Невроз ва унинг юзага чиқиш сабаблари ва оқибатлари - Медицина - Презентации

Невроз ва унинг юзага чиқиш сабаблари ва оқибатлари

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

742.5361328125 KB

Невроз ва унинг юзага чиқиш сабаблари ва оқибатлари www.arxiv.uz

РЕЖА:  Невроз хакида тушунча  Невроз аломатлари  Фобия www.arxiv.uz

НЕВРОЗЛАР  Невроз сўзини фанга биринчи бўлиб шотланд шифокори Келлен 1776- йилда олиб кирган. Невроз — бу марказий асаб тизимининг функционал касаллиги ҳисобланади. Неврозларнинг келиб чиқиш сабаблари кўп ва турли-туман бўлиб, марказий асаб тизимига ҳар хил стрессларнинг таъсири натижасида пайдо бўлади. www.arxiv.uz

 Ҳозирги пайтда ахборотнинг кўплиги ва одамларнинг кам ҳаракат қилиши натижасида, руҳий жароҳатларнинг кўплиги ирсий ва генетик мойилликлар, тез-тез касалликка чалиниб туриш, ҳар хил ваҳимали, қўрқинчли видеофилмларни кўриш неврозларга олиб келади. Бундан ташқари, оилада, уйда ва ишхонадаги стресс ҳолатлар, жанжаллар ва сурункали ошқозон — ичак касалликлари, юрак қонтомир касалликлари ҳамда алкоголизм таъсири натижасида ҳам келиб чиқади. Неврозларда бош мия пўстлоғи ва пўстлоқ ости тугунларининг фаолияти бузилади. www.arxiv.uz

НЕВРОЗЛАРНИНГ ҚУЙИДАГИ АЛОМАТЛАРИ БОР:  1. Aстеник аломат — асаб ва руҳиятнинг заифлашуви, толиқиши. Жуда кўп касалликлардан кейин ва соғлом одамлар чарчаганда, толиққанда астеник аломат кузатилади. Бунда бош оғриқ, бош айланиш, кўнгил айниш, сержаҳиллик, юрак соҳасида оғриқ, тез чарчаб қолиш, хотиранинг сусайиши, меҳнат қобилиятининг пасайиши ва кайфиятнинг бузилиши бўлиб туради. Беморларнинг уйқуси бузилади, уйқуси юзаки тезда ухлаб қолмайди. Kўп ўйлайдилар, уйқудан тургандан кейин карахт бўлиб турадилар. www.arxiv.uz

 2.Обсессив аломат — миядан кетмайдиган ҳолатлар. Бунда беморлар қилган ишларини қайта- қайта текшириб юрадилар. Масалан: эшик қулфланганми ёки йўқми?, газ ўчирилганми ёки йўқми? деб безовта бўлиб юрадилар. Беморларнинг миясига қўрқинчли, ваҳимали нарсалар ўрнашиб қолади ва улардан қутулиш чораларини кўп ўйлаб юрадилар. www.arxiv.uz

 3. Фобик аломат — бунда беморлар бирор нарсалардан қўрқиб яшайдилар. Кардиофобия — юрак касали бўлиб қолишдан қўрқиш, лиссофобия — руҳий касал бўлиб қолишдан қўрқиш, гипсофобия — баландликдан қўрқиш, кансерофобия — рак касаллигидан қўрқиш, клаустрофобия — ёпиқ иморатлардан қўрқиш, агорафобия — очиқ жойлардан қўрқиш. www.arxiv.uz

 4. Ипохондрик аломат —бунда беморлар ўз соғлиғига нисбатан ортиқча қайғурадилар ва кўп ўйлайдилар. Ипохондрик аломат руҳий касалликларда кўп учрайди ва фобиялар билан бирга кечади. Ипохондрик аломатда беморлар танасида увишиш, ёқимсиз ҳис- туйғулар ва оғриқлар бўлиб туради. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

 5. Невротик депрессия аломати — бунда беморлар ташқи воқеаларга бефарқ, лоқайд бўлиб қоладилар. Беморларнинг кайфияти бузилган, иштаҳаси йўқолган ва уйқуси бузилган бўлади. Беморлар бир ўзи ёлғиз қолишга интилади. Невротик депрессияда беморлар ўзини қўлга олади, истериядаги сингари ҳаракатлар қилмайди. www.arxiv.uz

 Маълумки, ота-боболаримиз меҳнат фаолиятларининг кўпини жисмоний ҳаракатда ўтказганлар. Ҳозир эса кишилар орасида кам-ҳаракатликка мойиллик кун сайин ортиб бормоқда. Жисмоний меҳнатнинг камайиб кетиши мушакларнинг кам-ҳаракатлигига (гипокинезияга), яъни мушаклар "очлигига" олиб келади. Маълумки, мушаклар ҳаракати турли тана аъзоларининг, жумладан, асаб фаолиятининг нормал ишлашини таъминлаб турувчи омиллардан биридир. www.arxiv.uz

