Sil kasalligi va uni oldini olish - Медицина - Презентации

Sil kasalligi va uni oldini olish

Загружено в:

20.02.2024

Скачано:

0

Размер:

795.6337890625 KB

Sil kasalligi va uni oldini olish0102 0C030D02

Reja: 1) Sil kasalligi haqida umumiy tushuncha. 2) Sil kasalligini yuqish yo’llari. 3) Sil profilaktikasi va alomatlari. 4) Sil kasalligini davolash yo’llari . 01 0102 0304 1502 0304 1902 0304 1D02 0304 0F04

Sil- bu nima?  Sil - bu sil bakteriyalarini organizmga kirib borishi bilan rivojlanuvchi yuqumli kasallik.  Bunda, kasallik bilan shikastlanuvchi asosiy organ- o’pka.  Kamdan-kam hollarda miya va uning qobig’i sili, suyaklar, buyraklar, jinsiy a’zolar, ko’z, ichak va boshqa organlarning sili bo’lishi mumkin.  Sil bilan og’rigan 75% bemorlarning eng ko’pi mehnatga qobiliyatli va reproduktiv 20-40 yoshdagi insonlarni tashkil etadi. 060708 01 01 0A 0E 01 1A 09 01 1F 18 09 100D 01 01 0C 0D 0B

Sil- bu sil bakteriyalarini organizmga kirib borishi bilan rivojlanuvchi yuqumli kasallik. Bunda, kasallik bilan shikastlanuvchi asosiy organ o’pkadir. Agar silni aniqlash va davolash nazorat ostida va uzluksiz amalga oshirilishi to’g’ri tashkillashtirilgan bo’lsa, bemorlar tezda sog’ayadilar. Hozirgi kunda sil kasalligining deyarli ko’pchilik hollarini davolash mumkinligi isbotlangan.

Sil qo’zg’atuvchisi  Kasallik qo’zg’atuvchisi Kox tayoqchasi bo’lib, u o’z nomini 1882-yili kashf qilgan nemis olimi Robert Kox sharafiga olgan. Tayoqchaning xossasi shundaki, u juda ham sekin bo’linadi – agar oddiy bakteriyaga ko’payish uchun kamida 30 daqiqa zarur bo’lsa, Kox tayoqchasi esa 15 soatdan 18 soatgacha ko’payadi, bu uni tekshirilish vaqtini sezilarli darajada uzaytiradi.  Silning mikrobakteriyasi eng “ekstremal” sharoitlarda –sovuqda, issiqda, qorda omon qolish qobiliyatiga ega, shuning uchun sil har xil iqlim sharoitlarida rivojlanishi mumkin. Tayoqcha yorug’lik va namlikka, hamda ko’pgina kimyoviy moddalarning ta’siriga bardoshli. Bu SB (sil bakteriyasi) qo’zg’atuvchisining tashqi muhitda uzoq vaqt yashab qolishini ta’minlaydi. 010203 02 1F 040F0C 1409 12 0B 02 01 1013 0D0215 13 13

 Bemorning balg’amida, hattoki qurib qolganida ham, tayoqcha o’zining yashash qobiliyatini saqlab qoladi. Uning ko’payishi uchun eng qulay sharoitlar- namlik, qorong’ulik va 30 dan 40 darajagacha harorat. Ko’cha changida mikrobakteriya o’zining yashab qolish qobiliyatini taxminan 10 kun saqlab qoladi. Ammo tayoqcha ultrafiolet nurlarga sezgir- ularning ta’siri ostida sil qo’zg’atuvchisi bir necha daqiqalardan so’ng nobud bo’ladi. To’g’ri quyosh nurlari ta’siri ostida mikrobakteriya yarim soat davomida nobud bo’ladi. 01 1A 18 0E09 33 08 1B 17 0E09 040A 07 0B 0F 06 10 1B

