Xonliklar davrida ta’lim tarbiya va madaniyat - История - Презентации

Xonliklar davrida ta’lim tarbiya va madaniyat

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1227.5 KB

Xonliklar davrida ta’lim tarbiya va madaniyat www.arxiv.uz

Reja: • Markaziy Osiyoda mustaqil xonliklarning vujudga kelishi va madaniyatning ahvoli. • Mustakil xonliklar va amirlikning o’zaro madaniy aloqalari. • Markazii Osiyo madaniyatiga Rus va dunyo madaniyatining ta’siri. www.arxiv.uz

• Markaziy Osiyoda temuriylar davrida madaniyat klassik darajasi bilan dunyoga mashhur bo’ldi. Shayboniylar va Ashtarxoniylar davri (XVI-XVIII asrlar) da mamlakat feodalizmning murakkab jarayonlarini boshdan kechirdi. XVI asrda hunarmandchilikning rivojlanishi tranzit va ichki savdoning kengayishiga yordam berdi. Bu davrda hunarmanchilikning 60 dan ortiq turi mavjud edi. Markaziy Osiyo, Hindiston, Eron, Balx, Rossiya, Тurkiya va boshqa mamlakatlar bilan sovda-sotiq diplomatik aloqada bo’lgan. www.arxiv.uz

• XV-XVI asrlarda Movarounnahrda ilm-fan ancha rivojlandi. Adabiyot, tarix, memorchilik va tasviriy sanat o’ziga xos rivojlanish bosqichini bosib o’tdi. Hasan Buxoriy Nisoriy (1566) ning «Muzakkir ul- ahbob» va Mutribiyning (1604) « Т azkiratush- shuaro» nomli adabiyot antologiyasi buning yaqqol ifodasidir. Bu qomusiy antalogiyada yuzdan ziyod adabiyot arboblarining ijodlari va tarjimai hollari o’rin olgan. Mamlakatda hunar va savdo ishlarining rivojlanishi ilm ahlining ijtimoiy doirasi kengayishiga tasir ko’rsatdi. Mutafakkir Zayniddin Vosifiy 1512 yil Samarqandda bo’lganda bazmi mushoiralarda kosib, shoirlar, savdogarlar va oddiy kishilarning marakalarda faol qatnashib turganligini bayon qiladi. Ularning aksariyati sher yozib turganligi o’sha davr tabaqalarining madaniy jihatdan yuksak saviyada ekanligdan dalolat beradi. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

• Bu davrning o’ziga xos xususiyati shundaki ko’plab adabiy va tarixiy asarlar o’zbek tilida yozildi. Muallifi nomalum «Nuxratnoma» Muhammad Solihning «Shayboniynoma» asarlari o’zbek tilida yozilgan. Bundan tashqari mashhur tarixchi Sharofiddin Ali Yazdiyning tarixiy asarlari xususan «Zafarnoma»si, Ulug’bekka bag’ishlangan «Muntahabi jome va tovorixi shohiy» degan asarlari o’zbek tiliga o’girildi. Shayboniylar davrida fanning qator tarmoqlari rivoj topdi. 1693 yilda Amin Ahmad Roziy «Haft iqlim»- yetti iqlim degan jug’rofi-biologiyaga oid lug’at tuzadi. Unga Mutribiyning dunyo xaritasi ilova qilinadi. 1541 yilda Muhammad Husayn as- Samarqandiy tibbiyot va farmakologiyaga oid ilmiy asar yozadi. U ko’z tabibi shoh Ali ibn Sulaymon Navro’z Ahmadjon huzurida ishlab, kasalliklar haqida «Тabiblik dasturul-amali» risolasini bitadi . www.arxiv.uz

