Boshlang'ich sinflarda ona tili o’qitish tarixidan - Лингвистика - Презентации

Boshlang'ich sinflarda ona tili o’qitish tarixidan

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1244.5 KB

Free Powerpoint Templates Page 1Boshlang`ich sinflarda ona ti li o’qitish tarixidan BAJARDI :

Free Powerpoint Templates Page 2Reja: 1. Ona tili o’qitish metodikasi fanining predmeti va vazifalari. 2. Boshlang’ich sinflarda ona tili o’qitish metodikasi fanining asosiy bo’limlari. 3. Ona tili o’qitish metodikasi fanining boshqa fanilar bilan aloqadorligi. 4. Pedagogika, psixologiya, umumdidaktika, ona tili, o’zbek adabiyoti fanlari bilan aloqasi. Adabiyotlar:

Free Powerpoint Templates Page 3. Boshlang’ich sinflarda ona tili o’qitish metodikasi fanining asosiy bo’limlari.

Free Powerpoint Templates Page 4Ona tili o’qitish metodikasi – pedagogik va amaliy fan. CHunki u nazariyaga asoslanib o’quvchilarni o’qitish, tarbiyalash, o’stirishning amaliy vazifalarini bajaradi. Ona tili o’qitish metodikasi fani ta’lim berish sharoitida ona tilini egallash, ya’ni nutqni, o’qish va yozishni, fonetika, grammatika bilib olish jarayoni hisoblanadi. Ona tilidan ko’nikma va malakalarni shakllantirish, til xaqidagi fanning ilmiy tushunchalar sistemasini o’zlashtirish qonuniyatlarini o’rganadi, til o’rganishning eng qulay metod va usullarini izlaydi.

Free Powerpoint Templates Page 5Ona tili o’qitish metodikasi amaliy fan sifatida uch vazifani bajaradi: Nimani o’qitish kerak? savoliga javob beradi, ya’ni boshlang’ich sinf uchun dasturlar ishlab chiqadi, darslik va o’quv qo’llanmalarni yaratib beradi. Ularning samaradorligi va muvofiqligini doimiy tekshirib boradi. Qanday o’qitish kerak? savoliga ta’lim berishning metodlari, metodik usullar, mashqlar sistemasi, qo’llanmani tatbiq etish tavsiyanomalarini, yozma ish, amaliy ishlar sistemasini, dars, uning turlarini ishlab javob beradi. Nega xuddi mana shunday o’qitish kerak? Bunda ilmiy nuqtai nazardan eng foydali metodlarni o’rganish, tanlash, asoslash, tavsiyalarni eksperimental tekshirish vazifalarini bajaradi.

Free Powerpoint Templates Page 6Ona tili o’qitish metodikasi fanining predmeti va vazifalari. Ona tili o’qitish metodikasi ta’limning turli bosqichlarida o’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini aniqlaydi, o’qitishning muvaffaqiyati va kamchiliklarini belgilaydi, sababini izlaydi, uni bartaraf etish usullarini topadi. Nutqiy va orfografik tipik xatolarni tekshiradi, uni oldini olish chora tadbirlarini belgilaydi. Ona tili ta’lim tizimining barcha bosqichlarida o’rgatiladi. Maktabgacha tarbiya muassasalarida, asosan bolalarning nutqini o’stirish nazarda tutiladi. Boshlang’ich sinfda o’quvchilar nutqini o’stirishdan tashqari, ona tilidan elementar nazariy tushunchalarni amaliy o’zlashtirishlari ham nazarda tutiladi.

