Нутқни тушунишни текшириш - Лингвистика - Презентации

Нутқни тушунишни текшириш

Загружено в:

01.03.2024

Скачано:

0

Размер:

294.490234375 KB

Нутқни тушунишни текшириш

НУТҚНИ ТУШУНИШ фонемалар ни идрок этиш сўзларни таниб олиш қаратилган нутқнинг маъноси ўртасидаги бғлиқликни англаш сўзлар, иборалар ўртасидаги бғлиқликн и англаш сўзларнинг маъносини тушуниш01 0D 11 05 17 18191A 03 12 04 05 13 19 1B1E 14 18191A 06 190B 1B 06 18 13 03

Нутқнинг импрессив томонини ўрганишга киришишдан олдин, логопед текширилаётган боланинг физиологик эшитиш қобилиятини нормадалигига ишонч ҳосил қилиши керак. Физиологик эшитиш қобилияти нормадалиги аниқлангандан сўнг логопед фонематик идрокни текширади.

НУТҚНИ ТУШУНИШНИ ТЕКШИРИШ Сўзларни тушуниш даражасини текшириш Гапларни тушунишни текшириш Грамматик шаклларни тушунишни текшириш Матнни тушунишни текшириш 0102 0A0B 0D 0A 12 0A 0A 12 0C 0A0B 0A09 1505 0A0B 0A

Сўзларни тушуниш даражасини текшириш 1. Бола логопед номлаган нарсаларни кўрсатиши керак.Бу топшириқнинг енгилроқ шаклида болага айтилган сўзларнинг расмлари олдида кўрсатилган бўлади – чақмок, қўлқоп, шапка, чумоли ва бошқалар . 2.Болага бир нечта расмлар тақдим этилади (3-4-5) ва чумоли, эшкак ва ҳк қаерда каби саволлар берилади 3.Боланинг олдига 6-8 расм қўйилади ва у кетма-кет 2-3 нарсани кўрсатиши керак>: "Стакан, китоб, қалам, қўлқоп, апрон ва тўр қайерда?". Бундан ташқари қуйидаги техникадан фойдаланишмумкин: логопед боланинг кўрув доирасида бўлмаган нарсаларни кўрсатишни сўрайди: "Кўзни, қулоқни, бурунни кўрсат26 0A 142B 0A 2D 1B 2F 2E 1B 31 05 04 04 1B 0A

• жуфт жуфт расмлар тақдим этилади. Масалан: битта расмда ўқувчи китоб ўқияпти, бошқа расмда - китоб. Логопед "ўқиш" сўзини айтади - бола мос келадиган расмни кўрсатиши керак .Ҳаракат сўзларни тушунишини текшириш 24 04 04

Турли хил лекцик типдаги сўзларни танлашни ўз ичига олган турли хил вазифалар: синонимлар, антонимлар, полисемантик сўзлар ушбу тил қобилиятини аниқлашга қаратилган. Бундай вазифаларни тўғри бажариш учун нутқни тушунишнинг юқори даражаси талаб қилинади, бунда нутқ ва ақлий операциялар кўпроқ ўзаро таъсир қилади.

Гапларни тушунишни текшириш Нутқни тушунишни ўрганиш учун энг кенг тарқалган усуллардан бири бу турли хил мураккабликдаги оғзаки кўрсатмаларни бажаришдир. Болага аввал алоҳида, сўнгра уларнинг кетма-кетликларини бажариш таклиф қилинади: масалан, "ешикни оч", "қарсак чал", "бўрни деразага қўй", "столга гул идишини қўй."

Мантиқий-грамматик тузилишни тушунишда қийинчиликларни аниқлаш учун А.Р. Лурия томонидан ишлаб чиқилган учта вариантни ўз ичига олади: 1. Болага кетма кет айтилган 2та предметни кўрсатиш топшириғи берилади. қалам — калит; 2. «Калит билан қаламни кўрсат» (бу ҳолатда флектив муносабатларга таяниш керак). 3 . «Калитни қалам билан кўрсат» (бу ҳолда, сизнинг ҳаракатларингизни жумладаги сўзларнинг тартибига зид равишда мантиқий ва грамматик муносабатлар тизими билан шартлаш керак.).2627282829 2A 1B 01 4207 06 2F27284322 3612 03 2E 2728 18 18 1C 0A

• Мантиқий-грамматик муносабатларни тушуниш бошқа вазифалар билан хам аниқланади. Масалан, болага ит ва ит билан аёл тасвирланган жуфт расмлар тақдим этилади; мотоцикл ва мотоциклли одам. Бола итнинг эгаси, мотоцикл эгаси қаерда эканлигини кўрсатиши керак. • Импрессив аграмматизмнинг янада нозик белгиларини аниқлаш учун болалар учун мураккаб топшириқлар берилади. Масалан, "Карим Фаридни урди. Урушкок ким? ”; “Салим Нишондан узунроқ. Менга Салимни кўрсат. (Тегишли расмлар келтирилади.)

