Chet el psixologiyasining zamonaviy holati - Психология - Презентации

Chet el psixologiyasining zamonaviy holati

Загружено в:

24.03.2024

Скачано:

0

Размер:

2344.26171875 KB

Mavzu: Chet el psixologiyasining zamonaviy holati Reja: 1. Chet el psixologlarining psixik rivojlanish va ta’limning o’zaro munosabati borasidagi qarashlari 2. Zamonaviy ta'lim nazariyalarining psixologik asoslari 3. Ta’lim turlarining psixologik asoslari

Psixik rivojlanish va ta’limning o’zaro munosabati masalalari barcha mamlakatda ahamiyatli mavzu hisoblanadi. Ko’p yillik kuzatishlar va pedagogik tajribalar, ilmiy adabiyotlar tahlili shuni ko’rsatadiki, ta’lim oluvchining aqliy rivojlanish darajasini pastligi yoki ularda ma’lum o’quv malakalarining rivojlanmaganligi, past o’zlashtirishga, uning kasbga, ilmga qiziqishining pasayishiga olib keladi. Shuning uchun talabaning intellectual rivojlanish darajasini, ularda mavjud o’quv malakalarini o’rganish, kamchiliklarni tuzatish, maxsus o’quv va mehnat malakalarni rivojlantirishga yo’naltirilgan ishlar o’quv-tarbiya jarayonining samaradorligini oshiradi.

“ XIX asr oxiri va XX asr boshlarida g’arbiy Yevropa mamlakatlari va AQShda inson psixologik xususiyatlari bilan bog’liq tajribalarga asoslangan ilmiy nazariya va yo’nalishlar vujudga keldi. Odam psixik tabiatini turlicha talqin qilinishiga qaramay, bu nazariyalar ma’lum darajada yosh davrlar psixologiyasi va pedagogik psixologiyaning rivojlanishiga turtki bo’ldilar. Bu borada E.Meyerman, S.Xoll, K.Byuler, E.Klapared, E.Dyurkgeym, P.Jane, J.Piaje, A.Vallon, Dj.Bruner va boshqalarning ilmiy tadqiqotlarini e’tirof etish mumkin”

Nemis psixologi E.Meyerman “bolaning maktab davrida uning ruhi va tanasida kechayotgan o’zgarishlarni to’liq bilmay turib, unga buyruq yoki tazyiq o’tkazib bo’lmaydi deb ta’kidlaydi. Uning fikricha, eksperimental pedagogikaning maqsadi ayni shu muammolarga qaratilmog’i darkor. Ya’ni ta’lim jarayonida o’qituvchi o’quvchining individual-tipologik xususiyatlari bian birga undagi yosh bilan bog’liq bo’lgan fiziologik jarayonlarni ham inobatga olishi zarur”

Amerikalik psixolog olim S.Xoll “har qanday bola o’zining individual taraqqiyotida filogenezni ontogenezda takrorlaydi, shu bois bolalarga ibtidoiy instinktlarni og’riqsiz, yengil kechishi uchun qulay imkoniyatlar yaratib berish zarur deb aytadi. S.Xoll o’z tajribalari asosida boy ashyoviy dalillar to’plab, bola haqida psixologik, fiziologik hamda pedagogik bilimlarning kompleks dasturini yaratish g’oyasini olg’a suradi”

Yana bir chet el psixologi Shveysariyalik E.Klapared o’zining «Bola psixologiyasi va eksperimental pedagogika» asarida qiziqish, motiv, ehtiyojlarning metodologik asoslari, bolalar tafakkurining xususiyatlari va rivojlanish qonuniyatlari, o’xshashlik va tafovutning bola ongida sodir etilishi to’g’risida mulohaza yuritadi.

Fransuz psixologi E.Dyurkgeym bo’lsa “ulg’ayish - kishilarning his-tuyg’ularni o’zlashtirishi ekanligini, shu bois, idrok qilingan tasavvurlar bolaning ruhiy faoliyatini ifodalashini, bolaning tajriba, an’ana, urf- odatlarni taqlid orqali egallashini, biologiyada irsiyat qanchalik ahamiyatli bo’lsa, taqlid ham jamiyatda shunday o’rin tutishini uqtiradi”. Yana bir fransuz psixologi P.Janening fikriga ko’ra, “inson psixikasi ijtimoiy munosabatlarga bog’liq, zotan jamiyat va tabiat o’rtasidaga turli aloqalar tizimining shakllanishi, insonning ulg’ayishini belgilaydi.

U aloqa sifatida xatti-harakatni tushunadi, bu esa kishining atrof- muhitga shaxsiy munosabatidan boshqa narsa emas, albatta. P.Janening ta’kidlashicha, eng qimmatli, ahamiyatli, ijtimoiy harakat hamkorligidagi faoliyatda o’z ifodasini topadi, shaxslararo tashqi munosabatlar rivojlanishining muhim tamoyili hisoblanadi”.