• Musiqa ilmiga oid buxorolik Navkabiyning asari ham XVI asrda bu sanat rivojidan darak beradi. Bundan tashqari xattotlik sanatining rivojiga ulkan hissa qo’shgan Sulton Ali Mashhadiy, Mir Ali Hirviy, Mahmud Ali Shiqobiy kabi husni hat ustalari ham ijod qilgan. 1586 yilda Darvesh Muhammad Buxoriy kalligrafiya sanati nazariyasiga oid asar yozadi. • Shuningdek, ko’plab qo’lyozmalar miniatyuralar va suratlar bilan bezatildi. Т arixiy va adabiy asarlardan «Fatxnoma» Т arixi Abulxayrxoniy, Navoiyning asarlari shular jumlasidandir. «Miniatyuralarda Markaziy Osiyo moddiy madaniyati aks ettiriladi va rassomlar voqelikni realistik tasvirlashga intiladi. Jaloliddin Yusuf, Keldi Muhammad va boshqalar rassomchilik sanatiga ulkan hissa qo’shadi. www.arxiv.uz

• Х onliklar davrida qurilish inshootlari turlari yanada takomillashadi, ko’plab jamoat binolari (karvonsaroylar, ko’priklar, sardobalar, hammom, tim va boshqa savdo rastalari) quriladi. Monumental binolarning tarixi, qiyofasi o’zgaradi, hunarmandlar uyushmalari vujudga keladi. Buxoro shahri balandligi 10 metrli devor bilan o’ralib, shahar darvozalari qurildi, yirik binolar qurishda (Misr Arab madrasasi, Х o’ja Zayniddin masjid- xonaqosi) xalq me’morchiligi an’analaridan foydalanildi. Shahar tashqarisida ham monumental binolar (Chorbakr) qurildi. Jome’ masjidlari saroy kabi serhasham qilib, madrasalar peshtoqli, minorali tarzda qurib, hovlilari to’rt tomondan ayvon va hujralar bilan o’raldi. Buxoro va Т oshkentdagi Ko’kaldosh madrasalari bunga guvohlik beradi. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

• Binolar bezashda mayda o’simlik-naqshli parchinlar ishlatildi. Devorlarga gul terish kabi Т emuriylar davridagi usullar rivojlantirildi. qabr toshlari yasashda yuksak badiiy darajada toshlarga yozuvlarni o’yib bitish rivojlandi. (Shayboniyxon qabr toshi va Childuxtaronda Abu Said qabriga qo’yilgan toshlar). Х ullas, bu davrning ko’pgina betakror madaniyat sohalari o’z sirlarini mukammal saqlab kelmoqda. • Markaziy Osiyoda xonliklar va amirlik o’rtasidagi nizolar bo’lib tursada, ma’lum darajada dehqonchilik, hunarmandchilik, savdo-sotiq davom topdi. Fan, adabiyot, san’atning rivojlanishi ko’proq saroy doirasida bo’lib, ham diniy, ham dunyoviy asarlar yozildi. Garchi o’z davri tarixnavisligi o’sha xonlik va amirlikdagi siyosiy voqealar salnomasini ifodalaydi, o’sha davr ruhi aks etganligi bilan tarixiy ahamiyatga ega. Muhammad Yoqubning «Gulshan- ul mulk», Muhammad Mir Olimning « Т arixi Amir Nasrullo», Mulla Ibodulla va Mulla Muhammad Sharifning « Т arixi amir Haydar», Muhammad Hakimjon Т o’raning «Muntaxabut tavorix» kabi asarlari diqqatga sazovordir. www.arxiv.uz

