Amaliyotchi psixolog faoliyatining asosiy ko‘rinishlari - Психология - Презентации

Amaliyotchi psixolog faoliyatining asosiy ko‘rinishlari

Загружено в:

05.02.2025

Скачано:

0

Размер:

636.1953125 KB

A M A L I Y O T C H I P S I X O L O G FA O L I YAT I N I N G A S O S I Y K O ‘ R I N I S H L A R I 1. P s i x o l o g i k t a s h v i q o t , p s i x o l o g i k p ro f i l a k t i k a . 2 . P s i x o l o g i k - p e d a g o g i k k o n s i l i u m . 3 . P s i x o l o g i k m a s l a h a t n i n g t u r l a r i . 4 . P s i x o k o r re k s i o n i s h n i a m a l g a o s h i r i s h g a q o ’ y i l a d i g a n t a l a b l a r

M a k t a b p s i x o l o g d a n n i m a l a r n i k u t a d i ? P s i x o l o g l a r m a k t a b g a k e l g a c h , u l a r b o s h d a n k e c h i r a d i g a n m u a m m o l a r v a q i y i n c h i l i k l a r y a n a d a c h u q u r l a s h a d i , c h u n k i m a k t a b p s i x o l o g g a o ‘ z t a l a b l a r i n i q o ‘ y a b o s h l a y d i . I l g a r i a g a r p s i x o l o g q a n d a y v a z i f a l a r n i b a j a r i s h n i b i l m a s a l a r, h o z i r d a v a z i y a t t u b d a n o ‘ z g a r d i . P s i x o l o g k a s b i m a s h h u r v a o b r o ‘ l i k a s b l a r d a n b i r i b o ‘ l i b q o l d i , u h a q d a m a k t a b d a h a m m a b i l a d i v a p s i x o l o g d a n k o ‘ p n a r s a k u t a d i .

Maktab «sehrgar — psixolog»ni kutadi. O’qituvchilar va ma’muriyat psixolog maktabga kelishi bilan hamma narsa yaxshi bo‘lib qoladi, deb o‘ylaydilar: o‘quvchilar qiziqib o‘qiy boshlaydilar, dars qoldirishni to‘xtatadilar, o‘qituvchilarni haqorat qilish va tanaffuslarda qochib ketishlarni to‘xtatadilar, degan fikrga boradilar. O’qituvchilar pedagogik faoliyat bilan shug‘ullanadilar. Maktabdagi nizolar, har qanday noma’qulchiliklar yo‘qoladi. Ma’muriyat pedagogik jamoa bilan iliq munosabatlar o‘matadilar. Ota-onalar bo‘lsa, maktab va xususan o‘qituvchilardan minnatdor bo‘ladi.

Maktab psixologni «vazirlikning kuchli vakili » sifatida kutadi. Psixolog maktabga kelgach, o‘qituvchilar va ota- onalar butun sinfni buzayotgan to‘polonchi o‘quvchilar bilan, doimo norozi bo‘lib yuqori tashkilotlarga shikoyat qiladigan ota- onalar bilan, bolalarga nisbatan salbiy munosabatda bo‘ladigan 0‘qituvchilar bilan, hech kimni tan olishni istamaydigan, uning dastidan barcha iqtidorli o‘qituvchilar maktabdan ketayotgan avtoritar direktor bilan shug‘ullaning, Nimadir ≪ qiling» deb murojaat qila boshlaydilar.

Maktab psixologni «sudya» sifatida kutadi. Bu psixolog kelgach, nima to‘g‘ri, nima noto‘g‘riligini, ≪ kim aybdor, kim aybdor emasligini aytadi , degan fikrlarda ≫ ifodalanadi. Bunday vaziyatlarda psixologga turli iltimos va imkoniyatlar tushadi: aqlan orqada qolgan bolalar ro‘yxatini berib, ulami tekshirib, boshqa maktabga o‘tkazishni so‘rashadi, o‘qituvchilar nizoli guruhlarining peshqadamlari murojaat qilib, o‘zlari tomonga og‘dirmoqchi bo‘ladilar; psixologga direktor ham o‘zining «o‘ng qo‘li qilish ≫ maqsadida yaqinlashadi; psixologga farzandlarini xafa qilgan o‘qituvchilar ustidan shikoyat qilib, Ota-onalar murojaat qiladilar.

Maktab psixologni «gigienani saqlaydigan mutaxassis» sifatida kutadi. Maktab psixologi barcha muammolarni tugatib , ≪ ≫ ulami ham tuzatishini kutadi. Bunday hollarda asosan psixologga o‘quv tarbiya jarayonining mazmunini qayta o‘zgartirish haqida g‘oyalari mavjud pedagoglar ham murojaat qiladilar. Ular ta ’lim-tarbiyaning turli innovatsion konsepsiyalari bilan tanishlar, maktab ma’muriyati ulami qo‘llabquwatlashmagan.