Free Powerpoint Templates Page 7Ona tili o’qitish metodikasi fani to’rt bo’limni o’z ichiga oladi: 1. Savod o’rgatish metodikasi, ya’ni elementar o’qish va yozishga o’rgatish. Bolalarga savod o’rgatish pedagogikadagina emas, balki ijtimoiy hayotda ham juda jiddiy qo’yilgan masalalardandir. CHunki xalqning savodxonligi ozodlik uchun, siyosiy onglilik uchun, madaniyat uchun kurash qurolidir. Mustaqil respublikamizda har bir kishining savodxon bo’lishiga alohida e’tibor berilmoqda. 1-sinfga qadam qo’ygan bolalarga barcha o’quv qurollarining sovg’a qilinishi prezident I. Karimovning kelajak avlodning savodxon, yuksak madaniyat egasi bo’lib etishishlari uchun g’amxo’rlikning bir namunasidir.

Free Powerpoint Templates Page 82.O’qish metodikasi. Boshlang’ich sinflarda o’qish fanining vazifasi birinchi navbatda bolalarni tez (me’yorida), to’g’ri, ongli va ifodali o’qish malakalari bilan qurollantirish hisoblanadi. 3.Grammatika va imlo metodikasi. Bu bo’lim elementar to’g’ri yozuvga va husnixatga o’rgatishni, grammatik tushunchalarni, boshlang’ich imlo malakasini shakllantirishni o’z ichiga oladiOna tili o’qitish metodikasi fani to’rt bo’limni o’z ichiga oladi:

Free Powerpoint Templates Page 94.O’quvchilar nutqini o’stirish metodikasi. Bu bo’lim boshlang’ich sinflarda alohida o’rin tutadi. Bolalar birinchi marta tilni, nutqni o’quv fani sifatida anglaydilar. ular xohlagan va qiziqarli narsalarnigina emas, balki zaruriy narsa va hodisalar haqida o’ylab, rejali nutq tuzish zarurligini ham tushuna boshlaydilar. Ular o’zining grafik formasi bilangina emas, balki leksikasi, sintaktik va morfologik formasi bilan ham og’zaki nutqdan farq qiladigan yozma nutqni egallaydilar. Metodika bolalarning nutqini boyitishni, sintaktik va bog’lanishli nutqini o’stirishni ham ta’minlashi kerak.Ona tili o’qitish metodikasi fani to’rt bo’limni o’z ichiga oladi:

Free Powerpoint Templates Page 10Dunyoni bilish nazariyasi ona tili o’qitish metodikasi fanining metodologik asosi hisoblanadi. Metodikaning amaliy ahamiyati o’quvchilarning til boyligini har tomonlama to’liq bilib olishlarini ta’minlashdir. Buning uchun biz quyidagilarni yodda tutishimiz lozim: til kishilar o’rtasidagi aloqaning zaruriy vositasidir, tilsiz jamiyatning yashashi mumkin emas; tilning aloqa vositasi sifatidagi ahamiyati uzluksiz ortib boradi; maktabning vazifasi tilni aloqa – kishilar orasidagi munosabatning rivojlangan nozik quroliga aylantirish hisoblanadi. Til oqilona, mantiqiy bilish vositasidir; til birliklari va formalari yordamida bilish jarayonida umumlashtirish, tushunchani muhokama va xulosa bilan bog’lash amalga oshiriladi; til va nutq tafakkur bilan uzviy bog’lanadi; biz fikrni nutqda shakllantiramiz; tilni egallash va nutqni o’stirish bilan o’quvchining fikrlash qobiliyati ham o’sadi.Ona tili o’qitish metodikasi amaliy fan sifatida uch vazifani bajaradi:

Free Powerpoint Templates Page 11Metodik fan sifatida ona tili o’qitish metodikasi maktabda o’qitishning o’quvchilar nutqining yaxshi rivojlanishiga kafolat beradigan, tilni har tomonlama bilishning ijtimoiy rolini tushuntiradigan yo’llari bilan ta’minlashi kerak. Demak, nutq o’stirish maktabning muhim vazifasidir. Amaliyot kishi bilimining manbai va harakatlantiruvchi kuchi, haqiqat mezoni va bilim tojidir. Analitik-sintetik ishlar yordamida til ustida kuzatishdan umumiy xulosa chiqarishga, nazariy ta’rif va koidaga, shular asosida og’zaki va yozma turdagi jonli nutqiy aloqaga, to’g’ri talaffuzga o’tadilar. Ular kuzatish jarayonida bilib olgan, o’zlashtirgan qoidalarini amaliyotga tatbiq etadilar. ONA TILI O’QITISH

