Yevropada inkvizitsiya ta’qibibiga uchragan olimlar - История - Презентации

Yevropada inkvizitsiya ta’qibibiga uchragan olimlar

Загружено в:

29.03.2024

Скачано:

0

Размер:

6698.6181640625 KB

. Reja; Kirish; Inkvizitsiya ilm-fan qotili.  Yan Gus nega inkvizitsiya qurboni bo’ldi?  Gullar maydonida qatl  Galileo Galiley va Katolik cherkovi munosabatlari  Xulosa Yevropada inkvizitsiya ta’qibibiga uchragan olimlar

Inkvizitsiya (lot. inguisitio — qidiruv) — katolik cherkovining sud- tergov tashkiloti; 13-asrda bidʼatchilarga qarshi kurashish maqsadida tuzilgan. Rim papasiga boʻysungan. Inkvizitsiya zamindorlar-cherkov mafkurasi va ular zulmiga qarshi kurashchilarni taʼqib qilgan. 1231-yildan dominikanlar ordeni ixtiyorida boʻlgan. Inkvizitsiya faoliyati shafqatsizligi bilan ajralib turgan.

Inkvizitsiya Gʻarbiy Yevropaning bir qancha mamlakatlari, ayniqsa, Ispaniyada keng tarqaldi. Buyuk mutafakkirlar, olimlar J. Bruno, J. Vanininch I. yondirdi, G. Galiley va b. taʼqibga uchradi. 1452-yildan Rimdagi Oliy Inkvizitsiya tribunali Inkvizitsiyaning oliy organi boʻlib qoldi. 16-asrda Inkvizitsiya kontrreformatsiyaning asosiy qurollaridan biriga aylandi. 18— 19-asrlar davomida Inkvizitsiya tugatildi. Uning vazifalari qisman Vatikan muqaddas kanselyariya Kongregatsiyasiga oʻtdi. 1965-yilda bu tashkilot diniy taʼlimot Kongregatsiyasi etib qayta tu- zildi.

Inkvizitsiya gulxanlari Yevropaning eng sokin davlatlaridan biri bo‘lgan Chexiyani ham chetlab o‘tmagan. O‘rta asrlarda Rim cherkovidan noroziligini ochiqchasiga bildirishga jur’at etgan har qanday odam to‘satdan bid’atchiga aylanib, olovda tiriklayin yondirilishi mumkin edi. “Daryo” Chexiyada taniqli bo‘lgan islohotchining ana shunday voqelik qurboni bo‘lgani haqida hikoya qiladi. 1415-yil 6-iyul kuni Germaniyaning Konstants shahrining asosiy maydonida ulkan gulxan yonardi. Maydonga “bid’atchi” Yan Gusning qayg‘usini ko‘rishni istagan olomon sig‘may ketgandi.

Gulxanda yoqilayotgan inson olovga bir dasta o‘tin olib kelib tashlagan taqvodor kampirga qarab: “Oh! Muqaddas soddalik!”, — deya jilmayganida kampirning xayolidan nimalar o‘tgan? Kimdirlar g‘azablandi. Kimdirlar xursand bo‘ldi: “Yana bir bid’atchi qilmishiga yarasha jazolanadi!”. Afsuski, tarix Yan Gus qachon tug‘ilganini aniq bilmaydi. U, taxminan, 1369 va 1371-yillar orasida tug‘ilgan deb hisoblanadi. Uning ota-onasi oddiy dehqonlar edi. Biroz ulg‘aygach, yosh Yan Pragaga ketadi, poytaxt uni ilm bilan o‘ziga jalb qilardi. U mashhur Praga universitetiga o‘qishga kirishga muvaffaq bo‘ldi. Ochlik va nochor hayot uning o‘qib o‘rganishiga, mukammal bilim olishiga to‘sqinlik qila olmadi.