Жумлаларни тўғирланг: • Эчки қизга ем келтирди. Гапларни ўқиб саволларга жавоб беринг: • Каримни Малика кутиб олди. Ким келди? Невара бобосини кузатди. Ким кетди? • Жумлаларни тўғирланг: Сув ўсимлик билан озиқланади. • Жумлани тугаллаш вариантини аниқланг: Қушлар иссиқ ўлкаларга учиб кетишди, чунки ..... · Дарахтлар куртаклай бошлади; · олмахонлар бекинишди; · кузги совуклар бошланди; 2. 2та жумладан тўғрисини танла: · Қуёш чиқди, чунки иссиқ бўлди. Иссиқ бўлди, чунки қуёш чиқди.

Грамматик шаклларни тушунишни текшириш • Текширилаётган болалар нутқининг ўзига хос хусусиятларидан бири бу фаол ва пассив нутқ ўртасидаги тафовут (баъзи ҳолларда жуда аниқ). Улар орасида болалар фаол лугъати чекланган миқдордаги сўзлардан иборат, пассив лугъат анча ривожланган ва кундалик нутқни тушуниш, биринчи қарашда, қийинчилик туғдирмайди. Шунинг учун, текшириш пайтида экспериментал вазият яратилиши керак, унда топшириқларни бажариш оғзаки жавоб бериш зарурати бўлмаслиги зарур. Болаларга оғзаки кўрсатмаларга мувофиқ ҳаракат қилиш тавсия этилади, агар бола берилган грамматик шаклларни яхши тушунса топшириқларни тўғри бажаради

Отларнинг якка ва кўплик шаклларини тушунишни ўрганиш учун бир ёки бир нечта ўхшаш объектлар тасвирланган расмлар тўпламидан фойдаланилади. Суратлар жуфт бўлиб тақдим этилади. Предметлардан ҳам фойдаланиш мумкин

Матнни тушунишни текшириш Матнни тушунишсўзларнинг маъносини тушунишни, яъни сўзлар ва воқелик ҳодисалари ўртасида объектив боғлиқликни ўрнатиш сўзлар ўртасидаги боғлиқликни хосил бўлиши; жумлалар ўртасидаги боғлиқликни хосил бўлиши матн қисмлари ўртасидаги боғлиқликларни хосил бўлиши (абзацлар, боблар).3F 03 1819 03 1819 36 12 19 18 19 1B 3D 2502 19 1B 3D 13 190B 1B 3D 30141B1A 1B

матнга ёки унинг алоҳида қисмларига саволлар тузиш; матнни сўзлаб бериш режасини тузиш; матн мазунини эркин сўзлаб бериш; янги сўзларнинг маъносини тушунтириш; айрим жумлаларни тўғри интонация билан айтиш.

Нутқи ривожланмаган болаларда матнни тушуниш хусусиятларини аниқлаш учун матнни қайта тузиш билан боғлиқ турли хил вазифаларни таклиф қилиш мумкин. Ушбу турдаги энг оддий вазифа матннинг хронологик кетма-кетлигини тиклаш вазифаси бўлиши мумкин. Дастлабки матн (мураккаблиги бўйича дастурдаги талабларга жавоб беради) нисбатан тугалланган семантик сегментларга бўлинади. Алоҳида карталарда чоп этилган ва тасодифий тартибда аралаштирилган бу парчалар ўқувчиларга тақдим этилади. Ўқувчилар уларни диққат билан ўқиб чиқиб, асл матнни қайта тиклайдиган тарзда жойлаштиши керак. Ушбу турдаги топшириқ учун оддий тавсифловчи матнлардан фойдаланилади.

• Вазифанинг яна бир тури бу деформатсияланган матн билан ишлаш. Ўқувчилар таркибни тақдим этишда мантиқий кетма-кетликни тиклашлари керак. Матн ва қуйидаги кўрсатмалар берилади: Сиз ўқийдиган ҳикоя нотўғри тузилган. Ҳикояни ташкил этадиган жумлалар нотўғри жойлаштирилган. Камчиликларни тузатиб, тўғри ёзинг.

Натижаларни таҳлил қилиш а) бола матнни керакли даражада тушуниши б) семантик ёки грамматик жиҳатдан тушуниш даражаларининг қай бирида камчиликлар кузатилади ? Шу каби жиҳатларга эътибор қаратиладиМатнни тушуниш14 0A 1614 03 1B 1C 03 16 1B06 0A 2506 04 3F14 03

Эътиборингиз учун раҳ м ат !!!

Похожие

Нутқнинг товуш томонини текшириш технологияси

Ёзма юридик нутқ

Нутқнинг коммуникатив сифатлари

Ёзма нутқнинг коммуникатив тавсифи

Фонетик воситаларни услубий қўллаш