Deinkvent xulq atvor va kriminal hatti-harakatlar - Психология - Презентации

Deinkvent xulq atvor va kriminal hatti-harakatlar

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

61.185546875 KB

DElinkvent xulq atvor va kriminal hatti-harakatlar Reja : 1. Deviant xulq-atvor. 2. Delinkvent xulq atvor 3. Kriminal hatti-harakatlar .

Deviant xulq-atvor (og’ma xulq- atvor) tushunchasi . • Jamiyat taraqqiyotiga xizmat qilmasdan, balki unga to’siq bo’luvchi me’yordan og’ish holatlari ham mavjud bo’lib, sotsiologiyada bu narsa «Deviantlik holatlari», undan tug’iluvchi xulq atvorni «Deviant xulq-atvor» deb nomlanadi. Deviant xulq-atvor jamiyatda o’rnatilgan ahloq me’yorlarga mos kelmaydigan insoniy faoliyat yoki xatti- harakat , ijtimoiy hodisa bo’lib, yolg’onchilik, dangasalik, o’g’irlik, ichkilikbozlik, giyohvandlik, o’z joniga qasd qilish va boshqa ko’plab shu kabi holatlar ushbu xulq-atvor xususiyatlari hisoblanadi.

Deviant so’zi - lotincha “deviantio” so’zidan olingan bo’lib, chekinish, buzilish degan ma’noni anglatadi. Deviant xulq-atvor - mavjud jamiyatda o’rnatilgan ahloq me’yorlariga mos kelmaydigan insoniy faoliyat yoki xatti-harakat , ijtimoiy xodisadir.Ma’lumki, zamonaviy G’arb sotsiologiyasida deviant xulq-atvorga turlicha qarashlar mavjud. Deviant xulq-atvorning eng ko’p tarqalgan va jamiyatda yaqqol namoyon bo’lish turi jinoyatchilik bo’lib, ijtimoiy me’yorning buzilishi sifatida ushbu xodisa fanda juda qadimdan o’rganilgan.

Deviant xulq atvor - bu muayan jamiyatda qabul qilingan huquq va ahloq me’yorlaridan chetga chiqishdir.

• XIX asrning ikkinchi yarmiga kelib. pozitivistik maktab shakllanishi bilan., jinoyatchilikni ham sababiylikda o’rganuvchi ta’limotlar paydo bo’la boshladi. Jumladan, italiyalik psixiatr Ch. Lombrozo Italiya qamoqxonalaridagi 14 ming maxbus ustida tekshirish olib borib, “jinoyatchilar tug’ma bo’lishadi” degan xulosaga kelishadi. Uning shogirdi E.Ferri jinoyatchilik sotsiologiyasi asarida ushbu omilga qo’shimcha ravishda ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy omillarni ham ko’rsatadi. Keyinchalik ushbu ta’limotlar turli tanqidlarga uchragan bo’lsada, hozirgi kungacha ham G’arb sotsiologiyasining ba’zi namoyondalari ushbu ta’limotning u yoki bu yo’nalishlarini rivojlantirib kelishmoqda. Ularning ta’limotlariga ko’ra ichki sekretsiya bezlari, aqliy rivojlanganlik darajasi, xromosomalarning tuzilishi va irsiy sabablar jinoyatchilik va shu kabilarni tug’ma yoki biologik omillarni shakllanishiga ta’sir qiladi.

Delinkvent xulq atvor va kriminal hatti- harakatlar. • Delinkvent xulq atvor - deviantlikning ko’rinishlaridan biri bo’lib, bunday hatti-harakat odatda sho’xlik va ko’ngil xushlik harakatlarida namoyon bo’ladi. Masalan, o’smir ko’p qavatli uy balkonifan turib yo’lovchilarga og’ir predmetlarni uloqtirishi va bundan lazzatlanishi mumkin. Bunday hatti-harakatlar bora-bora deviantlikning og’irroq ko’rinishi kriminallikka o’tib ketishi mumkin

Professional jinoyatchilik Professional jinoyatchilik - jinoiy faoliyat bilan muntazam mashg’ul bo’lish, bu sohada o’ziga yarasha ko’nikmalarni va jinoiy aloqalarni shakllantirish. Bundajinoyat subyekt tomonidan noqonuniy daromadga ega bo’lishning yagona manbai sifatida qaraladi.

Uyushgan jinoyatchilik. Uyushgan jinoyatchilik oddiy biznesga o’xshagan faoliyat bilan bog’liq, biroq uning mazmuni qonunga xilof bo’ladi. Tashkiliy jinoyatchilik - qudratli biznes bo’lib, uni iqtisodiy faoliyatning har qanday yirik sohasi, masalan avtomobil sanoati bilan qiyoslash mumkin. Milliy va lokal jinoiy tashkilotlar ommaviy iste’molchilarga qonun tomonidan man etilgan tovarlar va xizmatlarni taklif etishadi. Ba’zi kriminal tuzilmalar esa transnatsiolnal hisoblanishadi. Uyushgan jinoyatchilik o’z ichiga boshqalar bilan bir qatorda, qimor o’yinlari, fohishabozlik, yirik miqyosdagi o’g’irliklar, va reket kabilarni qamrab oladi.

• O’smirlar va yoshlar jinoyatchiligi. Hozirgi kunda o’smirlar orasida deviant fe’l-atvorni o’sishi dolzarb muammo bo’lib qolmoqda. O’smirlar ko’pincha chetga og’uvchi hatti-harakatlarni ongsiz ravishda, behosdan qiladilar. • Shuning uchun ularning ko’pchiligi qilgan ishlarini mohiyatini anglab etmaydi, o’z • xatosini, aybini ko’rmaydi. So’rovlar natijasiga ko’ra, o’smirlarni ko’pchiligi o’z • jinoiy ishlarini sababini tashqi shart-sharoitlardan qidiradilar, tashqi dunyoni • ayblaydilar, so’ralganlarni to’rtdan bir qismi o’xshash vaziyatda har biri shuday • hatti-harakat qilishini aytib o’tganlar

O’smirlarni hatti-harakatida chetga og’ish hollarini asosida sotsial-madaniy ehtiyojlarni rivojlanmaganligi, ma’naviy dunyoni etishmovchiligi yotadi. Shuni ham ta’kidlab o’tish lozimki, yoshlar deviatsiyasijamiyatdagi sotsial munosabatlarni aks ettishidir. Chetga og’uvchi fe’l-atvor sabablarini topish, sotsial yordam tizimini tashkil qilish, tushuntirish tarbiya ishlarini olib borish bo’yicha yaxshi o’ylangan, maqsadli yo’naltirilgan ishlar qilish kerak. Inson tarbiyasida eng birinchi va eng muhim ijtimoiy nazorat instituti bu - oiladir. Farzand tarbiyasida va barkamol avlodni shakllantirishdan sog’lom oila muhitini o’rni kattadir. Qolaversa, inson hatti-harakati va xulq-atvori, faoliyatini ta’lim muassasalari, mahalla, mehnat jamoasi, umumdavlat miqyosida esa qonunni himoya qilish organlari (sud, prokuratura, militsiya) ham nazorat qilib boradi va ushbu shaxsga nisbatan ijtimoiy nazorat institutlari vazifasini bajarishadi .

Похожие

Shaxs va deviant xulq-atvor sotsiologiyasi

Deviant xulq-atvor sotsiologiyasining mohiyati

Tug’ma va individual harakatlar

Deviant xulq va temperament

Emotsiya haqida tushuncha