Maktab psixologlari xulq-atvorining turli usullarini taqqoslab, psixologlar namoyon qiladigan 8 xil xulq-atvor usullarini yoki ijtimoiy rollami tavsiflash mumkin. Psixolog — vositachi maktabda neytral holatni egallashga harakat qiladi. U o‘z vazifasini urishib qolgan va nizolashayotganlarini yarashtirish, o‘qituvchiga o‘quvchisi nima uchun yomon o‘qishi yoki dars qoldirishining obyektiv va subyektiv sabablarini tushuntirishga harakat qiladi: ota-onalarga o‘qituvchilar bilan gaplashishni yoki direktor ta’sir ko‘rsatishini va’da beradi. Murakkab vaziyatdagi har qanday holatda u vositachi uchinchi shaxs sifatida namoyon bo‘ladi. Agar maktab hayoti kuchli nizoli muhitdan iborat bo‘Isa, psixologning vositachi rolini bajarishi mahsuldor bo‘ladi.

Psixolog — advokat, barcha xafa bo‘lgan kishilarga achinadi, ularni himoya qilishga intiladi: adolatli baho qo‘ymagan o‘qituvchidan o‘quvchini, farzandini maktabdan haydash bilan qo‘rqitayotgan o‘qituvchidan ota-onalami, hukmron, qattiqqo‘l direktordan o‘qituvchini, aksincha o‘zlarini yulduzlar deb hisoblovchi va ma’muriyatdan turli ≪ ≫ yangiliklami talab qilayotgan o‘zaro nizolashayotgan o‘qituvchilardan direktomi himoya qiladi. Maktabda ko‘pchilik xafa bo‘lgan insonlarni himoya qilish mumkin, lekin har doim hamma shikoyat qiluvchilami himoya qilish kerak emas. Awalo, ota-onalar, o‘quvchilar oldida uyalib qolmaslik uchun vaziyatni sinchiklab o‘rganib chiqish zarur.

Psixolog — do‘st, hamma bilan do‘stlashadi, insoniy iliq munosabatlar o‘matadi. Unga yordam uchun, hamdardlik, maslahat va gaplashish uchun murojaat qiladilar. U hammani birday qabul qiladi, u hamma bilan baxtli. Bunday psixolog maktabda hissiy peshqadam hisoblanadi. Psixolog — do‘st maktabda hammani o‘ziga jalb qiladi. Ayniqsa, o‘smirlar va ilk o‘spirinlar va kattalar bilan do‘stlashishga intilishadi. Ko‘pincha bunday psixolog ish faoliyatida do‘stlar to‘garagi, keyinchalik yoshlar klubi tashkil etiladi. Psixolog xonasiga qiziqarli bo‘lganligi, ya’ni uchrashuvlar, aloqalar o‘rnatish mumkin bo‘lganligi uchun tashrif buyurishadi.

Psixolog — o‘t o‘chinivchi, maktabdagi yonayotgan nuqtalar bilan ≪ ≫ shug‘ullanadi, bir yong‘indan ikkinchisiga yuguradi. 0 ‘quvchi noto‘g‘ri ijtimoiy harakati uchun militsiyaning voyaga yetmaganlar bo‘limiga tushib qoladi — psixolog bir qancha vaqt faqat shu hodisa bilan shug‘ullanadi. Ikkinchi sinf o‘quvchisining avtomobil halokatidan onasi olamdan o‘tdi, psixolog uning yonida bo‘lib qayg‘uni engishga harakat qiladi. O’smir ota-onasining qattiq kaltaklaridan iztirob chekadi, psixolog uning oilasiga borib, oila boshlig‘iga qattiq tarbiyaviy ta’sir ning salbiy oqibatlarini ≪ ≫ tushuntiradi. Psixolog bunday vazifalami bajarishi zarur. Lekin psixologning o‘zi tezda charchaydi, uning ruhiy kuchlari qolmaydi. Shuning uchun unda yo‘qotgan energiyasini to ‘ldirish, qayta tiklash uchun kasbiy gigiena usullarini yaxshi ≪ ≫ bilish lozim. Bu muammoni hal qilish ham mumkin: psixolog maktabda maxsus o‘t o‘chiruvchi komandani tashkil qilishi mumkin. Bunday komandaga ≪ ≫ boshiga og‘ir ish tushganlarga yordam berishni istovchi o‘qituvchilar kiritiladi.

