Qiyin hayotiy vaziyatlarga tushib qolgan o'spirinlarga psixologik maslahat berish - Психология - Презентации

Qiyin hayotiy vaziyatlarga tushib qolgan o'spirinlarga psixologik maslahat berish

Загружено в:

23.01.2025

Скачано:

0

Размер:

67.6240234375 KB

Qiyin hayotiy vaziyatlarga tushib qolgan o’spirinlarga psixologik maslahat berish

Mavzuning dolzarbligi  Har bir maktab yoshiga yetgan fuqaro uchun maktab ta’limi majburiy . Bu esa maktab psixolog va pedagoglariga yanada o‘z ustida ishlashi, o‘spirin yoshidagi o‘quvchilar bilan alohida shug‘ullanishini talab etadi. Bu borada Vazirlar Mahkamasining 07.06.2022 yildagi “2022-2023 yillarda Oʻzbekiston Respublikasida yoshlarga oid davlat siyosatini amalga oshirish dasturini tasdiqlash toʻgʻrisida”gi 310 -son qarori qabul qilindi. Qaror mazmuni bo‘yicha yoshlarning bilim va kasb-hunar egallashi, ular uchun munosib ish va turmush sharoitini yaratish, boʻsh vaqtini mazmunli tashkil etishga qaratilgan kompleks chora-tadbirlarni amalga oshirish. Bunda albatta psixolog, pedagog va ota-ona hamkorligini yo‘lga qo‘yish asosiy rol o‘ynaydi .

Kurs ishining maqsad, predmet, obyekti va vazifalari  Kurs ishining maqsadi. Qiyin hayotiy vaziyatga tushib qolgan o‘spirinlarga psixologik yordam berishning psixologik xususiyatlarini o‘rganish  Kurs ishning predmeti. Qiyin hayotiy vaziyatga tushib qolgan o‘spirinlarga psixologik yordam berish jarayoni  Kurs ishining obyekti. O‘spirinlik davridagi yoshlar.  Kurs ishining vazifalari:  1. Kurs ishi mavzusiga doir adabiyotlar bilan tanishish, metodik manbalarni to‘plash va psixologik tahlil qilish;  2. O‘spirinlik davrining o‘ziga xos psixologik xususiyatlarini va rivojlanish sharoitlarini o‘rganish;  3. Qiyin hayotiy vaziyatlardagi o‘spirinlarga tegishli psixologik xulosa va tavsiyalar ishlab chiqish. 

O’spirinlik davri haqida umumiy tushuncha  O‘smirlikdan kеyingi navbatdagi bosqichni o‘spirinlik davri dеb bir bosqich hisoblashimiz ham mumkin,ko‘pchilik psixologlar klassifikatsiyasi bo‘yicha ikki bosqichga ajratishimiz ham mumkin. Avval o‘smirlikdan kеyingi bosqichni o‘smirlik, kеyingisi ilk o‘spirinlik yoki yigitlik davri dеb aytilardi–bu 14 yoshdan 21 yoshgacha bo‘lgan davrlarni qamrab olar edi. Xozir ko‘pchilik psixologlar 15–18 yoshni qamrab oladigan davrni o‘spirinlik dеb atashni ma’qul ko‘rmoqdalar, bu umumta’lim maktabining 8–9 sinfidan boshlab, kasb–hunar kollеji va litsеylarining 1–2– sinflariga, ya’ni 8–10 sinf yoshiga to‘g‘ri kеladi. Bu davrda o‘quvchi jismonan baquvvat, o‘qishni tugatgach mustaqil mеhnat qila oladigan, oliy maktabda o‘zini sinab ko‘radigan imkoniyatga ega bo‘ladi.

O’spirinlik davrida psixik rivojlanish  O‘spirinlar (18—23 yoshlar) o‘zlarining psixologik xususiyatlari bilan boshqa yosh davrdagi shaxslardan keskin farq qiladilar. Jismoniy hamda aqliy jihatdan voyaga yetgan, kamolotga erishgan, dunyoqarashi, o‘z-o‘zini boshqarishi kabi yetuk insoniy xususiyatlari tarkib topgan bo‘ladi. Ular vazmin, mulohazali bo‘ladilar, kata yoshdagilarga hurmat-ehtirom bilan qaraydilar. Ular uzoqni ko‘zlaydigan, kelajak uchun qayg‘uradigan, ota-onalarining yaqin yordamchisiga aylanadilar.