• Qo’qon adabiy muhiti ko’plab shoir va shoiralar ijodi bilan boyidi. qo’qon xoni Umarxonning o’zi «Amiriy» tahallusi bilan o’zbek tilida g’azallar yozgan. Uning rafiqasi Mohlaroyim «Nodira» tahallusi bilan fors-tojik tilida «Maknuna», «Komila» tahalluslari bilan she’rlar yozgan. Eri Umarxon vafot etgach, Nodira davlat ishlariga ham aralashib, mamlakat xo’jaligini yaxshilash, madaniy hayotni jonlantirish bo’yicha muhim tadbirlarni amalga oshirdi. qo’qonda madrasalar, karvonsaroylar, rastalar, yo’llar qurdirdi. U o’z atrofiga Uvaysiy, Mahzuna kabi qobiliyatli ijod ahlini to’pladi. Bu davrda Fazliy Namangoniy Mushrif, Mushfiqiy kabi shoirlar ijod qilgan. Mushfiqiy Buxoro amiri Abdullaxon saroyida «Malikush- shuaro» unvoniga ega bo’lgan bo’lsa, Fazliy Namangoniy qo’qon shoirlariga boshchilik qilgan, Umarxonning topshirig’i bilan Fazliy va Mushrif tomonidan «Majmuat-ush-shuaro» to’plami tuziladi. Bu davrda qo’qonda Х udoyorxonning saroy arki, Х ivada turli obidalar qurildi. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

• Т axminan XVII asrda yashab ijod qilgan shoirlardan biri Т urdi Farog’iy haqida ma’lumot beruvchi asosiy manba shoirning o’z asaridir. U yuz urug’ining oqsoqollaridan biri sifatida Abdulazizxon saroyida e’tiborli kishilardan bo’lgan, keyin saroydan chetlashtirilgan. • XVIII asr oxirida qo’qonda tug’ilgan shoir Mahmur og’ir sharoitda yashab, saroyda askarlik qilgan. U amaldorlar va saroy shoirlari bilan chiqisholmay, saroyni tashlab ketadi. Mahmur qiyinchilikda hapalak qishlog’ida 1844 yilda vafot etgan. Uning she’rlari ichida «Hapalak» hajviy asari mashhurdir. www.arxiv.uz

• XVIII asr oxiri XIX asr boshlarida Farg’onada Muhammad Sharif- Gulhaniy tahallusi bilan tanilib, ajoyib lirik she’rlar, masallar yozdi. Uning «Zarbulmasal» asari qahramonlari qushlar bo’lib, shoir ular orqali saroy a’enlarining kirdikorlarini fosh etadi. Yana bir qo’qonlik shoir o’oziy ham o’z asarlarida zodogonlar va ruhoniylarni fosh qiladi. XIX asrning 30 yillarida Shahrisbzda shoir Hiromiy hind, fors adabiyotida mashhur bo’lgan «Chor darvesh» va « Т o’tinoma» hikoyalarini o’zbek tiliga tarjima qiladi xalq dostonlari «Yusuf va Zulayho», « Т ohir va Zuhro» «Bo’z o’g’lon», «Yusuf va Ahmad» va boshqa dostonlar vujudga keldi. Shahar maydonlarida qiziqchi va qo’g’irchoqbozlar, o’yinchi san’atkorlar xalq hayotidan hikoya qiluvchi lavhalarni o’ynab, tomosha ko’rsatar, boylar va saroy ahlini ochko’zligini fosh etib, ustidan kular edi. www.arxiv.uz

• Bu davrda Markaziy Osiyoda ikki turdagi maktab mavjud edi: quyisi- maktab va oliy- madrasa. Boshlang’ich maktabda savod o’rgatilar va diniy matnlar yodlanar edi. Madrasada ham ilohiyat o’qitilar, shuningdek arab tili sarfu nahvi (grammatikasi), notiqlik san’ati, aljabr va handasa asoslari o’rgatilgan. Bundan tashqari Х ofiz, Bedil, Navoiy asarlari o’qitilgan. • O’sha davr shoirlari, fan arboblari musiqani chuqur tushunganlar. Musiqa san’atining rivojiga ulkan hissa qo’shgan Mavlono Muhammadin Mug’anniy, Mavlono Kavkabiy, Х o’ja Muhammad, Rizo Samarqandiyning nomlari bizgacha yetib kelgan. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