Psixolog — tashxis qo‘yuvchi, maktabda psixodiagnostik metodlarga qiziqadi. U doim turli sinf o‘quvchilarida test sinovlarini o‘tkazadi, har bir o‘quvchiga individual karta to‘ldiradi, unda test natijalarini aks ettiradi hamda o‘quvchining o'sish dinamikasini tasvirlaydi. Shuni ta’kidlash joizki, psixodiagnostik ish doimo rivojlantiruvchi va psixokorreksion ishlar bilan to‘ldirilishi lozim. Agar maktabda ikki psixolog ishlasa, nur ustiga nur. Ulardan biri diagnostik ishlar bilan, ikkinchisi korreksion ishlar bilan shug‘ullanadi. Birinchi psixolog olgan natijalar, ikkinchi psixologning tuzatish ishlari uchun negiz bo‘ladi, ikkinchi psixologning psixokorreksiya natijalari diagnostik materialni to‘ldiradi.

Psixolog — erudit, maktabda psixologik seminarlar o‘tkazish va ma’ruzalar o‘qish bilan shug‘ullanadi. U o‘qituvchilar orasida psixologik bilimlami ommalashtirish bo‘yicha ishlar olib boradi. Albatta, bunday ish maktab uchun zarur, faqat bu bilan chegaralanib qolmaslik kerak. Ma’ruza va seminar ishlari psixodiagnostik tadqiqotlar va korreksion mashg‘ulotlar bilan to‘ldirilishi lozim.

Psixolog — novator, maktabga o‘zining ta’lim va tarbiya haqidagi nazariyasi bilan keladi. Maktabni qayta qurish, ta’limning innovatsion dasturlarini tatbiq qilish bilan shug‘ullanadi. Ko‘p o‘tmasdan novatorlik faoliyatiga layoqatli o‘qituvchilar darslarini tabiat qo‘ynida dialog yoki bahs shaklida o‘tkaza boshlaydilar. Maktabda o'qituvchilar va o‘quvchilar o‘z ma’ruzalari bilan chiqadigan ilmiy-amaliy anjumanlar tashkil etiladi, o‘quvchilar uchun ularning qiziqishlari bo‘yicha turli klublar tashkil qilinadi. Natijada qayta tug‘ilgan va yangilangan maktabda jo‘shqin va qiziqarli hayot boshlanadi. Lekin ta ’limning an’anaviy shakliga o ‘rganib qolgan o'qituvchilar psixolog novatoming faoliyatiga qarshi chiqadilar. Psixolog novator qat’iy xarakter, maqsadga intiluvchanlik qobiliyatlarini namoyon qilishi zarur.

Psixolog — ijodkor, qanday yangilik ≪ kerakligini hammaga o‘rgatadi, yangi hayotiy ≫ qadriyatlar uchun kurashadi. U qandaydir falsafiy yoki diniy yo‘nalishga qiziqadi va o‘zini boshqa insonlar uchun hayot o‘qituvchisi deb hisoblaydi. Sekin-asta uning fikriga qo‘shiladigan o‘qituvchilar va o‘quvchilar chiqadi. Bunday g‘oyalarga berilgan psixolog o'zini g‘amxo‘r deb hisoblaydi, xatto o‘zini yuqori tutadi. Agar direktor bunday psixologning fikrlarini qo‘llab quvatlamasa, maktabda uni yoqtirishmasligi mumkin.

Maktab psixologi va reklama Psixolog maktabda jon deb ishlab, o‘zining ish vaqtini hamda ishdan bo‘sh vaqtini maktabda o‘tkazsa-da, ba’zan o‘qituvchilaming Psixologimiz nima qilyapti? , ≪ ≫ Maktabda psixolog bormi, o‘zi? degan kinoyali gaplarini ≪ ≫ eshitish mumkin. Agar psixolog o‘z faoliyatini o‘zini reklama qilishdan boshlamasa, o‘qituvchilarning bunday kinoyalari uzoq davom etadi. Maktab psixologi o‘zini doimo reklama qilishi zarur, ayniqsa, ish faoliyatining boshlanishida reklama bilan faol shug‘ullanish maqsadga muvofiq, o‘zini-o‘zi reklama qilish 4 asosiy bosqichdan iborat.

O‘zini-o‘zi reklama qilishning birinchi bosqichi. Avvalo maktabda olib boriladigan ish rejasi va jadvalni ishlab chiqish zarur. Psixolog darslarga qatnashadigan, o‘qituvchilar bilan suhbatlashadigan, psixologik tadqiqotlar o’tkazadigan, masiahatlar beradigan va psixotreninglar o‘tkazadigan kunlar va soatlami aniq belgilab olishi zarur. Psixologning ish vaqti haqida e’lon kamida uchta joyda: psixolog xonasi eshigida, o ‘qituvchilar xonasida hamda maktabga kiraverishda ilingan bo‘lishi maqsadga muvofiq.

