Havo tomchi kasaliklari Sil bo’g’ma ko’k yo’tal - Медицина - Презентации

Havo tomchi kasaliklari Sil bo’g’ma ko’k yo’tal

Загружено в:

10.09.2024

Скачано:

0

Размер:

71.720703125 KB

HAVO TOMCHI KASALIKLARI SIL BO’G’MA KO’K YO’TAL

Bo‘g‘ma • Bo‘g‘ma — antroponoz bakterial infeksion kasallik bo'lib, qo'zg‘atuvchining yuqishida aspirasion mexanizm asosiy o‘rin tutadi. Umumiy intoksikatsiya belgilari va ichki a’zolar shikastlanishi bilan birgalikda og'iz va burun-halkum shilliq qavatlarini mahalliy fibroz yallig'lanishi bilan xarakterlanadi. Tarixiy ma’lumotlar. Bo'g'ma epidemiyasi Gippokrat davridan ma’lum. Birinchilardan bo‘lib, birinchi asrda yashagan shifokor Areteyu, bo‘g‘ma haqida yozib qoldirgan. Bu infeksiyani turli hil nomlar bilan ta’riflashgan. Yegipet yoki siriysk kasalligi, halqumning o‘lat yarasi, yomon sifatli angina, traxeal angina, bo‘g‘ilish kasalligi, nafas nayi kasalligi va boshqalar XVIII asrdan toki hozirgi vaqtgacha hiqildoqni bo'g'ma jarayonidan shikastlanishini «krup» termini bilan nomlashgan.

• Bo'g'mada kasallik manbai bo'lib bemor odam, rekonvalessent va sog'lom bakteriya tashuvchi yoki qo'zg'atuvchini (toksigen shtammini) tashuvchi hisoblanadi. Bemor organizmida bo'g'ma qo'zg'atuvchisi yashirin davridayoq topilishi mumkin. Bemor yashirin davrning oxirgi kunidan boshlab, kasallikning butun o'tkir davridan organizm qo'zg'atuvchini to'liq bartaraf qilguncha yuqumli deb hisoblanadi. Ko'pgina bemorlarda bir qancha vaqtgacha ko'zg'atuvchini ajratish davom etishi mumkin. Organizmni mikrobdan tozalanishi har hil muddatda bo'lishi mumkin. Bemorlarda rekonvalessensiyaning 1-haftasida 98% holatda, 2-haftasida — 75%, 4 haftadan so'ng — 20%, 5 haftadan so'ng-6% va 6 haftadan so'ng 1% holatlarda bo'g'ma tayoqchasini ajratish ehtimoli mavjud .

Klinikasi. • Bo'g'ma yuqori nafas yo'llari, shilliq qavatlari , tomoq murtaklarining fibrinoz yallig'lanishi va umumiy intoksikatsiya belgilari bilan kechadigan o'tkir yuqumli kasallikdir. Bo'g'maning yashirin davri 2 kundan 10 kungacha davom etadi. Infeksiyaning kirish darvozasi va makroorganizm reaksiyasiga, joylashuvi (lokalizatsiyasi) va og'irligiga qarab, bo'g'maning turli klinik shakllari rivojlanadi.

Klinik shakllari • Mahalliy jarayonning turlicha joylashuvi va umum zaharlanish belgilarining namayon bo'lishiga qarab bo'g'ma klinik shakllari turli-tumanligi bilan ajralib turadi: • 1. Joylashgan (chegaralangan)joyiga qarab bo'g'ma: • a) eng ko'p uchraydigan ( burun, halqum, hiqildoq ); • b) kam uchraydigan (teri, ko'z, og'iz bo'shlig'i, quloq, yangi tug'ilgan chaqaloqlar kindik yarasi, tashhi jinsiy a’zolar va boshqalar).

• 2. Tarqalgan bo'g'ma: mahalliy o'zgarish kamida 2 ta yonma-yon joylashgan yoki yonma-yon joylashmagan a ’zolarda bo'ladi ( tomoq + hiqildoq , tomoq + burun , tomoq +og'iz bo'shlig'i yoki halqum shilliq qavati , burun+teri , tomoq + tashqi jinsiy a’zolar va boshqalar ). • 3. Toksik bo'g'ma — og'ir bo'g'ma, keskin toksikoz va teri osti yog' qavatining shishishi bilan kechadi ( tomoq, burun kam uchraydi). • 4. Mikst bo'g'ma ( streptobo'g’ma, bo'g'ma +suvchechak va boshqalar). • 5. Mahalliy jarayon namoyon bo'lishi darajasi va xarakteri bo'yicha: tipik va atipik turlarga bo'linadi. • 6. Og'irligiga qarab kasallik: yengil, o‘rta og'ir va og'ir darajalarga bo'linadi .

