Девиация – салбий ва дозарб ижтимоий-педагогик ҳодиса

Девиация – салбий ва дозарб ижтимоий-педагогик ҳодиса

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

149.3271484375 KB

Девиация – салбий ва дозарб ижтимоий-педагогик ҳодиса Режа: 1. “ Девиация” тушунчаси 2. Девиация турлари 3. Девиант хулқ-атворга эгалик www.arxiv.uz

“ Девиация” тушунчаси www.arxiv.uz

• Луғавий жиҳатдан “меъёр” тушунчаси “асосий ўлчов” деган маънони англатади. • Шахснинг ривожланишида “меъёр” тушунчасининг қўлланилиши эса унинг руҳий, жисмоний ҳамда ахлоқий жиҳатдан мўътадил ривожланишини ифодалайди Шахснинг руҳий, жисмоний ва ахлоқий жиҳатдан биологик, анатомик, физиологик, жисмоний ва ахлоқий ривожланишдан орқада қолиши “меъёрдан оғиш” деб юритилади. www.arxiv.uz

• Ижтимоий субъектлар, шу жумладан, вояга етмаганлар ўртасида турли жиҳатдан “меъёрдан оғиш” ҳолатлари кузатилади. • “ Девиация” тушунчаси лотин тилидан таржима қилинганда “оғиш” маъносини англатади. www.arxiv.uz

Девиация турлари www.arxiv.uz

• Жисмоний оғиш шахснинг биологик ривожланишида маълум нуқсонлар кўзга ташланишини белгилайди • Жисмоний оғишнинг юзага келишига қуйидаги омиллар таъсир қилади: • 1) ирсий омиллар; 2) экологик вазият; • 3) турмуш даражасининг пастлиги; • 4) озиқ-овқат маҳсулотлари таркибида кимёвий • унсурлар миқдорининг юқорилиги; • 5) нурланиш; 6) турли даражада жароҳат олиш; • 7) аҳолининг тиббий маданиятга эга эмаслиги ёки унинг пастлиги; • 8) шахсда ўзининг ва атрофдагиларнинг саломатлигига • нисбатан масъулиятнинг шаклланмаганлиги www.arxiv.uz

• Жисмоний оғиш қуйидаги ҳолатларнинг мавжудлиги билан белгиланади: • 1) касаллик, хасталикнинг келиб чиқиши (руҳий • ва физиологик функцияларнинг бузилиши); • 2) имкониятнинг чекланиши (ақлий ёки амалий фаолиятни бажара олиш қобилиятининг маълум даражада вақтинча ёки умрбод йўқотилиши); • 3) ногиронлик (ақлий ёки амалий фаолиятни бажара олиш қобилиятининг деярли йўқотилиши, ишга яроқсиз бўлиб қолиш, тўғри фикрлай олмаслик) www.arxiv.uz

Жисмоний нуқсонларга гавда, қўл, оёқ ҳаракатларининг чекланиши, кўриш ва эшитиш қобилиятининг бузилиши, шунингдек, ички органларнинг касаллиги туфайли келиб чиқадиган сустлик киради www.arxiv.uz

Руҳий оғиш www.arxiv.uz

Руҳий оғиш ақлий фаолиятни ташкил этиш, психологик ҳолатни бошқара олиш қобилиятининг бутунлай ёки маълум даражада йўқотилишини англатади. Руҳий оғиш шахснинг ақлий ривожланишда ортда қолиши ва руҳий нуқсонларга эгалигини белгилайди www.arxiv.uz

Ақлий қолоқлик асаб тизимининг туғма ёки орттирилган нуқсонлар сабабли юзага келади. Болалар ўртасида ақлий қолоқликнинг енгил (ақлсизлик) ва оғир (тентаклик) шакллари кузатилади. Нутқнинг бузилиши ҳам руҳий нуқсонлар сирасига киради. Руҳий оғишнинг энг оғир шакллари аутизм (юн. “аутос” – ўзим; ижтимоий муносабатлар ва мулоқотга эҳтиёж сезмаслик) ва суицид (ўз-ўзини ўлдириш, суиқасд) саналади www.arxiv.uz

