. Doir Aloqadorlik 10. Asosan, binoan Tayanch 1. Jo‘nalish kelishigidagi so‘zlar bilan qo‘llanadigan ko‘makchilar

Uy tomon ketdi. Kechga qadar kutib o‘tirdi. Uning topshirig‘iga ko‘ra yetib kelishdi. Bilimiga qarab baho qo‘yiladi. Uning qarshiligiga qaramay vazifa bajarildi. Shu fikrga asosan qaror qilishdi. Odamlarga qarata nutq so‘zladi.

Qaratqich kelishigidagi so‘zlar bilan qo‘llanadigan ko‘makchilar Old, o‘rta, yon, orqa, ket, ich, ust, tepa, ost, tag, ora, bosh, o‘rin, qosh, yoqa, ro‘para. Uy oldida to‘xtadi. Bog‘ ichiga kirib ketdi. Devor orasida qolib ketdi. Ko‘cha o‘rtasida ketyapti. Ko‘prik boshida kutib turibdi.

Klaster Ikki qismlik kundalik Uchinchisi ortiqcha TestKrossvord Metodika QR kodli topshiriq Ko‘makchi old …qadar… klaster 36 13 22 120F10 01 0203 01

Topishmoqlar Qalam bilan yozamiz, Men bilan sen yozamiz. Bunda ikki «bilan» bor. Bir-biridan farqi bor, Тoping, qanday farqi bor? (Birinchi bilan - ko‘makchi, ikkinchisi - bog‘lovchi)

Topishmoqlar Shu so‘zi uchun, bilan, Uchun ham shuning bilan Qachon bo‘lar bog‘lovchi? Misol topib ayting-chi? Bilan, uchun so‘zlari Qachon bo‘ladi -chun, -la? O‘ylab toping misollar Qo‘llansin -chun hamda –la (Bilan, uchun so‘zlari -la, -chun tarzida)

FE’L TURKUMIGA OID: qarab, … OT TURKUMIGA OID: old, … SIFAT TURKUMIGA OID : muvofiq, … RAVISH SO‘Z TURKUMIGA OID: oldin, … Foydalanish uchun so‘zlar: qarab, qaraganda, ko‘ra, tortib, degan, deydigan, osha, bo‘ylab; oldin, avval, so‘ng, keyin, burun, ilgari, beri, buyon, asosan, binoan; old, o‘rta, yon, orqa, ket, ich, ust, tepa, ost, tag, ora, bosh; sababli, tufayli, qarshi, chog‘li, doir, muvofiq, o‘zga, boshqa. Vazifadosh ko‘makchilar: “ Ayro qalam” usuli

2-topshiriq: Savol: Sari, yoqalab ko‘makchilari qanday ma’nosini ifodalaydi? Javob: Sari, yoqalab ko‘makchilari yo‘nalish ma’nosini ifodalaydi. Masalan: Daryo yoqalab yurdi.1-topshiriq: Savol: Bilan (-la, - ila) ko‘makchisi qanday ma’nolarni bildiradi? Javob: Bilan (-la, -ila) ko‘makchisi birgalik, vosita, tez bog‘lanish, payt, ish harakat obyekti, holat, maqsad ma’nolarini bildiradi. Masalan: Qalam bilan yozdi. “ Aylana qalam” usuli

VAFIZADOSH KO‘MAKCHILAR … BOG‘LOVCHILAR … YUKLAMALAR …SOF KO‘MAKCHILAR: …QR kodli topshiriq: Audioni tinglang va yordamchi so‘z turkumlarini toifalang.

E’tiboringiz uchun rahmat!

Похожие

O‘zbek tilida vazifadosh so‘zlar

Hozirgi o‘zbek tilida qo‘shma fe’l yasalish qoliplari

Yordamchi so’zlar

Olmosh so‘z turkumi

Bo’g’in va urg’u