Germaniya

Germaniya

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1141.3525390625 KB

GERMANIYA www.arxiv.uz

REJA:  1, Germaniya 2-jahon urushi paytida  2, Urush oqibatlari  3, GERMANIYANING BO’LINIB KETISHI  4, GermaniyaDemokratik Respublikasining tashkil etilishi  5, GFRning ichki va tashqi siyosati  6, URUSHDAN SO’NG  7, BUGUNGI KUNDAGI GERMANIYA  8, O’zbekiston — Germaniya munosabatlari www.arxiv.uz

GERMANIYA1936—39 yillarda Italiya bilan birgalikda Ispaniyaga qarshi intervensiya uyushtirdi. 1938-yil martda Avstriyani qo’shib oldi. 1939-yil 1-sentyabr da Germaniya Polshaga hujum qilib, ikkinchi jahon urushi (1939-45)ni boshlab berdi. 3- sentyabrda Angliya va Fransiya Germaniyaga qarshi urush eʼlon qildi. 1940-yil aprelda Germaniya Daniya va Norvegiyani , may—iyunda esa Belgiya , Gollandiya , Lyuksemburg va Fransiyani bosib oldi. 1940-yil sentyabrda Berlinda Germaniya, Italiya va Yaponiya o’rtasida harbiy ittifoq tuzildi. www.arxiv.uz

G E R M A N I Y A. 1941-yil aprelda Germaniya Yugoslaviya va Gresiyani bosib oldi. Shu yili 22-iyunda Germaniya urush eʼlon qilmasdan SSSRga hujum qildi. 1945-yil 2-mayda ittifoqchilar qo’shinlari Berlinni egalladi. 8-mayda Germaniya so’zsiz taslim bo’lganligi haqidagi hujjatga imzo chekdi. www.arxiv.uz

U R U S H O Q I B A T L A R IAholi turmush darajasi nihoyatda yomonlashdi. Eng og'iri, Germaniya davlat mustaqilligini yo'qotdi. Uning hududi 4 g'olib buyuk davlat (AQSH, SSSR, Buyuk Britaniya va Fransiya) okkupatsiya zonalariga bo'lindi. Germaniya Ikkinchi jahon urushida tor-mor etildi. Uning hududi deyarli kultepaga aylandi.. Hokimiyat g'olib davlatlar harbiy ma'muriyati qo'liga o'tdi. Bu ma'muriyatni okkupatsiya qiluvchi qo'shin bosh qo'mondoni boshqardi. Sanoat ishlab chiqarishi urushdan oldingi daraja-ning uchdan bir qismiga tushib qoldi. Sharqiy Prussiyaning SSSRga berilishi, Polsha chegara-sining Oder va Neyse bo'ylab o'tishi oqibatida bu hududlarda yashovchi 9 mln dan ortiq nemislar Germaniya ichkarisiga ko'chirildi. Bu hoi uningsiz ham og'ir bo'lgan uy-joy muammosini yanada keskinlashtirib yubordi. Mam-lakat sanoat korxonalari g'olib davlatlar uchun to'lanishi zarur bo'lgan tovoa hisobiga ko'chirib ketila boshlandi. www.arxiv.uz

