O'zbek milliy tasviriy san'ati, uning yo'nalishlari va janrlari - Изобразительное искусство - Презентации

O'zbek milliy tasviriy san'ati, uning yo'nalishlari va janrlari

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

265.0869140625 KB

O'zbek milliy tasviriy san'ati, uning yo'nalishlari va janrlari

Reja: XX asrning boshida O'zbekiston Rassomchilik maktablarining shakllanishi tarixi. XX asrning boshida O'zbek milliy tasviriy san'atning shakllanishi. 1960-2000 yillarda O'zbekiston tasviriy san'atida ijod qilgan rassomlar. Hozirgi kunda yashab ijod qilayotgan rassom ustalar. Davlat talablari

O'zbekistonning milliy tasviriy san'ati ayniqsa nafis tasviriy san'atining shakllanishi XX asrning boshiga to'g'ri keladi. Turkistonda-Toshkentda va Samarqandda qisqa vaqt ichida (1918-1919 yillarda) ikki badiiy bilim maktabi tashkil etildi Nikolay Rozanov, Povel Benkov, Ogenes Tatevosyan, F.Urimstev, Leonid Bure va boshqa rus rassomlari o'zbek yoshlarining baddiy maktab va studiyadagi dastlabki ustozlari bo'lgan edilar. Ular o'z shogirdlariga o'zbek badiiy madaniyatining eng yaxshi an'analarini singdirib bordilar. Turkistonda birinchi badiiy maktabning ochilishi o'zbek xalq san'atining rivojlanishida yangi bir sahifa bo'ldi. 1916 yilda Toshkentda rassom A.Volkov maktablarda, Toshkent o'qituvchilar instituti, Oliy pedagogika kursi, temir yo'l bilim yurtida rasmdan das berdi. XIX asr oxirida Toshkentdagi Evropacha ta'lim maktablarida rasm va chizmachilik darslari o'tilgan. Bu ushbu hudud va badiiy ta'limi uchun o'ziga xos yangilik edi. Masalan I.Kazakov real bilim yurtida S.Yudin kadet kursida dars bergan. Mohir akvorelchi-manzarachi P.Nikiforov esa 1912 yilda Farg'ona maktablarida rasm va chizmachilikdan saboq bergan.

1918 yilda Samarqand rassomchiliik maktabi tashkil etildi. 1919 yilda esa S.Yudin, I.Kazakov,Z.Chernavskaya tashabbusi bilan Toshkentda Turkiston Xalq rassomchilik maktabi ochildi. UndaS.Yudin, I.Kazakov, A,Volkov, A. Isupov kabi taniqli rassomlar dars berdi. Bu maktabning. o'quvchilari orasida A.sidiqiy, Ruziev va boshqalar bor edi.1949 yilda Turkiston Xalq rassomchilik maktabi, rassomlik bilim yurtiga aylantirilib, unga P.Benkov nomi berildi (hozirgi rassomlik kolleji). Ushbu bilim yurti Respublikada badiiy ta'limni ravnaq topishiga samarali ta'sir ko'rsatdi. Ikkinchi jahon urushi yillarida Rossiyadan O'zbekistonga minglab kishilar, jumladan ko'plab rassomlar ham ko'chib keldi. Bu paytda Toshkentda yuqori malakali pedagoglar jamoasi mavjud edi. Ularning say harakatlari bilan 1954 yilda Teatr institutida rassomlik fakulteti ochildi va o'quv dargohi Toshkent teatr- rassomchilik instituti deb yuritila boshladi. Institut rassomlik fakulteti talablarining o'quv dasturi rus akademik rassomlik maktabiga asoslangan edi. Ushbu fakultetda O'rta Osiyoning qo'shni respublikalaridan va kavkaz o'lkalaridan yoshlar kelib o'qirdi.

1997 yil O'zbekiston Respublikasi Prezidenti I.Karimovning farmoni bilan Toshkent san'at instituti (avvalgi TTRI) rassomlik fakulteti bazasida Kamoliddin Behzod nomidagi Milliy rassomlik va dizayn instituti (MRDI) tashkil etildi. Ushbu institut O'zbekiston Badiiy akademiyasi tizimiga kirdi. Uzluksiz ta'lim milliy dasturiga binoan MRDI respublikadagi uch rassomlik kolleji va 13 tasviriy san'at litsteyi bitiruvchilari oliy rassomlik ta'lim olish uchun yagona oliy o'quv yurtidir. Ushbu o'rta bo'g'in o'quv muassasalarida dars beridigan pedagoglarning aksariyati MRDI bitiruvchilaridir.