O‘zini-o‘zi reklama qilishning ikkinchi bosqichi — kichik va o‘rta, katta sinf o‘quvchilari bilan uchrashib psixologiya haqida ommaviy shaklda suhbat o‘tkazish zarur. Psixologiya haqida hikoyalar o‘quvchilar individual xususiyatlarini hisobga olgan holda tashkil etish kerak, masalan, boshlang’ich sinf o‘quvchilarida ko‘rish illyuziyalari yoki guruhiy suggestiya fakti mavjudligini isbotlovchi tajribalarni o‘tkazish mumkin. Psixologning boshlang‘ich sinf o‘quvchilari bilan psixologiya haqida suhbatlashishidan asosiy maqsadi bolalarda psixologiyaga umumiy qiziqish uyg4otishi zarur. Psixologik suhbatlar birinchi sinflarda 15 — 20 daqiqa, uchinchi sinflarda 35 — 40 daqiqa o‘tkazilishi maqsadga muvofiq. Psixologik suhbatlar e’tibomi tortadigan, qiziqarli, ko‘rgazmali bo‘lishi lozim.

O’rta va yuqori sinflarda psixologiya haqida suhbatlar butunlay boshqacha o‘tkazish maqsadga muvofiq. O’smir va o'spirinlar bilan muloqotda quyidagilarga e’tibor berish kerak. Psixolog o‘smir va o‘spirinlarga ularning qiyinchiliklari va muammolarini hal qilishda qanday yordam ko‘rsatish mumkinligi haqida to‘liq gapirib berishi zarur. Psixolog yoshlarda o‘ziga ishonch hosil qilishda har qanday holatda ham erkin muloqot qilishga o‘rgatishda xatarli vaziyatlarda qo‘rqinch hissini yengish o‘qituvchilar, ota-onalar hamda do‘stlari bilan munosabatlami yaxshilashda yordam berishi mumkinligini aytadi.

Ikki har xil kasblar — psixolog va psixiatriya kabi kasblarning farqi haqida maxsus to‘xtalish zarur. Odatda maktablarda va hayotda odamlar psixiatr bu psixolog, psixolog bu psixiatr deb hisoblashadi. Maktabning hamma sinflarida, ayniqsa o‘rta va yuqori sinflarda psixolog normal bolalar bilan ishlashda, psixiatr bo‘lsa og‘ir kulfatni boshdan kechirgan insonlarga yordam beradi, kasal insonlarga yordam beradi, kasal insonlami davolaydi. O’smir va o‘spirinlarda insonlaming kundalik hayotidagi maxsus faktlami hikoya qilib berib, psixologiyaga qiziqtirishlarini orttirishlari mumkin. Bundan tashqari o‘yin testlaridan ≪ ≫ foydalanib ham psixologiyaga qiziqishini orttirish mumkin.

O‘z-o‘zini reklama qilishning uchinchi bosqichida bolalarni oilada tarbiyalashning umumiy muammolari, oilaviy munosabatlardagi qiyinchiliklar va ularni bolaning psixik taraqqiyoti hamda o‘qishdagi o‘zlashtirishga ta’siri haqida gapirib beradi. Ota-onalar bilan suhbat savol-javob hamda xohlovchilarni psixologik maslahatga taklif etish bilan tugallanadi.

Psixologning o‘zini-o‘zi reklama qilishning to‘rtinchi bosqichida u o‘qituvchilarga psixolog maktabda nima bilan foydaliligi haqida tushuntiradi, ma’ruza qiladi. Maktabdagi ish rejalari, g‘oyalari haqida gapirib beradi (masalan, pedagogik klub tashkil etish haqida). O’qituvchilar oldida o‘zini ijodiy hamkorlikka hamda mahsuldor dialogga intilishini namoyon qilishi zarur. Bulardan tashqari har bir chorak oxirida psixolog pedagogik yig‘ilishlarda bajargan ishlari haqida hisobot berib boradi. Hisobot davrida qancha guruhiy mashg‘ulotlar o‘tkazilgani (qachon?, qayerda?), qancha individual maslahatlar berilgani, qancha maruzalar o‘qilgani haqida to‘liq hisobot berilishi zarur.

Похожие

Xorij psixolog olimlari

Ta’lim sohasidagi psixologning burchi va majburiyatlari, ishning axloqiy tamoyillari

Oliy nerv faoliyatining turlari

Diagnostik psixolog ishidagi texnologiyalar va ijtimoiy o'qituvchi

Jon Brodes Uotson. Amerikalik psixolog, bixeviorizm asoschisi