Ижтимоий оғиш www.arxiv.uz

• Ижтимоий оғиш инсоннинг тўлақонли шахс бўлиб шаклланишига тўсқинлик қилувчи ҳолатларнинг мавжудлиги билан тавсифланади • Ижтимоий оғиш бир неча кўринишларда намоён бўлади. Улар: • етимлик; - хулқ-атвор меъёрларидан оғиш; • ароқхўрлик; - гиёҳвандлик; • таксокомания; - фоҳишабозлик; • дайдилик; - ҳуқуқбузарлик; • жиноят содир этишга мойиллик ва б. www.arxiv.uz

Педагогик оғиш www.arxiv.uz

• Педагогик оғиш. Жамиятда шундай ҳолатлар ҳам кузатилмоқдаки, ўсмир ва ўспирин ёшидаги ўқувчиларнинг айримлари мажбурий таълим олиш ва касб-ҳунар таълими муассасаларида ўқишни давом эттиришни истамаяптилар. Мазкур ҳолат “педагогик оғиш” сифатида эътироф этилади. Зеро, ўсмир ва ўспиринлик даврларида таълим олиш юзасидан ижтимоий-ҳуқуқий меъёрлар ишлаб чиқилган бўлиб, уларга риоя қилмаслик ўз моҳиятига кўра оғиш ҳисобланади. Сўнгги йилларда ўсмир ва ўспиринларнинг таълим олишга нисбатан рағбат билдирмаётганликларининг сабабларини чуқур ўрганиш, таҳлил қилиш ва бартараф этишга жиддий эътибор қаратилмоқда. www.arxiv.uz

Девиант хулқ-атворга эгалик www.arxiv.uz

Девиант хулқ-атворга эгалик – ижтимоий-ахлоқий меъёрлар ва хулқ-атвор қоидалари, меъёрларига риоя этмасликни англатади Девиант хулқ-атворга эгалик муайян кўринишларда намоён бўлади. Улар қуйидагилар саналади: - агрессия; - ўқишдан қочиш; - дайдилик; - ароқхўрлик; - гиёҳвандлик; - ахлоқсизлик; - суиқасд www.arxiv.uz

• Деликвент хулқ-атворга эгалик ҳам муайян кўринишларда намоён бў л ади. Улар қуйидагилардир: • - агрессив хулқ-атворга эгалик (атрофдагиларни ҳақоратлаш, уларга жисмоний ва руҳий азоб бериш, объектларга ўт қўйиш); • - ғаразли хулқ-атворга эгалик (майда безорилик, ўғрилик, таъмагирлик, автоуловларга зиён етказиш, мулкий тажовуз); • - гиёҳванд моддаларни етиштириш ва тарқатишда иштирок этиш • Шахснинг девиант хулқ-атворга эга бўлиши ўз-ўзидан рўй бермайди, балки муайян асосларга эгалиги билан характерланади. Девиант хулқ-атворнинг шахс қиёфаси, юриш-туриши, хатти-ҳаракатлари ва муомаласида акс этиши турли омиллар таъсирида рўй беради. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

• Биологик омиллар • Жамият, оила ва таълим муассасаларида ташкил этилаётган ижтимоий тарбияда хатоларга йўл қўйилиши; натижада бола ўқув фанларини ўзлаштира олмайди, мактабга ва таълим олишга бўлган қизиқиши сўнади, гиёҳванд моддалар, спиртли ичимликларни истеъмол қилишга қизиқади, бўш вақтини ғайриахлоқий кўнгилхушликлар билан ўтказади • Болада психопатологик нуқсонлар, асаб касалликларининг мавжудлиги • Боланинг ижтимоийлашувини қийинлаштирувчи физиологик ва анатомик нуқсонларнинг мавжудлиги • Психологик омиллар • Ижтимоий-педагогик омиллар • Ижтимоий-иқтисодий омиллар • Ижтимоий тенгсизлик, жамият аъзоларининг кескин табақалашуви, жамият аҳолиси катта қисмининг камбағаллашиб кетиши, ишсизлик, пулнинг кескин қадрсизланиши, даромад олиш усулларининг чеклаб қўйилиши • Ахлоқий омиллар • Жамиятда маънавий-ахлоқий қадриятларга бўлган муносабатнинг салбий томонга ўзгариши, “оммавий маданият”нинг авж олиши, жамият аъзоларининг девиант ҳолатларга нисбатан бефарқлиги www.arxiv.uz

Похожие

Ижтимоий фикр ва жамиятнинг ахборот-психологик ҳимоясини таъминлаш

Психологнинг маслаҳат беришлари

Maktab psixologining kasbga tayyorgarligi

Қобилият

Руҳий ривожланиши сустлашган болалар