logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Психология
  4. Motivatsiya jarayonlari psixologiyasi tarixi va hozirgi holati

Motivatsiya jarayonlari psixologiyasi tarixi va hozirgi holati

Загружено в:

12.06.2023

Скачано:

0

Размер:

3255.8876953125 KB
Скачать
Motivatsiya jarayonlari psixologiyasi tarixi va hozirgi holati Motiv va motivatsiya muammosi jahon psixologiyasida turli tuman nuqtai nazaridan yondoshish orqali tadqiq qilib kelinmoqda. Uzoq va yaqin chet ellarda o`ziga xos psixologik maktab vujudga kelgan bo`lib, ularning negizida ilmiy pozitsiyalar va kontseptsiyalar mohiyati jihatidan farqlanuvchi g`oyalar va yo`nalishlar mujassamlashdi. Rus va sobiq sovet psixologiyasi namoyondalari I.M.Sechenov I.P.Pavlov V.M.Bexterev A.F.Lazurskiy A.A.Uxtomskiy S.V.Rubinshteyn V.I.Selivanov Insonni xatti-harakati va ma’lum ehtiyojlarini qondirish bilan bog`liq faoliyatga undovchi sababga motiv deyiladi Motivatsiya - odamni faol faoliyatga undovchi sabablar majmui bo`lib, xulq atvorni psixologik va fiziologik boshqarishning dinamik jarayoni hisoblanidi. unga tashabbus, Tashkilot chilik, qo`llab- quvvatlashyo`nalganlik Motivatsiya inson xulq atvori, uning bog`lanishi, yo`nalishi va faolligini tushuntirib beruvchi psixologik sabablar majmuini bildiradi. Har qanday motivlarning orqasida shaxsning ehtiyojlari yotadi. Inson ehtiyojlari, maqsadi, istagi, qiziqishlari shaxsiy holatlardir. A.Maslou «Inson ehtiyojlarini ierarxiya» tizimlarini quyidagicha tavsiya etadi:  1.Qog’oz va qalam bilan o’ylash.agarda maqsad qog'ozga tushirilmagan bo'lsa, u tez orada amalga oshmaydi  2.Maqsadingizga to'g'ri savol bering. Nima, qayerda, qachon va qanday qilib?  3.Maqsadingizni vaqtini to'g'ri belgilang. Qachon siz uni amalga oshirmoqchisiz? Vaqtsiz maqsad - bu oddiy orzudir.  4.O'ylab ko'ring, sizning maqsadingiz sizdan tashqari yana kimlarga naf keltiradi?  5.Maqsadingizni hozirgi vaqtda ongingizda aks ettiring. Agar maqsadingizni, hozirgi zamonda aks ettirmasangiz, u orzudan farqi qolmaydi  6.O'z maqsadingizni kichik-kichik maqsadchalarga bo'lib tashlang. Har bir maqsadchani amalga oshirsangiz, siz asta- sekin oldingizga qo'ygan maqsadga erishishingiz mumkin.11ta kuchli saboqlar, maqsadga tez erishish uchun.  7.Maqsad sari boradigan yo'ldagi hatti-harakatlaringizni javobgarligini o'z zimmangizga olishingiz shart. chunki, sizning hatti-harakatlaringizni sizdan boshqa hech kim o'z bo'yniga olmaydi.  8.Maqsadga erishguningizacha, har bir bosqichlarni tahlil qilib boring. Chunki, ular sizni ko'proq maqsadga yetaklaydi.  9.Faqat maqsad haqida o'ylang, unga qiladigan harakat emas, xarajat emas, sharoit emas. Faqat maqsad haqida. Maqsadingizni oxirgi manzilini belgilang va u sari intilishni boshlang.  10.Hayolingizda maqsadga erishganingizni keltiring va shu xolatni hozirgi zamonda o'zingizda aks ettiring.  11.O'zingizni shunday tutingki, xuddi shu maqsadingiz kafolatlangan va siz istasangiz ham istamasangiz ham shu maqsadga erishasiz. Maktab o’quvchisining motivatsiyasi Har bir ota ona, bolasining yaxshi o’qishini, maktabga o’z xoxishi va qiziqishi bilan borishini istaydi. Motivatsiyani: Xarakterning psixologik sabablari, bolaning tarbiyasi, uning boshlanishi, yo’nalganligi va faolligiga qarab aniqlash mumkin Motivatsiya maqsad sari yo’naltirish harakatini tushuntiradi, tashkilotchilik va qat’iyatlik faoliyati, aniq maqsadga erishishga yo’naltiriladi. O’quv motivi – bu o’quvchining ma’lum bir o’quv jarayoniga yo’nalganligi. O’quv motivatsiyasi - O’quvchi o’quv jarayonini qunt bilan o’zlashtirib borishi kuzatiladi. Yuqori O’rta PastMotivatsiya bosqichlari  Bunaqa bolalarda to’g’ri va aniq motiv bo’lib, maktabdagi barcha qo’yilgan shartlarni yuqori darajada bajarishga intilish katta bo’ladi.  