logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Медицина
  4. Yurak – qon tomirlar sistemasi dars ishlanma

Yurak – qon tomirlar sistemasi dars ishlanma

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

10421.5 KB
Скачать
Yurak – qon tomirlar Yurak – qon tomirlar sistemasisistemasi O’qitish uslubi O’qitish uslubi BB .. BB .B.B B.B.B metodi haqida B.B.B metodi haqida Ushbu metod muayan mavzular boyicha qo`llaniladi. Bu Ushbu metod muayan mavzular boyicha qo`llaniladi. Bu metodda gurux yoki ommaviy yollarda qo`llash mumkin.metodda gurux yoki ommaviy yollarda qo`llash mumkin. 1.1. Har bir gurux umumiy sxema asosida o`qituvchi Har bir gurux umumiy sxema asosida o`qituvchi tomonidan berilgan topshiriqlarni bajaradi va mashg`ulot tomonidan berilgan topshiriqlarni bajaradi va mashg`ulot yakunida guruxlarning munosabatlari loyixa bandlari yakunida guruxlarning munosabatlari loyixa bandlari bo`yicha umumlashtiriladibo`yicha umumlashtiriladi 2.2. Guruxlar umumiy sxemening aloxida bandlari boyicha Guruxlar umumiy sxemening aloxida bandlari boyicha o`qituvchi tamonidan berilgan topshiriqlarni bajaradi o`qituvchi tamonidan berilgan topshiriqlarni bajaradi 3.3. O`quv faoliyati quydagi sxema asosida tashkil etiladi.O`quv faoliyati quydagi sxema asosida tashkil etiladi. Metod 3 bosqichda amalga Metod 3 bosqichda amalga oshiriladioshiriladi 1.1. O`quchilarnining o`rganishga O`quchilarnining o`rganishga rejalashtirilayotgan mavzu bo`yicha rejalashtirilayotgan mavzu bo`yicha mavjud qfnchalik nushinchalarga ega mavjud qfnchalik nushinchalarga ega ekanligi aniqlanadi.ekanligi aniqlanadi. 2.2. Mavzu bo`yicha mavjud bilimlarlarning Mavzu bo`yicha mavjud bilimlarlarning boyitishga bo`lgan ehtiyojlari boyitishga bo`lgan ehtiyojlari o`rganiladi.o`rganiladi. 3.3. O`quvchilar mavzuga oid ma`lumotlar O`quvchilar mavzuga oid ma`lumotlar bilan bilan batavsil tanishtiriladilarbilan bilan batavsil tanishtiriladilar . . Bosqichlar boyicha amalga Bosqichlar boyicha amalga oshiriladigan xarakatlar oshiriladigan xarakatlar tavsilotitavsiloti -- Talabalar guruxlarga biriktiriladi.Talabalar guruxlarga biriktiriladi. - Talabalarning yangi mavzu bo`yicha tushinchalarga Talabalarning yangi mavzu bo`yicha tushinchalarga egalik darajasi o`rganiladi.egalik darajasi o`rganiladi. - Talabalarning tushinchalari 1-bandga tashlanadi.Talabalarning tushinchalari 1-bandga tashlanadi. - Yangi bilimga bo`lgan ehtiyoj o`rganiladi.Yangi bilimga bo`lgan ehtiyoj o`rganiladi. - Ehtiyoj 2-bandga yoziladi.Ehtiyoj 2-bandga yoziladi. - O`qituvchi yangi mavzuga oid ma`lumotlar bilan bilan O`qituvchi yangi mavzuga oid ma`lumotlar bilan bilan talabalarni tanishtiraditalabalarni tanishtiradi .. - Talabalarni yangi mavzuga oid olgan Talabalarni yangi mavzuga oid olgan ma`lumotlari va yangi tushinchalar loyihaning 3-ma`lumotlari va yangi tushinchalar loyihaning 3- bandiga yozib qoyiladi bandiga yozib qoyiladi - Mashg`ulot yarunida yagona loyiha yaratiladiMashg`ulot yarunida yagona loyiha yaratiladi Darsning maqsadi Darsning maqsadi YURAK – QON TOMIRLAR YURAK – QON TOMIRLAR SISTEMASI TUZILISHINI SISTEMASI TUZILISHINI O’RGANISHO’RGANISH Reja: Reja:  Yurak qon tomir sistemasini Yurak qon tomir sistemasini o’rgangan olimlaro’rgangan olimlar  Asosiy tushunchalarAsosiy tushunchalar  Hayvonlarda qon aylanish Hayvonlarda qon aylanish sistemasining evolyutsiyasisistemasining evolyutsiyasi  Insonning yurak va qInsonning yurak va q on on tomirlartomirlar sistevasining sistevasining tuzilishi tuzilishi Андрей Везалий 1514- 1564 Buyuk olimlardan biri jarroh Andrey Vezaliy 1543 yilda 1-bo’lib yurak va qon aylanish sistemasini o’rgangan. Уильям Гарвей 1578 - 1657 1628 yilda Garvey « Hayvonlarda yurak va qon aylanish sistemasi a’zolari » monografiyasini chop qildi. Пирогов Н.