• Bu davrdagi me’morchilik yodgorliklar hajmi va pardozining jimjimadorligi bilan ajralib turadi. Samarqanddagi Registon maydoni shu davrda shakllandi. Sherdor madrasasining old peshtoqida rangin koshinlar bilan chekilgan bir juft sher tasvirlangan. Т illakori madrasasining nomi «tilla bilan pardozlangan» degan ma’noni beradi. Devorlardagi ajoyib naqshu nigorlar va ichki devorlardagi to’kis tilla bezaklar juda nafis ishlangan. • XVIII asr oxirlaridan Х iva xonligida ta’mirlash va shaharsozlik ishlari avj oladi. Ollaqulixon madrasasi, Rahmonquli inoq saroyi hajm jihatidan ancha mahobatli qurilgan. qo’qon xonligi me’morchiligida rang-baranglik va yorqinlik, pardozdagi koshinlarning yorqin tovlanishi kabi xususiyatlar ayniqsa Х udoyorxon saroyida yaqqol namoyon bo’ladi. www.arxiv.uz

• XVIII asr oxiri - XIX asr boshlarida me’morchilik hajm jihatdan ixcham binolar, goho bezak- pardozlardan butunlay holiligi bilan ko’zga tashlanadi. Х onliklar va amirlikda me’morchilik qurilishida va bezakda o’ziga xoslik ham seziladi. Farg’ona uylari kengkovul va ayvonli, guldor tokchali, o’yma ganchli, shiftlari naqshu nigorli qilib qurilsa, Samarqand va Buxoro uylari uchun chiroyli ko’rinishdagi ustunli ayvon, girih va islimiy naqshlar tushirilgan devor va ganch o’ymakorligi xosdir. Х iva o’ylari tashqi va ichki shaklda qurilib, ayvoni ichkariga qaragan, ustunlariga o’yma naqshlar chekilgan, murakkab shakldagi gullar bilan bezalgan. www.arxiv.uz

• XIX asr boshlarida mehnatkash xalqning turmush madaniyati past darajada edi. Х onliklarning o’zaro urushlari ho’jalik va madaniy hayotni izdan chiqardi. Bu hol Chor Rossiyaning xonliklarni bosib olishini osonlashtirdi. Rossiyada sarmoyadorlik sanoatining o’sishi yangi bozor savdosiga va xom ashyo manbalariga bo’lgan talabni oshirdi. Rossiya Markaziy Osiyoni bosib olgach, mahalliy aholi rus va Rossiyaning boshqa xalqlari bilan aloqa o’rnatishga majbur bo’ldi. Sanoat va qishloq xo’jaligi texnikalari kirib kela boshladi. O’z o’rnida Rossiya va Yevropa madaniyati elementlari kirib keldi. Rus tuzem maktablari ochildi. Т ipografiya va litografiyaning paydo bo’lishi madaniy hayotda katta voqea bo’ldi. Avval rus tilida, so’ngra mahalliy tillarda gazeta, jurnal va kitoblar chop etila boshladi. • Х I Х asrning 80 yillarida A.S. Pushkin va I.A. Kr ы lov asarlari ilk bor o’zbekchaga tarjima qilindi. 1880 yilda Т oshkentda jamoat kutubxonasi ochildi. 1870 yilda rasadxona va kimyogarlik tajribaxonasiga asos solindi. Ilmiy jamiyatlar tuzildi, tarixiy va arxeologiya muzeylari ochildi. www.arxiv.uz

• O’lka tabiiy boyliklarini o’rganish ishiga rus olimlari ham qiziqa boshladi. 1870 yilda tabiat, antropologiya va etnografiya havaskorlari rus jamiyatning Т urkiston bo’limi ochildi. N.A. Seversov, I.V. Mushketov, V.P. Fedchenko, V.F. Omanin singari olimlar bu jamiyat a’zolari edi. Rus jug’rofi F.P. Litko 1873 yilda Т oshkent falakshunoslik va tabiatshunoslik rasadxonasi tashkil etilishga hissa qo’shdi. P.P. Semyonov Т yan-Shanskiy Т ongritog’ tizmalari tarkibi va tuzumini haqida ma’lumotlarni chop ettirdi. A.P. Fedchenko Farg’ona vodiysining o’simlik dunyosini tadqiq qildi. I.V. Mushketov va G.D. Romanovskiy Т urkiston o’lkasining yer ustki xaritasini tuzdilar. I.V. Mushketov oltin, temir ma’dani, qoramoy, ko’mir kabi qazilma boyliklarni aniqladi. Akademik V.V. Bartold o’lka tarixi va el- elatini o’rganish asosida ko’plab kitoblar chop qildi. www.arxiv.uz

