Muqobil yonilg‘ilarni ishlab chiqarish va ulardan qishloq xo‘jaligi texnikalarida foydalanish istiqbollari - Сельское и лесное хозяйство - Презентации

Muqobil yonilg‘ilarni ishlab chiqarish va ulardan qishloq xo‘jaligi texnikalarida foydalanish istiqbollari

Загружено в:

13.07.2024

Скачано:

0

Размер:

366.787109375 KB

MUQOBIL YONILG‘ILARNI ISHLAB CHIQARISH VA ULARDAN QISHLOQ XO‘JALIGI TEXNIKALARIDA FOYDALANISH ISTIQBOLLARI REJA:  MUQOBIL ENERGIYASI HAQIDA UMUMIY MA’LUMOT  BIOGAZ OLISH QURILMASI  MUQOBIL ENERGIYA TURLARI  XULOSA  FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

Taxminiy hisoblashlarga qaraganda, neft mahsulotlarining faqat IYoD larda, sarflanishi jahonda 900...1000 m3 /sek. Bu yonilg‘i sarfini tasavvur qilish uchun o‘rtacha daryo (masalan, Norin daryosi) suv oqimini ko‘z oldiga keltirish kerak.Yer planetasi qaridan shunday miqdorda neft so‘rib olinib, yoqib yuborilmoqda. Bunga neft mahsulotlarining boshqa iste’molchilarini ham qo‘shsak neft sarfi (daryosi) oqimini ko‘z oldimizga yaqqolroq keltirishimiz mumkin. Yerning energetika resurslari deyarli cheksiz: quyosh energiyasi, oyning tortish kuchidan hosil bo‘ladigan dengizlarning ko‘tarish-pastlashdagi energiyalar, dengizlardagi issiq oqimlar energiyasi, oddiy gidroelektro stansiyalar, yer osti issiqligi va hakozo. Lekin bularni ishlatish uchun avtomobillarimizga anchagina o‘zgartirishlar kiritilishiga to‘g‘ri keladi elektromobilga o‘tgan bo‘lishi kerak. Biz ushbu kitobda yonilg‘i bilan ishlaydigan (issiqlik) dvigatellari xaqida so‘z yuritmoqdamiz. Avtomobillarimiz hozircha yonilg‘i bilan yuradigan (issiqlik) dvigatellari bilan ishlab chiqarilar ekan, jahondagi barcha turdagi yoqilg‘ilar qancha miqdorda mavjudligini va ular qanchagacha yetishini aniq bilishimiz kerak?

Tabiiy resurslar (neft, gaz, ko‘mir va ularning yo‘ldosh mahsulotlari) cheksiz emasligini e’tiborga olib, O‘zbekiston Respublikasida energo resurslardan samarali foydalanish va tejash bo‘yicha bir qator dasturlar qabul qilingan. Bu muammolarni hal etishning yo‘llaridan biri – muqobil energiya manbalaridan foydalanishdir. Etanol-(etilspirti) asosan o‘simliklardan, qishloq xo‘jalik chiqindilaridan (somon, kungaboqar tanasi, sholi sheluxasidan) olinadi. Ularning tarkibiy qismlari yog‘ochning tarkibiy qismlariga yaqin bo‘ladi. U metanol kabi yuqori antidetonatsion xossalarga ega va uchqun bilan yondiriladigan ichki yonuv dvigatellari uchun ko‘proq mos keladi. Past molekulali spirtlar-metanol va etanol kelajakda yonilg‘i sifatida foydalanishda real yonilg‘ilardan hisoblanadi. Ularni yonilg‘ilarga qo‘shib yoki alohida o‘zini ham qo‘llash mumkin. Spirt zaxirasi tugallanmasdir.

Har qanday biomassani, shuningdek suyuq organik modda (hayvonlar yoki parrandalar suyuq chiqindisi) ni metanli bijg‘itish qat’iy 30…40 0S (mezofil jarayon) yoki 52…60 0S (termofil jarayon) da anaerob sharoitlarda amalga oshiriladi. Fermentatsiya 1 m3 dan bir necha 1000 m3 hajmli reaktor (metantenk) larda amalga oshiriladi. Biogaz olish qurilmasi sxemasi 8-rasmda ko‘rsatilgan.