O’quvchilar o’qituvchi tomonidan berilgan vazifalarni o’z xoxishi bilan aniq bajaradi, masuliyatni his qiladi. Agarda qoniqarsiz baho olsa, qattiq o’ksinadi. Yuqori motivatsiya 14 12 O’rta motivatsiya › Maktab bunaqa bolalarni darsdan tashqari o’ziga jalb etadi. › Bunaqa bolalar maktab ichida o’zlarini juda qulay his qilishadi. › Ularga o’zlarini o’quvchi rolida his qilish yoqadi. › O’qish motivlari bunaqa bolalari kamroq qiziqtiradi va dars jarayoni ularga qiziq emas. › O’quvchilar dars jarayoni bilan muvvafaqiyatli o’zlashtiradi. 16 12  Bunaqa bolalarda maktabdagi davomat juda past bo’ladi.  Darslarni qoldorishni avzal ko’rishadi.  Dars jarayonida boshqa faoliyatlar va o’yinlar bilan mashg’ul bo’ladi.  Dars jarayonida ayrim qiyinchiliklarni sezishadi. Past motivatsiya 17 12 Dars tushunishda ayrim qiyinchiliklarga duch keladilar. Sinfdoshlari bilan til topishmaydi. O’qituvchisi bilan kelisha olmaydi. Maktab ular uchun dushmanlar qarorgohiga o’xshaydi, u yerda bo’lishni xoxlamaydilar. O’quvchilarda agressiya holati uchrab turadi. Vazifalarni bajarishdan bosh tortishadi. U va bu qoidalarga bo’y sunishdan bosh tortishadi. Ko’pincha bu o’quvchilarda psixik buzilishlar kuzatilib turadi. Nima bolaning motivatsiyasini pasaytiradi?  Atrofdagilarning bolaga nisbatan e’tiborining pastligi, bolaning rivojlanishiga ta’sir ko’rsatadi.  Maktabda yomon psixologik muhitning kuzatilishi.  Ota-onaning qo’rquvi bolaning mustaqil bo’lishiga halaqit beradi.  Hatdan ko’p mashqlar bolani holdan toydiradi.  Talablarning ko’pligi bolani to’liq o’zlashtirishiga halaqit beradi.  Fanga qiziqish bo’lmasa, o’quv jarayoniga ham xoxish yo’qoladi. Qanday qilib o’quvchining ichki motivatsiyasini ko’tarish mumkin? Atrofdagi olam, to’liq muhabbat  Oilada emotsional muhit zarurligi. Oiladagi hamjihatlik.  Aftoritar tarbiya (To’g’ri e’tibor va nazorat: chegaralar, yordam, mustaqil rivojlanish uchun erkinlik.  Bolaga nisbatan muhabbatni kamaytirish yoki yomon baho uchun urishish mumkin emas. Baho uchun o’qimaydilar. Hatoliklarni analiz va sintez qilish.  Shaxsiy namuna  hamdardlik hissini namoyon etish Esda tuting: Xatoliklar – bu oddiy holat Erkin muhit anglanilgan chegaralarda. Motivlantirilgan bolalar –Mustaqil bolalar.  Aniq kun tartibi – bolaning xoxishini ham e’tiborga olgan holda.  O’quv mashqlarini javoblarini aytmaslik. Faqat to’g’ri yechimga yo’naltirish.  Qoida: «Men senga ishonaman, sen buni mustaqil uddalay olasan»  Yuqori talablar, imkoniyatlarni inobatga  olgan holda. Past baholamaslik Hamda yuqori baholamaslik O’z qobiliyatlaringa ishon. Bolaga o’z qobiliyatlarini shakllantirishga yordam berish. Emotsional rivojlanish 1. Hissiyotlarni aniq namoyon qiling. Masalan: «Meni sendan jahlim chiqqan, chunki…». 2. Bolani nima ko’pincha xavotirlantirayotganiga e’tibor bering. 3. Bolaning hissiyotlari haqida suhbatlashing. 4. To’g’ri fikr bildiring. 5. Bolaning hissiyotlariga tasir ko’rsating. 6. Tushunarsiz holatlarni muhokama qiling 7. O’zingizni shaxsiy hissiyotlaringizni kuzating. 8. Bolaga negativ hissiyotlarni ustidan g’alaba qozonishga yordam bering. 9. Bolaga o’z hissiyotlarini boshqarishni o’rgating. Matonatlilik Bilish kerakki, muvaffaqiyat birdan kelmaydi. Bu uchun mehnat va matonat kerak! Adolatli rag’batlantirish  Aniq ishlar va muvaffaqiyatlar uchun rag’batlantirish.  Harakatlanishi uchun rag’batlantirish.  Natijani emas, balki ketgan harakatlarni ta’kidlash kerak.  Bola bilishi kerakki, sizning rag’batingiz – uning harakatini baholash demakdir.  Qimmat sovg’alar emas, balki yoqimli hodisalar bolaning motivatsiyasiga effektiv ta’sir ko’rsatadi.  Rag’bat bolaning erishilgan natijasiga mos kelishi kerak. Adolatli kritika  Qarshiliklaringizni to’g’ri tushuntiring («Menga yoqmayapti…, chunki…»).  Qarshiliklaringizni neytral tonda bildiring.  Qarshiliklarningizni bildirishdan oldin, ijobiy tomonlarini ham bildirib o’ting.  Sabablarni aniqlang, to’g’ri savollar bering. («Men uylaymanki, sen nazorat ishlariga kechroq tayyorlanishni boshlading, shunaqa bo’lishi mumkinmi?»  Qoida: Xato qobiliyat kamligida emas, balki harakatlarning kamligidadir. E’tiboringiz uchun rahmat

Похожие

Motiv va motivatsiya 2
Motiv va motivatsiya 3
Motivatsiya tizimi
Motivatsiya 2
Ta’lim psixologiyasi va tarbiya psixologiyasi