 GERMANIYANING BO’LINIB KETISHI  «Sovuq urush» ning boshlanishi Germaniya taqdi-riga ta'sir etmay qolmadi. Potsdam konferensiyasi qarorlari bajarilmadi. Germaniya muammosi AQSH va SSSR manfaatlari keskin to'qnashgan muammoga aylandi. Bu to'qnashuv Germaniyaning bo'linib ketishini muqarrar qilib qo'ydi. Yangi sharoitda AQSH Germaniyani G'arbning ishonchli tayanchiga aylantirishga intildi. Shuning uchun ham SSSRning kechagi ittifoqchilari Germaniyaning iqtisodiy qudratini susaytirish maqsadidan voz kechdilar.  G'arbiy Germaniyadan tovon evaziga sanoat korxonalarini olib chiqib ketish to'xtatildi. (U atigi 5 foizga bajarilgan edi, xolos.) «Marshall rejasi» ishlab chiqilayotganida AQSH unga G'arbiy okkupatsiya zonalarini qo'shishga muvaffaq bo'ldi. Chunki, endi G'arb uchun iqtisodiy jihatdan qudratli Germaniya nihoyatda zarur edi.  Tovon to'lashning to'xtatib qo'yilishi SSSR va uning kechagi ittifoq chilari o'rtasidagi munosabatni yanada keskinlashtirdi. Buning ustiga, G'arb davlatlari o'zlarining okkupatsiya zonalarini birlashtirdilar va unda 1948-yilning 20-iyunida separat pul islohoti o'tkazdilar. Reyxs marka o'miga nemis markasi joriy etildi. G'arbiy okkupatsiya zonasida yashayotgan aholining har biriga eski 60 markani yangi 60 markaga aylantirishga ruxsat etildi. Qolgan har 100 eski markani 6,5 yangi markaga almashtirish mumkin edi.  Buning natijasida muomaladagi pul hajmi kamayishiga erishildi. Bu esa, o'z navbatida, inflatsiyani to'xtatish imkonini berdi. Shu tariqa iqtisodiy hayotni tiklash uchun zarur sharoit yaratildi. Pul islohoti o'tkazilishiga javoban SSSR G'arbiy Berlinni qamal qildi. Shu bahonada G'arb davlatlari o'z zonalarida Germaniya davlatini tezroq tuzishga harakat qildilar. www.arxiv.uz

GermaniyaDemokratik Respublikasining tashkil etilishi  XSI partiyasi EDP bilan koalitsion hukumat tuzdi. Mashhur siyosiy arbob, XDI nomzodi 75 yoshli K. Adenauer kansler etib saylandi.  Uzoqni ko'ra biluvchi, voqelikni real baholay oluvchi, dono siyosatchi K. Adenauer Yevropa integratsiyasi yo'lida juda katta ish qildi. Germaniya-ning bu integratsiyada o'z o'rni bo'lishiga erishdi. Germaniya kelajagini G'arb dunyosi bilan uzviy bog'liq ekanligini ham hammadan ko'proq va yaxshiroq angladi. 21- sentabr kuni GFRning tashkil topganligi rasman e'lon qilindi.  SSSR okkupatsiya zonasi bo'lgan Sharqiy Ger-maniyada ham yangi davlat tuzishga zo'r berib kirishildi. Bu davrda Sharqiy Germaniyada Germaniya Yagona Sotsialistik partiyasi, XDI, Li beral-demokratik partiya hamda Dehqonlar partiyasi faoliyat ko'rsatmoqda edi.  Bu partiyalar va jamoat tashkilotlari Nemis Milliy Kengashini sayladilar. Bu Kengash sessiyasi 1949-yilning 7-oktabrida Sharqiy Germaniya hududida Germaniya Demokratik Respublikasi tuzilganligini e'lon qildi.  Hukmron partiya (GYASP) syezdi 1952-yilda GDRda sotsializm asoslarini qurish haqida qaror qabul qildi. Afsuski, bu sovet namunasidagi sotsializm edi. Shu tariqa Germaniyaning hududiy bo'linishi sodir bo'ldi. Oradan ko'p o'tmay GFR AQSH ittifoqchisiga, GDR esa SSSR ittifoqchisiga aylandi. www.arxiv.uz

