Yosh fiziologiyasi - Психология - Презентации

Yosh fiziologiyasi

Загружено в:

27.02.2025

Скачано:

0

Размер:

1162.90625 KB

Yosh fiziologiyasi

REJA: • 1.Irsiy kasalliklar tushunchasi genetik biologik meros • 2.Kasaliklarning ozigaxos hususiyatlari va tarqalishi • 3. Genetik tahlil • 4.Irsiy kasalliklarni oldini olish va davolash

Irsiy kasalliklar tushunchasi genetik biologik meros • Irsiy kasaliklar tushunchasi nima ? Irsiy kasalliklar - genetik informatsiya irsiy axborot ning buzilishi natijasida kelib chiqadigan kasalliklar ; asosan, xromosomalar yoki genlardagi mutatsiyalar tufayli paydo boʻlib, nasldan naslga oʻtadi. • GENETIK VA BIOLOGIK MEROS Ota-onadan xususiyatlarni meros qilib olishning uchta asosiy turi mavjud. Birinchisi, ustun (dominant) gen orqali. Masalan, ko‘zlar rangini olaylik. Agar ota-onangizdan birortasi qorako‘z bo‘lsa, siz ham qorako‘z bo‘lasiz, chunki bu dominant xususiyatdir. Ikkinchisi resessiv gen – bu xususiyatga ega bo‘lish uchun otada ham, onada ham ushbu gen bo‘lishi shart. Masalan, sizning ko‘zlaringiz ko‘kimtir bo‘lsa, garchi ularning ko‘z rangi boshqacha bo‘lsa ham, ular ko‘k ko‘zlar genini olgan bo‘lishadi. Va nihoyat, X xromosomasiga uchraydigan va bolaga faqat onadan o‘tadigan xususiyatlar mavjud. Vazn yo‘qotish qobiliyati, Diqqat to‘plash qobiliyati, Kayfiyat, Farzandlar jinsi, Xotira, Sochlar : Bular xam genetic va biologic meros deyiladi

Kasaliklarning ozigaxos hususiyatlari va tarqalishi • Irsiy kasalliklar, asosan, klinikgenealogik usul bilan oʻrganiladi, bunda avlodlar shajarasi tuziladi. Bu usul yordamida autosomdominant, autosom- retsessiv va jins bilan bogʻliq kasalliklar ning turli yoʻllar bilan nasldan naslga utishi aniqlanadi. Autosomdominant kasalliklarda, kasallik autosomada joylashgan dominant genlar orqali nazorat qilinadi. Bunda kasallik har avlodda 50% dan ortiq hollarda uchraydi. Braxidaktiliya, araxnodaktiliya, retinoblastoma, psoriaznnng maʼlum bir turlari va b. shu yoʻl bilan nasldan naslga oʻtadi. retsessiv genlar ota-onada boʻlsa, kasal bola tugʻilish ehtimoli bor, shuning uchun bu kasalliklar har avlodda uchramaydi. Lekin, bu ehtimollik oʻzgargan gen tutuvchi yaqin qarindoshlar oʻrtasida oila qurilganda oshadi. Bularga fenilketonuriya, mi-okloniya, epilepsiya, oligofreniyaiknt maʼlum bir turlari va b. misol boʻla oladi.

Genetik tahlil • Genetik tahlil — organizmlardagi irsiyash va oʻzgaruvchanliknn oʻrganish usullari yigʻindisi. G. t. yordamida organizmlar belgi va xususiyatlarining oʻziga xos rivojlanish farqlari oʻrganiladi, bu farqlarni nazorat qiluvchi genlar miqdori hamda ularning oʻzaro taʼsir harakteri aniqlanadi. G. t. sitogenetik, molekulyar-genetik, populyatsion, aneuploid, mutatsion va gibridologik tahlillarni oʻz ichiga oladi. Sitogenetik usul yordamida xromosomalar strukturam va funksiyalari bilan maʼlum belgining rivojlanishi oʻrtasidagi oʻzaro bogʻliqlik oʻrganiladi. Molekulyargenetik usul dan genlarning molekulyar tuzilishi bilan ulardagi mavjud axborot informatsiya ga muvofik, sintezlanuvchi oqsillar orasidagi munosabatlarni oʻrganishda foydalaniladi. Populyatsion usul genetik tadqiqotlarda matematika va variatsion statistika usullarini qoʻllashta asoslangan. Monosom va nullisom xromosomalardan foydalanishga asoslangan aneuploid usul genomning har bir xromosomasida joylashgan genlarni, shuningdek ayrim xromosomalarning irsiy ahamiyatini aniqlashga imkon beradi qarang Monosom tahlil . Mutatsion usul yordamida radiatsiya va kimyoviy moddalarning organizmga koʻrsatadigan mutagen taʼsiri oʻrganiladi; ayrim lokus (gen)lardagi mutatsiyalarning sodir boʻlish darajasi, spektri, tabiati hamda xromosoma aberratsiya (anomal tuzilish)larining harakteri tekshiriladi.

Irsiy kasalliklarni oldini olish va davolash • Irsiy kasalliklarni aniqlash va oldini olish bilan tibbiygenetika shugʻullanadi. Uning asosiy vazifasi Irsiy kasaliklarning tarqalishini, oilada irsiy kasal bola tugʻilishi ehtimoli borligini aniqlashdan iborat. Odam irsiy patologiyasini oʻrganishda boshqa usullar ichida sitogenetik usul alohida oʻrin tutadi. Bu usul yordamida irsi-yat asoslarini, odam kariotipining meʼyor va patologiyasini, mutatsion va evolyusion jarayonlarning maʼlum bir qonuniyatlarini oʻrganish mumkin. Oʻzbekistonda "Ona va bola" shifoxonalarida tibbiy genetika xonalari mavjud, Toshkentda va viloyatlar markazlarida "Skrining" markazlari ochilgan, ularda yangi tugilgan chaqaloqlar bir necha Irsiy kasalliklariga tekshiriladi.

By izzatillo • Etiboringiz uchun raxmat

Похожие

Yosh davrlarni tabaqalash va yosh inqirozlari

Yosh davrlarni tabaqalash va yosh inqirozlari

Yosh davrlarini tabaqalash nazariyasi

Maktabgacha yosh davrlar psixologiyasi

Yosh psixologiya fanining shakllanish tarixi