 D .B .Elkoninning va A .N .Leontevning ta’kidlashicha, o'quv kasbiy faoliyat o‘spirinlik davrida yetakchi faoliyat hisoblanadi. D.I.Feldshteynning fikricha, o'spirinlik davrida o'qish va mehnat asosiy faoliyat turlari sifatida shaxsning taraqqiyotini belgilaydi. Boshqa psixologlar esa kasbiy o'z-o'zini belgilashni ilk o'spirinlik davrida yetakchi faoliyat sifatida ko'rsatadilar. I.V.Dubrovina bu holatga aniqlik kiritadi, maktabni tugatgan paytda kasbiy o'z- o‘zini belgilash haqida gapirish erta, chunki unda faqat istak, haqiqatda amalga oshmagan kelajak rejalar mavjud bo‘ladi. O‘spirinlar shaxsining taraqqiyotida ijtimoiy foydali mehnatning roli katta. Ilk o‘spirinlar mehnati faqat o‘zining moddiy natija berishi tomoni bilangina muhim emas.

Bob bo’yicha xulosa  Ushbu bobda keltirilgan ma’lumotlarga tayanib, shuni xulosa qilishimiz mumkinki, o‘spirinlik davri 16—23 yoshni o‘z ichiga oladi. Bunda 16—18 yosh ilk o‘spirinlik, 18—23 yosh esa o‘spirinlik deb ataladi. Bu davrda kasbiy o‘z-o‘zini belgilash yetakchi faoliyat hisoblanadi. O‘spirin yosh davri o‘smirlik davridan bir muncha farq qiladi. E’tiqod va dunyoqarash bilan bir qatorda, axloqiy ideallar bu davrda paydo bo‘lgan yangi psixologik tuzilmalardir. O‘spirin hayotini va faoliyatini o‘zgartiruvchi asosiy omillar mavjud bo‘lib, ular muayyan darajada uning ta’siriga beriluvchandirlar.

O’spirinlik davrida yuzaga keladigan inqirozlar va ularning sabablari  O‘spirinlar xulq-atvori buzilishiga olib keladigan sabablarning psixologik xususiyatlari Z.F.Kamaletdinova ishlarida yoritilgan. Muallif olib borgan tadqiqotlari natijasida deviant xulqning vujudga kelishi g‘oyaviy-mazmuniy xarakterga ega ekanligini ta’kidlab, uning vujudga kelishiga sabab boluvchi ikki omilni ko‘rsatib o‘tadi: birinchisi, o‘quvchining doimiy ravishda qoniqarsiz baho olishi natijasida diqqati, intellektual tushuncha bilan bogliqlik harakatlari pasayib ketadi. Ikkinchi holatda esa ota-onalarining o‘z bolalariga nisbatan mehrsiz va shafqatsizligi oqibatida talablarga nisbatan tushunmaslik mexanizmi kuchga kiradi. 

 Respublikamiz psixologlari tomonidan o‘spirinlar shaxsining psixologik xususiyatlarini o‘rganishga bag‘ishlagan qator tadqiqotlar o‘tkazilgan. Jumladan, M.G.Davletshin rahbarligida M.T.Isakova tomonidan o‘tkazilgan «Yuqori sinf o'quvchilari xarakter xislatlarining shakllanishida milliy an’analarning ta’siri» mavzusida ilmiy izlanish olib borilgan1. Tadqiqotda o‘zbek etnik guruhiga xos bo‘lgan yuqori sinf o‘quvchilari xarakter xislatlarining etnopsixologik xususiyatlari, ya’ni Vatanga muhabbat, kattalarga hurmat, mehnatsevarlik, rostgo‘ylik, uyatchanlik, kamtarlik kabi xislatlarning shakllanishiga milliy an’analarning ta’siri o‘rganilgan.