И. 1810- 1881 Pirogov topografik anatomiyaga asos soldi va 1837-1838 yillarda atlas yaratdi.  ArteriyaArteriya – – Yurakdan chiqadigan qon Yurakdan chiqadigan qon tomirtomir  AortaAorta - - organizmdagi eng katta organizmdagi eng katta arteria qon tomiri.arteria qon tomiri. Arterial qonni Arterial qonni tashiyditashiydi ..  VenaVena - - Yurakka keladigan qon Yurakka keladigan qon tomirtomir . .  Kapillar Kapillar – – eng kichik arteria qon eng kichik arteria qon tomirlaritomirlari ..  VenullaVenulla – eng kichik vena qon – eng kichik vena qon tomiritomiri AnastamozAnastamoz – kapillar va – kapillar va venullalarning to’r hosil qilishivenullalarning to’r hosil qilishi Ochiq qon aylanish doirasiOchiq qon aylanish doirasi – – qon asosan tana bo’shlig’iga qon asosan tana bo’shlig’iga quyiladi va qaytadan quyiladi va qaytadan tomirlarga yig’iladi (tomirlarga yig’iladi ( krant -krant - quduqquduq )) Yopiq qon aylanish sistemasi Yopiq qon aylanish sistemasi – – qon faqat qon tomirlarda qon faqat qon tomirlarda harakatlanadi(harakatlanadi( kotyo’l –isitish kotyo’l –isitish tizimi tizimi )) Yurak Qon tomirlar Arteriya lar Venala r Kapillarlar 0102 2C 0B090C 23 0E 24 03 06 2604 Qon tomirlarning Qon tomirlarning tuzilishituzilishi Qon tomir sistemasi Qon tomir sistemasi a’zolarining tuzilishi a’zolarining tuzilishi 1. Arteria – qalin, biriktiruvchi to’qima, silliq halqasimon muskul, elastik qavat va endoteliy 2. Vena - yupqa, biriktiruvchi to’qima, silliq halqasimon muskul, elastik qavat va endoteliy, ichki qismida klapan mavjud 3. Kapillar- faqat endoteliydan iborat 1- blok uchun 1- blok uchun savollarsavollar 1. Qon tomirning mustahkamligi qaysi 1. Qon tomirning mustahkamligi qaysi buyuk metalga tenglashtiriladi ?buyuk metalga tenglashtiriladi ? 2.Qaysi qon tomir sevgi ramzi hisoblanadi ?2.Qaysi qon tomir sevgi ramzi hisoblanadi ? 3. Termodinamika qonuniga asosan qon 3. Termodinamika qonuniga asosan qon pastga tushagi ammo inson organizmida pastga tushagi ammo inson organizmida uqoriga ham chiqadi?uqoriga ham chiqadi? 3 Qon tomirlarning uzunligi qancha ? 3 Qon tomirlarning uzunligi qancha ? LansetnikLansetnik Minoga 2- blok uchun savollar 2- blok uchun savollar  Qaysi hayvonning so’lagi tarkibida qonni Qaysi hayvonning so’lagi tarkibida qonni suyiltruvchi modda bor va u nima?suyiltruvchi modda bor va u nima?  Qaysi hayvonlar sovuq qonli va nima uchun?Qaysi hayvonlar sovuq qonli va nima uchun?  Yuragini 1 sutka davomida to’xtatib Yuragini 1 sutka davomida to’xtatib turadigan hayvon qaysi?turadigan hayvon qaysi? Qonning tarkibiQonning tarkibi PlazmaPlazma shaklli shaklli elementlari elementlari Suvda erigan mineral Suvda erigan mineral va boshqa moddalar va boshqa moddalar Leykotsitlar Eritrotsidlar Trombotsidlar  Evolyutsiya natijasida qon Evolyutsiya natijasida qon  aylanishi yuqori darajaga aylanishi yuqori darajaga erishdi va organizmlarning erishdi va organizmlarning har xil sharoitlarga har xil sharoitlarga moshlanishiga yordam berdimoshlanishiga yordam berdi . .  Ana endi eng yuqori darajada Ana endi eng yuqori darajada rivojlangan inson qon aylanish rivojlangan inson qon aylanish sistemasiga to’xtalamizsistemasiga to’xtalamiz Insonning yurak va qon aylanish sistemasi Yurak ko’krak bo’shlig’ining qisman chap tamonida joylashgan Yurakni umumiy Yurakni umumiy ko’rinishi ko’rinishi Yurakning tuzilishi Yurakning tuzilishi 1. Shakli konussimon, og’irligi o’rtacha 1. Shakli konussimon, og’irligi o’rtacha 200-320gr.200-320gr. 2. Ko’ndalang targ’il muskullardan tashkil 2. Ko’ndalang targ’il muskullardan tashkil topgan. topgan. 