Sil qanday yo’l bilan yuqadi?  Sil bakteriyalari havo-tomchi yo’li orqali yuqadi. Ular sil bilan kasallangan insonlar organizmida ko’payadi. Bunda sil uchun xos bo’lgan yallig’lanish paydo bo’ladi, shundan so’ng esa to’qimaning emirilishi ham vujudga keladi, kavak deb nomlanuvchi bo’shliqlar shakllanadi, ularning ichida millionlab sil bakteriyalari mavjuddir. Ulardan yo’talganda, aksa urganda, gaplashganda sil bakteriyalari atrofdagi havoga ajralib chiqadi.  Sil bakteriyalari havoda ko’p vaqt davomida mavjud bo’lishi mumkin. Agar silning ochiq shakli bilan og’rigan bemor uzoq vaqt davomida yomon shamollatiluvchi xonada o’tkazsa, bu havoda aylanib yurgan bakteriyalar shunchalik ko’payib ketadiki, ular bilan boshqa atrofdagi insonlar nafas olishni boshlaydi. Bu sil bilan zararlanishning (yuqtirishning) havo-tomchi deb nomlanuvchi asosiy yo’li hisoblanadi.  Sil nasldan naslga o’tmaydi. 060708 01 01 020F08 06 040F10 13 09 01 01 08 08 08 06 0F1013 01 01

Havo-tomchi yo’li bilan yuqish11

Yuqish qanday amalga oshadi?  Sil bilan har qanday yoshda zararlanish mumkin, ammo bu ayniqsa yosh bolalar va organizmi kuchsizlangan katta yoshdagi insonlar uchun xavfli. Agar yon-atrofda zararlangan inson bo’lsa, kasallanish xavfi yuqoriroq bo’ladi, ayniqsa uzoq vaqt davomida yopiq yoki yomon shamollatiluvchi xonalarda bo’lsa.  Organizmning himoyalash kuchlari yaxshi bo’lgan vaziyatda kasallangan bemorlar bilan aloqalar uzoq vaqt davom etmasa insonning o’pkasiga tushib qolgan sil bakteriyalari organizmning immun hujayralari bilan yo’q qilinadi va kasallik rivojlanmaydi.  Agar inson sog’lom, me’yordagi yashash sharoitlarida hayot kechirsa, yaxshi ovqatlansa- sil bilan kasallanish xavfi sezilarli darajada kamayadi. 15 01 01 09 0416 0D 01 23 11 11 14 01 1F 0C

Sil profilaktikasi  Sil profilaktikasida bolalarni BTsJ vaksinasi bilan immunizatsiyalash eng muhim rolni o’ynaydi. Tuberkulin sinamasini qo’llash bilan profilaktik tekshiruvlar: Mantu sinamasini qo’yish, flyuorografik tekshiruvlar, kasallikni erta bosqichlarida aniqlash imkonini beradi.  Kasallikni erta aniqlash maqsadida har yilgi asosda flyuorografik tekshirishdan o’tish tavsiya qilinadi.  Silni o’z vaqtida aniqlash, davolash va tartib bo’yicha shifokorning tavsiyalarini aniq bajarish, davolasa bo’ladigan kasallik ekanligini yodda saqlash muhim. Qanchalik kasallik barvaqt aniqlansa, kasalning organizmiga shunchalik kam shikastlanishlar yetkaziladi. Qanchalik u tezroq va to’laroq davolansa, shunchalik atrofdagi insonlarga infeksiyani tarqatib yuborish xavfi kamroq bo’ladi.060708 01 01 04 27 110C07 01 280607 0C1D 01 01 04 29060B190E060302 07 04

Silning oldini olish uchun har bir inson quyidagilarni bilishi kerak: Sport bilan shug’ullanishi, sog’lom turmush tarzini olib borishi; To’g’ri ovqatlanishi –sog’lom, vitaminlarga boy oziq-ovqat mahsulotlarini iste’mol qilishi; Shaxsiy gigiena qoidalariga rioya etishi; Alkogol, chekish va har qanday toksik moddalarni iste’mol qilishni bekor qilishi;01020316 0216

Kasallik qanday rivojlanadi? O’pka to’qimasi sil bakteriyalarining ko’payishi uchun qulay muhitdir. Sil bakteriyalari o’pkalarga tushganda ko’payishni boshlaydi va yallig’lanish paydo bo’ladi. O’pkalarda do’ngliklar paydo bo’lib, ularning emirilishi sodir bo’ladi va tarkibidagilar nafas olish yo’llariga tushib qoladi. Shu tarzda o’z tarkibida sil bakteriyalariga ega balg’am paydo bo’ladi va shu bilan yuqtirish va atrofdagi insonlarning kasallanish manbai bo’lib qoladi. Kichik o’lchamdagi sil do’ngliklari kasallik avj olgan vaqtda yiriklashib ketadi, yallig’lanishning katta yuzalari shakllanadi, hattoki parchalanishlarning katta bo’shliqlari hosil bo’lishi bilan o’pkalarning barcha maydonlarini emirilishigacha olib boradi.1E