Qiyin hayotiy vaziyatga tushib qolgan o‘spirinlarga psixologik maslahat berish usullari  Qiyin hayotiy vaziyat, harakatlarning odatiy stereotipi ishlashni to'xtatganda, faoliyatga bo'lgan ehtivojlar, imkoniyatlar va talablar, amalga oshirish usullari va shartlari o‘rtasida nomutanosiblik paydo bo‘lganda yuzaga keladi. Ushbu nomutanosiblik odatdagi faoliyatni buzadi va vazifani normal darajada bajarish ehtimolini pasaytiradi. Vaziyatni bashorat qilishning buzilishi, muvaffaqiyatsizlik ehtimolining oshishi (maqsadga tahdid) vaziyatni oldindan belgilab qo'yadi va odam unga qarshi kurashish uchun qo‘shimcha resurslarni safarbar qilishi kerak.

 Xulosa o‘rnida shuni aytib o‘tishimiz kerakki, talabalarga stressni yengish usullarini taklif qilish kerak. Talabalar tinchgina fikr yuritishi yoki tinchlantiruvchi mashg'ulotlar bilan shug'ullanishi mumkin bo'lgan xonadagi "tinchlik maydoni" yordam berishi mumkin. Talabalarga ularning akademik va ijtimoiy muvaffaqiyatlari haqida qayg'urayotganingizni eslatish kerak. Misol uchun, "Men siz haqingizda qayg'uraman va men siz qanchalik ajoyib ish qilishingizni bilaman." Talabani yoki muammoni e'tiborsiz qoldirmang yoki undan qochmang. Stress manbalari organizm tomonidan bir xil stress reaksiyalariga qaramasdan o'zgarganligi sababli, birinchisini tushunish talabalarning stress darajasini pasaytirishga qaratilgan maxsus tadbirlarni ishlab chiqishga yordam beradi va bu o'z navbatida shaxsning yaxlit farovonligiga hissa qo'shadi

 Oilada ijobiy psixologik muhitni bir me’yorda saqlash oila a’zolarining barchasiga taalluqli hodisadir. Shu sababli ham oilalarda yuzaga keladigan muammolarni bartaraf qilish uchun har bir oila a’zosi mas’uliyatni his qilishi, iloji boricha, ko’proq samimiy va ochiq muloqot, munosabat va faoliyat turini tanlashi lozim. Muammolarning oldini olish maqsadida quyidagi vazifalar amalga oshirilishi lozim:  1.Emotsional-psixologik madad, emotsional yordam berish shaxslarning hissiyotlarini barqarorlashtirish va ularning psixologik terapiyasini o’tkazish  2. Oila a’zolarining harakatlarini ma’naviy tartibga solish  3. Oila a’zolari barchasining o’rtasidagi mas’uliyat va majburiyatlarini tartibga solish  4. Oila a’zolarining bir-birlarini qo’llab- quvvatlashlari.

Bob bo’yicha xulosa  Mazkur bobda keltirgan ma’lumotlarimiz asosida shuni xulosa qilishimiz mumkinki, o'spirinlik - bu jadal rivojlanish va shaxsning tez o'zgarishi davri. Aynan shu bosqichda o‘spirinning bo'lajak mutaxassis sifatida shakllanishi sodir bo'ladi. Talaba oliy ta’lim muassasasida o‘qiyotganda muqarrar ravishda turli qiyinchiliklarni boshdan kechiradi. Ushbu qiyinchiliklar universitetdagi o'qish va talabaning shaxsiyat omillari bilan bog'liq bo'lgan juda ko'p turli sabablar bilan bog'liq bo'lishi mumkin. Oliy ta’lim hayotining birinchi yilida stressning asosiy sababi keskin o'zgarishlar bo'lishi mumkin. Talaba yangi joyga, yangi talablarga moslashishi kerak, u yangi muhit va unga notanish odamlar bilan o'ralgan bo‘ladi, bundan tashqari, sobiq sinfdoshlar, do'stlar doirasi bilan munosabatining kuchi yo'qoladi. Ba'zilar uchun bolalik allaqachon tugaganini tushunish qiyin. Shu kabi bir qator muammolar hayotiy qiyin vaziyatlarni keltirib chiqarishga sababchi omil bo‘lib xizmat qiladi

E’tiboringiz uchun rahmat !

Похожие

Psixologik maslahat, Psixoanaliz ta’limoti Zigmund Freyd nazariyalari

Tarbiyasi “qiyin” bolalar psixologiyasi

Ommaviy psixologik hodisalar

Nutqning psixologik tasnifi

Nutqning psixologik tasnifi. Ehtiyoj va qiziqishlarning psixologik tasnifi