 Кишининг асаб фаолиятига салбий таъсир кўрсатадиган омиллардан яна бири инсон бош миясига келаётган ахборотларнинг ниҳотда кўпайиб кетишидир. Бу эса инсонда янгиликларни пухта ўзлаштириш учун куч-қувват сарфлашини, асаб зўриқишини тақозо этиб, тез чарчатиб, унинг бир тарзда нормал ишлашини издан чиқаради. Бунинг натижасида кўпчилик одамлар асаб касалликларига учрайдилар. www.arxiv.uz

 Киши организмидаги қайси бир аъзо зўриқиб ишласа, тез дардга чалинади. Бу табиат қонуни. Асаб бузилиши дарди тиббиётда невроз (асабийлик) касаллиги деб аталиб, юқорида айтилганидек, унинг неврастения, психастения, миядан кетмайдиган ҳолатлар неврози, истерия каби турлари кўпроқ учрайди. www.arxiv.uz

 Кўпинча невроз касалликлари асаб тизимининг заифлашуви натижасида ривожланади. Жисмоний ва ақлий жиҳатдан қаттиқ чарчаш, бирорта инфекция (грипп, ангина ва бошқалар), ички органларнинг узоқ вақт касалланиши (томирларнинг бузилиши, овқат ҳазм қилиш органларининг касалланиши) неврозларнинг ривожланишига сабаб бўлиб, ёшга алоқадор ҳар хил касалликлар ҳам асаб тизимининг заифлашувига олиб келади. www.arxiv.uz

 Одамнинг шахсий, оилавий ва ижтимоий ҳаётида унинг руҳиятига етадиган ҳар хил шикастлар кўпинча невроз касалликларининг вужудга келишида рол ўйнайдиган иккинчи омилдир. Бунда теварак-атрофдаги одамларнинг муносабати ғоят муҳим аҳамиятга эга. Асаб тизими заифлашган киши ҳар хил танбеҳларни ўзига жуда қаттиқ олади, бундай танбеҳлардан у жуда эзилади. Дил оғриши, ранжиш асаб тизими заифлашгани, ҳолдан тойганининг биринчи белгилари ҳисобланади. www.arxiv.uz

 Масалан, ўтмишда бошдан кечирилган эмоционал ҳаяжон кўп йиллардан кейин, асаб тизими заифлашган пайтда қўрқув, ваҳима типидаги миядан кетмайдиган неврознинг пайдо бўлишига сабаб бўлиши мумкин. Ёки неврастения "асаб заифлиги" бор бемор ҳамиша зўриққан ҳолатда бўлади. Ниҳоятда жўн одатдаги шароитларда ҳам зўриқиш ва ваҳима кучайиб кетади ҳамда бундай беморларнинг ўз хатти-ҳаракатини идора қилиши қийинлашади. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

 Олимларнинг таъкидлашича, неврознинг психастения тури одатда "фикрловчи" типидаги кишиларда пайдо бўлади. Психастения билан оғриган беморларнинг характерли хусусиятлари ўзига ишонмаслик, ҳар нарсадан шубҳа қилиш, салга дил оғриши, ҳадиксирашдан иборат. Бу касаллик билан оғриган бемор ваҳимачи-бадгумон шахс ҳисобланади. www.arxiv.uz

 Миядан кетмайдиган ҳолатлар неврози кўпинча асаб жараёни ҳаракатчанлиги заиф бўлган кишиларда учрайди. www.arxiv.uz

 Миядан кетмайдиган симптомлар орасида ваҳимага тушиш, қўрқиш ҳолатлари: юракнинг ишлашидан тўхтаб қолиши сабабли ўлиб қолиш эҳтимоли ваҳимаси, усти очиқ жойлардан, майдонлардан чўчиш, баландликдан ва ҳоказолардан ваҳимага тушиш ҳолатлари кўпроқ учраб туради. www.arxiv.uz

 И.Павловнинг фикрича, асаб жараёнларининг патологик жиҳатдан қийин ҳаракатланиши миядан кетмайдиган ҳолатлар неврозининг негизи бўлиб хизмат қилади. Шунинг натижасида ҳам миядан кетмайдиган ҳолат иродага бўйсунмайди, бинобарин, бемор ўз касаллигига қарши кураша олмайди. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

 Организмнинг умумий заифлашуви шу неврознинг ривожланишига алоҳида шароит яратади. Миядан кетмайдиган ҳолатлар тўйиб ухламаганда, организмда ҳар хил физиологик ўзгаришлар бўлганда (ҳайз кўрган пайтда, климакс даврида ва ҳоказо) кучайиб кетади. www.arxiv.uz