GFRning ichki va tashqi siyosati K. Adenauer hukumati ichki siyosatining bosh vazifasi mamlakat iqtisodiyotini tezroq tiklash edi. Bu maqsadni ro'yobga chiqarish vositasi sifatida iqtisodiyotning «Ijtimoiy yo'naltirilgan bozor xo'jaligi» modeli tanlandi. Bu model markazida tadbirkorning shaxsiy tashabbusi va erkin raqobat turar edi. Davlatning vazifasi asosan xususiy xo'jalik subyektlarining faoliyat yuritish shakli va qoidalarini belgilab berishdan va ularga qanchalik amal qilinayotganligi ustidan nazoratni ta'minlashdan iborat bo'lardi. Ayni paytda bu model davlatning, birinchidan, kuchli ijtimoiy siyosat yuritishini hamnazarda tutar edi. Hukumat tanlagan yo'l GFR iqtisodiy taraqqiyotining gurkirab rivojlanishining asosiy omili bo'ldi. Ikkinchidan, AQSH hukumati va sarmoyadorlari GFRga katta iqtisodiy yordam ko'rsatdilar. Chunonchi, birgina «Marshall rejasi» doirasida 1948— 1949-yillarda 1,4 mlrd dollar miqdorida yordam ko'rsatildi. Bu mabla korxonalarni ilg'or texnika va texnologiya bilan  qayta ta'minlash imkonini berdi. Uchinchidan, harbiy xarajatlarning deyarli yo'qligi iqtisodiyotga zarur mablag' sarflashga imkon berdi. Va nihoyat, nemis xalqi yuksak vatanparvarlik va tadbirkorlik xislatlarini namoyon etdi www.arxiv.uz

URUSHDAN SO’NG 1949-yil avgustda G’arbiy Germaniyada parlament saylovi o’tkazildi. O’sha yili 20-sentyabrda GFR tuzildi. 1949-yil 7-oktyabrda Xalq kengashi Germaniya Demokratik Respublikasi (GDR) tuzilganligini eʼlon qildi. Ikki suveren german davlati 1990-yil oktyabrgacha alohida-alohida yashab keldi. Nemis xalqining birlashish orzusi 1989-yilning so’ngida taqiq ramzi bo’lmish Berlin devorining buzilishi bilan ushaldi ( Berlin devorining qulatilishi ). 1990-yil 12-sentyabrda Moskvada Germaniya masalasini uzil-kesil hal etish to’g’risidagi shartnoma imzolandi.Germaniya to’rt okkupatsiya zonasiga bo’lindi www.arxiv.uz

BUGUNGI KUNDAGI GERMANIYA www.arxiv.uz

GERMANIYA Germaniya ( olm. Deutschland ), Germaniya Federativ Respublikasi (Bundesrepublik Deutschland), GFR — Markaziy Yevropadagi davlat. Shimoliy Boltiq dengizlari sohilida joylashadi. Maydoni 357 ming km 2 . Aholisi 81,903,000 kishi (2012). Poytaxti — Berlin shahri. Maʼmuriy jihatdan 16 yer (viloyat) ga, yerlar okruglarga, okruglar tumanlarga, tumanlar jamoalarga bo’linadi. Davlat boshlig’i — federal prezident. U maxsus chaqiriladigan federal majlis tomonidan 5 yil muddatga saylanadi va yana faqat bir marta saylanishi mumkin. Federal majlis bundestag raisi tomonidan chaqiriladi va u bundestag deputatlari hamda landtaglar (yer parlamentlari) tomonidan saylangan aʼzolardan iborat Germaniya manzarasi benihoya xilma-xil va jozibador. Past va baland tog’ tizmalari oralarida yassitog’liklar, o’rqirlar, ko’llar, keng va ochiq tekisliklar uchrab turadi. Shimoldan janubga tomon Germaniya 5 landshaft zonasiga bo’linadi: Shimoliy Germaniya payettekisligi, o’rtacha balandlikdagi tog’ ostonasi, Janubi-g’arbiy Germaniya burma poydevorli o’rta tog’ligi, Janubiy Germaniya Alpoldi yassitogligi va Bavariya Alp tog’lari. www.arxiv.uz

QISHLOQ XO’JALIGI Germaniyada qishloq xo’jaligiga yaroqli 36 mln. ga yer bor. U mo’l-ko’l yuqori sifatli oziq-ovqat mahsulotlari yetkazib beradi. Qishloq xo’jaligining asosiy mahsulotlari: bug’doy , arpa , qand lavlagi , kartoshka , shuningdek uzum , meva , sabzavot va boshqalar. Chorvachilikda mol go’shti, cho’chqa go’shti, tovuq go’shti va sut yetishtiriladi. www.arxiv.uz