 Axloqiy tarbiya axloqiy ongni maqsadli shakllantirish, axloqiy tuyg'ularni rivojlantirish va axloqiy xulq-atvor ko'nikmalari va odatlarini rivojlantirish sifatida belgilanadi. axloq shaxsiy xususiyat sifatida aql, his-tuyg'ular, iroda kabi shaxsiy tuzilmalarni o'z ichiga olgan murakkab, ko'p bosqichli hodisadir. Demak, axloqiy tarbiyani yagona tarbiya jarayoni sifatida belgilash mumkin:  axloqiy tuyg'ular (vijdon, burch, e'tiqod, mas'uliyat, fuqarolik, vatanparvarlik),  axloqiy xarakter (sabr, rahm-shafqat, muloyimlik, muloyimlik),  axloqiy pozitsiya (yaxshilik va yomonlikni farqlash qobiliyati, fidokorona sevgining namoyon bo'lishi, hayot sinovlarini engishga tayyorlik),  axloqiy xulq-atvor (xalq va Vatanga xizmat qilishga tayyorlik, ma'naviy ehtiyotkorlik, itoatkorlik, yaxshi niyatning namoyon bo'lishi).

Axloqiy tarbiya ikki tomonlama jarayondir. Bu tarbiyachilarning o'quvchilarga ta'siri va ularning javob harakatlarida, ya'ni. axloqiy tushunchalarni o'zlashtirishda, axloqiy va axloqsizlikka munosabatini xatti-harakatlarda va barcha xatti-harakatlarda his qilishlarida. Axloqiy tushunchalar shunchaki yodlanib qolmay, balki chuqur idrok etib, axloqiy ishonchga aylangandagina harakatga yo‘l-yo‘riq bo‘ladi. Bunday e'tiqod va axloqiy xulq- atvorning barqaror odatlarining mavjudligi insonning axloqiy ma'noda tarbiyalanganligidan, uning axloqiy etukligidan dalolat beradi. Barqaror axloqiy fazilatlarda mujassamlangan axloqiy ongning birligi tarbiya jarayoni va shaxsning axloqiy kamoloti o`rtasidagi muvofiqlikning eng muhim ko`rsatkichidir.

Axloqiy tarbiya faqat umuminsoniy axloq me'yorlariga mos keladigan, maktab o'quvchilarining butun hayotini: faoliyatini, munosabatlarini, muloqotini, ularning yoshi va individual xususiyatlarini hisobga olgan holda tashkil etishning yaxlit pedagogik jarayoni sifatida samarali amalga oshiriladi.

 Axloqiy tarbiya jarayonining o'ziga xos xususiyati shundaki, u uzoq va uzluksiz bo'lib, uning natijalari vaqt o'tishi bilan kechiktiriladi.  Axloqiy tarbiya jarayonining muhim xususiyati uning konsentrik qurilishidir: ta'lim muammolarini hal qilish boshlang'ich darajadan boshlanadi va yuqori bosqichda tugaydi. Maqsadlarga erishish uchun barcha murakkab faoliyat turlari qo'llaniladi. Ushbu ketma-ketlik printsipi o'quvchilarning yosh xususiyatlarini hisobga olgan holda amalga oshiriladi.

Ushbu turlarning har biri ham ijobiy, ham salbiy tomonlarga ega. Biroq, har ikkala turdagi treningning aniq tarafdorlari mavjud. Ko'pincha ular o'zlarining afzal ko'rgan mashg'ulotlarining afzalliklarini mutlaqlashtiradilar va uning kamchiliklarini to'liq hisobga olmaydilar. Amaliyot shuni ko'rsatadiki, eng yaxshi natijalarga faqat turli xil mashg'ulotlarning optimal kombinatsiyasi bilan erishish mumkin.

Chet tillarini intensiv o'qitish texnologiyalari bilan o'xshashlik qilish mumkin. Ularning tarafdorlari ko'pincha imtiyozlarni mutlaqlashtiradilar taklif qiluvchi (taklif bilan bog'liq) ongsiz darajada xorijiy so'zlarni yodlash usullari va, qoida tariqasida, chet tillarini o'qitishning an'anaviy usullarini rad etadi. Ammo grammatika qoidalari taklif bilan o'zlashtirilmaydi. Ular uzoq vaqtdan beri shakllangan va hozirda an'anaviy o'qitish usullari bilan o'zlashtirilgan.

Individuallashtirish printsipi, talabalarni individual ish shakllarida va individual dasturlarda, ayniqsa kompyuter versiyasida izolyatsiya qilish deb tushuniladi, siz bilganingizdek, Robinsonad orqali emas, balki "boshqa shaxs" orqali bo'ladigan ijodiy individuallikni tarbiyalash imkoniyatini istisno qiladi.

Похожие

Rivojlanish psixologiyasining asosiy tushunchalari

Kasb psixologiyasining kelib chiqish tarixi

Motivatsiya jarayonlari psixologiyasi tarixi va hozirgi holati

Ijtimoiy psixologiyaning asosiy zamonaviy yo’nalishlari

Zamonaviy rahbar kadrlarga qo’yiladigan talablar