Идрок тўғрисида умумий тушунча - Психология - Презентации

Идрок тўғрисида умумий тушунча

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

874 KB

РЕЖА: 1.ИДРОК ҲАҚИДА ТУШУНЧА 2. ИДРОКНИНГ НЕРВ ФИЗИОЛОГИК АСОСИ 3. ИДРОК ХУСУСИЯТЛАРИ 4.ИДРОКИНГ КЛАССИФИКАЦИЯСИ ВА ТУРЛАРИ Мавзу: Идрок тўғрисида умумий тушунча

ИДРОКНИНГ АСОСИ ТАШКИ ОЛАМДАГИ НАРСАЛАР ЁКИ ХОДИСАЛАРНИНГ РЕЦЕПТОРЛАРГА ТАЪСИР ЭТИШИ ТУФАЙЛИ БОШ МИЯ КАТТА ЯРИМ ШАРЛАРИНИНГ ПУСТИДА ЮЗАГА КЕЛАДИГАН ШАРТЛИ РЕФЛЕКСЛАР, ЯЪНИ ВАКТЛИ НЕРВ БОГЛАНИШЛАРИ ЭКАНЛИГИДИР. Идрокнинг нерв физиологик асоси

1.Идрок ҳақида тушунча  Идрок сезгиларга нисбатан мураккаб ва мазмундор психик жараён бўлиб ҳисобланганлиги сабабли барча руҳий ҳолатлар, ҳодисалар, ху-сусиятлар, хоссалар ва инсон онгининг яхлит мазмуни, эгалланган билимлар, тажрибалар, кўникмалар бир даврнинг ўзида намоён бўла-ди, акс эттиришда иштирок қилади.  Идрок тушунчаси лотин тилида «регсерпо» қабул қилиш, идрок деб номланади, унинг юқори босқичи эса «апперценция» (лотинча регсерИо — идрок, қабул қилиш) дейилади.

ИДРОКНИНГ АСОСИ ТАШКИ ОЛАМДАГИ НАРСАЛАР ЁКИ ХОДИСАЛАРНИНГ РЕЦЕПТОРЛАРГА ТАЪСИР ЭТИШИ ТУФАЙЛИ БОШ МИЯ КАТТА ЯРИМ ШАРЛАРИНИНГ ПУСТИДА ЮЗАГА КЕЛАДИГАН ШАРТЛИ РЕФЛЕКСЛАР,ЯЪНИ ВАКТЛИ НЕРВ БОГЛАНИШЛАРИ ЭКАНЛИГИДИР .2 Идрокнинг нерв физиологик асоси

3.Идрок хусусиятлари  Апперцепция — идрок жараёнини шахснинг олдинги билимлари, шахсий ва ижтимоий таж- рибалари, қизиқишлари, мотивацияси, эҳтиёжлари ва одатлари, уму-ман, руҳий ҳаётнинг барча мазмуни билан белгиланишидир. Аппер-цепция ҳодисаси туфайли одамлар ўзаро идрокининг мазмуни билан бир-бирларидан муайян даражада тафовутланадилар, яъни улар ай-нан бир хил нарсани ўзининг билим савияси, маслаги, позицияси , дунёқараши ва ижтимоий келиб чиқишига асосланган ҳолда турлича идрок қиладилар ҳамда акс эттирадилар. Масалан, «илдиз» тушунча-сини биологлар ўсимликларнинг моддий асоси сифатида, математик-лар сонларнинг илдиз остидаги кўринишида, ижтимоий нуқтаи на-зардан қариндош-уруғчилик шаклида кўз ўнгига келтиради.

Идрокнинг классификацияси ва турлари  СОДДА  Куриш идроки  Эшитиш идроки  Хид билиш  Таъм билиш идроки  Тери туйиш идроки  МУРАККАБ  Фазони идрок килиш  Вактни идрок килиш  Харакатни идрок килиш

Харакатни идрок қилиш  Харакатни идрок қилиш нарсаларни фазодаги ҳолатини ўзгарганлигини акс эттиришдан иборатдир. Ҳаракатни идрок қилишда кўриш ва кинестезик анализаторлар асосий рол ўйнайди. Тезлик, тезланиш ва харакатнинг йўналиши харакат қилинаётган объектнинг параметри ҳисобланади.

Вақтни идрок қилиш  Вақтни идрок қилиш воқеликдаги ҳодисаларнинг давомийлигини, тезлигини ва изчиллигини акс эттиришдан иборатдир. Вақтни идрок қилиш объектив реалликни акс эттириш билан бирга одамга ташқи муҳитни мўлжаллаш имкониятини беради.