Metantenklar temir beton yoki metall mahsulotlardan tayyorlanishi mumkin. Ular har xil shakl va konstruksiyaga ega: kubik shakldan silindrsimon shaklgacha, hamda tik va yotiq holatda joylashgan bo‘lishi mumkin. Metantenklar ichida tuxumsimon shakldagi metantenk eng afzal deb topilgan. Bijg‘itish jarayoni uzluksiz, yarim davriy va davriy kechishi mumkin. 2…12% organik moddalarga ega bo‘lgan suyuq xom-ashyo issiqlik almashgich (teploobmennnik) 3 orqali metantenk 4 ga uzatiladi. Metantenkka tushadigan xom-ashyo bijg‘itish jarayoni uchun zarur bo‘lgan haroratgacha issiqlik almashgichda qizdiriladi yoki sovitiladi. Metantenklar, ulardagi jarayonni tezlashtirish maqsadida, bijg‘iyotgan massani aralashtirish uchun aralashtirgichlar 9 va reactor haroratini boshqarish uchun issiqlik almashgichlar (8- rasmda ko‘rsatilgan) bilan qo‘shimcha jihozlanishi mumkin. Hosil bo‘lgan gazlar metantenkning yuqori qismida joylashtirilgan gaz qopqog‘ 5 orqali chiqariladi. Tarkibida 50…80% metan va 20…50% CO2 dan iborat hosil bo‘lgan gazlar gaz uzatgichlar orqali gaz saqlagich-gazgolder 6 ga kelib tushadi. Gazgolder 6 esa o‘z navbatida biogazni gaz tarmog‘i 8 ga uzatib beradi.

Muqobil energiya misollari Keng ma'noda, muqobil energiyaning shakllari:  Dengiz suvi energiyasi. Suv oqimlari va okean oqimlarining harakatlaridan foydalanish.  Shamol kuchi. Generator turbinalarini safarbar qilish uchun shamolning mexanik kuchidan foydalaniladi.  Atom energiyasi. U energiyani ko'p miqdorda issiqlik chiqaradigan va elektr energiyasini ishlab chiqarishga imkon beradigan boshqariladigan atom reaktsiyalari orqali oladi.  Quyosh energiyasi. U kundalik quyosh nurlanishidan olinadigan energiyadan foydalanadi va saqlaydi.  Geotermik energiya. Yer tubining chuqur qatlamlarining tabiiy issiqligidan foydalaning.  Gidroelektr energiyasi. U sharsharalar yoki daryolar kabi yirik suv havzalarining tortishish potentsial energiyasidan foydalangan holda elektr energiyasini ishlab chiqaradi.  Bioyoqilg'i. Organik moddalarning chiqindilaridan o'rtacha rentabellikdagi spirtli ichimliklar va benzin ishlab chiqarish uchun foydalaniladi, bu esa neftdan olinadiganga qaraganda arzonroq va atrof-muhitga zarar etkazadi.

XULOSA Muqobil yonilg‘ilardan foydalanishda afzalliklar shundan iboratki, nisbatan ishlab chiqarilishini arzonligi, jamiyatdagi zahirasini ko‘pligi, ishlatilishdagi qulayligi, truboprovodlarda oson manzilga yetkazib borilishi, yonish mahsulotlari tarkibida zaharli moddalarning miqdori kamligi, korrozion aktiv moddalarni yo‘qligi, har qanday xaroratda oson yonishi, siqilgan va suyultirgan holda bemalol ishlatilishi, oktanlar sonining yuqoriligi va kondensat hosil qilmasligi va shuning bilan birgalikda kamchiligi, havo bilan aralashgan holda portlovchi xususiyatlarini borligini saqlashda yong‘in havfsisligiga e’tibor kuchaytirilmog‘i kerakligini aytib o‘tish kerak.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR • “ YONILG‘I MOYLASH MATERIALLARI” Q.A.SHARIPOV, I.G‘.MIRZAYEV, N.A. HOLIQOVA. TOSHKENT 2019 YIL. • Q.A.Sharipov. «Yonilg‘i-moylash materiallari». «Mexnat» Toshkent-2001. • Fosilov S.F., Mavlonov B.A., Jumayev Q.K., Qaybullayev S.A., Xamidov B.N. “Neft va gaz mahsulotlarining fizik-kimyoviy tahlili”. Toshkent- “ILM ZIYO”, 2010.

Похожие

Qishloq xo’jaligining ishlab chiqarish infratuzilmasi va undan foydalanish samaradorligi

Fermentlar va ularni qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishidagi o‘rni

Aniq qishloq xo’jalik tizimining mohiyatini bilish

Sutni qayta ishlash va sut mahsulotlari ishlab chiqarish texnologiyasi

Tabiiy zaxiralar ta`siri turlari va ulardan foydalanish yerlarning mineral xom ashyo va energiya zaxiralari