Free Powerpoint Templates Page 12Metodika bilish nazariyasidan tashqari, yaqin fanlar xususan, psixologiya, pedagogika ma’lumotlariga tayanadi. Pedagogik-psixologiya bilimlarning o’quvchilar tomonidan o’zlashtirilishini, ko’nikma va malakalarning shakllanish jarayonini tekshiradi. Metodika psixolingvistika bilan ham bog’liq. Metodikaga psixolingvistika nutq haqida, uni talab qiluvchi sabablar, nutq turlari, nutqni qabul qiluvchi signallar va boshqalar haqida ma’lumot beradi. SHuningdek, metodika, didaktika, umumiy pedagogika bilan ham o’zaro bog’liq. Ona tili o’qitish metodikasi ona tilining ma’lum qismini amaliy, ma’lum qismini nazariy egallashni nazarda tutadi. SHuning uchun ona tili – lingvistika metodikasining muhim asosi hisoblanadi.ONA TILI O’QITISH

Free Powerpoint Templates Page 13Ona tili o’qitish tamoyillari 5 ta: Til materiyasiga, nutq organlarining o’sishiga, nutq malakalarining to’g’ri rivojlanishiga e’tibor berish tamoyili. Nutq, til qonuniyatlariga, oz bo’lsa-da, e’tibor bermaslik amaliy nutq faoliyatini egallashga salbiy ta’sir ko’rsatadi. Masalan, fonetik ko’nikmalarga etarli e’tibor berilmasa, imloviy savodxonlikka putur etadi. Bu ta’lim tamoyili tildan olib boriladigan mashg’ulotlarda eshituv va ko’ruv ko’rsatmaliligini ta’minlashni va nutq organlarini mashqlantirishni (gapirib berish, ifodali o’qishni ichida, gapirishni) talab etadi. Til ma’nolarini (leksik, grammatik, morfemik, sintaktik ma’nolarini) tushunish tamoyili. So’zni, morfemani, so’z birikmasini, gapni tushunish borliqdagi ma’lum voqea-hodisalar o’rtasidagi bog’lanishni aniqlash demakdir. Til ma’nolarini tushunish tamoyiliga amal qilishning sharti tilning hamma tomonlarini, tilga oid barcha fanlar (grammatika, leksika, fonetika, orfografiya, stilistika) ni o’zaro bog’langan holda o’rganish hisoblanadi. Masalan, morfologiyani sintaksisga tayangan holdagina o’rganish, o’zlashtirish mumkin. Sintaksisni o’rganishda esa morfologiyaga suyaniladi, orfografiya, fonetika, grammatika, so’z yasalishiga suyanadi va h.k. So’zni morfemik tomondan tahlil qilish uning ma’nosini tushunishga yordam beradi. Tilning hamma tomonlari bir-biri bilan o’zaro bog’langan bo’lib, o’qitishda buni albatta hisobga olish kerak.

