Etnoarxeologiyaning zamonaviy muammolari - История - Презентации

Etnoarxeologiyaning zamonaviy muammolari

Загружено в:

19.06.2025

Скачано:

0

Размер:

1965.642578125 KB

Etnoarxeologiyanin g zamonaviy muammolari

Reja: 1. Etnoarxeologiya fani zamonaviy davrda 2. Madaniy oʻzgarishlar va anʼanaviy jamiyatlarning yoʻqolishi 3. Tadqiqotlar olib borishdagi yutuqlar va muammolar

Etnoarxeologiya - bu arxeologik sabablarga ko'ra, odatda jamiyatning moddiy qoldiqlarini o'rganish orqali xalqlarni etnografik o'rganish. Etnoarxeologiya zamonaviy jamiyatlarning moddiy va nomoddiy an'analarini o'rganish orqali arxeologlarga qadimgi hayot yo'llarini tiklashda yordam beradi. Etnoarxeologiya, shuningdek, ob'ektning qanday yaratilganligini va undan nima maqsadda foydalanilishini tushunishga yordam beradi. Keyinchalik arxeologlar qadimgi jamiyatlar o'xshash ekologik sharoitlarni hisobga olgan holda zamonaviy hamkasblari bilan bir xil usullardan foydalangan degan xulosaga kelishlari mumkin.

 Ko’rinib turibdiki, bu yo‘nalishda ishlashning dastlabki vazifalarid an biri bu ikki fan o‘rtasidagi o’zi ga xos tafovutni bartaraf etishdir . Shuni ta'kidlash kerakki, arxeol ogiya va etnografiya, avvalambo r, keng ma'noda madaniyat va ja miyat ularning umumiy o'rganish ob'ekti ekanligi bilan bog'liq. De mak, bu ikki fanning umumiy ma salalarining butun majmuasi: tab iiy-ekologik va ijtimoiy-iqtisodiy j arayonlarni, iqtisodiy va madani y tiplarni, moddiy, ijtimoiy-me'yo riy va ma'naviy madaniyat hodis alarini o'rganish, tarixiy voqealar ning borishini aniqlash.  Ushbu muammolarning ko'pchili gini hal qilishda arxeologiya va e tnografiya, qoida tariqasida, o'zl arining ilmiy usullaridan foydala nadilar va ko'pincha bu ikki fanni bog'lamaydigan o'zlarining qat'iy belgilangan muammolar doirasig a ega. Ammo so‘nggi yillarda ma mlakatimiz ilm-fanida o‘sib bora yotgan arxeologik va etnografik t adqiqotlarning integratsiyalashu vi aynan etnoarxeologik bilimlar ni joriy etish orqali sotsial-madan iy hodisalar va tizimlarning gene zisi va dinamikasini o’rganishnin g sifat jihatidan yangi bosqichiga olib keladi.

Jesse Walter Fewkes Amerikalik arxeolog Jessi Uolter Fewkes birinchi marta 1900 yilda "etno- arxeolog" haqida gapirgan va arxeologlarni o'zlarining etnografik dala ishlarini olib borishga undagan. Etnoarxeologiyani arxeologiyaning haqiqiy yoʻnalishi sifatida keng miqyosda qabul qilish 1950-yillarning oxiri va 1960-yillarda avj oldi. Bugungi kunda etnoarxeologiya keng tan olingan tadqiqot amaliyotiga aylandi, bir nechta arxeologlar hatto oddiygina "arxeologlar" emas, balki"etnoarxeologlar" sifatida ham o'z tadqiqotlarini olib bormoqdalar.

1990-yillarning boshida men oziq-ovqat izlovchi xalqlar Venesuelada oʻz texnologiyalaridan qanday foydalanishi bilan qiziqdim va Pume hindulari bilan moddiy madaniyat va xulq-atvorni etnoarxeologik oʻrganishni boshladim. So'nggi 30 yil ichida etnoarxeologiya arxeologik tadqiqotlarning muhim tarkibiy qismiga aylandi. Etnoarxeologiya zamonaviy odamlar o'rtasida etnografik tadqiqot bo'lib, arxeologik obidalardan topilgan artefaktlar haqidagi tushunchamizni yaxshilash uchun ularning texnologiyasi bo'yicha kuzatishlarga urg'u beradi. Etnoarxeologiya an'anaviy xalqlarning yashash moslashuvi, texnologiyasi, ijtimoiy tashkil etilishi va turmush tarzini kuzatish orqali o'tmish madaniyatlarining moddiy qoldiqlaridan qadimiy xatti-harakatlarni qanday tekshirish mumkinligi haqida maslahatlar beradi. Muallif: Russell D. Greaves Dastlab 2007 yilda nashr etilgan

