Гидрогеологик тадқиқот усуллари - Водное хозяйство - Презентации

Гидрогеологик тадқиқот усуллари

Загружено в:

02.05.2024

Скачано:

0

Размер:

6111.658203125 KB

Гидрогеологик тадқиқот усуллари

Режа: 1. Ер ости сув конлар тушунчаси ва уларни ўрганиш принциплари 2. Гидрогеологик тадқиқот ишларини олиб бориш босқичлари 3. Гидрогеологик съёмка 4. Аэрофото ва Аэрокосмик текшириш ишлари 5. Гидрогеологик текширув ишлари 6. Бурғулаш ва қазиш ишлари 7. Геофизик қидирув ишлари

Гидрогеологик съёмка ишларининг асосий мақсади ва талаблари  Гидрогеологик съёмка асосий мақсади ўрганилайтган ҳудудни гидрогеологик шароитини яъни ер ости сувларини тарқалишини, жойлашишини, сув ўтказмайдиган ва сув ўтказадиган қатлам жинсларини асосий параметрларини литологик таркибини, сувли ҳусусиятларини ҳамда ер ости сувларини химиявий таркибини, ўрганишдан иборат.  Умум давлат съёмка ишларига суратга олиш асосан майда ва ўрта масштабли тадқиқот ишлари киради.  Майда масштабли съёмка ишлари гидрогеологик жихатдан ҳам ўрганилган ҳудудларда ўтказилади  Ўрта масштабли съёмка  Йирик масштабли съёмка  Мукаммал махсус съёмка

Гидрогеологик съёмкани таркибига кирувчи текшириш ишлари  Гидрогеологик съёмка таркибига кирувчи тадқиқот ишларининг тури, хажми, олиб бориш кетма-кетлиги, услуби, ўрганилаётган ҳудудни геолого-гидрогеологик шароитини ҳисобга олган ҳолда, ҳамда олдига қўйилган асосий ва қўшимча вазифалари мувофақиятли хал этишга қаратилади.  Тадқиқот ишларини турининг танлашда уларни иқтисодий кўрсатгичларини ҳисобга олган ҳолда амалга ошириш мақсадга мувофиқ бўлади. Тадқиқот ишлари турларига: аэрофото ва аэрокосмик суратга олиш ишлари, аэровизуал ва ер устида ўтказиладиган визуал кузатиш ишлари, геологик, геморфологик, гидрогеологик, геоботаник, бурғулаш ва қазиш ишлари, дала тажриба фильтрацион, ер ости сувларини режимини ўрганиш, геофизик ишлар, намуналаш, лаборатория ва бошқа ишлар киради

Аэрофото ва Аэрокосмик текшириш ишлари

Аэрофото ва Аэрокосмик текшириш ишлари  Аэро ва аэрокосмик текшириш ишлари гидрогеологик съёмка ишларининг дастлабки бўғинларидан ҳисобланади.  Гидрогеологик съёмка давридаги аэрофото суратга олиш аэровизуаль кузатувлар орқали гидрогеологик объектларни ўрганиш тўғридан тўғри ёки нисбий кўрсатгичлари бўйича олиб борилади. Аэрофотосуратлар ва аэровизуаль кузатувлар биргаликда олиб бориш мақсадга мувофиқ бўлиб, уларни олиб бориш қуйдаги нисбатларда ўтказиш тавсия этилади.

Гидрогеологик съёмка  Гидрогеологик съёмка Аэрофото съёмка  1:1000 000 1:50 000-1:60 000  1:500 000 1:40 000  1:200 000 1:25000-1:30 000  1:100 000 1:17000-1:25 000  1:50 000 1:10 000-1:17 000  1:25 000 1:10 000  1:10 000 1:5000  Космик станция, суъний йўлдошлар ва карабллар орқали олиб бориладиган суратга олиш катта регионлар бўйича ўтказилади ва улар 1:3500 000 дан 1:1000 000 оралиғида амалга оширилади

 Ер сувлари ва хавзалари, сув билан тўйинган, сувсиз Ер сувлари ва хавзалари, сув билан тўйинган, сувсиз

 Табиий ва техноген жараёнларни кузатув ишлари  Табиий ва техноген жараёнларнинг ривожланиш динамикасини ҳамда ер ости сувларининг сатҳини, таркибини, ҳаракати йўналишини вақтга қараб ўзгаришини аниқлаш учун кузатиш ишлари олиб борилади.  Катта ҳудудлардаги ҳар хил жараёнларнинг ривожланаётгани, сўнаётгани ёки янгиларнинг пайдо бўлаётганини оҳирги йилдаги аэрокосмик суратларни олдинги йиллардагиси билан таққослаш орқали олиб бориш мумкин. Бу ишларни аниқлиги нисбатан кам бўлсада, қисқа вақтда кўп маълумот олиш имконини беради. Олинган маълумотлар жараёнларни тарқалиш қонуниятини, уларнинг сатҳ тузилиши, тоғ жинси, ер ости сувлари ва инсон фаолияти, иқлим билан

 Геоботаник кузатув ишлари  Геоботаник кузатувлар гидрогеологик съёмка жараёнида асосий қўшимча ўтказиладиган усуллар жумласига киради. Бу усулда гидрогеологик ҳолат асосан у ерда ўсаётган ўсимлик турларига қараб ўрганилади. Олинган натижалар асосан ўрганилаётган майдонда ер ости суви мавжудлигидан сувни милиорация даражасидан ҳабар беради. Жумладан, янтоқ ўсган майдонларда ер ости сувларини чуқурда ётиши, қамиш ўсган майдонларда ер сатҳига нисбатан яқин ётиши кузатилади.