Free Powerpoint Templates Page 14Tilga sezgirlikni o’stirish tamoyili. Til – juda murakkab hodisa, uning tuzulishini, sistemasini fahmlab olmay turib, sal bo’lsa-da, uning qonuniyatlarini, o’xshashliklarini o’zlashtirmay turib uni yodda saqlab bo’lmaydi. Bola gaplashish, o’qish, eshitish bilan til materiallarini yig’adi, uning qonunlarini o’zlashtiradi. Natijada kishida tilga sezgirlik (til hodisalarini tushunish) xususiyati shakllanadi; tilni egallash mumkin emas. Nutqning ifodaliligiga baho berish tamoyili. Bu tamoyil til hodisalarining tushunmay turib savodli yozish, nutq madaniyati vositalarining xabar berish funksiyasini tushunish bilan bir qatorda, uning ifodalilik (uslubga oid) funksiyasini tushunishni, mazmuninigina emas, balki so’z va nutq oborotlarining, tilning boshqa badiiy-tasviriy vositalarining hissiy ottenkalarini ham tushunishni ko’zda tutadi. Bu tamoyilga amal qilish uchun birinchi navbatda, badiiy adabiyotlardan, shuningdek, tilning funksional-stilistik xususiyatlari aniq ifodalangan boshqa matnlardan foydalanish talab etiladi. Og’zaki nutqni yozma nutqdan oldin o’zlashtirish tamoyili. Bu tamoyil ham kishi nutqining rivojlanishiga ta’sir etadi va til o’qitish metodikasini tuzishda xizmat qiladi. Ona tili o’qitish

Free Powerpoint Templates Page 15XULOSA SHuni aytib o’tish kerakki, bog’lanishli nutq maktablarda alohida bo’lim sifatida o’rganilmaydi. U til fanining boshqa bo’limlari bilan bog’langan holda o’rganiladi.

Free Powerpoint Templates Page 16B о shlangich ta’lim «Ta’lim to’g’risida»gi q о nunni х ayotga tadbiq etishda muhim b о sqich his о blanadi va unda о na tili o’qitish as о siy o’rin egallaydi. Оna tili dasturi quyidagi bo’limlarni o’z ichiga оladi. – Sav о d o’rgatish va nutq o’stirish. – O’qish va nutq o’stirish – F о n е tika, grammatika, iml о va nutq o’stirish.

Free Powerpoint Templates Page 17Ona tili o’qitish metodikasi fanining predmeti va vazifalari. Ona tili o’qitish metodikasi – pedagogik va amaliy fan. CHunki u nazariyaga asoslanib o’quvchilarni o’qitish, tarbiyalash, o’stirishning amaliy vazifalarini bajaradi. Ona tili o’qitish metodikasi fani ta’lim berish sharoitida ona tilini egallash, ya’ni nutqni, o’qish va yozishni, fonetika, grammatika bilib olish jarayoni hisoblanadi.

Free Powerpoint Templates Page 18Ona tilidan ko’nikma va malakalarni shakllantirish, til xaqidagi fanning ilmiy tushunchalar sistemasini o’zlashtirish qonuniyatlarini o’rganadi, til o’rganishning eng qulay metod va usullarini izlaydi. Ona tili o’qitish metodikasi amaliy fan sifatida uch vazifani bajaradi: Nimani o’qitish kerak? savoliga javob beradi, ya’ni boshlang’ich sinf uchun dasturlar ishlab chiqadi, darslik va o’quv qo’llanmalarni yaratib beradi. Ularning samaradorligi va muvofiqligini doimiy tekshirib boradi. Qanday o’qitish kerak? savoliga ta’lim berishning metodlari, metodik usullar, mashqlar sistemasi, qo’llanmani tatbiq etish tavsiyanomalarini, yozma ish, amaliy ishlar sistemasini, dars, uning turlarini ishlab javob beradi. Nega xuddi mana shunday o’qitish kerak? Bunda ilmiy nuqtai nazardan eng foydali metodlarni o’rganish, tanlash, asoslash, tavsiyalarni eksperimental tekshirish vazifalarini bajaradi.

