O`smirlik davridagi psixik rivojlanishning umumiy tavsifi - Психология - Презентации

O`smirlik davridagi psixik rivojlanishning umumiy tavsifi

Загружено в:

28.03.2023

Скачано:

0

Размер:

1933.11328125 KB

Mavzu:O`smirlik davridagi psixik rivojlanishning umumiy tavsifi Reja: 1. O’smirdagi asosiy psixologik o’zgarishlar. 2. O’smirda bilish jarayonlarining o’sish va o’qish faoliyati. 3, O’smirlarning tarbiyasi qiyinchilik xususiyatlari va uning kelib chiqish sabablari. 4. Tarbiyasi qiyin o’smirlar tipologiyasi.

Xarakter aksentuasiyasi Xarakter aksentuasiyasi – K.Leongard tomonidan kiritilgan tushuncha bo’lib, xarakter ba`zi sifatlarning yorqin ifodalanganligining namunasidir. Xarakter akcentuaciyasini bilish o’smirlarga individual yondashish, kasbga yo’naltirish kabilarda zarurdir. O’z-o’zini baholash – shaxsning o’zini boshqalar bilan taqqoslash va refleksiya natijasida o’z-o’zini baholash murakkab va o’zgaruvchan bo’lib, shaxs strukturasida katta o’rin tutadi. 01 01 02 0D 0E 05 080B 0B 01 11 04 21 11 03 18 18 05

Anatomo – fiziologik xususiyatlari . Butun endokrin sistemasining, xususan gipofizning aktivlashishi tufayli o’smir organizmida sifat jihatdan o’zgarishlar yuz beradi. Bu holat qizlarda 11-13, o’g’illarda 13-15 yoshda bo’lib, ikkilamchi jinsiy belgilar paydo bo’ladi, o’smirning tashqi ko’rinishi o’zgaradi. Muskullar massasi va muskul kuchi o’sadi, bu holat jinsiy etilish davrining oxiriga borib tezlashadi. Ichki organlar, xususan yurak o’sadi. Ba`zan yurak qon- tomir sistemasida patologik o’zgarishlar yuz beradi. 0D 0F07 25 120B 1103 0C0A1D 111912190B 0B 1119 2A 1119 111B0B 1B0A08 05 0C0A1D

O’smirlardagi asosiy psixologik o’zgarish. O’smir o’zini asta-sekin katta odam deb his qila boshlaydi, lekin ko’p odat va xususiyatlari bolalarcha bo’lib qoladi. Bu hissiyot kattalik hissi deb ataladi va o’smirlikdagi asosiy psixologik yangilikdir. Bu his o’smirda o’ziga, atrof muhitga, odamlarga nisbatan yangi hissiy poziciyani yuzaga keltiradi. U bolalar xulq-atvorini kattalar xulqi va qadriyatlariga qayta orientaciya qila boshlaydi. O’smir o’z huquqlari doirasini kengaytiradi, kattalarni esa cheklashni xohlaydi. 070707 21 07 21 181108161502 18111915 1119 1119 0C02 1B0A15 11030B 13110B 1B111615

Bilish jarayonlarining o’sishi. O’smirning qiziqishlari ortadi, bilish faoliyati maktab programmasidan tashqariga chiqadi, mustaqil o’qiy boshlaydi. Uning tafakkurida tanqidiylik, mustaqillik hosil bo’ladi. O’qituvchi o’quvchilarga o’quv materiallarini taqqoslashni, mavhumlashtirishni, o’z fikrini to’g’ri, ravon va aniq ifodalash yo’lini tushuntirib berishlari lozim. O’smirlarning o’quv faoliyatida, o’quv materialini o’zlashtirish darajasida, umumiy intellektual rivojlanishida turli darajadagi o’quvchilarni uchratish mumkin. 16 01 1B 20 22 1B 0F 0C0E19 11 0B 0A 24

O’quv faoliyatidagi kamchiliklar kichik sinflarda bilinmagan bo’lsa, V-VI sinflarda o’zlashtirishi keskin farqlanadigan bolalar ko’zga tashlanib qoladi. O’smirlarda nazariy, formal va refleksiv tafakkur turlari shakllanadi. Xotira, idrok jarayonlari ham intellektualizaciya bo’la boshlaydi, ya`ni o’smir o’quv materiallarini tushinib idrok qilish va eslab qolishni o’rgana boshlaydi.