• Rus madaniyati ta’sirida xalq ma’rifatparvarlari shakllandi. Ular V.I. Gersei, N. Т . Chernishevskiy, N.V. Dobrolyubovlar ta’sirida xalq ozodlik masalasini ko’tarib chiqdilar. O’rta asr qoloqligini tugatish, ta’lim- tarbiyaning ilg’or usullarini joriy qilishni o’z asarlarida kuylagan Furqat (1858-1909) misol tariqasida rus maktablarini ko’rsatdi. U A.S. Pushkinning bir qancha she’rlarini o’zbekchaga tarjima qildi. Muqimiy (1850- 1909) o’zining hajviy she’rlarida xalq ommasining burjuaziya tomonidan ezilishini fosh etdi. Zavqiy (1853- 1921) o’z she’rlarida ijtimoiy adolatsizlikni qoraladi. www.arxiv.uz

• Rus madaniyati ta’sirida xalq ma’rifatparvarlari shakllandi. Ular V.I. Gersei, N. Т . Chernishevskiy, N.V. Dobrolyubovlar ta’sirida xalq ozodlik masalasini ko’tarib chiqdilar. O’rta asr qoloqligini tugatish, ta’lim- tarbiyaning ilg’or usullarini joriy qilishni o’z asarlarida kuylagan Furqat (1858-1909) misol tariqasida rus maktablarini ko’rsatdi. U A.S. Pushkinning bir qancha she’rlarini o’zbekchaga tarjima qildi. Muqimiy (1850- 1909) o’zining hajviy she’rlarida xalq ommasining burjuaziya tomonidan ezilishini fosh etdi. Zavqiy (1853- 1921) o’z she’rlarida ijtimoiy adolatsizlikni qoraladi. www.arxiv.uz

• XIX asr Т urkiston adabiyoti ikki yo’nalishda rivojlandi. Shohlik va saroy muhitini kuylovchi adabiyot, hamda zo’rovonlikka qarshi norozilikni va qoloqlikni tugatishga qaratilgan taraqqiyparvar xalq adabiyoti. Umuman, Rus va dunyo madaniyati ta’sirida mehnatkash xalq bilan bog’liq Т urkistonda milliy madaniyatning rivojlanish jarayoni kuchayib bordi. • U musulmonlar va qolaversa turkiylar dunyosining jahon taraqqiyotidan uzilib qolganligi, bu g’oyat xavfli holga barham berish kerakligini hamda umumturkiy qavmlardagi jaholatni yo’q qilib, ma’rifat orqali taraqqiy topgan mamlakatlarga tanglashish zarurligini birinchi bo’lib turkiy qrim-tatar xalqining ulug’ farzandi Ismoil o’asparali (1851-1914) tushunib yetdi. U jadidchilik harakatining butun turk dunyosidagi «g’oyaviy otasi»dir. www.arxiv.uz

• Musulmon turkiy olamini jahon ma’rifati, ilmi darajasiga ko’tarish g’oyasini amalga oshirish maqsadida Rossiyaga mustamlaka bo’lgan barcha musulmon hududlar maorifini mutlaqo isloh qilish ularda dunyoviy fanlarni o’qitish masalasini ko’tardi. Ismoil o’asparalining g’oyalarini yoyishda « Т arjimon» gazetasining xizmati juda katta bo’ldi. 1888 yilda uning «Rahbari muallimin» yoki «muallimlarga yo’ldosh» kitobining nashrdan chiqishi muhim voqea bo’ldi. U Buxoro, Т urkistonga kelib jadid maktablarini ochishga urinadi. Uning shogirdlari Buxorolik Marjoniy, Domla Fozil, Mo’minxo’ja Vobkandiy, Mulla Х udoyberdi Boysuniy Buxoroda jadid maktablarini ko’paytirishga urinadilar. 1904 yilda «Mazaffariya» jadid maktabi ochiladi. www.arxiv.uz