Add your company Add your website Pumé quruq mavsumi lageri, baland o'tlarda o'rnatilgan. Pumé quruq va nam mavsumning har olti oyi uchun kommunal turar-joy lagerlarini egallaydi. Bu quruq mavsumning asosiy lageridir. Oilalar, shuningdek, quruq mavsumda bir haftadan bir oygacha vaqtinchalik baliq ovlash lagerlariga ko'chiriladi.

Pume ovchisi tomonidan tutilgan hayvonlar. Eng yaxshi Pume ovchilaridan biri tomonidan ovlangan 11 kattalar va 10 bolalar o'ngdan chapga, armadillo, ikkita toshbaqa, uchta tegu kaltakesak va kichik kaltakesak o'rtasida taqsimlangan.

Yarim asrdan ortiq vaqt davomida etnoarxeologiya arxeologiya nazariyasini rivojlantirish va insoniyat madaniyatini talqin qilishda muhim tahliliy vosita bo‘lib xizmat qildi. So'nggi yillarda geoarxeologiyaning arxeologik tadqiqotlarning sub'ekti sifatida o'sishi bilan olimlar yotqizilgan joyning shakllanishi va joylashuv jarayonlarini yaxshiroq tushunish uchun geofanlar sohasidagi analitik usullarni (masalan, tuproq mikromorfologiyasi, mineralogik, elementar, fitolit va izotop tahlilini) qo'llash orqali zamonaviy va so'nggi kontekstlarni o'rganishni boshladilar. Birinchidan, ushbu maqola arxeologiya fanlariga qo'shgan hissasi sifatida, umuman, etnoarxeologiya tushunchasini va xususan, geoetnoarxeologiyaning paydo bo'lishini o'rganadi. Ikkinchidan, bir nechta asosiy amaliy tadqiqotlarni o'rganish va sintez qilish orqali ushbu maqola arxeologik yozuvlar va inson faoliyatini bog'lashda laboratoriyaga asoslangan tahliliy usullarning keng doirasi foydaliligini ta'kidlaydi.

Bir nechta kashshof geoarxeologik tadqiqotlar etnoarxeologik kontekst va usullardan foydalangan va bunda ular geoetnoarxeologiyani keng qo'llaniladigan tadqiqot strategiyasi sifatida shakllantirishga yordam bergan. Etnoarxeologik kontekstda batafsil tadqiqot olib borgan birinchi geoarxeologlardan biri Jak Brochierdir (Brochier va boshqalar, 1992). Arxeologik madaniy qatlam bilan bog'liq bo'lgan mikroskopik fibroradial kalsit kristallarini kuzatganidan so'ng (Brochier, 1983), u boshqalar bilan Sitsiliyadagi qo'y va echki boqish uchun ishlatiladigan bir nechta g'or joylari va ochiq havo maydonlarini o'rgandi. Ularning tadqiqotlari birinchi bo'lib arxeologiyada hayvonlarning tutqunlikda saqlash uchun asos va ko'rsatmalarni yaratdi (Brochier va boshq., 1992).

Garchi o'sha bir nechta tadqiqotlar geoetnoarxeologiyaning uslubiy asoslarini yaratishda ta'sirli va muhim bo'lgan bo'lsa- da, bunday yondashuvning keng tarqalishini 21-asr boshlari bilan bog'lash mumkin, bunda geoetnoarxeologik nashrlar sezilarli darajada o'sdi. Doktorlik tadqiqotida Boivin (2001) tuproq mikromorfologiyasidan Hindistonning qishloqlaridagi marosimlarni o'rganish uchun foydalangan, natijada devor gipsining qatlamli naqshlari paydo bo'lgan. U bunday marosimlarning ramziy jihatlarini mikromorfologik tahlil natijasida kuzatilgan mikroskopik cho'kma naqshlarining shakllanishi bilan bog'ladi va naqshlarni neolit davridagi Chatalhöyukda kuzatilgan o'xshash naqshlar bilan taqqosladi (Boivin, 2000). Shu nuqtai nazardan, Boivin moddiy yotqizishning ramziy va madaniy ma'nolariga e'tibor qaratadigan "umumiy" etnoarxeologiya va mikroskopik cho'kma naqshlarini tahlil qilishga qaratilgan mikromorfologiyani birlashtirishga muvaffaq bo'ldi.