Free Powerpoint Templates Page 19Ona tili o’qitish metodikasi ta’limning turli bosqichlarida o’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarini aniqlaydi, o’qitishning muvaffaqiyati va kamchiliklarini belgilaydi, sababini izlaydi, uni bartaraf etish usullarini topadi. Nutqiy va orfografik tipik xatolarni tekshiradi, uni oldini olish chora tadbirlarini belgilaydi. Ona tili ta’lim tizimining barcha bosqichlarida o’rgatiladi. Maktabgacha tarbiya muassasalarida, asosan bolalarning nutqini o’stirish nazarda tutiladi. Boshlang’ich sinfda o’quvchilar nutqini o’stirishdan tashqari, ona tilidan elementar nazariy tushunchalarni amaliy o’zlashtirishlari ham nazarda tutiladi.

Free Powerpoint Templates Page 20Ona tili o’qitish metodikasi fani to’rt bo’limni o’z ichiga oladi: 1. Savod o’rgatish metodikasi, ya’ni elementar o’qish va yozishga o’rgatish. Bolalarga savod o’rgatish pedagogikadagina emas, balki ijtimoiy hayotda ham juda jiddiy qo’yilgan masalalardandir. CHunki xalqning savodxonligi ozodlik uchun, siyosiy onglilik uchun, madaniyat uchun kurash qurolidir. Mustaqil respublikamizda har bir kishining savodxon bo’lishiga alohida e’tibor berilmoqda. 1-sinfga qadam qo’ygan bolalarga barcha o’quv qurollarining sovg’a qilinishi prezident I. Karimovning kelajak avlodning savodxon, yuksak madaniyat egasi bo’lib etishishlari uchun g’amxo’rlikning bir namunasidir. 2.O’qish metodikasi. Boshlang’ich sinflarda o’qish fanining vazifasi birinchi navbatda bolalarni tez (me’yorida), to’g’ri, ongli va ifodali o’qish malakalari bilan qurollantirish hisoblanadi. 3.Grammatika va imlo metodikasi. Bu bo’lim elementar to’g’ri yozuvga va husnixatga o’rgatishni, grammatik tushunchalarni, boshlang’ich imlo malakasini shakllantirishni o’z ichiga oladi 4.O’quvchilar nutqini o’stirish metodikasi. Bu bo’lim boshlang’ich sinflarda alohida o’rin tutadi. Bolalar birinchi marta tilni, nutqni o’quv fani sifatida anglaydilar. ular xohlagan va qiziqarli narsalarnigina emas, balki zaruriy narsa va hodisalar haqida o’ylab, rejali nutq tuzish zarurligini ham tushuna boshlaydilar. Ular o’zining grafik formasi bilangina emas, balki leksikasi, sintaktik va morfologik formasi bilan ham og’zaki nutqdan farq qiladigan yozma nutqni egallaydilar.

Free Powerpoint Templates Page 21Metodika bolalarning nutqini boyitishni, sintaktik va bog’lanishli nutqini o’stirishni ham ta’minlashi kerak. S h uni aytib o’tish kerakki, bog’lanishli nutq maktablarda alohida bo’lim sifatida o’rganilmaydi. U til fanining boshqa bo’limlari bilan bog’langan holda o’rganiladi.

Free Powerpoint Templates Page 22Tushuntirish – namoyish etish metodi O`qituvchi tomonidan bilimni tayyor holda beriladi. Ona tilining qonun- qoidalari o`qituvchi tomonidan tushuntiriladi va uni mustahkamlash maqsadida misollar keltiriladi. O`quvchilar bayon qilinayotgan bilimlarni tinglaydilar va xotirada saqlashga harakat qiladilar.

Free Powerpoint Templates Page 23Muammoli bayon qilish metodi O`qituvchi o`quvchilar oldiga ma`lum bir muammo qo`yadi va ularning mustaqil aqliy faoliyat ko`rsatishlarini ta`minlash orqali bu muammoni hal qilishga kirishadi. Ta`limning bu metodi o`quvchilar tomonidan o`quv materialining o`qituvchi rahbarligiga mustaqil tahlil etilishi, kuzatilishi, guruhlanishi, umumlashtirilishi bilan ajralib turadi.