Silning alomatlari  Silning rivojlanishida quyidagi alomatlar paydo bo’ladi: yo’tal, quvvatsizlik, 37- 37,5 C gacha tana haroratining ko’tarilishi, ko’p terlash, ko’krak qafasida og’riqlar, ishatahani pasayishi, vaznni yo’qotish, charchash.  Silning bu alomatlariga insonlar ko’pincha katta ahamiyat bermaydilar va tibbiy yordamga murojaat qilmaydilar, yoki o’zlarini o’zlari davolash bilan shug’ullanadilar.  Keyinchalik barcha tavsiflab berilgan alomatlar kuchayib, ularga qon tuflash qo’shilishi mumkin.  Yo’tal- sil kasalligining eng ajralib turuvchi alomatidir. Agar u 2 haftadan ortiq davom etayotgan bo’lsa, albatta silga tekshiruvdan o’tishga yuborish kerak. 060708 01 01 2E 1011 01 01 0E 08 01 1F 18 01 39 1B

Sildan tuzalib ketish uchun bemorlarga quyidagilar zarur:  Shifokorga o’z vaqtida murojaat qilish;  Shifokor nazorati ostida davolash kursini to’liq o’tish;  Shifokor tomonidan tayinlangan silga qarshi dori vositalarini qabul qilish va davolanishda uzilishlarga yo’l qo’ymaslik;  Shifokorning barcha ko’rsatmalarini o’z vaqtida bajarish, chunki davolashning natijasi shunga bog’liq.010203 151A 02 01 02 01 02 01 1B 02 01 0F09

Silni davolashning sharoitlari  Bemorning holatiga, kasallikning tarqalganligiga va og’irligiga bog’liq holda silni davolash ambulator yoki statsionar sharoitida bo’lishi mumkin.  Ambulator davolash uyda o’tkazilishi yoki bemorlarning o’zlari davolash muassasasiga kelib davolanishlari mumkin.  Statsionar davolash bemorni shifoxonaga joylashtirish bilan amalga oshiriladi.  Sil bilan kasallangan bemorning ovqatlanish ratsionida oqsilga boy mahsulotlar va vitaminlar yetarlicha miqdorda bo’lishi kerak. Ovqatlanishda sut mahsulotlari, sabzavotlar va mevalar, har xil sharbatlarni iste’mol qilish zarur. 010203 01 1B 0E 01 1F 17 01 0112 0C 01 0102 17 04 1A

Kasallikdan so’ng reabilitatsiya qoidalari:  Mehnat va dam olishning eng maqbul tartibi;  Jismoniy yuklanishni chegaralash;  Toza havoda ko’proq vaqt o’tkazish;  Stress holatlarining mavjud bo’lmasligi;  Organizmni asta-sekin chiniqtirish;1C0A 05 02 3B 02 3C 02 2C 02 01 02 35

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1) A.M. Ubaydullaev O’zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi Akademigi, professor “Sil kasalligi” nomli Milliy qo’llanma. 2) R. Kox. “Sil etiologiyasi” 1882 y 24-mart. 3) Sh. To’raqulov, silga qarshi kurash dispanseri terapiya b.m. “Sil kasalligi: tarixi, yuqish yo’llari, davolash” Jurnal. 4) https://avitsenna.uz 5) https://med360.uz20 27 34 1E0D 23 2A 2E 0114 0B 25 14 21 14

Похожие

Yaqindan ko'rish va uni oldini olish

OITS kasalligi va uning oldini olish chora tadbirlari

Allergiya sabablari, alomatlari tashxisi, davolash va uni qanday qilib oldini olish mumkin

Ko’rish va eshitish organlarining yosh xususiyatlari gigienasi. Yaqindan ko’rish va uni oldini olish

Yoshlar orasida narkomaniyaning oldini olish