1415-yil 6-iyul kuni Konstatsning asosiy maydonida ustunlarga bog‘lab qo‘yilgan Yan Gusni alanga o‘z domiga torta boshladi. Bu orada Yan Gusning jonsiz tanasi olovda jizg‘anak bo‘lib yotgan paytda uning hayotidagi eng asosiy ishi — chex tiliga tarjima qilingan Injil ham olovga tashlandi.

Chex xalqi Yan Gusning xotirasini asrlar davomida saqlab qoldi. 1999-yilda, Yan Gus qatl etilganidan besh asr o‘tgach Vatikanda xalqaro simpozium bo‘lib o‘tdi. Unda Papa Ioann Pavel II Cherkovning Yan Gusga qarshi asossiz ayblovlarini ochiqchasiga tan oldi. Papa, shuningdek, cherkov nomidan uning qatl etilganidan afsusda ekanini bildirdi.

Nega ular Yan Gusga qo‘shib Injilni ham yoqdi? Axir, bu muqaddas kitob-ku. Ammo bu kitob Rim cherkovi uchun uning muallifi kabi xavfli edi. Chexiya cherkovlarida ilohiy xizmatlarning ona tilida o‘tkazilishi Papa va Cherkov uchun mutlaqo zararli va qabul qilib bo‘lmaydigan ish edi. Ular til va so‘z o‘zlariga qarshi qurol ekanini tushunardi. Gap shundaki, oddiy odamlar Injilni ona tilida tushunib o‘qiganlaridan keyin ular Papaning farmon va farmoyishlari Xudoning ahdlaridan naqadar uzoqligini anglashlari mumkin edi.

Inkvizitsiy a daxshatlar i

Filippo Bruno 1548 yilda Neapol yaqinidagi Nola shahrida askar Jovanni Bruno oilasida tug'ilgan. 11 yoshida adabiyot, mantiq va dialektikani o'rganish uchun Neapolga olib kelingan. 15 yoshida u Sankt-Dominik monastiriga kirdi (1563), u erda 1565 yilda rohib bo'lib, Giordano nomini oldi. Bruno oʻzining ilk asari “Nuh kemasi”ni 1568-yilda Rimga tashrifi chogʻida Papa Piy V ga bagʻishlagan.

1572 yilda 24 yoshli Giordano katolik ruhoniysi bo'ldi. Campagna shahrida, Neapol qirolligining viloyat shaharchasida, yosh Dominikan birinchi marta o'z massasini nishonladi. 1575 yilda Sankt-Peterburg monastirida bo'lganida. Rasmiylar uning faoliyati yuzasidan tekshiruv boshlashi kerak edi. Natijalarni kutmasdan, Bruno 1576 yilda Rimga ko'chib o'tdi, ammo bu joy etarlicha xavfsiz emasligini hisobga olib, u Italiyaning shimoliga (Genuya, Turin, Venetsiya ), so'ngra Shveytsariyaga - Jenevaga ko'chib o'tdi va u erda kalvinist bo'ldi. (1578). 1579 yilda u Jeneva universitetiga o'qishga kirdi, ammo nizoda yana kalvinistlar tomonidan bid'at ayblovi bilan ta'qib qilindi. 1580 yil boshida Tuluzaga ko'chib o'tgan Bruno magistr artium ilmiy unvonini oldi va deyarli 2 yil davomida falsafa kursi va Aristotelning " Ruh haqida " ( lat. De anima ) kitobi bo'yicha ommaviy ma'ruzalar o'qidi.