3.3. Yurak 3 qavatdan: endokard, miokard, Yurak 3 qavatdan: endokard, miokard, perikard (epikard) dan iborat.perikard (epikard) dan iborat. 4.4. Ichki qismi g’ovak organ. Ichki qismi g’ovak organ. Yurak kameralarining tuzilishi Chap bo’lmacha Chap qorinchaO’ng bo’lmacha O’ng qorincha Yurakdagi klapanlar Yurakdagi klapanlar 1.Tavaqali klapan (qorincha va 1.Tavaqali klapan (qorincha va bo`lmachalar orasida)bo`lmachalar orasida) 2.Yarimoysimon klapan 2.Yarimoysimon klapan (qorinchalar va qon tomirlar (qorinchalar va qon tomirlar orasida )orasida ) Aortadagi yarimoysimon klapan Qonning harakatlanish sxemasi Yurak ishlashida asosiy Yurak ishlashida asosiy nerv tugunlarining nerv tugunlarining joylashishijoylashishi Yurakning sun’iy Yurakning sun’iy sharoitda avtomatik sharoitda avtomatik ravishda ishlashiravishda ishlashi Insonning qon aylanish Insonning qon aylanish sistemasi yopiqsistemasi yopiq ikkita qon aylanish doirasi ikkita qon aylanish doirasi mavjud.mavjud. A)Katta A)Katta B) Kichik B) Kichik Kichik qon aylanish doirasi Katta qon aylanish doirasi Yurak -o’pka –yurakYurak -o’pka –yurak Yurakni o’ng Yurakni o’ng qorinchasidan chiqib qorinchasidan chiqib o’pkani aylanib o’pkani aylanib chap bo’lmachaga chap bo’lmachaga quyiladi.quyiladi. Yurak – tana--yurakYurak – tana--yurak Yurakni chap Yurakni chap qorinchasidan chiqib qorinchasidan chiqib butun tanani aylanib butun tanani aylanib o’ng bo’lmachaga o’ng bo’lmachaga quyiladi.quyiladi. Qon tomirlarning joylashishi Qon tomirlarning joylashishi Maxsus qoidaga bo’ysunadi ya’ni Maxsus qoidaga bo’ysunadi ya’ni Qon tomir qaysi organga borsa shu organ Qon tomir qaysi organga borsa shu organ nomini oladi nomini oladi Masalan ; o’pkaga borsa o’pka arteriyasi Masalan ; o’pkaga borsa o’pka arteriyasi deyiladideyiladi Yoki o’pka venasi, buyrak venasi Yoki o’pka venasi, buyrak venasi Bosh miya arteriyasi Yon tomondan ko’rinishi Bosh va bo’yin arteriyasi orqadan ko’rinishi Bo’yin va bosh arteriyasini shoxlanishi Vena qon tomiri bilan taqqoslanishi Aortaning shoxlanishi Vena qon tomiri bilan taqqoslanishi Qo’l arteriyasini sxemasi Vena qon tomiri bilan taqqoslanishi Venalar ham Venalar ham xuddi shunday xuddi shunday orqaga qaytadi orqaga qaytadi  Yurak qon tomir sistemasiga salbiy ta’sirlardan na’muna 1. 1. Nima uchun qon qizil ?Nima uchun qon qizil ? 2. Varikoz qanday kelib chiqadi?2. Varikoz qanday kelib chiqadi? 33 . Nima uchun arteriadan olingan qon venadagiga nisbatan ochiq . Nima uchun arteriadan olingan qon venadagiga nisbatan ochiq rangda rangda ?? 44 . Qaysi ichimlik va ovqat qon tomirlarni mustahkamligini oshiradi ? . Qaysi ichimlik va ovqat qon tomirlarni mustahkamligini oshiradi ? 5. Nima uchun venadan ukol qilinadi arteriyadan emas?5. Nima uchun venadan ukol qilinadi arteriyadan emas? 6.Yurak nima uchun sevgi ramzi ?6.Yurak nima uchun sevgi ramzi ? 7. Nima uchun sevib qolganda 7. Nima uchun sevib qolganda «« yurakdan urdiyurakdan urdi »» deyishadi ? deyishadi ?3-blok savollari  Yurak va Yurak va qon tomir qon tomir sistemasi inson sistemasi inson organizmining asosi organizmining asosi hisoblanadi va uni hisoblanadi va uni asrashimiz zarur asrashimiz zarur !! Savollaringiz Savollaringiz bormi bormi ?? Uyga vazifa Uyga vazifa O’rganilgan mavzu yuzasidan O’rganilgan mavzu yuzasidan mustaqil sxema chizish.mustaqil sxema chizish. E’tiboringizE’tiboringiz uchun raxmat uchun raxmat !!

Похожие

Yurak qon tomir sistemasi kasalliklari
Qon aylanish sistemasi
Hazm kanali dars ishlanma
Yurak – qon tomir nafas sistemasining yosh xususiyati va gigienasi
Yurak