SANOATI  Nemis iqtisodiyotining asosiy tayanchidir. Qo’ng’ir kumir (dunyoda birinchi o’rin), toshko’mir, neft,tabiiy gaz,polimetall rudalar, ko’mir va oshtuzi qazib olinadi.Energetika, qora va rangli metallurgiya, mashinasozlik, kemasozlik, kimyo va neft kimyosi, yog’ochsozlik, oziq-ovqat sanoati, chinnisozlik g’oyat rivojlangan. Germaniya sanoati asosan o’rta korxonalardan iborat. Sanoatda band bo’lgan barcha xodimlarning 32 % dan ko’prog’i (2,2 mln. kishi) yirik firmalarda ishlaydi. „Simens“ konserni, „Folksvagen“, BMV va „Daymler Bens“ kabi avtomobilsozlik firmalari, „Xyoxst“, „Bayer“ va BASF kabi kimyo konsernlari, „Rurkole AG“ ko’mir qazish firmasi, „FEBA“ va „RVE“ elektr texnika konserni yoki „Bosh“ guruhi butun dunyoga mashhur bo’lib, dunyoning hamma joylarida filiallari, korxonalari yoki tadqiqot muassasalari bor. Yirik firmalar ko’pdan-ko’p mayda va o’rta korxonalarning buyurtmachisi hisoblanadi. Texnika taraqqiyoti sohasida Germaniya sanoati dunyoda oldingi o’rinlardan birini egallaydi. Germaniya iqtisodiyoti yuksak texnologiyalardan foydalanish tufayli farmatsevtika mahsulotlari, eng yangi organik kimyoviy moddalar va sunʼiy materiallar, tibbiyot elektronikasi, optika va o’lchov asboblari ishlab chiqarishda, yangi avtomobillar yaratish va mashinasozlikda, telekommunikatsiya, atrof muhitni muhofaza qilish texnologiyalari sohasida dunyoda yetakchi o’rinda. www.arxiv.uz

O’zbekiston — Germaniya munosabatlari  Germaniya bilan O’zbekiston Respublikasi o’rtasida rasmiy munosabatlar 1992-yildan boshlangan bo’lsa ham, ikki davlat o’rtasidagi aloqalar uzoq davrga borib takaladi. 20-asr boshlarida o’zbek chevarlari orasida nemislarning „Zinger“ tikuv mashinasi nihoyatda mashhur bo’lgan. O’zbekiston mustaqillikka eryshgach, ikki mamlakat o’rtasida teng huquqli munosabat o’rnatildi. O’zbekistonning G’arbiy Yevropadagi birinchi elchixonasi 1993 yil Bonn shahrida ochildi. O’sha paytdanoq o’zaro aloqalar, delegatsiyalarning tashriflari yo’lga qo’yildi. Germaniya Federal iqtisodiy hamkorlik vazirining 1992-yil avgustdagi rasmiy tashrifi ikki tomonlama munosabatlarni rivojlantirish uchun asos yaratdi. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning 1993-yil aprelda Germaniyaga qilgan tashrifi o’zaro savdo-iqtisodiy munosabatlarga muhim omil baxsh etgan burilish voqeasi bo’ldi. Ushbu tashrif yakunida imzolangan „Kapital qo’yilmalarni amalga oshirishga ko’maklashish va ularni o’zaro himoyalash to’g’risida“ shartnoma, „Ilmiy tadqiqot va mutaxassislar jamg’armasini vujudga keltirish“ hamda „Madaniy hamkorlik“ to’g’risida bitimlar ikki davlat o’rtasidagi munosabatlarning huquqiy asosini belgilab berdi. • ANGELA MERKEL • ISLOM KARIMOVwww.arxiv.uz

Похожие

Germaniya tarixi

1918-1939 yillarda Germaniya

Birinchi jahon urushi davrida xalqaro munosabatlar

O’zbek jangchilarining frontdagi faoliyati

1918-1939 yillarda Turkiya. Eron. Afg\\'oniston