Laborator tekshiruv usullari • 1. Bakteriologik tekshiruv katta ahamiyatga ega. Antibiotiklar bilan davolashni boshlashdan oldin 2 marta kun oralatib bakteriologik tekshiruv o'tkazish kerak. Bemordan olgan surtmalar zararlangan joydan paxtali tampon bilan yig'iladi, materiallarni selektiv ozuqa muhitlarga (Leffler, Klauberg) ekiladi va 48-72 soat o'tgach qo'zg'atuvchi aniqlanadi. Angina va bo'g'maga shubha qilingan bemorlardan materialni bemor murojaat qilingan vaqtdan boshlab 3-4 soat (12 soatdan oshmasligi kerak) ichida olish kerak. Steril paxtali tampon bilan burun, halqum, bodomcha bezlardan shilliq va pardalar olinadi. Tamponlar material olingandan keyin 3 soat ichida laboratoriyaga o'tkazilishi kerak. Uzoq masofalarga tashish uchun 5% gliserin bilan ho'llangan tamponlarni ishlatish mumkin.

• Bodomcha bezlar, halqum, burun yoki boshqa zararlangan joylardan olingan material tavsiya qilingan zich ozuqa muhitlardan birining yuzasiga alohida-alohida ekiladi. Ikkita bemordan olingan material bitta Petri kosachasiga ekilmaydi. Bo'g'ma korinobakteriyasi aniqlanganda taxminiy 48-72 soatdan keyin ajratib olingan toza kulturani toksigen va biokimyoviy xususiyatlarini o'rgangandan keyin yakuniy xulosa qilinadi, materialda bo'g’m korinobakteriyasi bor yoki yo'qligi to'g'risida, agar bor bo'lsa sistinazaga sinama natijalari toksigen shtammlar ajratilganligi haqida ma lumot  beriladi. Ajratilgan kulturalarnimtoksigenlikga tekshirish bo'g'ma tashxisini tasdiqlash uchun, asosan tashxisoti qiyin va shubhali bo'lgan holatlarda hal qiluvchi ahamiyatga ega.

Koʻkyoʻtal • Koʻkyoʻtal — oʻtkir antroponoz, havo-tomchi yoʻli bilan yuquvchi bakterial infektiya hisoblanadi. Harakterli belgisi pristupsimon, spazmatik yoʻtal. Nafas olish yoʻlining havfli kasalligi boʻlib 2 yoshdagi bolalarda ogʻir kechadi. Qo’zgatuvchisi — Bordatella pertussis aerob, kapsulali, grammanfiy tayoqcha bakteriyadir . Bakteriyalar koʻp miqdorda toksinlar ajratib chiqaradi va nafas yoʻllarining shilliq qavatini zararlaydi. Nafas yoʻllarining shilliq qavatida koʻpayadi, kasallik simptomlariga sabab boʻladi. 40 % hollarda kasallik oʻtkir bronhit tarzida kechishi mumkin.

Inkubatsion davri 7-14 kun, kasal 5 kunlik antibiotik terapiyadan soʻng izolyatsiya qilinishi kerak. Kasallik asosan 3 stadiyada kechadi: kataral, konvulsiya, desrement stadiyasi. Inkubatsion davrdan keyin grippsimon belgilar paydo boʻladi, yengil tana haroratinig koʻtarilishi kuzatiladi. Aksirish, quruq yoʻtal boshlanadi, bu davr 2 hafta davom etadi, oʻta yuqish darajasi yuqori boʻladi. Ikkinchi stadiyada yo'tal hurujlari boshlanadi, harakterli koʻrinishi til tashqariga chiqishi kuzatiladi. yoʻtal natijasida tiniq shilliq ajrab chiqadi va qayt qilishi mumkin. Konvulsiya davri 2 haftadan 6 haftagacha davom etadi.