1581 yilning yozida Bruno Parijga ko'chib o'tdi va u erda Sorbonnada o'qituvchi bo'ldi . Bu erda Bruno o'zining mnemonikaga oid ilk asarlarini ("G'oyalar soyalari"; italyancha: De umbris idearum ) va Raymond Lullning "Buyuk san'ati: haqiqatning qisqacha kashfiyoti" haqidagi ma'ruzalarini nashr etadi. U erda Frantsiya qiroli Genrix III o'zining ma'ruzalarida qatnashgan Brunoning bilimi va xotirasiga qoyil qolgan Brunoning e'tiborini tortdi. 1582 yilda Bruno Genrix III ga italyan tilida insho bag'ishladi . Ars xotiralariva boshqa asarlari, "Shamdon" (boshqa tarjimada "Neapolitan ko'chasi" ( italyancha Candelaio ) teatrlashtirilgan spektaklini nashr etdi . Qirol Brunoni saroyga taklif qildi va unga bir necha yil (1583 yilgacha) tinchlik va xavfsizlikni ta'minladi, keyinroq Brunoning Aristotel tarafdorlari bilan kelishmovchiliklari uni Parijni tark etishga majbur qilganda , Angliyaga sayohat qilish uchun tavsiyanomalar beradi . 1583 yilda Bruno Londonga jo'nadi va u erda ikki yil qoldi.

Dunyoviy sud qarori bilan 1600 yil 17 fevralda Bruno Rimda Gullar maydonida yoqib yuborilgan. Jallodlar Brunoni qatl qilish joyiga olib kelishdi, uni olovning markazida joylashgan ustunga temir zanjir bilan bog'lashdi va ho'l arqon bilan bog'lashdi, u olov ta'sirida bir-biriga tortilib, qulab tushdi. tanasi. Brunoning soʻnggi soʻzlari: “ Men oʻz ixtiyorim bilan shahid boʻlib vafot etaman va bilamanki, ruhim soʻnggi nafasi bilan jannatga koʻtariladi ”. Giordano Brunoning barcha asarlari 1603 yilda Taqiqlangan kitoblar katolik indeksiga kiritilgan va 1948 yildagi oxirgi nashrigacha unda bo'lgan.

1591 yilda Bruno aristokrat Jovanni Mocenigo taklifiga binoan Venetsiyaga keldi. Giordano Brunoning katta hajmdagi ma'lumotlarni eslab qolishning ajoyib qobiliyati haqida eshitgan senor Mocenigo mnemonikani (xotira san'ati) o'zlashtirish istagi bilan alangalandi. O'qituvchi va talaba o'rtasida ishonchli munosabatlar o'rnatildi va 1592 yil 23 mayda Mocenigo katolik cherkovining haqiqiy o'g'li sifatida o'qituvchiga qarshi inkvizitsiyaga qoralash yozdi.

Deyarli bir yil Bruno Venetsiya inkvizitsiyasining yerto'lalarida xizmat qildi. 1593 yil fevral oyida faylasuf Rimga ko'chirildi. 7 yil davomida Bruno o'z qarashlaridan voz kechishni talab qildi. 1600-yil 9-fevralda u inkvizitor sudi tomonidan "tavbasiz, qaysar va moslashuvchan bid'atchi" deb tan olingan. U "qon to'kmasdan", ya'ni uni qatl etish tavsiyasi bilan yuzidan yechilgan va quvg'in qilingan va dunyoviy hokimiyatlarga topshirilgan. tiriklayin yondirmoq. Afsonaga ko'ra, hukmni eshitgandan so'ng, Bruno shunday degan: "Yonish rad etishni anglatmaydi". 17 fevral kuni Giordano Bruno Rimda "Gullar maydoni" she'riy nomi yozilgan maydonda yoqib yuborildi.

Galiley 1564-yili Italiyaning Piza shahrida tavallud topdi. 18 yoshida u otasining hohishi bilan medisinani oʻrganish uchun Piza universitetiga oʻqishga kiradi. Universitetda oʻqiyotgan paytda Galiley matematika va fizika bilan qiziqa boshlaydi. Oz oʻtmay u moliyaviy sabablarga koʻra universitetni tark etishga majbur boʻladi va mehanikani mustaqil oʻrgana boshlaydi. 1589-yili Galiley Piza universitetiga taklifga binoan qaytib keladi va matematikadan dars bera boshlaydi. Keyinchalik u Paduan universitetiga oʻtadi, u yerda geometriya, mehanika va astronomiyadan dars beradi. Oʻsha paytda u ilmiy ixtirolar qila boshlaydi.