Free Powerpoint Templates Page 24Qisman izlanuvchanlik metodi. Bu metodning o`ziga xos xususiyatlari shundaki, o`quvchi o`quv topshirig`ini egallagan bilimlarga asoslangan holda yoki berilgan namunaga qarab bajaradi. O`quvchi muayyan andaza asosida harakat qiladi.Qayta xotiralash metodi Ta`limning bu metodi shu bilan ajralib turadiki, o`qituvchi dars jarayonida ma`lum o`quv muammosini qo`yadi, ammo uni mustaqil hal qilish yo`llarini ko`rsatmaydi. Har bir o`quvchi muammoni mustaqil hal qilish uchun o`zicha izlanadi. Ammo qiyinchilik tug`ilganda unga yordam ko`rsatiladi. O`quvchi bu yordamni o`qituvchining tushuntirishidan, o`quvchilarning o`zaro suhbatidan yoki darslikdan olishlari mumkin. Topshiriqni bajarish jarayonida olingan yordam metodini qisman ijobiy qilib qo`yadi.

Free Powerpoint Templates Page 25Tadqiqot (ijodiylik) metodi. Bu metod o`quvchidan to`la ijodiylikni talab etadi. Yangi bilimlar olish maqsadida o`quvchi o`zi masala tuzishi va uni to`la mustaqil ravishda hal qilish yo`llarini izlaydi. O`qituvchi yordamisiz, yoki namunaga asoslanmagan holda bajariladi. Mazkur tasnifning ustunligi shundaki, o`quvchilarning bilish faoliyatini bosqichma-bosqich faollashtirish nazarda tutilgan hamda unda o`quvchilarning qobiliyatlarini rivojlantirishga va o`quv faoliyati tarkibida tadqiqotchilik unsurlari bo`lishi zarurligiga e`tibor berilgan.

Free Powerpoint Templates Page 26Ona tili o`qitish metodikasida ta’lim metodlari kam o`rganilgan masalalardan biridir. Metodist H.Rustamov bilimlarni olish manbaidan kelib chiqib, oan tili o`qitish metodlarini quyidagicha tasniflaydi: a) o`qituvchining bayoni; b) suhbat; s) til hodisalarini kuzatish va tahlil qilish; d) grammatik tahlil; e) mashq; f) darslik ustida ishlash; g) ko`rgazmali qurollardan foydalanish; h) sayohat.

Free Powerpoint Templates Page 27 Savod o'rgatishni to'g'ri tashkil qilish uchun bolalarning unga nutqiy tayyorgarligini maxsus o'rganish talab etiladi. Bunda birinchi sinfga keladigan o'quvchining oilasiga yoki bolalar bog'chasiga borib, suhbat o'tkazilib bolalarning umumiy bilim saviyasi aniqlanadi. Birinchi sinf o'qituvchisi ta'lim-tarbiya ishlarining murakkab jarayonlariga bardoshli bo'lishi, bola xarakteridagi o'zgarishlarni sezgirlik bilan payqashi va ta'lim metodlaridan ijodiy foydalanishi lozim. Bolalarning o'qishga munosabatlari, aql va idroklari shu kichik maktab yoshida shakllanadi. O’QISH TЕХNIKASI NI O`RGATISH