 Олимларнинг фикрича, невроз касалликларини фақат руҳий шикастларгина келтириб чиқармайди. Невротик бузилишлар деярли кўпинча климактерлик климакс қайта ўзгаришлар туфайли келиб чиқади. Баъзи вақтда климакс турли бузилишларга, хусусан, асаб-руҳият доирасидаги бузилишларга сабаб бўлиши кузатилган. Ваҳима, қўрқув, тажанглик, тушкунлик безовта қилади. www.arxiv.uz

 Юқорида баён этилган невротик аломатларнинг пайдо бўлишига касалликлар, ёлғизлик, истиқболсизлик, яқинлашиб келаётган қарилик, ўлимдан қочиб қутулиб бўлмаслик тўғрисидаги нохуш фикрлар, турли кечинмалар сабабчидир. Бунинг устига-устак кўпчилик кишилар ташқи қиёфаси (бўйин ва юз терисидаги ҳар хил нуқсонли доғлар, сочнинг оқариб, тўкилиб бориши ва бошқалар), шунингдек, жинсий ҳаётнинг ўзгаришига жуда қаттиқ қайғурадилар. www.arxiv.uz

 Буларнинг оқибатида доимий хавотирланиш, ваҳима, қўрқув, уйқусизлик пайдо бўлиши мумкин.  Ваҳима барча ёшдаги инсонларда ҳар хил руҳий ҳолатларда турлича намоён бўлиши аниқланган. www.arxiv.uz

 Аксарият кишиларга озор берадиган нарсалардан бири бевақт ва беҳуда ваҳимага тушиб қўрқишдир. Олимларнинг текшириши натижасида маълум бўлишича, ҳар тўрт кишининг бирида мазкур иллат мавжуд экан. Руҳий касалликлар мутахассислари тили билан айтганда, бу иллат номи "fobiya" деб аталади. Бу эса юнонча "fobus" деган сўздан олинган бўлиб, маъноси "қўрқиш" демакдир. www.arxiv.uz

 Фобиялар бемор онгига ўрнашиб қолган қўрқув, чўчиш, ваҳима ҳисси, психопатологик ҳолатлардандир. Олим ва шифокорларнинг фикрларича, фобиялар кўпчилик руҳий касалликлар (жумладан, шизофрения)да бошланғич белги, неврозлар ҳамда психостениянинг асосий белгиси ҳисобланади. Қўрқув ва ваҳима ҳисси бемор сезги ва хатти-ҳаракатларида кўринади. Фобия кишиларда турли шаклларда намоён бўлади. www.arxiv.uz

 Фобофобия қўрқув пайдо бўлишидан доимо ҳадиксираб ёки қўрқиб юриш, кардиофобия юрак тўхтаб қолишидан ваҳимага тушиш, айхмофобия пичоқ, қайчи, тўғноғич ва бошқа ўткир асбоблардан (худди танасига қадаладигандек) қўрқиш, нозофобия бирор касаллик билан оғриш ёки уни юқтиришдан қўрқиш, танатофобия ўлимдан ваҳималаниш, клаустофобия одам кўп тўпланган жойлар ва транспортда юришдан қўрқиш, монофобия ёлғизликдан қўрқиш, гидрофобия сувдан чўчиш (қутуриш касаллигининг аломатаридан бири), эрейтофобия қизариб кетиш, уялиш ва ҳоказолар. www.arxiv.uz

 Фобияда бемор доим кўнгли ғаш, паришон- хотир бўлиб, тушкунликка тушади. Кўпинча ваҳима, қўрқув таъсирида ўзини ҳимоя қилаётгандек бемаъни хатти-ҳаракатлар (масалан, юқумли касаллик юқмаслиги учун ўзини ҳаддан зиёд озода тутиш, вақти-бевақт ювинавериш ва бошқалар)га одатланади. Қаттиқ чарчаш, қўрқиш ёки бахтсиз ҳодисалар натижасида соғлом кишиларда ҳам баъзан вақтинчалик фобиялар юзага келади. Масалан, француз императори Наполеон ўта довюрак бўлишига қарамай, мушукдан қўрқар, улуғ шоир Шиллер эса ўлимдан қаттиқ қўрқар ва доимо ўзини ўлиб қолаётгандек ҳис қилар экан. www.arxiv.uz

Похожие

ОИТС ҳақида тушунча. Келиб чиқиш сабаблари, ривожланиши, эпидемиологияси

Артериал қон босими ошиши сабаблари ва унинг ҳаёт учун хавфи

Гиёхвандликнинг зарарли оқибатлари

Физиoлoгик туғруқ. Туғруқни бoшланиши сабаблари ва уни бoшқарилиши

Механик сариклик сабаблари