Dala ishlarida asosan axborotchilardan suhbat yoʼli bilan yozma yoki magnitofon va diktafon orqali maʼlumotlar toʼplash, muayyan maishiy-madaniy turmush hodisalari, oila-nikoh munosabatlari va marosimlari, xalq sayillari va oʼyinlarini kuzatish, ularda bevosita ishtirok qilish va ularni jiddiy oʼrganish (yozish, chizish, rasmga olish) kabi usullar qoʼllaniladi. Zamonaviy texnika vositasida (raqamli videokamera va raqamli fotoapparat, audio yozuvlar) va anʼanaviy dala yozuvlarida xalq maʼnaviy hayotining obʼektlari va koʼrinishlari (anʼanalar, marosimlar, urf-odatlar, folklor qoʼshiqlar va shu kabilar) aks etadi.

 AN'ANAVIY AMALIYOT VA E'TIQODLARNING YO'QOLISHI GLOBALLASHUV , MODERNIZATSIYA , URBANIZATSIYA , MIGRATSIYA VA ASSIMILYATSIYA SIYO SATI KABI TURLI OMILLAR TUFAYLI YUZAGA KELISHI MUMKIN . MADANIYAT LAR BIR-BIRI BILAN ALOQA QILGANDA, ULAR YANGI AMALIYOTLARNI QABU L QILISHLARI YOKI O'ZLARINING AN'ANALARIDAN BUTUNLAY VOZ KECHISH LARI MUMKIN. BU MADANIY O'ZIGA XOSLIK VA MEROSNING ZAIFLASHISHI GA OLIB KELISHI MUMKIN. BA'ZI HOLLARDA, AN'ANAVIY AMALIYOT VA E'TIQODLARNI YO'QOTISH IXTI YORIY BO'LISHI MUMKIN, AYNIQSA JAMOALAR YANGI TEXNOLOGIYALAR, G'OYALAR YOKI TURMUSH TARZINI QABUL QILISHNI TANLAGANLARIDA. BIR OQ, KO'P HOLLARDA, YO'QOTISH MUSTAMLAKACHILIK , IMPERIALIZM YOKI HUKUMAT SIYOSATI KABI TASHQI KUCHLAR TOMONIDAN MAJBURLANADI .

Modernizatsiya ( ingliz tilidan modern - zamonaviy, ilg'or, yangilangan) ob'ektni yangilash, uni yangi talablar va standartlarga, texnik shartlarga, sifat ko'rsatkichlariga muvofiqlashtirishning uzluksiz va cheksiz jarayonidir. Asosan mashina va uskunalar, ishlab chiqarish- texnologik va ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlar modernizatsiya qilinmoqda. Demak , sotsiologiyada modernizatsiya deganda an’anaviy jamiyatdan zamonaviy davr jamiyatiga , agrar jamiyatdan sanoat jamiyatiga o‘tish va hokazo tushuniladi . Modernizatsiyani o'rganish modernizatsiya nazariyasi tomonidan amalga oshiriladi .

Jamiyatning sekulyarizatsiyasi ( lotincha saecularis — dunyoviy) — dinning jamiyat hayotidagi rolini pasaytirish jarayoni ; birinchi navbatda diniy an'analar bilan tartibga solinadigan jamiyatdan diniy bo'lmagan me'yorlarga asoslangan ijtimoiy tuzumning dunyoviy modeliga o'tish.

HOZIRGI KUNDA O’TKAZILADIGAN ETNOLOGIK TADQIQOTLARNING ASOSIY YO’NALISHLARI VA MUAMMOLARI NIHOYATDA KENG VA QAMROVLIDIR. BU TADQIQOTLARNING ENG MUHIM MOHIYATI ZAMON TALAB QILGAN MUAMMO-LARNI NAZARIY VA AMALIY JIHATDAN BIRGALIKDA HAL QILISHDAN IBORAT.AYNIQSA, MUSTAQIL RESPUBLIKALAR PAYDO BO’LGANDAN KEYIN ISTIQLOL YO’LIGA O’TGAN MILLIY MAFKURA ASOSIDA RIVOJLANA BOSHLAGAN KO’P MILLATLI MAMLAKATLARNING BARCHA XALQLARIDA O’ZLIGINI ANGLASH JARAYONIDA UYG’ONGAN JO’SH QIN VATANPARVARLIK TUYG’ULARI ULARNING O’Z XALQINING TARIXI VA MADANIY MEROSIGA QIZIQISHINI YANADA KUCHAYTIRDI. MUSTAQILLIK NEGIZIDA YARAGAN VAZIYAT NAFAQAT O’Z XALQIGA, BALKI UZOQ-YAQIN XALQLARGA BO’LGAN QIZIQISHNI HAM TABIIY RAVISHDA JONLANTIRDI. NATIJADA ETNOLOGIYA FANINING TADQIQOT DOIRASI, MAVZU VA MUAMMOLARI NIHOYATDA KENGAYIB, ETNOLOGIK ISHLAR YANGI, IJOBIY POG’ONAGA KO’TARILA BOSHLADI.