Italyan fizigi, astronomi va mexanigi; aniq tabiatshunoslik asoschilaridan biri. G. aslzodalar oilasida dunyoga kelgan. Otasining undovi bilan Piza universitetiga kirib (1581), tibbiyotni urgana boshlagan. Bu yerda Aristotel fizikasi bilan tanishgan, Yevklid va Arximed mat.sini Urgangan. Geom. va mexanikaga qiziqib ketgach, G. tibbiyotdan voz kechib, 4 yil mobaynida mat.ni oʻrgangan va ixchamgina "Kichik tarozular" asarini yozgan (1586; 1655-yil nashr qilingan). Bu asari uni italyan matematiklari orasida mashhur qilgan. G. mexanika bilan astoydil shugʻullangan. Keyinchalik inersiya qonunink kashf etgan, kuchlarni qoʻshish qoidasini ifodalab bergan, koʻchirma harakat tezligi doimiy boʻlgan chogdagi nisbiylik prinsipini yaratgan, mexanik harakatning asosiy kursatkichlarini miqdoriy jihatdan aniqlagan. Jismning qiya tekislikdagi harakati, maʼlum burchak ostida otilgan jismning harakati, erkin tushish haqidagi qonunlarni dastlab G. kashf etgan, harakatning saqlanishi toʻgʻrisidagi muhim fikrga tegishli tushunchalarni kiritgan.

Galiley — Nyuton mexanikasi ilmning muhim tarmogʻiga aylandi. G. olam tuzilishini tushuntirishda N. Kopernik yulidan bordi. Oʻzi yasagan (32-marta katta qilib kursatadigan) teleskop yordamida Oy sirtining notekisligini, Venera fazasining Uzgarishini, Quyosh dogʻlarini, Yupiterning 4 ta yuldoshini kashf qildi va Quyoshning uz oʻqi atrofida aylanishini isbotladi. G.ning bu ishlari "Yulduz xabarchisi" (1610—11) asarida bayon qilingan. "Olam tuzilishining ikki asosiy sistemasi haqida dialog" (1632) asarida geliotsentrik sistematlt toʻgʻriligiga asosli dalillar keltirgan. Abu Rayhon Beruniy qabi G. ham Aristotelning "engillik kuchi" tushunchasiga qarshi chiqib, faqat ogʻirlik kuchini tan oldi. U tabiiy hodisalarni tajriba va matematik fikrlash asosida tushuntirishga harakat qilgan.

Galiley "Suhbatlar va matematik isbotlar..."ni yozadi, u yerda dinamikaning asoslarini bayon etadi. 1636- yilning may oyida olim Niderlandlarda oʻzining mehnatini nashri haqida suhbatlar oʻtkazafi, soʻng hech kimga bildirmasdan u yerga qoʻlyozmalarini yuboradi. Oz oʻtmay, u koʻrish hususiyatini yoʻqotadi. "Suhbatlar..." 1638-yili Neley-deda dunyo yuzini koʻradi, Archertriga esa kitob bir yildan soʻng - 1639-yilning iyunida yetib keladi. Galileo Galiley 1642-yil 8-yanvar kuni vafot etadi. Uni Archertrida marosimlarsiz va qabr toshlarisiz koʻmishadi. Faqat 1737-yili uning soʻnggi istagi bajo keltiriladi-uning kuli Florensiyadagi Santa Kroche soboriga olib kelinadi, 17-martda u Michelangelo (Mikelanjelo) yonida marosimlar bilan dafn etiladi.

