Go’daklik va ilk bolalik davri psixologiyasi - Психология - Презентации

Go’daklik va ilk bolalik davri psixologiyasi

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

2222.5244140625 KB

Go’daklik va ilk bolalik davri psixologiyasi Reja 1Go’daklik haqida 2Ilk bolalik haqida 3Ilk bolalik davridagi psixik o’sish

Рухий жараёнлар: • Идрок • Сезги • Хотира • Диккат • Хиссиёт-ирода доираси • Тафаккур • Интеллект (ақл) • Онг Бу назариянинг йирик намояндаларидан бири америкалик психолог. У инсоннинг умрини ўзига хос бетакрор хусусиятларга молик 8 та даврга ажратади. Биринчи давр – гўдакликда ташқи дунёга онгсиз "ишонч" туйғуси вужудга келади. Бунинг бош сабаби ота-онанинг меҳр-муҳаббати, ғамхўрлиги ва жонкуярлигидир. Агар гўдакда ишончнинг негизи пайдо бўлмай, борлиққа ишончсизлик ҳисси туғилса, вояга етган одамларда маҳдудлик, умидсизлик вужудга келиши шубҳасиздир .Психиканинг иррационал (ақлий билиш жараёнларидан бошқа) таркибий қисмлари: эмоция, майл ёрдамида шахснинг хулқини таҳлил қилувчи назария психодинамикадейилади . Бу назариянинг йирик намояндаларидан бири америкалик психолог. У инсоннинг умрини ўзига хос бетакрор хусусиятларга молик 8 та даврга ажратади. Биринчи давр – гўдакликда ташқи дунёга онгсиз "ишонч" туйғуси вужудга келади. Бунинг бош сабаби ота-онанинг меҳр-муҳаббати, ғамхўрлиги ва жонкуярлигидир. Агар гўдакда ишончнинг негизи пайдо бўлмай, борлиққа ишончсизлик ҳисси туғилса, вояга етган одамларда маҳдудлик, умидсизлик вужудга келиши шубҳасиздир .

Хотирани психологик текшириш • Куриш ва эшитиш хотирасини текшириш. • Текширилувчига 30 та суратдан иборат расмлар серияси 2 сек интервал билан курсатилади. 10 сек танаффуадан кейин текширилувчи канча суратларни эслаб колгани текширилади. Кейинги кунда текширилувчига 30 та суз 2 сек интервал билан укиб берилади. 10 сек дан кейин текширилувчи эслаб колган сузларни айтиши керак. • А. Текшириш натижалари куйидагича бахоланади: 18-20 та суратлар ёки 20-22 сузларни эслаб колса 100%, 15-16 та образ ёки суз – 80%, 13-14 та образ ёки суз – 60%, 12-13 та образ ёки суз – 40%, 11-12 та образ ёки 9-11 та суз – 20%. • Б. Ассоциатив хотирани текшириш. • Текширилувчига мазмунан бир-бирига боглик булган сузлар жуфтлари берилади. Кейин текширувчи жуфт сузларнинг биринчи каторидаги сузларни айтади, текширилувчи эса иккинчи жуфтини айтиши керак. Масалан: • Жануб – шимол куза – сув • Олтин – кумуш тепалик – тог • Инъекция – огрик суз – фраза • Нукта – тире ер – белкурак • Пальто – шапка олма – нок ва хоказо Яна бир франциялик йирик психолог Р.Заззо ўз ватанидаги таълим ва тарбия тизимининг принципларидан келиб чиққан ҳолда, мазкур муаммога бошқачароқ ёндашиб ва уни бошқача талқин этиб, инсоннинг улғайиб боришини қуйидаги босқичларга ажратишни тавсия қилади:

ХОТИРА – хаётий тажрибани эсда олиб колиш, эсда саклаш, эсга тушириш жараёни. • Хотира турлари: - Эслаб колиш муддатига кура: 1. Киска 2. Узок муддатли 3. Оператив - Рухий фаолликнинг характерига кура: 1. Кинестетик 2. Образли 3. Ҳиссий 4. Вербал - Фаолият максади характерига кура: 1. Ихтиёрий 2. Ихтиёрсиз

ДИККАТ- рухий фаолиятнинг йуналтирилиши ва шахс учун мухим объект устида тупланиши Диккат турлари: - Ихтиёрий - Ихтиёрсиз Диккат хусусиятлари : - Диккат баркарорлиги - Диккатнинг булиниши - Диккатнинг кучиши - Диккатнинг чалгиши

Корректур проба (диккатни текшириш) • Бу усул ёрдамида диккат тургунлиги ва концентрланиш хусусиятьи текширилади. • Текширилувчига турли тартибда жойлашган харфлар жадвали берилади. Текширилувчи хар бир катордан маълум бир ёки иккита харфни учириши керак. Текширувчи хар 30 ёки 60 сек да текширилувчининг калами булган жойда жадвални кайд этади. Одатда соглом киши тажрибани 6-8 мин давомида 15 тагача хатоликка йул куйиб бажаради.Илк болалик даври: Гўдаклик давридан сўнг ривожланишнинг янги босқичи илк болалик (1-3 ёш) даври бошланади. Илк болалик даври бола ҳаётидаги энг аҳамиятга молик, унинг келажакдаги психологик ривожланишини белгилаб берувчи - муҳим давр ҳисобланади. Бу даврдаги ривожланишнинг асосини боланинг тўғри юриши, мулоқотга киришиши ва предметли фаолиятни эгаллаш хусусиятлари ташкил этади. Тикка ва тўғри юра олиш имкони болани, доимий равишда янги маълумотларни эгаллашга замин бўлади. Бу ёшдаги болалар ўз хатти-ҳаракатлари билан жуда фаол ва катталар билан мулоқотга киришишга интилувчан бўладилар