Бурғулаш ва қазиш ишлари Гидрогеологик съёмка ўтказиш вақтида берк ҳудудларни гидрогеологик шароитини ўрганишда ва хариталаш, бурғулаш ва қазиш (шурф, тик тозалама, ётиқ тозалама, ўрга (закопушка))ишлари олиб борилади. Бурғулаш ишлари икки хил мақсадда олиб борилади: қидирув ва хариталаш.

Бурғу қудуқлари ёрдамида қуйидагилар аниқланади: 1.Бурғуланаётган қатламларни жойлашиш чқурлиги ва кетма-кетлиги уларни литологик таркиби, қалинлиги ва сувлилик даражалари; 2.Очилган қатламларни ташкил этувчи тоғ жинсларини зичлиги, намлиги, ғоваклиги, ёриқ карст бўшлиқлари ва уларни тик йўналиш бўйича тақсимланиши; 3.Очилган сувли горизонтларни фациал-литологик ўзига хослилиги, уларни қаинлиги ва жойлашиш чуқурлиги, сув сатҳини ўзгариши ва турғунлиги; 4.Турли сувли горизонтлардаги мавжуд сув сатҳини фильтрацион сув ҳусусиятларини ва сув сифатини аниқлаш. Шурфлар, канавалар (ётиқ тозалама), тик тозалама (расчитка) қазиш ишлари аэрация зонасини ўрганишда, тажрибав фильтрацион дала ишларини олиб бориш жараёнида манолитлар ва намуналар олиш мақсадларида ишлатилади.

Гидрогеологик тадқиқот олиб боришда геофизик қидирув ишларини ўтказиш алоҳида аҳамиятга эга. Бу усулни қўллаш биринчидан олинаётган (ёиғилаётган) маълумотлар сифатини, миқдорини оширади, иккинчидан дала ишларини ўтказиш вақтини тезлаштиради, жумладан қазиш ва бурғулаш ишлари ҳажми бир неча баробарга қисқариш мумкин, учинчидан ўтказилаётган текшириш ишлари самарадорлигини оширади. Геофизик қидирув ишларидан энг кўп қўлланиладиган усуллар бу электроразведка, магниторазведка, сейморазведка, гравиразведка, радиометрия ва каратаж усулларидир. Электроразведка усули табиий вужудга келган ҳамда инсон томонидан вужудга келтирилган электр майдонининг тоғ жинси қатламлари бўйлаб тарқалиши ҳарактерига асосланган бўлиб, тоғ жинсларининг таркиби зичлигига, намлигига қараб уларнинг солиштирма электр қаршилиги ўзгаришига асосланган. Магниторазведка усули тоғ жинсларининг магнит ҳусусиятларига ҳамда ер магнит майдони геологик шароитининг ҳар хиллигига қараб ўзгариш қонуниятларига асосланган.

Сейсморазведка усули ер сатҳидан бошлаб маълум чуқурликда (100 метргача) бурғулаш қудуқлари ичига портловчи моддаларни жойлаш, уларни портлатиш ёрдамида бўйлама йўналишдаги сейсмик тўлқинларнинг вужудга келтириш ва ер қобиғи қатламлари бўйлаб, уларни ташкил қилиб турувчи тоғ жинслари хосса ва ҳусусиятларига боғлиқ ҳолда қатламлар бўйлаб турли тезликда тарқалиш қонуниятларига асосланган. Гравиразведка усули ер сатҳи бўйлаб, ер тортиш кучининг ўзгариб бориш қонуниятига асосланган. Радиометрия усули ер қобиғи қатламларини ташкил қилиб турувчи тоғ жинсларининг уларда мавжуд бўлган уран-торий қаторига мансуб элементлари билан боғлиқ радиоактивликнинг ўзгариб бориш қонуниятларига асосланган.бу усул ҳудуднинг радиоактив моддалр билан зарраланганлигини аниқлашда энг самарали ҳисобланади. Каратаж усулида, асосан ҳар хил диаметрдаги трубкалар билан жихозланган, бурғу қудуқлари ёрдамида очилган тоғ жинси

Похожие

Саноат, минерал (шифобахш) доривор, термал сувлари

Detallarni polimer material qo’llab tiklash texnologiyasini o’rganish

Ер ости сувларини турлари ва уларнинг келиб чииши

Электр ускуналар эксплуатациясининг назарий асослари

Сув хўжалигида электр ускунала эксплуатациясининг асосий тушунчалари