Oxirgi davrda (stadium decrementi) yoʻtal hurujlari asta sekin kamaya boradi, 3 haftadan 6 haftagacha davom etadi. Antibiotiklar berilmasa 10 oygacha davom etishi mumkin, shu sababli 100 kun yoʻtal deb nomlangan. 6 oydan kichik koʻkrak yoshidagi bolalarda yoʻtal hurujlari apnoe bilan kuzatiladi, katta yoshdagi odamlarda faqat quruq yoʻtal kuzatiladi — bu kasallikning atipik kechishidir. Koʻkyoʻtal oʻpka shamollashiga, oʻrta quloq yalligʻlanishiga va ikkilamchi infektsiyalarga sabab boʻladi. Kuchli yoʻtal chov hamda kindik churralarini keltirib chiqaradi.

Koʻkyoʻtal (frans. cogueluche) -boʻgʻilib-boʻgʻilib yoʻtal tutishi bilan kechadigan oʻtkir yuqumli kasallik. Koʻpincha bolalarda uchraydi. Borde- Jangu tayoqchasi degan bakteriya qoʻzgʻatadi (uni kashf etgan belgiyalik J. Borde va fransiyalik O. Jangu nomidan). Havo-tomchi yoʻli orqali yuqadi. Kasal bola aksirganda, yoʻtalganda havoga tarqalgan shilliq tomchilaridagi K. tayoqchasi sogʻlom bolaning nafas yoʻllari orqali organizmga kiradi.

Davosi . Kun tartibiga rioya qilish, sof havodan bahramand boʻlish, oz-ozdan, lekin dam-badam toʻyimli ovqat berib turish tavsiya etiladi. Bemorni vrach davolaydi Diagnostikasi : koʻp hollarda 2 stadiyada tashhis qoʻyiladi. Differential diagnoz asosan broxial astma, sil , surunkali obstruktiv oʻpka kasalliklari bilan qilinadi. Davolash : kataral yoki konvulsiya davrida 2 hafta erytxromiysin yoki makrolidlar gruppasiga kiruvchi preparatlar beriladi. Koʻkyoʻtalning oldini olish uchun profilaktik emlov qilinadi. Hozirgi kunda kombinatsiyalashgan emlov, yani koʻkyoʻtal, qoqshol , difteriya va poliomielitga qarshi emlov qilinadi

Sil , tuberkulyoz • Sil , tuberkulyoz — turli aʼzolar, asosan, oʻpkada oʻziga xos yalligʻli oʻzgarishlar roʻy berishi bilan tavsiflanadigan yuqumli surunkali kasallik. Odamlarda uchraydigan Silni ftiziatriya oʻrganadi. Nemis mikrobiologi Robert Kox (1882-yil) sil qoʻzgʻatuvchisini aniqladi (bu qoʻzgʻatuvchi uning sharafiga Kox tayoqchasi deb nomlandi). Sil kasalligi qadimdan maʼlum. Kasallik belgilari Gippokrat, Ibn Sino asarlarida ham taʼriflangan

Odamlarda kasallikning asosiy manbai oʻpka sili bilan ogʻrib, mikobakteriyalar aralash balgʻam tashlab yuradigan bemorlardir. Sil hammadan koʻp havotomchi yoʻli bilan tarqaladi: yoʻtalganda, aksirganda mikobakteriyali balgʻam va shilliq zarralari havoga tarqalib atrofidagi buyumlargatushadi. Sil mikobakteriyasi, asosan, nafas yoʻllari orqali kiradi. U boshqa mikroblarga nisbatan tashqi muhitning turli taʼsirlariga juda chidamli boʻlib, oʻzining yashash va koʻpayish xususiyatlarini uzoq muddat davomida saklab qoladi.

• Quruq hoddagi Sil mikobakteriyasiga 36° haroratda taʼsir etilsa, u 180 kungacha, +70° qizdirilsa 7 soat davomida, oqar suvlarda 150 kun, koʻcha changida 10 kun ichida hayot kechirish va koʻpayish xususiyatlarini yoʻqotmaydi. Ayniqsa, quyosh nuri tushmaydigan zax yerlarda uzoq muddat saqlanib qoladi. Sil mikobakteriyalarining atrofmuhitda uzoq vaqt saqlanishi Sil kasalligining idishtovoq, kiyimkechak, oʻrinkoʻrpa va boshqa orqali yuqish ehtimolini tugʻdiradi.

Et’boringiz uchun raxmat

Похожие

Havo - tomchi yuqumli kasallik qoʼzgʼatuvchilari. Boʼgʼma, sil

Sil kasalligi va uni oldini olish

Bronxoektaz kasalligi

Atipik pnevmoniyalar

Patalogik anatomiya