Free Powerpoint Templates Page 28XULOSA Bu metodlar, birinchidan, qayta xotirlashga asoslangan metodlar bo`lib, ular o`quvchilarda ijodiy qobiliyatlarni o`stirishga to`la muvofiq kelmaydi. Bu metodlarda, asosan, o`qituvchi faoliyati nazarda tutilgan; ta’lim jarayonining sub`ekti sanalgan o`quvchi e`tibordan chetda qolgan. Mazkur tasnifda o`quvchilarda izlanuvchanlikni shakllantirishga xizmat qiladigan muammoli bayon, qisman izlanuvchanlik, tadqiqot (izlanuvchanlik) metodlari tamoman o`z ifodasini topmay qolgan. Ma`lumki, dars ikki yoqlama jarayon bo`lib, unda o`quvchi ham, o`qituvchi ham faol ishtirok etadi. Shuning uchun o`qitish metodlarini tasnif qilishga nafaqat o`qituvchi faoliyati, balki o`quvchi faoliyati ham asos bo`lib xizmat qilmog`i lozim. Ona tili darslari qo`llaniladigan o`qitish metodlari nafaqat bilimlarni bayon qilish yoki uni mustahkamlashga xizmat qilishi, balki o`quvchilarning mustaqil bilim olishi ham hisobga olishi, ta’lim jarayoniga izlanuvchanlik va tadqiqotchilik unsurlarini qo`shish orqali ularni ijodiy faoliyatga tayyorlashi lozim.

Free Powerpoint Templates Page 29(ohang). Intonatsiya og’zaki nutqning birgalikda harakat qiluvchi elementlari: urg’u, nutq tempi va ritmi, pauza, ovozning past-balandligining yig’indisidir. Asarning mazmuni va g’oyaviy yo’nalishini tahlil qilish ifodali o’qishga o’rgatish bilan bog’lab olib boriladi. Ifodali o’qishga o’rgatishda matn mazmunini tushunish, muallif hikoya qilgan voqealarga o’z munosabatini bildirish asosiy vazifa hisoblanadi. O’quvchilarda ifodali o’qish malakasini shakllantirish uchun asarni o’qituvchining ifodali o’qishi muhim ahamiyatga ega. Intonatsiya

Free Powerpoint Templates Page 30Boshlang’ich ta’lim tizimida mantiqiy o’qish (matnni to’g’ri, tushunib, tez (me’yorida) o’qish) va adabiy o’qish mukammal o’zlashtirilganidan so’ng ifodali o’qishga o’tiladi. Nasriy asarlarni ifodali o’qishdan oldin unda qanday g’oya ilgari surilayotganini aniqlash zarur. Masalan, 4-sinfda X. To’xtaboevning «Xatosini tushungan bola» hikoyasini ifodali o’qishdan oldin o’quvchilarga xatosini tushungan bola kim ekanligi, uning xatosi nimalardan iborat bo’lganligi, maqtanchoqlikning illat ekanligi to’g’risida tushuncha beriladi. Ifodali o`qish

Free Powerpoint Templates Page 31– bu intonatsiyaning turli vositalari yordamida asar mazmuni va unda ifoda etilgan his-tuyg‘ularni tushunib o‘qish demakdir. Ifodali o‘qishda ma’lum tezlik, mantiqiy pauza, tinish belgilariga rioya qilgan xolda o‘qish muhim. Buning uchun so‘zlarni aniq, ravon, to‘g‘ri talaffuz etib, asar mazmunini tushunib, ongli o‘qish, unda ifoda etilgan qahramonlarning ichki kechinmalari, his-tuyg‘ularini, ruxiy kayfiyatlarini anglab o‘qish demakdir. Ifodali o‘qishga o‘rgatish ish turlariga kuyidagilarni kiritish mumkin: to‘g‘ri nutqiy nafas olishni tarbiyalash; diksiyani ishlab chiqish; tovush, bo‘g‘in, so‘z, gap, she’riy asar, tez aytishlar bilan artikulyatsion mashqlar o‘tkazish; xor bo‘lib o‘qish; ko‘rsatilgan ifodali o‘qish namunasiga taqlid etish; rollar bilan o‘qish; drammatizatsiya, saxnalashtirish usullaridan foydalanish; ayrim intonatsiya turlaridan ongli foydalana olishga o‘rgatish mashqlari; ovoz ustida ishlash va boshqalar. Ifodali o`qish