AYTISH JOIZKI, AYRIM MAMLAKATLARDA YASHOVCHI YOKI UMUMAN JAHONDAGI AHOLINING KELIB CHIQISHI, ETNIK QIYOFASI VA SHAKLLANISHI, JOYLASHUVI VA ETNIK XUSUSIYATLARNI ANIQLASH ETNOLOGIYA FANINING ENG MURAKKAB, AMMO JUDA MUHIM MASALALARIDANDIR. BU SOHADA HAM NAZARIY HAM AMALIY JIHATDAN SAMARALI ISHLAR OLIB BORIL-MOQDA. JAHON ETNOLOGLARINING, JUMLADAN, MDH MAMLAKATLARIDA ASOSIY YO’NALISHLARIDAN BIRI BARCHA QIFALARDA YASHOVCHI XALQLARNI TARIXIY-ETNOGRAFIK JIHATDAN O’RGANISHDIR. BU YO’NALISH IJTIMOIY TUZUM SHAKLLARIDAN VA ETNOGENEZ MUAMMOLARIDAN TORTIB TO HOZIRGI DAVR MADANIY-MAISHIY VA ETNIK JARAYONNI QAMRAB OLGAN KOMPLEKS MUAMMOLARNI O’Z ICHIGA OLADI.

Mentalitet (lotincha: mentalis — akliy) — ayrim kishi yoki ijtimoiy guruhga xos aqliy qobiliyat darajasi, maʼnaviy salohiyat. Jamiyat, millat yoki shaxsning mentaliteti ularning oʻziga xos tarixiy anʼanalari, urf-odatlari, diniy eʼtiqodini ham qamrab oladi. Har bir millatning mentaliteti uning tarixi, yashab turgan shart- sharoiti, ijtimoiy faolligi va boshqa bir qancha omillar bilan bogʻlangan boʻladi.

ETNIK MANSUBLIKNING TA'RIFI, SHU NINGDEK, ETNIK HAMJAMIYATNING U FUNDAMENTAL ALOQADA BO'LGAN BOSHQA JAMOALARGA (ETNIK, IJTIM OIY, SIYOSIY) NISBATAN MADANIY O'ZINI O'ZI ANIQLASHIGA ASOSLAN ADI. QOIDA TARIQASIDA, ETNIK GUR UHNING ICHKI VA TASHQI VAKILLIGI O'RTASIDA SEZILARLI FARQ MAVJUD: ETNIK JAMOANI ANIQLASHNING OB'E KTIV VA SUB'EKTIV MEZONLAR MAVJ UD. BUNDAY MEZON SIFATIDA ANTR OPOLOGIK TIP , GEOGRAFIK KELIB C HIQISHI, IQTISODIY IXTISOSLASHUVI , DINI , TILI VA HATTO MODDIY MAD ANIYAT XUSUSIYATLARI (OZIQ-OVQA T, KIYIM-KECHAK VA BOSHQALAR) D AGI FARQLARDAN FOYDALANILADI

Munozara uchun savollar:  Biz bilamizki avvallari xalqlar shakllanishidan oldin turli urugʻlardan tashkil topgan va hozir u deyarli unutilgan. Masalan Barlos, kenagas,ming. Siz bu jarayonga qanday qaraysiz?  Globalizatsiya va milliylikning yoʻqolishi ijobiy va salbiy jihatlari qanday?

E'tiboringiz uchun rahmat Rollarda: Mavlonova G Omonova M

Похожие

Etnoarxeologiya yo'nalishining rivojlanish tarixi va taraqqiyoti

Etnoarxeologiya ilmiy yoʻnalish sifatida

Zamonaviy antropogenez nazariyalar

Samarqandda zamonaviy bog’larning qurilishi

Eron islom Respublikasi zamonaviy diplomatiyasi