• Shunga qaramay 1898 yilda qo’qonda Salohiddin domla ikkinchi jadid maktabiga asos soldi. Shu yili Т o’qmoqda ham shu tipdagi maktab ochildi. 1899 yili Andijonda Shamsiddin domla va Т oshkentda Mannon qori jadid maktabiga asos soldilar. 1903 yilda Т urkiston o’lkasida 102 ta boshlang’ich va 2 ta o’rta jadid maktablari bor edi. • Asr boshida jadidlar ziyolilarning butun bir vatanparvar avlodini tarbiyalab berishdek og’ir ishga fidoiylik bilan kirishdilar. Ularning boshida M. Behbudiy, A. Avloniy, S. Ayniy, A. Fitrat, Munavvar qori, Bobooxun Salimov va boshqa ko’plab taraqqiyoparvar insonlar turar edilar. Ular doimo quvg’in, qamoq, surgun kabi xavf-hatarlar boshida charx urib turgan holda ish olib borishga majbur bo’ldilar. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

• Shulardan Т oshkent jadidlarining otasi sifatida ziyoliylar orasida katta obro’-e’tibor qozongan Munavvar qori Abdurashidxonovning xizmatlari juda katta bo’ldi. • ХХ asr boshlarida Т oshkent, Samarqand, Buxoro, Farg’ona vodiysi shaharlarida o’nlab «usuli jadid» maktablari ochildi. Uni bitirganlar orasida Т urkiston ma’naviy-ma’rifiy dunyosini milliy uyg’onishiga kuchli ijobiy ta’sir qiladigan zabardast namoyondalar ajralib chiqdi. Uning birinchi qaldirg’ochlari Mahmudxo’ja Behbudiy, Abduqodir Shakuriy, Siddiqiy Ajziy, Munavvar qori Abdurashidxonov, Abdulla Avloniy, Ashurali Zohiriy, Lutfulla Olimiy, Muhammadsharif So’fizada, Abdurauf Fitrat, Sadriddin Ayniy, H.H. Niyoziy kabi o’nlab ulug’ zotlar. Jadidlar maktab va ma’rifatdan boshlangan faoliyatini siyosiy qiyofa kasb etguncha qadar davom qildirib, Т urkistonda milliy mustaqil davlat barpo etishga urinish bilan eng yuqori pog’onaga ko’tarildilar. www.arxiv.uz

• Т urkistonda ma’rifatparvarlik harakati ikki bosqichda kechdi. Birinchi davrda feodal tuzum va tartiblarini tanqid qilish, madaniy yangiliklarni egallash, Ovropaning turli tillarini o’rganishni targ’ib qilish, yangicha ilm-fanning ahamiyatini ko’tarish kabi masalalar olg’a surildi. Ahmad Donish, Avaz o’tar, Furqat, Muqimiy, Zavqiy singari ma’rifatparvarlar yetishib chiqdilar. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

• Ikkinchi bosqichda ma’rifatchilikdan jadidizm o’sib chiqdiki, u endilikda yangicha ta’lim-tarbiya, yangi usul maktablarini yo’lga qo’yish, dunyoviy ilmlarni har tomonlama egallash maorif- madaniyatda yangi tartiblarni o’rnatish, yangi ijtimoiy-siyosiy masalalarni qo’yish darajasiga ko’tarildi. Jadidchilik harakati turkiy millatlarning ma’naviy-madaniy ko’tarilishiga turtki bo’ldi. Т urkistonda yangi usul maktablari ochilib, ma’rifatparvar, ilg’or pedagoglar bu maktablar uchun turli darsliklar, o’qish kitoblari, qo’llanmalar yarata boshladilar. Behbudiy, Munavvar qori, Fitrat, Abdulla Avloniy, Ibrat, Hamza kabilar bu sohada jonbozlik ko’rsatdilar va bu ishda faol ishtirok etdilar. Jadidlar boshqa o’lkadagi ma’rifatparvarlik harakatlari bilan ham aloqa o’rnata boshladilar. Bu davrda Т urkistonda ma’rifatparvarlik va jadidchilikning turli, yangi ta’lim-tarbiya, o’quv-o’qituv masalalarini o’zida aks ettiruvchi juda ko’p jurnallar nashr etildi. « Т araqqiyot», «Oyna», « Т ujjor», «Sadoyi Т urkiston», «Samarqand» kabi jurnallar shular jumlasidandir. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