O’smirlarning o’z-o’zini anglashi sifat jihatidan o’zgaradi. O’zi haqida o’ylash, o’zini boshqalar bilan taqqoslash o’smirning xususiyatidir. O’smir o’z kamchiligi ustida uylaydi, o’zidan qoniqmaslik hissi paydo bo’ladi. Ko’pchilik o’smirlar kattalarga o’xshaydigan o’z tenglashlariga o’xshashga harakat qiladilar.

Tarbiyasi qiyin o’smirlarni bir necha shartli guruhlarga ajratish mumkininjiq tabiatli o’smirlar.; mustaqil fikrga ega bo’lmaganlar; ; mustaqil fikrga ega bo’lmaganlar;orsiz, subutsiz o’smirlar;

Tarbiyasi qiyin o’smirlarni yuzaga keltiruvchi sabablar psixik rivojlanishdagi kamchiliklar; shaxs tarbiyasidagi nuqsonlar; bilish faoliyatidagi kamchiliklar;maktabdan tashqari muhitdagi kamchiliklar;maktab ta`limi va tarbiyasidagi kamchiliklar; shaxsning biologik kamchiliklari;

O’smirlarning tarbiyasi qiyinlik belgilari va ular bilan ishlash tadbirlari Inson umrining o’smirlik bosqichida, bizningcha, asosan ikkita xatarli jihat paydo bo’ladi. Uningbittasi-kattalarga taqlid qilish, ikkinchisi – o’smirning oilada va maktabda nazoratn chetda qolish. Shu ikki jihat katta yoshdagi odamlar e’tiboridan tashqari, o’z oqimida, maqsadga muvofiq, tarzda kechadigan bo’lsa, oqibat tarbiyasi qiyin deb ataluvchi o’smirlar paydo bo’lishiga olib keladi.

Birinchi jihatni tahlil qilib ko’raylik, chunonchi, o’smirlik bosqichidagi o’g’il va qizlarda ilk «kattalik» hissi yuzaga keladi. Bu yoshdagi o’smir munosabat uslubini o’zgartiradi, axloq mazmuni ham keskin o’zgaradi. Kattalarning tashqi qiyofasi, yurish-turishi, ko’zga tashlanadigan ayrim tomonlari o’smir shu davrga tezroq yetish istagini uyg’otadi. 25 04 18 31 0C 11 04 0502 04 0511 0C

Modaga qiziqish, o’ziga aro berish, o’zgacha «madaniy» horqdiq chiqarish, mulzamat qilishga intilish kabilar. Ular ko’pincha talablarga, katta yoshdagi kishilarga, televizor va kinolarda ko’rgandlariga taqlid qiladi. O’z tasavvurida nimani ommabop deb hisoblasa, xuddi shu narsani namuna tarzida qabul qiladi. O’smirda o’z-o’zini va o’zgalarni baholash mezoni ana shu tariqa yuzaga keladi. Shuning uchun unda yangi his-tuyg’ular, orzu-umidlar, sevgi haqidagi kitob solish holatlari ko’zga tashlanadi. 2A 1119 14 0411 040B 0411 05 160B 05 1119 0C0A 160B 040B