Free Powerpoint Templates Page 32To’g’ri o’qish deganda xato qilmasdan, yanglishmasdan o’qish tushuniladi, ya’ni to’g’ri o’qish so’zning tovush-harf tarkibini, grammatik shakllarni buzmasdan, so’zdagi tovush yoki bo’g’inni tushirib qoldirmay, boshqa tovushni qo’shmay, harflar o’rnini almashtirmay, aniq talaffuz qilib, so’zga urg’uni to’g’ri qo’yib o’qish hisoblanadi. To’g’ri o’qish so’zning uzun-qisqaligiga, o’quvchining so’z boyligiga, ya’ni so’zning leksik ma’nosini qanchalik bilishiga hamda so’zning bo’g’in va morfemik tarkibiga bog’liq. .To’g’ri o’qish

Free Powerpoint Templates Page 33Tez o’qish me’yoriy tezlikda o’qish bo’lib, bunda o’qish sur’ati matnning mazmunini tushunishdan ajralib qolmasligi kerak. O’qish tezligi matnni tushunish tezligi bilan muvofiq ravishda o’sib borishi lozim. O’qilayotgan asar mazmunini o’zlashtirishni, matn mazmunini ongli idrok etishni ta’minlaydigan o’qish tez o’qish deyiladi. Tez o’qish

Free Powerpoint Templates Page 34Ongli o’qish yaxshi o’qishning asosiy sifati hisoblanadi. Ongli o’qish o’qilgan matnning aniq mazmunini, asarning g’oyaviy yo’nalishini, obrazlarini va badiiy vositalarining rolini tushunib o’qish, shuningdek, asarda tasvirlangan voqea-hodisalarga o’z munosabatini ifodalay olishdir. Ongli o`qish

Free Powerpoint Templates Page 35Savod o'rgatish murakkab jarayon. Ana shunday muhim va murakkab vazifani hal etish uchun o'qituvchi ta'lim metodlarini to'g'ri va o'rinli qo'llash, darsning har bir minutidan unumli foydalanishi va darsda o'quvchilarning tayyorgarlik darajalari hamda o'zlashtiruvchanlik qobiliyatlariga muvofiq ish olib borishi lozim. Savod o'rgatishning alifbe davridagi o'qish darslarida quyidagi vazifalar o'qituvchi tomonidan bajartiriladi: -- o'quvchilarning nutq, gap, so'z, bo'g'in, tovush haqidagi tushunchalarini to'g'ri shakllantirish ; -- unli va undosh tovushlarni va harfni farqlash; -- bir bo'g'inli so'zlarni butunicha va ko'p bo'g'inli so'zlarni qismlarga bo'lib o'qishni o'stirish; -- so'zi tushurilib berilgan gaplarni to'ldirib o'qishga o'rgatish; -- syujetli rasmlar asosida to'rt- besh gapli hikoyachalar tuzish va uni gapirib berishga odatlanish;

Free Powerpoint Templates Page 36 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR. 1. Umumiy o’rta ta’limning DTS o’quv dasturi. 2. Q. Abdullayeva va boshqalar. “Savod o’rgatish metodikasi”. “O’qituvchi” 1996 3. T. Jabborova. X. G’ulomova. G. Eshturdiyeva. 1-sinfda savod darslari. 4. Birinchi sinf uchun dasturlar. “O’qituvchi” 1996 5. Boshlang’ich ta’lim jurnallari. ;

Free Powerpoint Templates Page 37Adabiyotlar r o` yхati: Yu.K.Babanskiy “Hozirgi zamon umumta’lim maktablarida o`qitish metodlari” Toshkent-“O`qituvchi” 1990y. Maxmudov M. “Maktabda muammoli ta’limni tashkil qilish” Toshkent-“O`qituvchi” 1981y.

Похожие

Ona tili o’qitish metodikasi

Ona tili o’qitish uslubiyoti

Ona tili o’qitish metodikasi – pedagogik fan

3 sinflarda Ona tili darsliklarida punktiatsion bilimlar berish

Ona tili o’qish savodxonligi va uni o’qitish metodikasi