Қалб1-3 ёшдаги бола шаклланишида психик ривожланишнинг ўта аҳамиятлилигини инобатга олган ҳолда, айрим психологлар (Р.Заззо) инсон туғилганидан то етуклик давригача бўлган психик ривожланишиининг тахминан ўрталари, 3 ёшга тўғри келади, деган мулоҳазани билдирадилар. Бу ёшдан бошлаб, болалар предметларни ўрганиш оламига қадам қўядилар. У энди катталар билан нутқ орқали муомала-муносабатда була олади ва содда ахлоқ коидаларига амал қила бошладилар. Катталар билан бўладиган мулоқоти туфайли бола атроф ҳаёт ҳақида кўпроқ маълумот олади. Нутқ - бу ёшларда нафақат мулоқот, балки бола тафаккурининг ривожланиши ва ўзини ўзи, шунингдек, билиш жараёнларини бошқариш воситаси бўлиб ҳам хизмат қилади.

Г.Гримм онтогенезда инсоннинг камолотини қуйидаги даврларга ажратишни лозим топади: 1) чақалоқлик – туғилгандан 10 кунликкача; 2) гўдаклик – 10 кунликдан 1 ёшгача; 3) илк болалик – 1 ёшдан 2 ёшгача; 4) биринчи болалик – 3 ёшдан 7 ёшгача; 5) иккинчи болалик– 8 ёшдан 12 ёшгача; 6) ўсмирлик – 13 ёшдан 16 ёшгача ўғил болалар, 12 ёшдан 15 ёшгача қизлар

Илк давридаги болаларнинг етакчи фаолият тури - предметларни ўрганиш ҳисобланади. Гўдаклик давридаги болаларга нисбатан, илк болалик давридаги болалар атроф муҳитдаги нарса ва ҳодисаларга нисбатан кўпроқ қизиқиш билан карайдилар. Агар, гўдак бола кулига ушлаган нарсани оддий ҳаракатлар билан кузатса, 2-3 ёшдаги бола шу предмет кисмларини диққат билан ўрганганидан сунггина, ўз амалий фаолиятида ишлата бошлайди. Болани дастлаб, айни шу предметларнинг қўлланиш вазифаси, моҳияти қизиқтириб, у ўз саволига жавоб олиш мақсадида кўпинча катталарга “Бу нима?” деган савол билан мурожаат қиладилар. 3 ёшлар арафасида предметларнинг вазифаларини тула ўзлаштирган болалар, ўз ўйинларида, шу предметлардан мақсадсиз фойдаланиб колмай, балки уларни ўз вазифаларига кўра ишлатадилар хам.

Кашфиёт “ Бу нима?” деган савол билан мурожаат қиладилар. 3 ёшлар арафасида предметларнинг вазифаларини тула ўзлаштирган болалар, ўз ўйинларида, шу предметлардан мақсадсиз фойдаланиб колмай, балки уларни ўз вазифаларига кўра ишлатадилар хам.

1-3 ёшли болаларнинг ақлий ривожланиши Шуни алоҳида кўрсатиш жоизки, 1,6 - 3 ёшлар нутқнинг ривожланиши учун сензитив давр ҳисобланади. Бу давр ақлий ривожланишнинг асосини, идрок ва тафаккур ҳаракатларининг янга кўринишларини ташкил этади. 1 ёшли бола предметларни изчил, системали равишда кўриб чиқа олмайди.

• Т 1 ёшли бола предметларни изчил, системали равишда кўриб чиқа олмайди. У асосан предметнинг қандайдир бир кўзга ташланиб турадиган белгисига ўз эътиборини қаратади ва предметларни шу белгиларига кўра танийди. Кейинчалик янги идрок ҳаракатларининг эгалланиши боланинг предметли ҳаракатларини бажаришдан кўз билан чамалаб, ҳаракат қилишига ўтишда намоён бўлади, энди у предметнинг бўлакларини ушлаб кўрмасдан, балки чамалаб идрок эта олади. 2,5-3 ёшли бола катталарнинг кўрсатган намунаси, ранги, шакли ва катталигига кўра, айнан шундай предметларни чамалаб, идрок этган ҳолда тўғри топа олади

Бола 3 ёшигача ўзлаштирган сўзлар асосан предмет ва ҳаракатларнинг номларини билдиради. Номлар асосан унинг вазифасини англатади, бунда предмет ёки ҳаракатнинг ташқи кўриниши ўзгарса ҳам унинг номи ўзгармайди. Шунинг учун ҳам бола предмет номларининг ишлатилишини функцияларга боғлаган ҳолда тез ўзлаштиради. Илк болалик даврининг бошларига келиб, болада биринчи тафаккур операциялари юзага келади. Буни бола бирор предметни олишга ҳаракат қила олганидан сўнг, уни синчиклаб ўрганишида кўришимиз мумкин

2-3 ёшли болалар маълум бир предметларнинг ўрнига уларнинг ўрнини босиши мумкин деб ҳисоблаган бошқа нарсалардан ҳам фойдаланадилар. Масалан, ўйин жараёнида бола чўпни қошиқ ёки термометр ўрнида, ёғочдан ясалган кроват ёки машина ўрнида фойдаланиши мумкин. Бир предметни бошқаси ўрнида қўллаш мумкинлигини англаш, бола учун атроф-оламни билиш, ўрганишидаги аҳамиятли бурилиш ҳисобланади

E’TIBORINGGIZ UCHUN RAHMAT!

Похожие

Ilk bolalik davri

Yetuklik davri psixologiyasi!

O`smirlik davri psixologiyasi

Go’daklik davrining psixologik xususiyatlari

Sezgi psixologiyasi