Psixologiya fanida inson xulq- atvoridagi o’zgarish, goho chetga og’ish hodisasi ijtimoiy hayot bilan bog’liqligi haqida umumiy qonuniyat mavjud. Jahon psixologlari olib borgan tadqiqotlar tarbiyasi qiyin o’smirlarning paydo bo’lishga ijtimoiy muhitdan tashqari pedagogik-psixoloik omillar ham sabab bo’lishini ko’rsatmoqda. O’smirlar harakatlarini izchil va uzluksiz o’rganishщ, ulardagi chetga og’ish ko’rinishlari turlicha bo’lishini ta’kidlamoqda. Tarbiyasi qiyin o’smir, axloqi butunlay ishdan chiqqan, harakat boshqarish imkoniyatiga ega bo’lmagan, jinoyatchi emas. Shuning uchun ularning xulq motivlarini tadqiqot qilish orqali qayta tarbiyalash, shaxsda hukm surib kelayotgan ayrim illatlarni bartaraf qilish imkoniyati mavjuddir. Bu jarayon o’ta murukkab, ota- onadan, o’qituvchilardan, jamoat tashkilotlaridan, mahalla faollaridan katta kuch, sabr-toqat, uzoq mehnat va chuqur izlanishlar talab qiladi.

Tarbiyasi qiyin o’smirlar tipologiyasi Tarbiyasi qiyin o’smirlar hatti-harakatini izchil va muntazam o’rganish, ular orasida axloq qoidalaridan chetga chiqish hollarining sabablari turlicha ekanini yaqqol isbotlamoqda. Odatda tarbiyasi qiyin o’smirlar jinoiy va axloqiy qonunbuzarliklar guruhiga ajratib o’rganiladi. Maxsus tadqiqotlar qonunbuzar o’smirlardagi salbiy hatti-harakatlarning vujudga kelishi sabablariga qarab, tarbiyasi qiyin o’smirlarning taxminiy tipologiyasini tuzish imkonini beradi. Birinchi guruhga balog’atga yetmagan. Andishasiz, qaysar o’smirlar kiradi. Bunday o’smirlar shaxsiy qarashi, o’zgalarga baho berishi axloq ehtiyojlarini maktab, oila va jamoatchilik fikriga qarshi qo’yadilar. 25 2E 1119 0802 21 120A 1119 1F0203 0B 1F020C080203 1802161107 1F0203 24

Mustaqil ijodiy fikr yuritish, o’z-o’zini nazorat qilish, o’z-o’zini tanqid qilish singari shaxs sifatlarini shakllantirishga e’tibor berish zarur. Yo’l qo’ygan kamchiliklarini dalillar asosida ko’rsatib berish, qayta tarbiyalashda muhim ahamiyat kasb etadi. Tarbiyasi qiyin o’smirlarni guruhlarga ajratish maqsadida, individual suhbatlashish ularning savol varaqasini to’ldirishga o’rgatish. Ularni uzluksiz ravishda kuzatib borish. Yozgan bayon yoki insholarni tahlil qilish, shaxsiy hujjatlarini izchil o’rganish, sinf rahbari yoki tarbiyachining kundalik daftarini yuritish, muammoli yoki «konflekt» li vaziyatni vujudga keltirish asosida tajriba o’tkazish, individual shaxsda yoki jamoada qanday o’zgarishlar ro’y berishini muttasil kuzatib borish, ularni qayta tarbiyalash uchun muhim imkoniyatlar yaratadi.

Muloqotni kutish — murakkab o`ziga xos holat bo`lib, bunda o`smir shartli va shartsiz ravishda qiziqarli va muhim, takrorlanmas uchrashuv va muloqotni kutadi. Shu sababdan ular ota-onalari, atrofidagi kattalar va umuman boshqalarga diqqat va qiziqish bilan qaraydilar. Muloqot ko`payishi natijasida do`stlik kelib chiqadi va bu do`stlik o`smir uchun o`zini mustaqil va katta odam sifatida hisoblay olishiga turtki bo`la oladi. Do`stlikning asosiy sharti esa — o`zaro bir-birini tushunish hisoblanadi.2A 18 14 3016 0A 2A 18 08 02 16

E ’ T I B O R I N G I Z U C H U N R A H M A T !

Похожие

O`smirlik davridagi psixik rivojlanishning umumiy tavsifi

O‘smirlik davrida psixik rivojlanish xususiyatlari. O‘smirlik davridagi psixologik muammolar

Qadimgi Sharq mamlakatlarida yuzaga kelgan ilk psixik g’oyalar. Aristotelning psixik g’oyalari

Idrok murakkab psixik jarayon sifatida

Diqqat va xotira-psixik jarayon sifatida