1979-yildan 1981-yilgacha Rim Papasi Ioann Pavel II inisiativasiga koʻra Galileyning reabilitatsiyasi boʻyicha komissiya ishladi va 1992-yil 31-oktabrda Papa Ioann-Pavel II rasman tan oladiki, 1633-yili inkvizitsiya olimni Kopernik nazariyasini inkor ettirtirib xatoga yoʻl qoʻygan. Shuni bilish muhimki, Galileo Galiley xudoga ishonar edi. Katolik cherkovi bilan sudidan soʻng, Galiley chiqib "U baribir oʻz oʻqi atrofida alanadi!" deb aytgan.

Xulosa; Qizig'i shundaki, inkvizitsiyaga qarshi kurash bugungi kunda ushbu mamlakatlarda to'xtamaydi - haqiqat juda madaniy shaklda. Shunday qilib, 2003 yilda qarindoshlari jodugarlar va sehrgarlar tomonidan e'tiqod sudi va qarindoshlari cherkovlararo kitoblarni yoqib yuborgan va qarindoshlari oilalarni kompensatsiya qilish talabi bo'lgan sudga da'vo qo'zg'atdi. avlodlar - axloqiy va moddiy zarar. Biz faqat inkvizitsiyalarning eng taniqli qurboni haqida gapirib berdik, ammo qurbonlarning umumiy soni "muqaddas tashkilot". Ularning hammasi ham olovda yoqib yuborilgan emas, balki hamma jabrlangan va huquqlarga ega bo'lganlar, hamma chuqur ruhiy jarohati va hayot buzilib ketgan. O'rta asrlar tarixi va inkvizitsiya tarixi haqida gapirganda, aholining ommaviy qirg'inlari va inson hayoti va shaxsiyatini juda kam baholash uchun hayratda qolmaslik mumkin emas. Tutunda o'tirgan odamlar, inkvizitsiya olovining alangasi zulmatda va jang maydonida azobda vafot etdilar. Evropada oqimlar oqardi, daryolar va inson qon dengizi. Tarixchilar hatto qahramonlarning buyukligi to'g'ridan-to'g'ri qon to'kilishini taxmin qilishgan. Ammo dahshatli narsa, shuning uchun barcha murakkab shafqatsizlik va qonli qirg'in ulardagi Yaratuvchini va Xudoning ulug'vorligida ko'pincha qoniqishgan.

Foydalanilgan adabiyotlar; 1. https://e-tarix.uz/jahon-tarixi/77-evropa-tarixidan.html 2. https://daryo.uz/2020/07/06/uni-qanday-goyalar-gulxanga-olib-keldi-inkvizitsiya-qurb oni-yan-gus-haqida/ 3. https://tltaudit.ru/uz/calcium/pyat-vydayushchihsya-lichnostei-stavshih-zhertvami-ink vizicii-inkviziciya-eto/ 4. SARIMSOKOV ABDILATIP ABDIRAXIMOVICH, DEXKANOV NARIMON BURXONJONOVICH JAHON TARIXI (Osiyo va Afrika mamlakatlarining o‘rta asrlar tarixi) Oliy o'quv yurtlarining 5120300 - «Tarix (jahon mamlakatlari bo'yicha)» ta'lim yo'nalishi uchun o'quv qo'llanma TOSHKENT « 0 ‘Z K I T 0 B SA V D O N A S IIR IY O T MATBAA IJODIY UYI>> 2021 5. SALIMOV.T.U Jahon tarixi (Yevropa mamlakatlari V-XV asrlarda) Toshkent “Universitet” 201445 2701 0C1212 2C01 0C1212 190E09161306 2801 0C1212 100911 3201 47 2F380323 060B0A1406 1206 47 3301 47 48

Похожие

Yevropada ilk universitetlarning ochilishi

Yevropada dastlabki universitetlarga asos solinishi

O’rta asrlarda va yangi zamon davrida Yevropada nikoh diplomatiyasi

G'arbiy Yevorpada Uyg'onish davri. XIV-XVI asrlar Yevropada ilmiy bilimlar rivoji

Ispaniya XVI asr – XVII asrning birinchi yarmida