• Ma’rifatchilik harakati ayniqsa o’zining rivoj topgan bosqichida Т urkistonda o’zga yurtlardagi ijobiy yutuqlardan foydalangan holda mustaqil ma’naviy taraqqiyot yo’lini qidirish va targ’ib etish masalalarini olg’a surdi. Bu harakat rus podsho hokimiyatining mustamlakachilik siyosatiga zarar keltirishdan cho’chigan chorizm amaldorlari uni chegaralash va bug’ib qo’yish chora tadbirlarini ko’ra boshladilar. • XIX asr oxiri ХХ asr boshlarida Т urkistonda juda murakkab ijtimoiy- siyosiy hodisalar bilan birga uning madaniy hayotida ham tez va shiddatli o’zgarishlar ro’y berdi. Madaniyat, adabiyot, ta’lim-tarbiya, din, mafkura sohasida turli oqimlar paydo bo’ldi, ular orasidagi munosabatlar murakkab tus oldi. Yosh buxoroliklar, yosh xivaliklar harakati vujudga keldi. www.arxiv.uz

A dabiyotlar ro’yxati 1. O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. Т .: «O’zbekiston», 2009 y. 2. Karimov I. A. O’zbekiston: milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura. Т.1. Т.: «O’zbekiston», 1996 y. 3. Karimov I.A. Bizdan ozod va obod Vatan qolsin. Т.2. Т.: «O’zbekiston», 1996 y. 4. Karimov I.A. Vatan sajdagoh kabi muqaddasdir. Т.3. Т.: «O’zbekiston», 1996 y. 5. Karimov I.A. Bunyodkorlik yo’lidan. Т.4. Т.: «O’zbekiston», 1996 y. 6. Karimov I.A. Yangicha fikrlash va ishlash davr talabi. Т.5. Т.: «O’zbekiston», 1997y. 7. Karimov I.A. Хavfsizlik va barqaror taraqqiyot yo’lidan. Т.6. Т.: «O’zbekiston», 1998 y. 8. Karimov I.A. Biz kelajagimizni o’z qo’limiz bilan quramiz. Т.7. Т.: «O’zbekiston», 1999 y. 9. Karimov I.A. Ozod va obod Vatan, erkin farovon turmush-pirovard maqsadimiz. Т.8. Т.: «O’zbekiston», 2000 y. 10. Karimov I.A. Vatan ravnaqi uchun har birimiz mas’ulmiz. Т.9. Т.: «O’zbekiston», 2001 y. 11. Karimov I.A. Хavfsizlik va tinchlik uchun kurashmoq kerak. Т.10. Т.: «O’zbekiston», 2002 y. 12. Karimov I.A. Biz tanlagan yo’l- demokratik taraqqiyot va ma’rifiy dunyo bilan hamkorlik yo’li. Т.11. Т.: “O’zbekiston”, 2003 y. www.arxiv.uz

Похожие

XIV-XV asrlar Temur va Temuriylar davrida ta’lim-tarbiya va pedogogik fikrlar

Xonliklar iqtisodi va iqtisodiy markazlar

Amir Doniyol va Shohmurodlar davrida amirlik

XVI asr birinchi yarmida XIX asrlarda Markaziy Osiyoda fan

Temuriylar davrida Buxoro