XX Asrning boshida o'zbek milliy tasviriy san'atning Shakllanishi XX asraing 20 yillarida O'zbekiston realistik tasviriy san'atning shakllanishiga Rossiyada rassomlar asatsiatsiyasini tashkil etish sabab bo'ldi. Asatiastiyaning shiori: -«San'at xalqiga xizmat qilish lozim» edi. Bu tashkilotning katta xizmati shundaki rus san'atini boshqa xalqlari san'ati bilan bogTashga, milliy san'atni rivojlantirishga ham amaliy, ham tashkiliy jihatdan yordam berdi.

Pavel Petrovich Benkov 1879 yilda Qozon shaxrida hunarmand oilasida tug'ilgan. O'rta badiiy ma'lumotni у Qozon rassomlik maktabida oldi. 1902 yilda Povel Petrovich Peterburg badiiy akademiyasiga imtixonsiz qabul qilindi. O'qishni tugatgandan keyin u vaqt-vaqti bilan chet elga yashadi. Benkov Parijda, Rimda, Madridda buyuk rassomlar - Veloskes: bilanRembrantninig boy merosini o'rgandi. Rassom akademiyadan o'z o'qituvchi-ustozlari mashhur rassom - grafik Kordovskiy va buyuk Reninlarni nomini hurmat bilan tilga olgan. Benkov ijodi yirik rus demokrat rassomlari ta'sirida tartib topdi. Realistik san'at Benkov ijodining asosiy prinstipi bo'ldi. Nafis tasviriy san'at uning uchun hayotni aktiv aks ettiruvchi vositalardan biri bo'ldi. Rassomning qirq yildan oshiq ijodiy faoliyati davomida boshqa ko'p rassomlarga, shu jumladan, o'z ustozlariga o'xshamagan o'z uslubini yaratdi. Benkovning o'ziga xos original usulga ega bo'lishida, uning O'zbekistonda yashashi katta ahamiyatga ega bo'ldi. «Janubning saxiy quyoshi, go'zal, farovon turmushi, yangi temotikasi ijodimnii yanada qanotlantirib yubordi» deydi rassomning o'zi.

ABDULHAQ ABDULLAEV A. Abdullaev 1918 yilda Turkiston shahrida kosib oilasida tug'ildi. U maktabni tamomlab 1931 yilda Samarqanddagi rassomlik maktabiga o'qishga kirdi. Mashhur rassom P.Benkov bilan xuddi o'sha erda tanishdi. Mohir tajribali usta pedagog o'z shogirdlariga borliqni to'g'ri tushunishni va haqiqiy tasvirlashni o'rgatardi, ulardan aniq va ravon rassomlar yaratishni tabiiy ranglarga mos bo'yoqlar topishni talab qilardi. A.Abdullaevning dastlabki asari «Hovuz bo'yida» surati 1934 yilda Moskvada, O'zbekiston rassomlarining ko'rgazmasida qo'yilgan edi. Surat hammaning diqqatini o'ziga tortdi. Uni Moskvadagi Sharq madaniyatlari muzeyi sotib oldi. O'shandan beri rassomning asarlari butun ittifoq, respubika va xalqaro badiiy ko'rgazmalarda muntazam ko'rsatib kelinadi. A. Abdullaev (1939-1940) yillarda Moskva rassomlik institutida puxta bilim olib so'nggi yiillarda O'zbekiston san'at arboblarining hamda dala mexnatkashlarining ko'pgina unutilmas yorqin obrazlarini yaratdi. Abdullaevning eng yaxshi portletlari kishilarning boy ma'naviy fazilatlari, ijodiy o'y-fikrlari, ezgu orzu-niyatlari fidokorona yaratuvchilik mexnatida namoyon bo'lishini yaqqol ko'rsatib beradi. Rassom qishloq xo'jaligi ilg'orlarining qator portretlarini yaratgan. U o'zining eng yaxshi asarlarini 40 yillarda yaratdi. Masalan у 1946 yilda Davlat mukofotining laureati rejisyor Mannon Uyg'ur, xalq artisiti A.Hidoyatovning otello rolidagi portretini, xalq artisiti S.Eshonturaevaning jozibador portretini ham o'sha paytlarda yaratdi. Rassomning mexnat qahramoni mashhur novator, selekstioner olim Nazarali Niyozov, yozuvchi Oybek va kino rejisyor K.Yormatov portretlari rassomning eng muvafaqqiyatli chiqqan asarlaridandir. Ular mazmundorligi, chuqur psixologizmi, chiroyli koloriti, mohirona chizilgani bilan ajralib turadi.

E’tiboringiz uchun TASHAKKUR…

Похожие

Tasviriy faoliyatga o'rgatish

Tasviriy san’at mashg`ulotlarining zamonaviy ta’limi

Tasviriy san`atda ta`lim konsepsiyasi

Tasviriy san’at mashg`ulotlarining zamonaviy ta'limi

Tasviriy faoliyat mashg’ulotlarida bolalarni maktabga tayyorlash