Фазони идрок қилиш  Фазони идрок қилиш объектларни шаклларини катта кичиклигини ва ўзаро жойлашишларини релефини улар турган жойнинг узоқ яқинлигини ва йўналишларини ўз ичига олади. Сезувчи одамнинг ўзи фазода маълум ўрин эгалловчи ва маълум фазовий белгиларга эга бўлган моддий жисмдир.

 Идрок жараёнида унинг хусусиятлари (юнонча «рпатотепоп» — ноёб, ғайриодатий ҳолат деган маъно англатади) муайян ҳодисаларни акс эттиришда иштирок этади, инъикоснинг турлича аникликда намоён бўлиши мумкинлиги тўғрисида маълумот беради. Улар жаҳон психологияси фанида галлюцинация (лотинча — алаҳлаш, босинқираш, валдирлаш, яъни йўқ нарсаларнинг кўриниши, эши- тилиши, сезилиши), иллюзия (лотинча хато, адашиш, янгла-шиш деган маънони билдиради), аттракция (фран. ўзига тортиш, махдиё этиш, жалб қилиш маъносини беради), яққол кўри-ниш (русча «ясновидение» яққол олдиндан кўриш, яққол ғойибдан хабар олиш демақдир) тушунчалари орқали номланади.

 Яққол воқеликдаги нарса ва ҳодисаларнинг тана аъзоларини қабул қилиш анализаторларига бевосита таъсир этмасдан инсон онгида турли образларнинг (овозларнинг эшитилиши, шарпаларнинг сезилиши) хаёлан, фикран пайдо бўлишидан иборат идрокнинг психопатологик (руҳий хасталик) ҳодисасига галлюцинация дейилади. Галлюцинация ҳодисаси муваққат руҳий хасталикнинг аломати бўлиб, баъзан қўрқинч ҳисси маҳсули ҳисобланиб, бош мия катта ярим шарлари қобиғидаги қўзғалиш жараёнларининг нуқсонли, суст (патологик) ҳаракати на-тижасида, гоҳо асаб тизимининг заҳарланиши, заифлашуви, ҳаддан ташқари толиқиши туфайли юзага келиш мумкин.

 Иллюзия ҳиссий аъзоларимизга бевосита таъсир этиб турган нарса ва ҳодисаларнинг нотўғри (ноадекват), янглиш, хато идрок қилиш-дан иборат жараёниниг ноёб ҳодисасидир. Баъзан психология фани-да нотўғри (ноадекват) идрок қилишга олиб келувчи қўзғатувчилар конфигурациясининг (лотинча ташқи тузилишида ўхшашлик, ўзаро ўхшашлик, жойлашувда ёндашувлик деганидир) ўзи ҳам иллюзия деб аталади. «Адекват» тушунчаси лотинча яъни теппа-тенг, мутлақо мос, айни тўғри демақдир. Ҳозирги даврда кўриш идрокини кузатишнинг энг самаралиси — бу тасвирларнинг икки ўлчовли ифодаланишидир. Иллюзияларнинг бир туркуми оп-тик геометрик иллюзиялар деб номланиб, улар асосий тасвир билан уни қуршаб турган фазовий жойлашув билан фарқ қилувчи бошқа шакллар ўртасида ўлчов муносабатининг бузилишида намоён бўлади. Тасвирлар ёруғ фонда қора фонга нисбатан қорароқ туюлади, яъни ҳолат маҳсули дейилади. Контраст французча — кескин қарама-қаршилик демакдир, бошқача сўз билан айтганда ёруғлик билан фон ўртасидаги муносабат ифодасидир. «Фон» тушунчаси французча деб аталиб, асос, негиз, таг маъносини билдиради.

Кўриш иллюзияларига мисоллар

Идрокнинг хусусиятлари Предметлилиги Яхлитлиги Константлилиги Англанганлиги Маълум тартибда тузилганлиги

ФАЗО ВАКТ харакат

ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАҲМАТ! ТИРИШҚОҚ ВА ЯЛҚОВ ТАЛАБАЛАР, ШУНИ УНИТМАН-КИ ЎҚИГАНГА 5 БАҲО ЎҚИМАГАНГА ЭСА 2 БАҲО. ЭСЛАТМА: ЖАМИЯТДАГИ БАРЧА МУАММОЛАРНИ НЕГИЗИНИ ПСИХОЛОГИК МУАММОЛАР ТАШКИЛ ЭТАДИ. ФАННИ ЎЗЛАШТИРСАНГИЗ ШУ МУАММОЛАРНИ ЕЧИМИНИ БАРТАРАФ ЭТИШ ИМКОНИЯТИГА ЭГА БЎЛАСИЗ.

Похожие

Идрок

Хотира ҳақида умумий тушунча

Психика ҳақида тушунча ва унинг эволюцияси

Шахс ва фаолиятнинг эмоционал-иродавий таърифланиши

Тафаккур